методическая разработка урока по крымскотатарскому языку в 5классе по теме "Антонимы"
план-конспект урока (5 класс) на тему

Дерс  мевзусы:Антонимлер.

Дерснинъ  макъсадлары: талебелерни антонимлер иле таныш этмек, сёзнинъ антонимлерини бельгилемек, беджерикликлерини шекиллендирмек, талебелернинъ агъзавий ве язма нутукъларыны, коммуникатив къабилиетлерини  инкишаф эттирмек, сёз байлыгъыны арттырмакъ, мустакъиль чалышмагъа  огретюв, аталар сёзлеринен файдаланып балаларгъа эйы табиат чизгилерини тербиелев,ана тилине севги ашлав.

Дерснинъ чешити:  янъы мевзуны  огренюв дерси.

Донатма: ресимле, проектор, карточкалар.

Дерс  кетишаты.

1. Тешкиль къысым.( талебелер дерске азырлангъаныны тешкерюв.)

Проектода аталар сёзлер косьтериле:

Озюнден буюкни урьмет эт.

Сёз буюкнинъ , сув кичикнинъ.

Къапымыз ачыкъ,тёрюмиз  бош.

Талебелер аталар  сёзлерини окъуйлар , маналарыны анълаталар, суаллерге  джевап берелер:

-Аталар сёзлеринде не акъкъында айтыла? (Эдеп,тербие акъкъында.)

-Тербиели инсан насыл ола? (Мусафирчен,мераметли… .)

2. Кечкен дерснинъ  мевзусыны текрарлав.

Къыш акъкъында субет:

• Шимди насыл йыл мевсими? (Шимди къыш мевсими)
• Кышта авасы насыл ола? (Къышта авасы серт,сувукъ,аязлы ола)
• Къышта балалар насыл  зевкъланалар? (Къар топу ойнайлар,чана таялар,къардан  къарбаба ясайлар.)
• Балаларнинъ энъ севимли байрамы насыл? (Балаларнинъ энъ севемли байрамы-Янъы йыл я да Йылбаш байрамы.)

-Базы суаллерге джевап бергенде сиз эки-учь манасы  бир-бирине  ошагъан сёзни ишлеттинъиз.  Бу насыл сёзлер? (Сининимлер.)

-Синоним насыл сёзлерге айталар? (Синонимлер-айтылувы  ве язылувы башкъа,амма маналары бир я да бир-бирине якъын олгъан сёзлердир.)

• Джумлени  дюльбер язынъыз:  Къышны  яздан тюшюнъ.
• Язылгъан  аталар сёзлер эсасында субет:

-Не ичюн къышкъа яздан азырланмакъ керек? Не ичюн ойле айталар? (Къышта авасы сувукъ ола,шунынъ ичюн  къышкъа яздан азырламакъ керек.)  Демек ,сыджакъ язда чалышкъан адам сувукъ къышта раат ола.

3. Бильгилерин  актуаллештирюв ве дерс макъсадларыны къоюв.

Оджа  тахтагъа эки ресим илине: «Къыш»ве «Яз».

Дефтеринъизге суаллерге джевап язынъыз.

Ресимлерде насыл йыл мевсими ? (къыш-яз).

Эр биринде авасы насыл ола? (свукъ-сыджакъ)

Куньлерининъ  узунлыгъы насыл? (къыскъа-узун).

Бу сёзлерини даа бир кере окъунъыз. Бу  сёзлер  бир-бирине  къаршы маналарны бильдирелер. Бойле сёзлерге  антонимлер дейлер.

Балалар къаидени берабер давушинен окъуйлар.

          Тахтагъа эки ресим асыла: къартбаба ве огъланчыкъ. Талебелер эки командагъа болюнелер.  Балалар  ресимлерге келишкен  сёзлерини карточкалардан тапып невбетнен  чыкъып ресим тюбюне тутыралар. Эр команда озь ресимини изалай.

Бу насыл сёзлер? (Антонимлер).

4. Дерс мевзусы узеринде иш.

Дерсликнен чалышув.   –мешгъ.

Аталар сёзлернинъ маналарыны анълатынъыз. Оларда ишлетильген антонимлерни тапып къайд этинъиз.

Чокъ  динъле , аз сёйле. Тенбель  акъшам  ятмаз, саба турмаз. Урбанынъ янъысы  яхшы, достнынъ – эскиси. Яхшы адам яман сёз айтмаз. Эски дост душман олмаз.

Аталар сёзлерининъ етишмегенини тап.

1. Йипнинъ  узуны яхшы, сёзнинъ  …… .
2. Яхшылыкъ …… къуветлидир.
3. Досткъа дост ол-душмангъа- ….. .
4. Къыйыш терек …..  осьмез.
5. Не балдан татлы ол, не зерден ….  ол.
6. Алгъан бильмез, ….. билир.
7. Къартлар кельсин ашкъа, ….. кельсин  ишке.

5. Раатлыкъ дакъкъасы.

Къар ягъа,къар ягъа,

Япалакълап къар ягъа.

Айдынъ энди ,балалар,

Къар топ ойнамагъа.

6. Янъы мевзуны пекетюв.

«Антонимлерини тап» оюн. Проекторде  сыджакъ, саба,кирли,узун,юксек,къара сёзлерини ифаделеген ресимлер косьтериле, талебелер ресимлерге бакъып сёзлерининъ антонимлерини айталар,  джумлелер уйдуралар.

Лугъат иши.  

Яман-ярамай-яхши

Кирли-пис- темиз

Темиз-пак-кирли .  Антонимик чифтлерни  язмакъ, сёз бирикме тизмек.

7. Мустакъиль иш.

-мешгъ.    

Нокъталар ерине  антонимлерини язынъыз.

Сувукъ ава-…. ава.  Акъ ер- …. ер. Кичик чана- …. чана.

8. Дерснинъ нетиджесини чыкъарув.

-Антонимлер недир? (Маналары бири-бирине къаршы сёзлер.)

-Антонимлерге мисаллер кетиринъиз.(Сыджакъ-сувукъ,юксек-алчакъ.)

  -Талебелер эки командагъа болюнелер.  Эр такъымгъа  «къар данеси» бериле.

«Къар данелеринде» сёзлер язувлы.Талебелер бу сёзлерге антонимлерини тапып  данелернынъ экинджи тарафына  такъыштыралар.

9. Рефлексия.

Бугунь дерсте … ….  …. .

Антонимлер синонимлерден  насыл фаркълана? ….. ……

Нелерни анъламадым? …… ….

10. Эв вазифеси.  Къаидени  эзберлемеге. Чишит антонимлерни къулланып джумлелер тизинъиз.