Рабочая программа по бурятской литературе 5 класс
рабочая программа (5 класс) на тему

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Улюнская средняя общеобразовательная школа  имени С. Хамнаева»

УТВЕРЖДАЮ:                                                                               СОГЛАСОВАНО:

Директор школы                                                                    зам. директора по  УВР        __________________                                                                   ______________

  «__» сентября 2017 г                                                                  «___»  сентября 2017 г

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

ПО БУРЯТСКОЙ  ЛИТЕРАТУРЕ

5 КЛАСС

 2017-2018 учебный год

Тайлбари бэшэг (Пояснительная записка)

      Рабочая программа составлена на основе Закона «Об образовании» №273-ФЗ от 29.12.2012г, Закона о языках народов РФ от 24.07.1998 N 126-ФЗ (ст. 9,10,16),  Закона РБ «О языках народов Республики Бурятия» от 10 июня 1992 года М 221-ХП‚  Закона РБ "Об образовании в Республике Бурятия" от 13 декабря  2013 года М 24047,  Федерального базисного учебного плана для образовательных учреждений, реализующих программы общего образования, Устава МБОУ «Улюнская СОШ им.С.Хамнаева»; образовательной программы МБОУ «Улюнская СОШ им.С Хамнаева» на 2015 -2016 уч.г.; Положения о рабочей программе МБОУ «Улюнская СОШ им.С.Хамнаева» от от 20 марта 2015 года.

     Гадна Буряад Республикын Һуралсалай болон эрдэм ухаанай яаманай дурадхаһан 5-11 классуудай буряад литератураар туршалгын программа (2009 он) дээрэ үндэһэлэгдэжэ, 5 классай Буряад литература( авторнууд: С.Д.Будаев, Ц.С.Жанчипова,Д.Х.Митупова, 2011он) түшэглэн бэшэгдээ.  Буряад литература үзэлгэ болбол имагтал образоор харуулдаг дээрэhээ hурагшадые арад зондоо үнэн сэхээр хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ тон ехэ удха шанартай. Түрэлхи литература шудалан үзүүлхэдээ, буряад хэлэнэйнгээ баялитай гүнзэгыгөөр  танилсуулха, hайнаар хэлүүлдэг, уншуулдаг, бэшүүлдэг болгохоhоо гадна буряад арадайнгаа ажабайдал, түүхэ, заншал, зан абари үзэжэ байгаа зохёолнууд дээрэ үндэhэлэн, hайнаар ойлгуулха, ухаан сэдьхэлдэнь шэнгээхэ, хүмүүжүүлхэ гэhэн гол шухала зорилго табигдана. 5-дахи классай программа hурагшадые уран зохёол абъяастайгаар уншаха дуратай, ходорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабарииень хүгжөөхэ, удхыень зүбөөр элирүүлхэhээ гадна, зохёол шудалан, шэнжэлэн үзэхэ дадалнуудынь бүрилдүүлхэ гэhэн зорилгонуудые табина. Мүн уншажа байhан зохёолойнгоо  уран hайханайнь, хэлэнэйнь онсо шэнжые ойлгожо, hурагшадай дадал дүршэлые бүридүүлхэ, хүгжөөхэ болоно.   5-хи класста арадай, литературна онтохонууд үгтэнхэй, гадна эпическэ лирическэ жанрнуудай зохёолнууд үгтэнхэй. Программа соо шудалха зохёолнуудhаа гадна сээжэлдэхэ зохёолнууд үгтэнхэй. Рассказуудые, прозаическа зохёолой хэhэгүүдые удхадань дүтэрхыгөөр, тобшоор түүбэрилэн хөөрэхэhөө гадна тэрэнээ найруулан бэшэлгэдэ hургаха зорилго табигдана.

Һуралсалай тематическа түсэб (Учебно- тематический план)

Байгуулга ба гол удха (Содержание тем учебного курса)

Литература – үгын искусство мүн (1 час). Искусство тухай тухай юрэнхы ойлгосо. Буряад литература шэнжэлэн үзэхэ зорилго. Эхин классуудта ћурагшадай уншаћан уран зохёолнуудћаа жэшээнүүд.Литература искусствын таћаршагүй хубинь.

         V класста үзэгдэхэ “Түрэлхи литература” гэжэ номтой танилсалга.

Уран зохёолой нюусанууд (2 час)

Арадай аман зохёол Арадай аман зохёолнууд тухай юрэнхы ойлгосо Арадай аман зохёолнууд соохи үнэн бэшэ, hанаанhаа абтаhан шэдитэ ба фантастическа юумэнүүд. Гол жанрнууд (1 час)

Нааданай орон (1 час)

Тоолуурнууд (1 час)        

Сэсэ буляалдаан(1 час).

 Жороо үгэнүүд (1час)

Таабаринууд (2 час)  

Оньћон хошоо  үгэнүүд (2час)

Буддын шажанай зохёолнууд Алтан үдэтэ хун шубуун . Хоёр толгойтой бүргэд. Юртэмсын заршам. Ћургаал,номнол,заабари  уншаад,тобшололхэжэ ћургалга (1час) 

Хорото жаданууд. Сасуулга хэжэ ћургалга (1час) 

АРАДАЙ ОНТОХОНУУД

         Зургаан нүхэд (3 час). Онтохон соо хабаадалсагша нюурнууд, тэдэнэй абари зан ба хэћэн хэрэгүүд. Онтохоной гол удха шанар.

        «hүүл хүбүүн» (4час). Геройнуудай,буряадарадай сэсэн ухааниие,ёhо заншалые,уран аргануудые хэрэглэн зураглалга.

       «Сэсэн хулгана» (2 час)

         Туд зохёолой уран ћайханай шэнжэ шанар

        ЛИТЕРАТУРНА ОНТОХОНУУД

В. Халхуев «Жабдай» (4 час). Литературна онтохонуудай онсо шэнжэ тухай.

 «Жабдай»гэжэ арадай аман зохёолой аялгаар бэшэћэн онтохоной удха, геройнуудайнь образууд.

         Жабдайн абари зан, ћанаамгай ухаан, эрэлхэг зориг, хэрэг ябадал.

Эпическа зохёолнууд

 Л.Толстой «Хайратай морин»(2 час).

А. Лыгденов «Унаган» (4 час) Автор ба рассказчик, герой ба сюжет, диалог ба монолог тухай ойлгосо.

Ц. Номтоев «Хилээмэн» (6 час) Унэн юумэнэйзохёон найруулгын нэгэарга. Литературна характер тухайойлгосо.

Ц-Б Бадмаев «Будамшуугай орон нютагаар Серёжын аяншалга»  (10 час)

Сюжет.Зохёолой анализ – (1ч)

 Шүлэглэмэл зохёолнууд

Ирагуу жанр тухай ойлгосо (1ч)

Д.Дамбаев «Хабарай дуун» (1 час)

 «Нагасын захяа» (1 час)

«Ургы hайхан буряадарадни» (1 час)

«Байгалай долгид» (1 час)

Ш.Байминов «Онгосомни» (1 час)

«Аадар» (2 час)

«Гагаринтай уулзалга» (1 час)

Шүлэглэмэл зохёолой нюусанууд Лирическа зохёолнууд соо хү юртэмсэ хоёрые зураглалга. Рифмэ тухай ойлгосо.Уран арганууд.(1ч)

Басни

С.Норжимаев «Аймхай охотноон» (2 час)

«Шаазгайн элидхэл» (2 час)

«Хүмүүжүүлэгшэ хирээ» (1 час)

«Абарга дальбараа» (1 час)

Зүжэглэмэл зохёолнууд

Драматическа зохёолнуудай тусхай шэнжэ.

Б.Эрдыниев «Бишыхан хатан» (8 час)

Сценари тухай ойлгосо (1ч)

Жэл соо үзэһэнөө дабталга (1ч)

Хамта: 102 час, 3 час

        уран зохёол үзэлгэдэ — 76час;

         хэлэлгэ хүгжєєлгэдэ — 10 час;

         классћаа гадуур уншалгаар хєєрэлдэлгэдэ — 16 час.

        СЭЭЖЭЛДЭХЭ ЗОХЁОЛНУУД

         Арадай аман зохёолhоо

Д.Дамбаев «Хабарай дуун»

  «Нагасын захяа»  

«Аадар»

«Абарга дальбараа»

        Буряад литература 5 –хи класста үзэхэдөө, һурагшад хайшаашье тэгшэ, юрэнхылэгдэһэн шадабаринуудтай (универсальные учебные действия -УУД) болохо ёһотой: (Личностные, метапредметные и предметные результаты освоения)

Һурагшын өөрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные УУД):

-өөрынгөө сэдьхэлэй байдал түрэл хэлэн дээрээ хэлэхэ

-оршон тойронхи байгаалиин, тиихэдэ хажуудахи хүнүүдэйнгээ байдал ойлгохо, тэдээндэ өөрынгөө хандаса, хүнүүдые дэмжэһэнээ, тэдээндэ туһалһанаа түрэл хэлэн дээрэ харуулха

- хэлэеээ баян, тодо, уран , сэбэр болгохоёо оролдохо;

- түрэл орондоо, байгаалидаа дуратай байһанаа, уг гарбалайнгаа утаһа мэдэһэнээ харуулжа шадаха;

- уншаха, харилсаха дуратай байха;

- бэшэхэ шадабаритай байха, шагнажа абаад бэшэхэ, зохёон бэшэхэ;

- сэдьхэлэйнгээ байдал тухай, тиихэдэ үзэһэн юумэнүүд тухайгаа зохёон бэшэхэ;

- түрэл хэлэеэ шудалха эрмэлзэлтэй байха;

- өөрынгөө хэһэн ажал сэгнэжэ шадаха.

Бэеэ  гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД)

-өөрөө хэшээлэй темэ хэлэхэ;

-багшатаяа сугтаа һуралсалай проблемнжэ асуудал яаажа шиидхэхэ тухайгаа -хөөрэлдэн, тусхай түсэб табиха;

-хэһэн ажалай түсэбтэй, алгоритмын ёһотой тааруулха, зэргэсүүлхэ, ажалаа шалгаха, сэгнэхэ, зүб болгохо;

- өөрынгөө, һурагшадай ажал тусхай критеринүүдээр шалгаха, хэр зэргэ шадабаритай болообиб гэжэ  элирүүлжэ һураха, критеринүүдые зохёохо.

Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД)

-тестээр дамжуулагдаһан мэдээсэлнүүдэй янза  ойлгохо: юн тухай хэлэгдэнэб, гол удхань, идейн ямар бэ?

-олон ондоо янзын уншалга хэрэглэхэ;

-ондо ондоо түхэлтэй тестнүүд сооһоо  (текст, схемэ, хүсэнэг, зураг) сооһоо өөртөө мэдээсэл олохо;

-анализ, синтез хэхэ;

-шалтаан хойшолон хоёрой хоорондохи холбоо харуулха;

-бодомжолхо.

Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):

 - Хэлэлгын зорилгоһооо дулдыдуулан өөрынгөө һанал бодол аман ба бэшэгэй хэлэн дээрэ харуулха

- хэлэхэ харилсаха зорилгоһоо үндэһэлэн, монолог, диалог хэрэглэжэ шадаха;

- өөрынгөө һанал бодол, һанамжа хэлэжэ, баталжа шадаха;

-хүнэй хэлэһые шагнаха, ойлгохо, тиин өөрынгыы һанал бодол хубилгахаяа бэлэн байха;

-ажаябуулга эмхидхэхэдээ, хөөрэлдэжэ, хоорондоо хэлсэжэ, нэгэ һанал бодолдо ерэхэ, асуудалнуудые табиха.

Буряад литератураар шадабари (предметные результаты)

Һурагшад иимэ юумэнуудые мэдэхэ ѐhотой:

-Үзэhэн зохёолойнгоо автор тухай, номой нэрые;

- Үзэhэн зохёолойнгоо гол үйлэнуудые (сюжет, геройнууд, тэдэнэй хоорондохи харилсаан тухай;

-портрет,пейзаж, эпитет, метафора тухай, тэдэнэй онсо янзануудые;

-программаар хараалагдаhан сээжэлдэхэ ёhотой зохёолой хэhэгүүдые ,шүлэгүүдые. Һурагшад иимэ юумэнүүдые хэжэ шадаха ёhотой:

-уран зохёолшын зохёол соогоо бэшэhэн уран зураглалые хөөрэжэ;

-үзэжэ байhан зохёолой гол шухала үйлэнүүдые бусад олон юрын үйлэнүүдhээ илгажа;

-зохёол сохи үйлэнүүдэй болоhон шалтагааниие , сагые, тэрэнэй хойшолонгые элирүүлжэ;

үзэжэ байhан зохёолой хэлэнэй уран аргануудые, байгаалиин зураглалнуудые текст сооhоо илгажа;

-зохёолой геройдо оорынь хэhэг,хэрэг, үйлэ, хэлэhэн hанал бодолынь баримталан, характеристикэ үгэжэ;

-уран зохёол болон хрестомати сорхи текст зүбоор, тодорхойгоор уншажа; -сээжэлдэhэн зохёолоо тодоор, уранаар уншажа;

-багашаг эпическэ зохёол болоод ехэ зохёолой хэhэгүүдые тобшоор,удхадань дүтэрхыгоор, түүбэрилэн найруулан бэшэжэ;

-зохёолой герой тухай хөөрэжэ;

-багахан эпическэ зохѐолой удхаар түсэб табижа;

-өөрынгөө дураар уншаhан зохёол тухайгаа hанамжаяа, ойлгоhоноо өөрынхеэрээ хөөрэжэ;

-уран зураашадай гоё hайхан зураг тухай ойлгоhоноо, hанамжаяа хэлэжэ; -« Түрэлхи литература» болоод уншаhан ном соохи тайлбари үгэдэг оньhо

хэрэглэжэ.

Шалгалтын хүдэлмэринүүд.

(Пакет контрольно-измерительных материалов)

Ћурагшадай мэдэсэ, шадабари, дадал сэгнэхэ хэм.

(Критерии и нормы оценки знаний, умений, навыков обучающихся)

ћурагшадай ямар мэдэсэтэй, шадабаритай ба дүршэлтэй болоћые, буряад литератураар хэр зэргэ бэлэдхэлтэй болоћые зүбєєр элирүүлхэ байћан соонь шалгаха гээшэ гол зорилго болоно.

Зохёолгын ехэ багань (түсэбгүйгєєр) гол түлэб иимэрхүү байха: V класста — тетрадиин 1 нюурћаа бага бэшэ, ћурагшадай үгэћэн аман харюуда сэгнэлтын тэмдэг табихадаа, багша иимэ гол эрилтэнүүдые хүтэлбэри болгон абаха:

         1. үзэжэ байћан зохёолой текстын удха мэдэлгэ, уран ћайханайнь талые, идейнэ удхыень ойлголго, ћайнаар уншажа, хєєрэжэ шадалга.

         2. Зохёол соо харуулагдаћан үйлэнүүдэй (эпизодуудай) хоорондохи холбоо, геройнуудай хэћэн хэрэг, үйлэ, хэлэћэн үгэ г. м. элирүүлэн хэлэжэ шадалга.

         3. үзэћэн зохёолойнгоо идейнэ-эстетическэ удха элирүүлхын тулада хэрэглэгдэдэг уран ћайханай зэбсэгүүдэй үүргые ойлголго.

         4. Шэнжэлэл хэхэдээ, класстаа үзэћэн гү, али єєрєє уншаћан зохёолоо хэрэглэжэ шадалга.

         5. Олониитын тэмсэл болоод үе сагай гол эрилтые хараадаа абан, уран зохёол шэнжэлжэ шадалга. Зохёол тухай мэдэхэ болоћон, ойлгоћон юумэеэ сэбэр литературна хэлээр хэлэжэ шадалга; харюу зүбєєр үгэлгэ; класс бүхэндэ уранаар, тодо ћонороор, ходорхойгоор уншалга, тиихэдээ V класста 1 минута соо 100 үгэћєє дээшэ бэшэ,

       “Таба” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг үзэжэ байћан зохёолойнгоо текстын удхые тон ћайнаар, бүхєєр, гүнзэгыгєєр ойлгоћоноо харуулхадань; геройнуудай ба үйлэдэгшэ нюурнуудай абари зан, хэћэн хэрэг болоод тэрэнэй ямар удхатай байћые ойлгоћоноо хэлэжэ, хєєрэжэ шадаха байхадань; ходорхойгоор хєєрэжэ, хэлэжэ шадаха байхадань табиха.

         “Дүрбэ” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг зохёолой текст яћала ћайнаар, гүнзэгыгєєр, мартахагүйгєєр ойлгоћон байхадань; геройнуудай ба үйлэдэгшэ нюурнуудай абари зан, хэћэн хэрэг болоод тэрэнэй ямар удхатай байћаар ойлгоћоноо хэлэжэ, хєєрэжэ шадаха байхадань; уран зохёолой шэнжэлэл хэхэдээ, хэлэћэн ћанал бодолоо үндэћэлхын тула текст соохи зүйлнүүдые хэрэглэжэ шадаха байхадань; сэбэр литерагурна хэлээр хэлэжэ, хєєрэжэ шадаха байхадань табиха. Гэбэшье ћурагша үгэћэн харюу соогоо нэгэ-хоёр бага зэргын алдуу гаргажа болоно.

         “Гурба” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг үзэжэ байћан зохёолойнгоо текстын гол түлэбыень дунда зэргээр мэдэћэн, ойлгоћон байхадань; зохёолой уран ћайханайнь болоод үзэл бодолой удхыень тайлбарилхадаа, геройнуудай абари зан, хэћэн хэрэгүүдые ойлгоћоноо хэлэжэ шадаха байхадань; уншажа, хєєрэжэ шадаха шадабариинь ћайн бэшэ байхадань табиха.

         “Хоёр” гэћэн сагнэлтын тэмдэг зохёолой удхын шухала асуудалнуудые тулюураар мэдэхэдэнь, литературна хэлэнэйнь эгээ ахир, уншалгынь тулюур, уншаха, хєєрэхэдєє ехэ ядалдадаг байхадань табиха.

         “Нэгэ” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг багшын асуудалда харюусахадаа, зохёолой удхаар юушье мэдэхэгүйгєє, уншаха, хєєрэхэ дүршэлэйнь тон ахир, тулюур байхадань табиха.

         Зохёолгын түлєє “Таба” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг:

          үзэжэ байћан зохёолойнгоо текст тон ћайнаар мэдэжэ, табићан түсэбэйнгєє ёћоор темэеэ гүнзэгыгєєр харуулжа, бэшэћэн зүйлнүүдээ, ћанал бодолоо батаар үндэћэлжэ, жэшээнүүдээр баримталћан байхадань; темэеэ зүбєєр харуулхын тула литературна материалаа ћайнаар эблүүлэн шэнжэлжэ, нэгэдхэжэ, тобшолол хэжэ шадахадань;

         удхадань тааруулћан ћайн найруулгатай; зүб литературна хэлээр бэшэгдэћэн байхадань:

         нэгэн гү, али хоёр алдуу хэћэн; удхын талаар багашаг, эли бэшэ зүйл гаргаћан байхадань табигдаха.

         Зохёолгын түлєє “Дүрбэ” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг:

          табићан түсэбэйнгєє ёћоор темэеэ яћала дүүрэнээр удхалжа, литературна материалаа ћайн мэдэхэ байћанаа харуулхадань, мүн зохёолгодоо ондоо бэшэшье шухала материал хэрэглэхэдэнь, хэлэхэеэ ћанаћан ћанал бодолоо үндэћэлжэ, тобшолол ба согсолол хэжэ шадахадань;

         удхадань тааруулћан ћайн найруулгатэй, зүб литературна хэлээр бэшэгдэћэн байхадань;

         удхын бага сага хоёр-гурбан алдуу гаргаћан, темэћээ хажуу тээшээ гаран алдаћан, гурба дүрбэн хэлэнэй дутагдал гаргаћан байхадань табигдаха.

         Зохёолгын түлєє “Гурба” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг:

         темынь гол түлэбынь харуулагдаад, бүхы дээрээ зүбшүүгээр харуулћан байбашье ћаа, нэгэ талаћаань харуулћан гү, али темээрээ дүүрэн бэшэ харюу үгэћэн, найруулан бэшэхэдээ, текстын удхаар зарим тэды алдуу гаргаћан, темэћээ гараћан байхадань; тобшолол ба согсолол хэхэ шадабариинь тулюуршаг байхада; удхын талаар дүрбэ-табан дутуу зүйлнүүдые, хэлэнэй талаар дүрбэћєє дээшэ бэшэ алдуу гаргаћан байхадань табиха.

         Зохёолгын түлєє “Хоёр” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг:

         темэеэ хүсэд харуулаагүй, түсэбєє баримталаагүй, зохёолой текст тулюураар, ћэбхеэр мэдэхэ байћанаа харуулћан, зарим үйлэнүүдые тэрэ тушаа ћамаргажа байжа, дутуугаар бэшэћэн, ямаршье тобшолол, согсолол хээгүй, ћанал бодолоо текстын материалаар баримталаагүй, юрэнхыгєєр бэшэжэрхићэн байхадань;

         зохёолгын хубинуудайнь хоорондоо ћулаар холбогдоћон, бэшэћэн материалаа тэрэ тушаа бодолгүйгєєр эблүүлћэн байхадань;

         тулюур хэлэтэй, огто таарахагүй хэлэнэй ехэ алдуунуудые гаргаћан байхадань табиха.

         Зохёолгын түлєє “Нэгэ” гэћэн сэгнэлтын тэмдэг:

         темэеэ огтолон харуулаагүй, ћанал бодолоо найруулан бэшэжэ шадаагүй, зохёолой удхаар юушье мэдэхэгүй байћанаа гэршэлћэн байхадань табигдаха.

hуралсалай ба методическа материалнууд

(Учебно-методические средства обучения)

Һурагшын литература:

1)        Будаев С.Д, Жанчипова Ц.С, Митупова Д.Х, Буряад литература 5 класста үзэхэ ном: Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2011

2)        Буряад литератураар тестнууд.

3)        « Булагай эхин» үхибүүдэй хрестомати:Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2008он Багшын литература:

1.        Буряад hургуулиин программа. Буряад литература,Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2009.

2.        Батоев Б-Д Б, ДоржиевД-Н Д,Балданов С.Ж,Ошоров С.Г,Патаева В.Д «Буряад хэлэн болон литератураар дунда hургуулиин hуралсалай заршам» Улаан-Yдэ « БГУ», 2004

3.        Будаев С.Д, Жанчипова Ц.С, Буряад литература 5 класста үзэхэ ном: Митупова Д.Х, Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2011.

4.        Буряад литератураар тестнууд.

5.        Дареева О.А, Богомолова О.И, «Путешествуем по Бурятии» Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2010.

6.        Махатов В.Б «Буряад уран зохѐол зааха методико»

7.        Номтоева-Дансаранова Ц.Ц «Алтан гурбан үгэ» Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2010.

8.        Портредүүд. 9.        Планшедүүд.

10.        Санжадаева Г.С «Новые технологии на уроках литературы»Научно методическое пособие .,Улан-Удэ «Бэлиг»,2006

11.        Санжадаева Г.С «Методика анализа художественной прозы» Улан-Удэ, 2008г.

12.        Санжадаева Г.С, Пашина Н.В, Казарцева И.В «Уроки литературы в современной школе на основе педагогических технологий» Улан-Удэ, 2007г

13.        Хрестоматия « Булагай эхин»

14.        Шагдаров Л.Д, Хомонов М.П, «Буряад, ород оньһон, хошоо үгэнүүд» Улаан-Yдэ «Бэлиг», 2008.

15.Буряад хэлэ узэхэ сахим (электронно ном) 2 хуби

16. Буряад хэлэн дээрэ сайтнууд: http://buryadxelen.com/; http://www.referun.com