Методическая разработка урока адыгейского языка
методическая разработка (6 класс)

Адыгабзэмк1э зэ1ухыгъэ урокым иплан- конспект

Темэр : Пчъэгъац1эр. Зэфэхьысыжь урок

Мурадыр: Пчъэгъац1эм ехьыл1агъэу ш1эныгъэу агъотыгъэмэ язэфэхьысыжь

Нэрылъэгъу 1эпы1эгъухэр: компьютерыр, доскэр, карточкэхэр, сурэтхэр, тхылъыр

        1.Урокым изэхэщэн

Тинепэрэ урок  1эшъынэ Хьазрэт игущы1эхэмк1э къедгъэжьэн

Слайд 1

Жабзэ п1улъмэ бэ къырып1онэу

Ти1 адыгабзэ зыми хэмык1уак1эу

                                           1эшъынэ Хь.

-Мы гущы1э ш1агъохэмк1э 1эшъынэ Хьазрэт адыгабзэу иныдэлъфыбзэ к1уач1эу и1эр, ар п1улъмэ бэ къип1отык1ын зэрэплъэк1ыщтыр, зэрэбаир къыдгурегъа1о.

2.Слайд  2. Гущы1эухыгъэхэр атхых.

 1.Мыгъэрэ илъэсым лагерым еджэк1о 200- мэ зыщагъэпсэфыгъ (къэз.пчъ.)

2.Сшынахьык1э ят1онэрэ классым щеджэ (зэк1элъ.пчъ.)

3.Трактористым и1офш1эн изыщанэ ыгъэцэк1агъэп (зэтеут.пчъ)

4.Хъупхъэм зэ еп1омэ гурэ1о (гъэк1эк1ын пчъ.)

-  Сыхьатэу ти1агъэмэ ащыщэу сыд фэдэ тема мыщ шъугу къыгъэк1ыжьырэр?

  Пчъэгъац1эр.

- Джары непэ тызтегущы1эщтыр.

3.   Слайд 3. Темэмрэ мурадымрэ

Непэ к1алэхэр, урокым темак1э щызэдгъэш1эщтэп, пчъэгъац1эм ехьыл1агъэу  ш1эныгъэу шъуи1эхэр зэфэтхьысыжьыщтых.

 -  Сыда пчъэгъац1 зыфа1орэр?

-  Пчъэгъац1эхэр сыдэущтэу гощыгъэ хъухэра?

-  Къэзыпчъырэ пчъэгъац1эхэр  зэрэзэхэт ш1ык1эм елъытыгъэу  сыдэущтэу гощыгъэха?

4.Слайд 4

1).  Къызэрык1охэр : зы, т1у, шъэ

2).  Зэхэлъхэр: пш1ык1ут1у, т1ок1ит1у

3).  Зэхэтхэр:т1ок1ырэ щырэ, шъит1урэ щэк1ырэ хырэ

5.Слайд 5

Гущы1эжъхэм къахэфэрэ пчъэгъац1эхэр къыхэжъугъэщ, купэу зыхахьэхэрэр къашъу1о

1. Зы ц1ыфым зы ц1ыфыр ищхэпс (къызэр.)
2. Ут1умэ уз, узымэ ущымы1э папк1 (къызэр.)
3. Л1ыхъужъыр зэ мал1э, къэрабгъэр минрэ мал1э (гъэк1эк1ын)
4. Уянэ къымылъфыгъэм дэжь непэ щэ уимыхь (гъэк1.)
5. Игущы1э т1о къы1орэп, икъамэ т1о къырихырэп (гъэк1.)

6. Доскэм нэбгырит1у къы1охьэ. Пчъэгъац1эхэу , шъэныкъор. пшъэшъитфыр ,падежхэмк1э зэраок1ы

                          Къэзыпчъырэ пчъ.

Ц1.п.- пшъэшъитфыр        шъэныкъор

Эрг.п. – пшъэшъитфым               шъэныкъом

Лэжь п. – пшъэшъитфымк1э         шъэныкъомк1э

Гъ.п. - пшъэшъитфэу                             шъэныкъоу

 7. Слайд 6

Ребусхэр къашъуш1эх

Бэ  з        Т1ок1и 2        Ды 100        100 ныкъо        Ку 100

Мы 100         Нэ 1        7 пэ                      3.бзэ        Т6лъ

Б1пхъэ        9 зэ        мэ 1        шъу 1

8. Тхылъым 1оф даш1э, 1оф.205 - рэ атхы

Слайд 7

9. Мэфэк1 мафэхэр.

К1элэеджак1ом зы карточкэ ештэ ык1и къыхихыгъэм итхагъэм адыгабзэк1э къеджэ, мэфэк1ыр зыфэгъэхьыгъэр к1эк1эу къе1уатэ

10. Слайд 8

 Хырыхыхьэхэр къашъуш1э, пчъэгъац1эу хэтхэр къыхэжъугъэщ.

1. Зыр мэгущы1э, т1ур маплъэ , т1ур мэда1о (жэ,нэ, тхьак1ум)
2. Зэшыпхъуит1у зэлъыпэгъу илъ (напцэ)
3. Зы чъыгым къутамэ пш1ык1ут1у гот, къутамэ пэпчъ тхьэпэ щэк1 пыт,тхьапэхэм азык1элъэныкъо  фыжьы, азык1элъэныкъо ш1уц1э (илъэс, маз, мафэ, чэщы)
4. Зэшыпхъуит1у зэт1уанэ (лэныст)
5. Тэкъэжъые гъонибл (шъхьэ)

11. Слайд 9

Хьисапым  зыфэтэжъугъаз

Пчъагъэу 40 - р пл1эу зэхэпхыщт. Апэрэм 2 хаплъхьэмэ, ят1онэрэм 2 хэпхымэ, ящэнэрэ 2 – к1э бгощымэ ык1и япл1энэрэр 2- к1э пштэмэ къак1эк1ыхэрэр зэфэдизынхэ фае. Къэгъот  а пчъагъэр

Слайд 10

12. Тынэмэ зятэжъугъэпсэф

  Тэ тэк1о, тэк1о, тэк1о,

  Чъыг жьаум ты1ук1агъ,

  Тэ тыт1ыси тыщысыгъ,

  Ащ ыужы тежьэжьыгъ

13.  Морфологическэ зэхэфын

   Пш1ык1ут1у – пчъ., сыда п1омэ:

1. пчъагъэ къегъэлъагъо
2. пш1ык1ут1у, зэхэлъ, къэзыпчъ., ц1.п.
3. тхьапш? пш1ык1ут1у

14. Слайд 11

Пчъэгъац1эхэр гущы1эк1э шъутхызэ, гущы1эухыгъэхэр жъугъэпсых

8,16,28,10.   Доскэм къытетэтхэ.

15. Пхъанэмэ арытх , зыфэдэр  къашъу1о    (къэзып.пчъ.)

Слайд 12

16. Сурэтхэм тэ тяплъы,  ац1э къетэ1о, пчъэгъац1эу ащ хэтыр, тэ псынк1эу къэтэ1о

Щыды. Мышъэ, къазы, цызэ, псычэтщыр, пк1эшъэхъу,блэ, хьэлабгъу,къамзэгу,мэзыкъу,псыхэнэошъу

Слайд 13. Рассказ ц1ык1у зэхэтэгъэуцо, пчъэгъац1эхэр хэтэу.

          «Гъатхэр къэсыгъ»

Слайд 14

Мыр пш1эмэ гъэш1эгъоны. Къэк1ыхэрэр чъыехэрэп.

Пчъэгъац1эу хэтхэр къэтэ1о.

Зэк1эмэ анахьыжьэу сыхьатыр 4-м къэцпанэм (шиповник) икъэгъагъэхэр къызэ1уехы.

Сыхьатыр 5-м 1ушъхьэхэр  (мак)

Сыхьатыр 6-м къэрабэр (одуванчик)

Сыхьатыр 7 –м тхьагъуц1ац1эмрэ (колокольчик), картофымрэ (картофель)

Сыхьатыр 8-м чэщнэпц1ыр (вьюнок)

Сыхьатыр 9-10 м мэзхьэркъофыр ( мать и мачеха) къэущых. Мыхэр тэрэзэу зыбгъэунэфыщтыр тыгъэ къызепсырэ мафэр ары.

- Мыхэр сыд фэдэ пчъэгъац1эха (къызэрык1ох)

 Слайд 15

17. Пчъэгъац1эу зызгъэбылъыгъэхэр хэдгъэуцожьхэзэ, пшысэм щыщ пычыгъом тыкъеджэ. Пчъэгъац1эхэр зыфэдэхэр къэтэ1о.

   П100100жъыем янэ  сымаджэ хъугъэ. Бэ ымыкъуды8жьэу янэ л1и п100100жъыер 8бэу къэнагъ. Янэ 1л1агъэм ыужы заулэ теш1агъэу ятэ 1аби п10030081эу нынэп1ос къыф8щагъ. Шъу1ыр п100100жъые 8бэмк1э лъэшэу бзаджэу къыч1эк1ыгъ. П100300ыр ыгъэшхэнэу з8гъэт1ыск1э мыдырэр ад8гъэт1ысын ымыдэу шъхьафэу пы1-нэз6р риты1 дэ8у егъаш6. Аущтэу 6т6зэ чылэм джэгушхо къыдэхъухьагъ.

  Мафэм п1001008бэм коц дзыо псау къырити  « Мы коц дзыор къаб1у плъэсынышъ, к1эшъоу 6лъыр къэб1-лъаб1у 6пшыпык1ыщт. Коц  къабзэр дзыом 8птэкъожьыгъэу сыкъы1мыгъэк1ожьк1э пси9 у81эмэ 6схын» къыри1уи ежь ыпхъ6р 1дищ3хи нынэп1осыр джэгум к1уагъэ…

18. Унэмк1э гъэцэк1эныр

 1оф.210 – рэ

19. Урокым изэфэхьысыжь

  -  Сыда непэ урокым  тызтегущы1агъэр ?

   -  Оценкэхэр

     Непэ дэгъоу урокым шъукъыхэлэжьагъ,  тхьашъуегъэпсэу. Хъярк1э !