Рабочая программа по бурятской литературе (4 класс)
рабочая программа

Администрация МО Заиграевский  район

Управление образования администрации МО Заиграевский район

МБОУ «Ацагатская средняя общеобразовательная школа – интернат»

   Утверждаю __________                           Согласовано_____                       Программа   рассмотрена и

Директор МБОУ                             Зам. директора по УВР                     одобрена на заседании

«Ацагатская СОШ-И»         /Доржиева Б. В. ./                 педагогического совета

           /Рандалова О. В. ./        от «31» 08   2018г.                  «Ацагатская – СОШ-И»

       Приказ №      §                                                                                                           Протокол №

от «1»  _09_   2018г.                                                                                                         от  « 30  »  08_   2018г.                                                                                                              

Рабочая программа

По  Бурятской  литературе______________________________________________________________

Класс  ____4____________________________________________________________________

 Предмет  Бурятская литература________________________________________________________

 Количество часов   ________2____________________________________________________

Преподаватель  Дондукова Оюна Цыбиковна____________________________________________

2018-2019 уч. г

Тайлбари бэшэг

        Эхин hургуулиин буряад хэлэнэй программа хадаа дунда hургуулида γзэгдэхэ тγрэлхи хэлэ болон литературын γндэhэ hууриинь, тэрэнэй гуламтань боложо γгэхэ байна. Тус программын γндэhѳѳр γхибγγдые литературна хэлэндэ hайнаар hургаха зорилго табигдана. Ушар тиимэhээ хэлэлгэ хγгжѳѳгын асуудалнууд программын бγхы hалбаринууд дотор оруулагданхай

       Эхин классуудта буряад хэлэ зааха шухала зорилгонууд гэхэдэ: hурагша бγхэниие зγбѳѳр, hайнаар, удхыень ойлгуулан уншуулжа, эли тодоор хэлγγлжэ, алдуугγйгѳѳр, сэбэр гоёор  бэшγγлжэ hургаха; γхибγγдые ном уншаха дуратай бологохо; hурагшадай γгэ хэлые баяжуулха; γхибγγдэй ухаан бодолые хγгжѳѳхэ аргануудые хэрэглэхэ; оршон тойронхи юумэнγγд тухай hурагшадай мэдэсые γргэдхэхэ.

      Тγрэлхи хэлэндэ hургангаа, γхибγγдые зγбѳѳр хγмγγжγγлхэ зорилгонууд бэелγγлэгдэхэ болоно.

       Эхин классуудта буряад хэлэ зааха медодууд хадаа hурагшадта бата бэхи мэдэсэ, шадабари ба дγршэл олгохо, тэдэнэй хγгжэлтэдэ ба хγмγγжγγлхэ хэрэгтэ туhалха hуралсал ба хγмγγжэлые нягта холбоотойгоор ябуулха, бэеэ даагаад даабаринуудые дγγргэжэ шададаг аргада hургаха, хэшээлэйнгээ сагые зγбѳѳр хубаарилан хэрэглэлгэдэ туhалха ёhотой.

Уншалга, хэлэлгэ, хγгжѳѳлгэ

      !-4; классудта уншалгын хэшээлнγγдэй шухалын шухала зорилго хадаа удхыень ойлгожо, зγбѳѳр, тγргэншэгѳѳр, уранаар hурагшадай уншалгые улам бэхижγγлгэ ба hайжаруулга мγн болоно. Yхибγγд иимэ шадабаритай болоходоо, бэеэ даагаад  номуудые уншаха дγршэлтэй боложо шадаха.

     Простой, ойлгоходо бэлэн рассказ, шγлэг, онтохонуудые hурагшад уншахадаа, зохёолой удхые, гол шухала hанал бодолые ойлгожо, γйлэдэгшэ нюурнуудтай, тэдэнэй абари зан, γйлэ хэрэгγγдтэй танилсаха байна. Уран зохёолой дγрсэлэн харуулдаг аргануудые, тэрэнэй хэлэн тухай тобшохоноор ойлгожо абаха болоно. Уншаhан зохёолойнгоо удхые тайлбарин хѳѳрэлдэхэдѳѳ hурагшад зохёолой удхын гол шухала ба шухала бэшэ γйлэнγγдые илгаруулжа hураха, гол шухала hанал бодолыень илган оложо, зохёолые хубинуудта хубаажа, тэдэнэйнгээ хоорондохи холбоое оложо hураха. Энэ хадаа hурагшадай логическа ухаан бодолые хγгжѳѳлгэдэ туhа хγргэдэг. Зохёолнуудые уншалгын γедэ оршон тойронхи хамаг бγхы юумэнγγд тухай hурагшадые зγб ойлгосотой болгохо гээшэ угаа ехэ шухала удха шанартай. Уншалгын хэшээлнγγдтэ буряад арадай hайн hайхан заншалнуудтай, илангаяа арадай педагогикын ёhо гуримуудые γргэнѳѳр хэрэглэхэ.

      Эхин классай hурагшад тγрэhэн нютаг оронойнгоо, байгаали тухай зохёолнуудые уншаха, байгаалиин γзэгдэлнγγдые ажаглаха, мγнѳѳ манай γеын хγнγγдэй байдал ба ажал хγдэлмэри тухай, hайндэрнγγд тухай уншаха байна.

Уншалгын хэшээлнγγдтэ хγнγγдэй Эхэ оронойнгоо ашаг туhада γнэн шударгыгаар хγдэлhэн тухай, манай ороной, республикын, районой эрхим ажалшад тухай hурагшадай ойлгомжо улам γргэн болгогдохо.                                                  

Уншалгын программа

        Уншалгын программа дγрбэн зγйлhѳѳ бγридэнэ: 1) уншалгын тематика; 2) уншалгын дγршэл; 3) текстээр ябуулха хγдэлмэри; 4) классhаа гадуур уншалга.

Дγрбэдэхи классай hурагшад гурбадахи класста олоhон дадалнуудаа бγри хγндэ зγйл дээрэ улам гγнзэгыдхэхэ ёhотой, ойлгон  уншаха зуураа уншажа байҺан текстынгээ темп, тогтолго ба интонацииень зγбѳѳр хэрэглэжэ шадаха болоно. Һурагшад абяагγйгѳѳр ба шангаар уншаhан зγйл тухайгаа багшын табиhан  асуудалнуудта  хγсэд дγγрэн харюу γгэжэ шадаха.

          Рассказ, басни ба статьянуудые  уншахадаа γйлэдэгшэ нюурнуудайнь хэhэн хэрэгтэ сэгнэлтэ γгэжэ шадаха ба тэдээн доторхи событинуудта, геройнуудтань характеристика γгэжэ шадаха ёhотой. Тиихэдээ уншаhан зохёолоо улам гγнзэгыгѳѳр ойлгожо абаха.

            Дγрбэдэхи классай hурагшад уншаhан зγйлѳѳ дэлгэрэнгыгээр ба мγн баhа хуряамжаар хѳѳрэжэ шадаха, арадай аман зохёолтой, элинсэг хулинсагай hургаал заабаритай танилсалгаяа улам γргэдхэхэдэ, мэдэсэеэ улам баяжуулха болоно. Буряад орон тухайгаа, тоонто нютаг тухай мэдэсэеэ гγнзэгырγγлхэ, олон шγлэгγγдые сээжээр мэдэдэг болохоhоо гадуур, эпитет, метафора, рифмэ, аллитераци, аллегории, гипербола, олицетворении г. м шγлэгэй уран найруулгын аргануудтай практическа танилсаха болоно.  Энэ класста басни тухай   мэдэхэ болохо. Басниин моралииень hурагшад ойлгожо Һураха, басни соо γгтэhэн образуудые, тэдэнэй байдалые ба хэҺэн γйлыень Һурагшад ойлгохо, басни доторхи аллегорииень ойлгохо, тэрэнэй художественно талыень улам гγнзэгы ба hонирхолтойгоор  ойлгохо  ёhотой.

Онтохонуудые уншахадаа дγрбэдэхи классай hурагшад онтохон соо γгтэhэн шэдитэ зγйлнγγдые ойлгохо, энэмнай эртэ урда сагhаа дамжан ерэhэн мифγγдэй зγйл гээшэ гэжэ ойлгохо болоно.

Классhаа гадуур уншалгада багша бага бэшэ анхарал хандуулха ёhотой. Уншаhан номойнгоо удхые ойлгожо ба хадуужа абаха зуураа уншаhан зγйл тухайгаа сэгнэлтэ ба тэрээн тухайгаа тобшохоноор hанамжаяа бэшэжэ шадаха болохо ёhотой.

Уран зохёол уншалгада, тэдэниие бэеэ даанги уншалгада анхарал hайн хандуулха, юундэб гэхэдэ, табадахи класста литературна уншалгада бэлэдхэл боложо γгэхэ.

           Дγрбэдэхи классай hурагшадай γгэ хэлыень баяжуулха ба зохёохы hанал бодолыень γргэдхэхын тула элдэб янзын упражненγγдые хэхэ ёhотой: хоровой декламаци, хамтадаа хэхэ инсценировко, нюураар уншалга, хэhэгγγдые сээжээр уншалга г. м. Мγн элдэб янзын зохёохы шэнжэтэй бэшэмэл  хγдэлмэри дγγргэжэ болоно, элигсэг хулинсагай hургаал заабаритай, тγрэл арадайнгаа ёhо заншалнуудтай тобшохоноор танилсаhан байха.

            Бγхы классуудта ойлгогдоогγй γгэнγγдэй удхань элирγγлэгдэхэ ёhотой. Нэгэдэхи ба хоёрдохи классуудта ехэнхидээ багшын туhаламжаар ойлгогдоогγй γгэнγγдэй удхань элирγγлэгдэнэ. Гурбадахи ба дγрбэдэхи классуудта hурагшад ѳѳhэдѳѳ текст сооhоо ойлгогдоогγй γгэнγγдые оложо, словарь хэрэглэжэ, удхыень элирγγлжэ hураха.

Yшѳѳ тиихэдэ багшын γгэhэн γгэнγγдэй удхые hурагшад ѳѳhэдѳѳ словарь хэрэглэжэ, удхыень элирγγлжэ hураха.

Классhаа гадуур уншалга

      Эхин классуудай урда табигдаhан hургалгын ба хγмγγжγγлгын зорилгонуудые шиидхэлгэдэ классhаа гадуур уншалга хадаа бага бэшэ γγргэ дγγргэнэ: энэ хадаа хγγгэдые ѳѳhэдѳѳ бэеэ даагаад ном уншадаг бологохо, тэдэниие номдо дуратай болгохо зорилготой.

      Классhаа гадуур уншалгын зорилго хадаа Һурагшадай ѳѳhэдѳѳ бэеэ даагаад уншалгые эмхидхэн хγтэлбэрилхэ, хγγгэдтэ уншуулха гэhэн hонирхолтой hайн номуудтай, тэдэнэй авторнуудтай танилсуулха; уншаха эдэбхи ба элдэб юумэ номоо библиотекэhээ оложо шададаг болгохо.

    Һурагшадай классhаа гадуур ѳѳhэдѳѳ уншаха номууд гэхэдэ, ажабайдал харуулhан хγнэй моральна байдал тухай хѳѳрэжэ γгэhэн, hонин удхатай онтохонууд, шγлэгγγд, таабари ба оньhон γгэнγγд, рассказууд ба статьянууд болоно.

     Классhаа гадуур уншалгые 1-4 классуудта тусгаар зохёогдоhон номоор (хрестиматяар)ябуулагдаха ёhотой байбашье, багша hурагшадайнгаа эрилтэ, дурые шадалыень хараадаа абан hургуулиингаа гγ, али тосхоной библиотекэдэ байhан γхибγγдэй hонирхомоор, ойлгосотой хγшэ хγрэмѳѳр бишыхан номуудые hурагшадтаа абхуулан, уншуулжа байха болоно. Класс бγридэ иимэ номуудайнь список γлгѳѳтэй байха зэргэтэй, класстаа библиотекэтэй болохоо оролдохо.

    Һурагшадые, ѳѳhэдѳѳ бэеэ даагаад ном уншажа шададаг болгохын тула, тэрэнээ хэр hайн шанартайгаар ябуулжа байhыень шалгахын тула классhаа гадуур уншалгын тусгаар хэшээл γнгэргэгдэхэ, хэшээлhээ гадуур элдэб, хэмжээнγγд (кружогууд, выставкэнγγд) ябуулагдаха, ном уншажа hуража байhан багашуултай туд тудтань хγдэлмэри ябуулха.

     Дγрбэдэхи класс дγγргэжэ байгаа hурагша бγхэн тон бэлэн байгуулгатай холбоотой рассказ, γсѳѳншэг мэдγγлэлнγγдhээ бγридэhэн мэндын бэшэг ѳѳhэдѳѳ бэеэ даагаад, алдуугγйгѳѳр бэшэжэ шададаг болохо зэргэтэй

    Холбоотой хэлэлгын упражненинγγд уншалгыншье, грамматикыншье хэшээлнγγдтэ сээжээлшье, бэшэмэлээршье дγγргэгдэхэ.

     Уншалгын хэшээлнγγдтэ холбоотой хэлэлгын упражненинγγд ехэнхидээ уншагдажа байгаа зохёолой удхатай холбоотой. Грамматикаар мэдэсэнγγдээ, шадабаринуудаа, хэлэлгын ба орфографиин дγй дγршэлнγγдээ аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ гансахан лэ γгэ, мэдγγлэл соо бэшэ, мγн баhа изложени ба сочиненидээ  hурагшадай хэрэглэдэг болоо hаань, тэрэ мэдэсэ, шадабари, дγршэлнγγдынь хγсэд ойлгогдон абтажа, бата бэхеэр хадуугдаа гэжэ тоологдохо болоно.

       Грамматикын хэшээлнγγдтэ ехэнхидээ изложени, сочинени мэтын бэшэмэл упражненинγγд дγγргэгдэхэ, харин тиихэдэ уншалгын бэшэмэл хэшээлнγγдтэ гол тγлэб дабтан хѳѳрэлгэ, уншаhанаа хѳѳрэлгэ мэтын аман упражненинγγд дγγргэгдэхэ гэжэ программа соо хараалагдана. Гэбэшье аман ба бэшэмэл хэлэлгэ хγгжѳѳхэ хγдэлмэринγγд хоорондоо тон нягта холбоотой байха ёhотой.

Программа соо хараалагдаhан дγршэл шадабаринууд бултадаа хоорондоо бэе бэетэйгээ холбоотой байхаар γгтэнхэй. Тиимэ тула багшын зорилго болбол хэлэлгэ хγгжѳѳлгѳѳр хэхэ хγдэлмэриеэ жэл соо гγ али четверть соо тγсэблэхэдээ, хэды дахин изложени, сочинени бэшγγлхэеэ хараалха.

Календарно – тематический план

Тγрэлхи хэлэн 4класс

Оснащение учебного процесса:

1. Электронный учебник бурятского языка
2. Буряад хэлэнэй сахим hураха бэшэг

Технические средства обучения

1.Персональный компьютер,

2.Мультимедийная установка

3.Экран

4.Магнитная доска

Список литературы:

hуралсалай:

1. С. Ц. Содномов, Д.Д. Шойнжонова, Д-Ц. Х. Бадмаева, Түрэлхи хэлэн 4 класс, 1 хуби, Улаан-Yдэ: «Бэлиг», 2009 он
2. С. Ц. Содномов, Д.Д. Шойнжонова, Д-Ц. Х. Бадмаева, Түрэлхи хэлэн 4 класс, 2 хуби, Улаан-Yдэ: «Бэлиг», 2009 он

Методическа:

3.  Буряад хэлэн, уншалга, хэлэлгэ хγгжөөлгэ. Буряад hургуулиин программанууд, 1-4 классууд. Улаан-Yдэ: «Бэлиг», 2004
4. С.Ц.Содномов. Методическа дурадхалнууд. Тγрэлхи хэлэн, 4класс. Улаан-Yдэ: «Бэлиг», 2008