Рабочая программа по татарской литературе 7 класс(русская гр.,Хайдарова Р.З
рабочая программа (7 класс) на тему

Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы

Муниципаль бюджет гомумбелем бирү учреждениесе

“Биеш урта гомуми белем бирү  мәктәбе”

     Каралды:                                                                           Килешенде:                                                                  Раслыйм:                                                                          

Татар теле һәм әдәбияты укытучыларның                    Укыту-тәрбия эшләре буенча                                     Боерык № __  ______________, 2016 ел                                                                                                                                                                          мәктәп методик берләшмә утырышы                             директор урынбасары                                                 Мәктәп директоры

беркетмәсе № 1                                                                                                                            

___  август, 2016 нче ел                                                      _______/ А.Д.Прокофьева /                                          ___________З.А.Замдиханов                                          

Җитәкчесе________/И.И.Курамшина/                           ____    август, 2016нче ел                                                                                                                                                                                                                      

Югары квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Гыйбасева Эльмира Мансур     кызының

7 сыйныфның рус төркеме өчен татар әдәбиятыннан

ЭШ ПРОГРАММАСЫ

Педагогик киңәшмә утырышында каралды

Беркетмә   № 1

____ август,   2016 ел

                                                                                                        2016 -2017 нче уку  елы

                                                                                                      I.Аңлатма язуы

7 нче сыйныфның рус  төркеме өчен  татар әдәбиятыннан  эш программасы  түбәндәге документларга нигезләнеп төзелде.

- Россия Федерациясе Мәгариф министрлыгының 2004 нче елның 5 нче мартында чыккан гомуми белем бирү турындагы дәүләт стандартының федераль компоненты (2015 нче елның 23 нче июнендәге үзгәртүләре белән);

  - Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы МГББУ «Биеш урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең төп гомуми белем стандартының федераль компонентын гамәлгә ашыручы төп белем программасы;

- ТР мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән үрнәк программалар: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Төзүче авторлар: К. С. Фәтхуллова, Ф.Х.Җәүһәрова, 2011; Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан расланган “Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре (V-VII сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык программасы” Төзүче-авторлары: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Казан-2014;

 - Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы МГББУ «Биеш урта гомуми белем бирү мәктәбе» педагогик коллективы 2016 нчы елның  25 ннчы августындагы 1 номерлы карары буенча кабул ителгән “2016-2017 нче уку елына укыту планы”

-РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2015 нче ел, 8 нче июнь, 576 номерлы боерыгы. (Приказ Минобрнауки России от 08.06.2015 № 576 «О внесении изменений в федеральный перечень учебников... http://mon.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_330177.pdf)

                                                                                   Укыту предметының гомуми аңлатмасы

Федераль дәүләт стандартларына таянып, татар әдәбиятын өйрәнүнең максаты –  туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар куела:

− Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру;

− татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү;

− татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү;

− татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү;

 − татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү.

Әлеге максат һәм бурычларга ирешү өчен, түбәндәге принциплар истә тотыла: мәктәп баласына сүз сәнгатенең серләрен ачуда эстетик принцип (укытучының матурлыкны күрә алуы һәм башкаларны да күрергә өйрәтә алуы), эзлеклелек (укучы алган белемнең тулыланып, баеп баруы), әдәбиятны сүз сәнгате буларак өйрәнү (татар телендә язылган әсәрләрдә әдәби образларны ачу үзенчәлекләре, татар теленең матурлыгын күрергә өйрәтү), күләме ягыннан кечкенә булган әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт булдыру, ягъни психологик принцип (мәктәп баласының яшь үзенчәлекләрен, әдәби әзерлек дәрәҗәсен исәпкә алып эш итү) ярдәмгә килә. Аерым игътибар коммуникативлык принцибына бирелә. Бу принципның өстен чыгуы рус телендә сөйләшүче укучыларның әдәби әсәр аша татар теленең серләренә тирәнрәк төшенүләре, матур әдәбият әсәрен сорауларга нигезләнеп сөйли алуы, үз фикерләрен ачык әйтә алуы, әдәби әсәрнең аралашу чарасына әверелүе белән дә бәйле. Укучыларның әдәби әсәрне кабул итү һәм әдәби үсеш  үзенчәлекләрен исәпкә алып, дифференциацияләү (аерым төркемнәргә аерып, бүлеп эшләү) һәм интеграцияләү (татар теле һәм рус әдәбияты дәресләрендә алынган теоретик белемнәрне һәм гамәли эш күнекмәләрен файдалану) дә үзәккә алына.

Сүз сәнгате булган әдәбият – тормышны үзенчәлекле танып белү формасы, ул хисси-эмоциональ тәэсир чаралары ярдәмендә дөнья сурәтен, моделен төзү һәм шуңа карата мөнәсәбәт формалаштыру сәләтенә ия. Мәктәптә укыту предметы буларак ул әхлакый-эстетик һәм интеллектуаль әзерлекле шәхес, гражданин тәрбияләүдә турыдан туры катнаша. Укучы әдәби әсәрләр, аларның авторлары фикере аша гомумкешелек кыйммәтләрен, халыкның рухи байлыгын үзләштерә: тормыш фәлсәфәсенә төшенә, шуңа күрә гомуми белем бирү системасында бу укыту предметының әһәмияте зур

                                                        Уку фәненең уку планында тоткан урыны.

       Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы муниципаль бюджет гомуми белем учреждениесе “Биеш урта гомуми белем  мәктәбе”нең 2016-2017 нчы уку елына укыту планы буенча 7 нче сыйныфта  татар әдәбиятыннан атнага 2 сәгать вакыт бирелә. Авторлык   программасында татар әдәбиятына 70 сәгать вакыт каралган.  Мәктәпнең базис укыту планы буенча, 35 уку атнасы хисабына, уку елы дәвамында татар әдәбиятына 70 сәгать планлаштырыла. Шуннан чыгып: әдәби әсәр өйрәнү:  58 сәгать;  бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе: 7 сәгать; сыйныфтан тыш уку дәресе:  4 сәгать; кабатлау: 1 сәгать. Һәр тема программада каралган сәгать санынча өйрәнелә.

Дәреслек:  Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Р.Һ.Вәлиуллина. Татар әдәбияты: рус телендә төп гомуми белеем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). 7 нче сыйныф. Ике кисәктә. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел.

        Методик кулланма: Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында татар әдәбияты. Методик ярдәмлек. 7 нче сыйныф / Төзүчеләре: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Г.Г.Мулласалихова. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел.

                                                           II.Уку-укыту материалын  үзләштерүдән көтелгән нәтиҗәләр

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку;
•  авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, әсәрне өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;
•  әдәби-теоретик төшенчәләрне рус әдәбияты белеме белән тәңгәлләштерү;
• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;
• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;
• 10—12 татар, рус, чит ил язучы, шагыйрьләренең исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;
• 4 – 5 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;
•  Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы һ.б.), балалар матбугаты турында белү;
• төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;
•  6 мәкаль, 6 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру;
• төрле авторларның 3 –  4 шигырен яттан сөйли белү;
• сүзлекләр, энциклопедияләр, интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;
• төрле темаларга проект эше яклау;
• әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

                                                                                                    III. Курс эчтәлеге

    I.  Халык авыз иҗаты.   Йола фольклоры.  Йола фольклоры турында төшенчә. Йолаларның төрләре. Алар  – халыкның рухи байлыгы, халыкны милләт итеп берләштерә  торган асыл нигезләрнең берсе. Аларның көнкүреш һәм дини гореф-гадәтләр белән бәйләнеше, төрләре, үзенчәлекләре (1 сәгать). 

Гаилә йолалары.  “Бәби туе”, “Туй” йолалары турында белешмә. Аларны үткәрү тәртибе (1 сәгать).

Фәтхи Бурнаш. Язучы турында белешмә. “Яшь йөрәкләр” драмасы (өзек). Драмада йолаларның бирелеше, халкыбызга хас  сыйфатлар (1 сәгать).

Халык авыз иҗаты. Бәетләр. Бәетләрнең лиро-эпик  жанр булуы. “Сак-Сок” бәете. Кошларга әйләнгән ике бала язмышының фаҗигасе, бәетнең фантастик сюжетка корылган булуы (1 сәгать).

Мөнәҗәтләр. Мөнәҗәтләрнең  лирик жанр булуы,  аларның нигезендә ялгызлыкта үз-үзең белән сөйләшү, Илаһи көчкә мөрәҗәгать итү, ялварып, ярлыкауны сорау икәнлеге турында мәгълүмат. Мөнәҗәтләрнең борынгы заманнардан ук татар язма әдәбиятының һәм халык иҗатының үзенчәлекле жанры булып формалашуы. “Туган ил исемнән китмәс” мөнәҗәтендә туган ил темасының бирелеше (1 сәгать).

Габдулла Тукай. Шагыйрь  иҗаты турында белешмә. “Милли моңнар” шигыре. Шагыйрь һәм милләт язмышы мәсьәләсе  (1 сәгать).

II. Аталар сүзе — акылның үзе

Фатих Әмирхан. Тормышы һәм иҗади эшчәнлеге. “Ай өстендә Зөһрә кыз” әсәренең татар халык әкиятләренә нигезләнүе. Яхшылык белән явызлык көрәше.

 Әдәбият теориясе. Әдәбиятта фольклоризм (2 сәгать).

Нәкый Исәнбәт. Язучы иҗаты турында белешмә. Халык авыз иҗатын җыюдагы хезмәтләре. “Җирән чичән белән Карачәч  сылу” драмасы. Үзәк геройда  халык авыз иҗатыннан килә торган сыйфатларның (җорлык, тапкырлык, акыл көче ярдәмендә дошманнарын җиңү) туплап бирелеше (1 сәгать).

Галимҗан Ибраһимов . Язучының тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Алмачуар” хикәясе. Хайваннарга карата миһербанлылык хисләре тәрбияләү (3 сәгать).

Татар халкының милли киемнәре   һәм бизәнү әйберләре.   Түбәтәй (кәләпүш), калфак, читек, чулпы, беләзек,  изү турында  мәгълүмат. Милли киемнәрнең үзенчәлеге, вакыт узган саен үзгәрүләргә бирелүе, халкыбыз үткән зур тормыш юлын, аның үткәнен һәм бүгенгесен чагылдыруы (1 сәгать).

Роберт Миңнуллин. Шагыйрь турында белешмә.  “Килен төшкәндә” шигыре. Халкыбызның гореф-гадәтләрен белү, аларга мәхәббәт тәрбияләү (1 сәгать).

Рөстәм Яхин. Композиторның тормыш юлы, иҗаты  турында белешмә. Аның  профессиональ җырлар, романслар, музыкаль әсәрләр башкаруындагы эшчәнлеге. Рөстәм Яхин – Татарстан Республикасының Дәүләт гимны авторы  (1 сәгать).

Халисә Мөдәррисова. Шагыйрәнең тормыш юлы, иҗаты турында белешмә.  “Көмеш дага”  шигырендә  бәхет төшенчәсенең тирән фәлсәфәсен ачуы. Сугыш фаҗигасенең чагылышы  (1 сәгать). 

              III.  Ил  язмышы — ир язмышы

Әдип Маликов.  Шагыйрь турында белешмә.  «Ил язмышы — ир язмышы” шигырендә ватанпәрвәрлек билгеләре чагылу. Шигырьдә оптимистик рух.

Әдәбият теориясе. Гражданлык лирикасы. Пафос (1 сәгать).  

Гадел Кутуй. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә.  “Сагыну” нәсере. Сугыштагы кешенең кичерешләрендә туган ил образы.

Әдәбият теориясе. Нәсер турында төшенчә. Инверсия (2 сәгать).

         Сибгат Хәким. Шагыйрьнең тормыш  юлы, иҗаты турында белешмә.  “Бакчачылар” поэмасы,  “Бу кырлар, бу үзәннәрдә” шигыре. Әсәрләрдә лиризм, сәнгатьчә  гадилек һәм осталык, ватанпәрвәрлек хисләре чагылышы    

(2 сәгать).

Рафаил Төхфәтуллин. Язучы турында белешмә. “Җиләкле аланнар” повестенда балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге. Мәктәп тормышының үзенчәлекле детальләрдә чагылышы. Укучы һәм укытучы мөнәсәбәтләрен бала күңеле һәм хисләре аша тасвирлау (3 сәгать).

Мөхәммәт  Мәһдиев.  Язучы турында белешмә.  “Без — кырык беренче ел балалары” повесте (өзек). Бөек Ватан сугышы авырлыкларының әсәрдә чагылышы. Яшүсмерләр образы.

Әдәбият теориясе. Тартмалы композиция (3 сәгать).

Мөхәммәт Мирза. Шагыйрь турында белешмә. “Изге сукмак” шигыре. Балачак хатирәләренең онытылмавы, кешелеклелек сыйфатларының (мәрхәмәтлелек, изгелек, шәфкатьлелек) бирелеше (1 сәгать).

                     IV. Һәр  чорның үз герое

Нәҗип Думави. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Беренче кар” шигыре. Табигатьнең матурлыгын тасвирлау (1 сәгать).

Һади Такташ. Тормыш юлы,  иҗаты турында белешмә. “Алсу” поэмасы.  Яшәү шатлыгы, оптимизм, үзеңне бәхетле тою хисләре чагылышы.

Әдәбият теориясе. Рефрен, кабатлау  (3 сәгать).

Хәсән Туфан.  Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Агыла да болыт агыла”, “Тамчылар ни диләр?” шигырьләре. Чор белән бәйле шәхес фаҗигасе, хаксызга рәнҗетелгән кешеләр язмышы (2 сәгать).

Гурий Тавлин Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Кояш болытка кергәндә” романы (өзек). Әсәрдә фаҗигале елларның чагылышы. Чорның гаделсезлеген үз җилкәсендә татыган бала образы (1 сәгать).

             V. Туган җир  ул  була бер генә, туган  җирнең кадерен бел генә!

Аяз Гыйләҗев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Өч аршын җир” повестеннан өзек. Туган җирнең кадерле булуы. Читтә яшәүчеләрнең  туган туфракка тартылуы (4 сәгать).  

Илдар Юзеев.  Шагыйрь турында белешмә. “Ак калфагым төшердем кулдан...” драмасы. Чит илләрдәге милләттәшләребез язмышы.

Әдәбият теориясе. Ремарка (3 сәгать).

         Фәннур Сафин. Шагыйрь турында белешмә.   “Туган җиремә” шигыре. Туган якны ярату хисләренең бирелеше

 (1 сәгать).

Марсель Галиев. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә. “Нигез” повесте (өзек). Әсәрдә Бөек Ватан сугышы елларындагы  вакыйгалар. Повестьта гореф-гадәтләрнең,  йолаларның бирелеше. Туган җирнең, туган нигезнең кадерле, изге булуы, образларның бирелеше.

Әдәбият теориясе. Повесть  (4 сәгать).

VI.  Актыктан хаклык җиңә

Фатих Хөсни. Тормыш юлы, иҗаты турында белешмә.  “Сөйләнмәгән хикәя” әсәре. Баланың күңел дөньясын сурәтләүдә язучының осталыгы. Мавыгу төшенчәсенә салынган мәгънәне ачыклау, үзеңә-үзең хуҗа булуның мөһимлеге.

Әдәбият теориясе. Тема турында төшенчә (2 сәгать).

Роза Хафизова.  Язучы турында белешмә.  “Әти кайткан көн” хикәясе. Бөек Ватан сугышы чорында балалар язмышы (2 сәгать).

Фәнис Яруллин. “Ак төнбоек” хикәясе. Кешегә яхшылык эшләүнең күркәм гадәт икәнен, әмма аны һәрчак искә төшереп торуның  кире тәэсир ясавын оста күрсәтү(2 сәгать).

Рафис Корбан.  Шагыйрь турында белешмә.  “Ярдәм итик” шигыре. Бал кортлары образы мисалында хезмәткә мәхәббәт тәрбияләү (1 сәгать).

Рөстәм Галиуллин. Язучы турында белешмә.  “Биш «икеле» хикәясе. Укуга, белем алуга уңай мөнәсәбәт тәрбияләү, кимчелекләрне юмор аша күрсәтү (1 сәгать).

Айгөл Әхмәтгалиева. Язучы турында белешмә. “Табыш” хикәясе. Бала психологиясенең бирелеше, күркәм сыйфатлар тәрбияләү. Табылган әйбернең шатлык китермәвен аңлау (1 сәгать).

                VII. Табигатькә дә табиб кирәк!

Мөдәррис Әгъләмов.  Шагыйрь турында белешмә. “Сөйли ак каен...” шигыре. Җанландырылган табигать образлары. Экологик тәрбия (1 сәгать).

Зиннур Мансуров. Шагыйрь турында белешмә. “Балык кычкыруы” шигыре. Елга-күлләребезнең пычрануы –

 кешелек дөньясы өчен зур фаҗига. Табигатькә сакчыл караш тәрбияләү (1 сәгать).

Хәбир Ибраһим. Язучы турында белешмә.  “Карач” хикәясе. Кешеләрнең табигатьтәге җан ияләренә мөнәсәбәте (1 сәгать).

7 нче сыйныфның рус төркеме өчен татар әдәбиятыннан контроль төрләре.

                                                                         Бәйләнешле сөйләм үстерү өчен бирелгән дәресләр.

                                                            Дәрестән тыш (өстәмә)  уку өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр

Мостай Кәрим. Озын-озак балачак.

Нардуган (Татар халык йоласы) .

Покрау (Керәшен татарлары бәйрәме).

Уярня (Мари халык бәйрәме).

Ким Васин. Җыр шулай туды.

Әмирхан Еники. Җиз кыңгырау.

Юрий Семендер. Ике ветеран.

Гәрәй Рәхим. Буыннар елъязмасы.

Марс Шабаев. Күңелемә, әткәй, кайтып кер...

Нәҗип Думави. Габдулла.

Гөлшат Зәйнашева. Үз илемдә.

Фоат Садриев. Юкка көттеләр.

Айрат Суфиянов. Мәктәптән кайтып килеш.

Гавриил Троепольский. Акбай Караколак.

Зиннур Мансуров. Ятим Су анасы.

Гомәр Бәширов.  Җидегән чишмә.

Шәйхи Маннур. Печән җыйганда.

Рашат Низами. Куркытылган поши.

                                                                Сөйләшү тематикасы

Халыкның борынгыдан килгән йолалары.       Тукайлы тормыш.

Асылташларга тиң хәзинәләр.                          Халык авыз иҗатының әдәбиятта чагылышы.

Батырлар бар төштә – татарлар бар...               Ватан барыннан да газиз.

Балачакның онытылмас мизгелләре                 Табигать – уртак йортыбыз

                                                    Еллык аттестация эш формасы

Укучыларның 7нче сыйныф курсы буенча белемнәрен тикшерү өчен  тест формасы кулланыла

                                                    IV.    Тематик планлаштыру

                                                     V. 7 НЧЕ СЫЙНЫФ ӨЧЕН КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

                                                                          (АТНАГА -2, ЕЛГА-70 СӘГАТЬ)

                                                        V.Укучыларның белем, осталык һәм күнекмәләрен бәяләү

                                                                        Сөйләм эшчәнлеге төрләренә өйрәтүгә таләпләр

                                                                                         Тыңлап аңлау

- төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;

- сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән  текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;

- аутентик яки адаптацияләнгән әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета – журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;

- сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.

                                                                                                     Диалогик сөйләм

-сорау һәм җавап , килеш(мә)ү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып әңгәмә кору, сөйләшә белү;

- аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;

- парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү,ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сорау барышын ачыклый белү;                        

- терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;

- татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.

                                                                                                      Монологик сөйләм

Программада тәкъдим ителгән   темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;

конкрет ситуациягә үз карашыңны, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;

монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;

өйрәнгән текстны  үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү;

 өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле итеп сөйләү.

                                                                                                                          Уку

Программада тәкъдим ителгән  текстларны, татар теленең өйтелеш нормаларын саклап, сәнгатьле һәм аңлап уку;

текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлый белү;

таныш булмаган текстны эчтән укып, аның фикерен таба белү;

таныш булмаган сүзләрнең, төзелмәләрнең тәрҗемәсен сүзлектән таба белү.

                                                                                       Телдән җавап бирүне тикшерү һәм бәяләү

Укучыларның телдән сөйләм күнекмәләрен тикшергәндә  һәм бәяләгәндә, билге ңавапның сыйфатына карап һәм түбәндәге таләпләрне искә алып куелырга тиеш:

1)сөйләмнең орфоэпик, лексик һәм грамматик яктан дөреслеге һәм төгәллеге;

2)сөйләмнең эчтәлеге ягыннан  тулылыгы һәм эзлеклелеге;

3)сөйләмнең аңлаешлылыгы;

4)сөйләмдә сүз байлыгы, җөмлә калыпларының төрлелеге.

Укучыларның телдән җавап бирү күнекмәләрен тикшергәндә, эш төрләренең күләме түбәндәгечә билгеләнә:

                                         Тыңланган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирүне бәяләү

 Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә «5»ле куела.

Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән, әмма 2—3 орфографик,3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2—3 хатасы булган эшкә «4»ле куела.

          Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл җавап бирелмәгән,

5 орфографик, 5        пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4—5 хатасы булган эшкә «3»ле куела.

     Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән сорауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6        орфографик, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә «2»ле куела.

                                                                                               Диалогик сөйләмне бәяләү

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, «5»ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2—3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, «4»ле куела.

Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4—6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып диалогик сөйләм төзегәндә, «3»ле куела.

Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда, «2»ле куела.

Монологик сөйләмне бәяләү

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле булган монологик сөйләм өчен «5»ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2—3 хатасы булган монологик сөйләм өчен «4»ле куела.

Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, 7 хатасы булган монологик сөйләм өчен «3»ле куела. Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи алмаганда, «2»ле куела.

                                                                                                        Укуны бәяләү

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулаем аңлап, авазларны һәм сүзләрне дөрес әйтеп, басымны дөрес куеп, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп тиешле тизлектә укыганда, «5»ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, әмма 2—3 орфоэпик хата җибәреп (авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, синтагмаларга бүленештә ялгышу) укыганда, «4»ле куела.

Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, 4—6 тупас орфоэпик хата җибәреп укыганда һәм уку тизлеге акрын булганда, «3»ле куела.

VI.    Эш программасының укыту-методик тәэмин ителеше өчен әдәбият исемлеге

                7нче сыйныфның рус төркемнәрендә укучылар өчен татар әдәбиятыннан арадаш аттестация  өчен контроль эш –тест

1.“Милли моңнар” шигыренең авторы кем? а) Хәсән Туфан ; ә) Габдулла Тукай; б) Муса Җәлил; в) Шәүкәт Галиев.

2. Фатих Әмирхан иҗат иткән әсәр: а) “Җирән чичән белән Карачәч сылу” драмасы; ә) “Ай өстендә Зөһрә кыз” әсәре; б) “Алмачуар” хикәясе; в) “Милли моңнар”

шигыре.

3. Галимҗан Ибраһимов Әмирхан иҗат иткән әсәр: а) “Җирән чичән белән Карачәч сылу” драмасы; ә) “Ай өстендә Зөһрә кыз” әсәре; б) “Алмачуар” хикәясе; в)

“Милли моңнар” шигыре.

4. Роберт Миңнуллин кем ул? а) язучы; ә) шагыйрь; б) композитор; в) рәссам.

5. Рөстәм Яхин кем ул? а) язучы; ә) шагыйрь; б) композитор; в) рәссам.

6. «Ил язмышы — ир язмышы” шигырен кем язган? а) Әдип Маликов ;ә) Габдулла Тукай; б) Муса Җәлил; в) Шәүкәт Галиев.

7. Гадел Кутуй язган әсәрне күрсәтегез: а) “Алмачуар” хикәясе; ә) “Милли моңнар” шигыре; б) “Сагыну” нәсере; в) “Җиләкле аланнар” повесте.

8. “Бакчачылар” поэмасын, “Бу кырлар, бу үзәннәрдә” шигырен кем язган?. а) Муса Җәлил; ә )Шәүкәт Галиев; б) Сибгат Хәким; в) Гадел Кутуй.

9. Рафаил Төхфәтуллин иҗат иткән әсәр: а) “Җиләкле аланнар” повесте; ә) “Сагыну” нәсере; б) “Килен төшкәндә” шигыре; в) “Милли моңнар” шигыре.

10. Халык авыз иҗаты жанрына кермәгән төрне күрсәтегез: а) бәетләр ; ә) мөнәҗәтләр; б) җырлар; в) шигырьләр.

11. “Без — кырык беренче ел балалары” повестен кем язган? а) Әдип Маликов ;ә) Габдулла Тукай; б) Мөхәммәт Мәһдиев ; в) Рафаил Төхфәтуллин.

12. Нәҗип Думави иҗат иткән әсәр: а)“Беренче кар” шигыре ; ә) “Килен төшкәндә” шигыре; б) “Милли моңнар” шигыре; в) “Сагыну” нәсере.

13. “Алсу” поэмасын кем иҗат иткән? а) Шәүкәт Галиев; ә) Сибгат Хәким; б) Гадел Кутуй; в) Һади Такташ.

14. “Агыла да болыт агыла”, “Тамчылар ни диләр?” шигырьләрен кем язган? а) Хәсән Туфан ; ә)Шәүкәт Галиев; б) Сибгат Хәким; в) Һади Такташ.

15. Гурий Тавлин иҗат иткән әсәрне күрсәтегез: а) “Сагыну” нәсере; ә) “Килен төшкәндә” шигыре; б) “Кояш болытка кергәндә” романы; в) “Алмачуар” хикәясе.

16. Парлаштырып языгыз:

“Өч аршын җир” повесте Фәнис Яруллин

“Ак калфагым төшердем кулдан...” драмасы Фатих Хөсни

“Сөйләнмәгән хикәя” әсәре Аяз Гыйләҗев

“Ак төнбоек” хикәясе Илдар Юзеев

17. а) “Табигать – уртак йортыбыз” дигән темага кечкенә хикәя языгыз..

                Б) “Миңа ошаган әсәр” дигән темага кечкенә хикәя языгыз.