Развернутое тематическое планирование по якутской литературе в 8 классе МБОУ "Налимская средняя общеобразовательная школа" Среднеколымского улуса (района) на 2016-2017 учебный год учитель: Винокурова Е.Р
календарно-тематическое планирование (8 класс) на тему

                                                                         Муниципальное бюджетное образовательное учреждение

                                                                               "Налимская средняя общеобразовательная школа"

"РАССМОТРЕНО"                                                                      "СОГЛАСОВАНО"                                                              "УТВЕРЖДАЮ"        

на заседании МО ГЦ                                                                  "___"_________2017г.                                                           "___"__________2017

протокол № __от "__"_____2017г.                                         Зам.директора по УМР:                                                            Директор:

Руководитель МО ГЦ:

         __________/_____________/                                   ___________/______________/                                                   ____________/Бубякина Л.Е./                                                                

                                                             Развернутое тематическое планирование по якутской литературе в 7 классе

                                                                          МБОУ "Налимская средняя общеобразовательная школа"

                                                                                        Среднеколымского улуса (района)

                                                                                             на 2016-2017 учебный год

                                                                                               учитель: Винокурова Е.Р

                                                                                                                с. Налимск

                                                                                                   БЫЬААРЫЫ СУРУК

Саха литературатыгар 2 сүһүөххэ үлэлиир программа.

Үлэлиир программа “Норуот айымньыта уонна литература», 5-11 кылаас ,Дьокуускай,1996с. Саха республикатын Үөрэҕин министерствота бигэргэппит программатыгар олоҕуран оҥоһулунна.

     Төрөөбүт литератураны орто оскуолаҕа үөрэтии билиҥҥи кэмҥэ маннык сыалы-соругу туруорар:

• сахалыы литератураны сэргээн,кэрэхсээн,сатаан,өйдөөн ааҕарга үөрэтии;аахпыты бэйэ сайдыытыгар туһанарга туһулааһын;
• ийэ тыл уус-уран күүһүн,кэрэтин,тыл илбиһин,хомуһунун оҕоҕо кыра сааһыттан иҥэрии;
• Уус-уран айымньыны,араас геройдарын туһанан төрөөбүт норуот олоҕун,историятын,култууратын,үгэстэрин,сиэрин-майгытын арыйыы;киһи аналын,олоҕу дириҥник,таба өйдүүргэ үөрэтии;
• төрөөбүт тылынан уус-уран айымньы айыллар үгэһин,кистэдлэҥин,араас ньыматын билиһиннэрии;
• үөрэнээччи айымньылаахтык толкуйдуур уонна айар дьоҕура тобулларыгар суол аһыы;
• уус-уран айымньыны уран тыллаах,ураты дьоҕурдаах,талааннаах дьон айарын өйдөтүү.

   Саха литературатын оскуолаҕа үөрэтии программатын сүрүн туһаайыылара:

1. Норуот тылынан уус-уран айымньыта сахалыы уус-уран литература силиһэ,төрдө буоларын аахсан,уус-уран литератураны фольклору кытта ситимнээн үөрэтии.
2. Айымньыны идейнэй тосхолунан эрэ буолбакка,уус-уран ситиһиитин,үөрэнээччигэ сайдыыны,литературнай үөрэҕириини төһө биэрэр кыахтааҕын сыаналаан талыы уонна таҥыы.
3. Уус-уран айымньыны айар арааһын,литература теориятын өйдөбүллэрин түмэн,бөлөхтөөн биэрии.Ону үөрэнээччи болҕойоро,бэйэтэ туттарга эрчиллэрэ.
4. Талан үөрэтии уонна талан ааҕыы хайысхатын тутуһуу.Оҕону баҕаран туран үөрэнэргэ,бэйэни бэйэ санаатын, сатабылын,дьоҕурун сыаналыырга уһуйуу.
5. Үөрэнээччигэ айарга үөрэнэр, холонор кыаҕы биэрии,тэрийии.сөптөөх үөрүйэҕи, сатабылы иҥэрии, дьоҕура сайдарыгар ирдэбили туруоруу.

2-c сүһүөххэ үөрэтии ис хоһооно.

Уус- уран айымньыны ааҕарын таһынан,саха литературата үөскээбит уонна сайдан кэлбит суолун билиһиннэрэр соругу туруорабыт.Ол иһин уус-уран айымньы историзм принцибин тутуһан,литература сайдыытын (литературнай процесс) сүрүн түһүмэхтэринэн сааһыланна.Суруйааччы олоҕу көрүүтэ ,философията,эстетикэтэ,айар маастарыстыбата,ураты стилэ анаан-минээн үөрэтиллэр.

Ханнык баҕарар киһи үрдүк уус-уран таһымнаах айымньыны ааҕыыттан дуоһуйар,туох эмэ санааҕа тиийэр.Оттон үөрэнээччисыыйа сайдан иһэр оҕотук өйүгэр-санаатыгар,иэйиитигэр уус-уран айымньыттан сөптөөх хоруйу булан,дьону-сэргэни,олоҕу сылыктыы,быһаара,сыаналыы үөрэнэр.

8 кылааска саха литературатын үөрэтии түмүк ситииһитэ.

1.Үөрэнээччи билиитэ уонна сатабыла:

Саха мифологиятын; Дьыл о5уьа.

Уус –уран.наука,публицистика айымньыларын таба,өйдөөн,кудуччу ааҕар:

Алгыс суолтатын тутулун туттуллуутун

-булгуччу ааҕан билэр айымньылара:

И.М.Гоголев Кындыл «Хара кыталык» роман.

А.Е.Кулаковскай хоһооннорун, “Байанай алгыьа”1-2 поэматын талан;

Тереебут дойду туьунан хоьооннор; Эллэй, Алампа, С. Данилов, Леонид Попов, Н.Габышев, и.т.д

Сэрии уонна эйэ; кэпсээннэр Бырастыылаьыы, Анда5ар; хоьооннор и.т.д.

Айыл5а абылана; кэпсээннэр уонна хоьооннор

О5олор уонна а5алар; Степан павлович Ефремов драмата “Куорат кыыьа” уонна хоьооннор.

1. Уерэнээччи аа5ан сайдыыта:

• 10-ча хоһоону уонна 2-3 кэпсээнинэн айымньыттан быһа тардыыны өйтөн ааҕар;
• уус-уран айымньы олоҕу хоһуйар искусство көрүҥэ,ааспыт,билиҥҥи,кэлэр кэмнээҕи олох уус-уран кэрэһитэ,туоһута буоларын өйдүүр;
• саха классик суруйааччыларын олоҕун кэпсээниттэн сорох айымньытын хайдах айбытын билэр;
• уус-уран  айымньы тиэмэтин,сүрүн санаатын,тутулун,геройдара туох уратылааҕын,майгыннаһарын көмөтө суох арааран билэр,сыаналыыр;
• айымньы  литература хайа салаатыгар киирэрин(эпос ,лирика, драма),ханнык көрүҥэ буоларын арааран билэр;
• эпическэй айымньы сюжета олохханнык  чахчытыгар олоҕуран  суруллубутун быһаарар;айымньы ис номоҕункэм-кэрдии ситимин,хоһуйар кэм бэлиэтин кытта ситимнээн өйдүүр;
• айымньыга киһи ис дууһаиын,уйулҕатын майгытын- сигилитин ойуулуур ньымалары кэтээн көрөр.быһаарар,бэйэтэ айан холоноругар туһанар;
• айымньы тус-туһунан олуга ситимнээҕин өйдүүр;хас олук айымньы ис номоҕо уонна харахтер арылларыгар туох суолталааҕын быһаарар;
• уус-уран айымньыга,геройга ойууланар түгэҥҥэ авторхайдах сыһыаннааҕын кэтээн көрөр,быһаарар;
• уус-уран айымньыныайар сүрүн үгэһи ,ойуулуур-дьүһүннүүр ньыма арааһын,истиилин арааран билэр,айымньыны ырытарга,бэйэтэ айан холоноругар,эрчиллэригэр туттар;
• уус-уран айымньы туруорар сүрүн ,ойоҕос проблематын өйдүүр,автор ону быһаарар,сыаналыыр суолун сылыктаан болҕойор;
• литература үөрэҕэр сыһыаннаах тылдьыты, ыйынньыгы ,энциклопедияны сатаан туһанар.

2. Үөрэнээччи тылын сайдыыта:

• айымньыны эбэтэр быһа тардыыны,өйгй үөрэппити литература ханнык көрүҥэ буоларын өйдөөн,хоһоонноохтук,уус-ураннык ааҕар;
• олоҥхону толорорго холонон эрчиллэр;
• айымньыны уус-ураннык кэпсиир;
• аахпыт тиэкискэ судургу эбэтэр уустук былааны оҥорор;
• уус-уран айымньыга эбэтэр бэйэ билбитигэр олоҕуранөйтөн суруйар;сүрүн теройу харахтеристикалаан,тэҥнээн,геройдары түмэн эбэтэр утарыта тутан;суруйааччы айар үлэтин харахтеристикалаан,олоҕун кылгас кэпсээнин эбэтэр биир түгэнин бэйэ чинчийиитин түмүгүнэн;айымньы көтөҕөр проблематын,.тылын-өһүн ырытан;уус-уран уратытын,суолтатын быһааран;
• өйтөн суруйуу араас ньыматыгар(ойууулаааһын,сэһэргээһин.тойоннооһун) эрчиллэр;
• бэйэ санаатын тылынан уонна суругунан этэргэ былаан оҥорор;-аахпыт айымньы,көрбүт киинэ,спектакль,телевизорынан,радионан биэрии уонна искусство атын да көрүҥүн(хартыына,скульптура,уус-уран оноьук уо.д .а.)туһунан бэйэ санаатын этэр.суруйар,аннотация оҥорор;
• кыра кээмэйдээх кэпсээни,хоһоону айарга холонор.

Ытык өйдөбүллэри үөрэнээччигэ иҥэрии түмүгэ:

• киһи сайдыылаах уонна ситиһиилээх буоларыгар төрөөбүт тылынан ааҕыы суолтатын өйдүүр;уус-уран литератураны тылынан искусство ураты көрүҥүн быһыытынан сыаналыыр;
• тулалыыр эйгэ туһунан билии-көрүүааҕыы көмөтүнэн кэҥиирин-дириҥиирин өйдүүр;
• норуот айымньытауоннауус-уран литературатасаха төрүт олоҕун-дьаһаҕын,историятын.тылын-өһүн.култууратын көстүүтэ буоларынөйдүүр,сыаналыыр;
• Саха сирин,Россия уонна аан дойду норуоттарын чулуу айымньыларын ааҕан,атын норуот култууратын,литературатын ытыктыыр;
• үтүөнү-мөкүнү,сырдыгы-хараҥаны арааран,сиэри тутуһуу,амарах,аһыныгас,дьоҥҥо кыһамньылаах майгы үчүгэйгэ тиэрдэрин өйдүүр.

Кылаастарынан оҕолор үлэлэрин тэрийии араастара.

Бөлөҕүнэн,пааранан, тус туһаайыылаах дьарык.

Бэриллибит схеманан айымньыны ырытыы,инсценировка,бырайыактааһын.

Бэйэ соҕотоҕун эбэтэр коллективы кытта сэргэ үлэлээһинин тэрийии

Тургутуктар

Экскурсиялар ,өйгө үөрэтии,өйтөн суруйуулар,рефераттар

Үөрэнээччи билиитин бэрэбиэркэлиир,хонтуруоллуур үлэлэр көрүҥнэрэ.

• Күннээҕи хатылыыр сорудахтар, тиэмэни түмүктүүр семинар уруоктар, анал тиэмэҕэ диспуттар.
• Чиэппэрдээҕи хатылыыр үлэлэр,тургутуктар,литературнай диктаннар.
• Бырайыактыыр улэлэр,сыл аҥарынан ,сыл түмүгүнэн хонтуруоллуур үлэлэр,тургутуктар.

9 кылаастары саха литературатыгар үөрэтиигэ туттуллар литература.

Учебниктар:

1.Төрөөбүт литературабыт, 8 кылаас,С.К.Колодезников,В.Р.Шишигина,”Бичик»,2010с.

2.Төрөөбүт литературабыт,9 кылаас,В.Р.Шишигина, М.Е.Филиппова, ,”Бичик»,2010с.

3.Саха литературата,8 кылаас,Г.Р.Кардашевскай... Дьокуускай,1983с.

Методическай литературалар,тургутуктар:

1.Аман өс,Н.И.Филиппова,М.Т.Гоголева,”Бичик»,1994с,.

2.Саха тылыгар уонна литературатыгар тирэх бэлиэлэри туһаныы,В.В.Скрябин,Дьокуускай,1993с.

3.Хоһоонноохтук ааҕыы,Е.М.Поликарпова,Дьокуускай,1992с.

4.Төрөөбүт литератураны 4-7 кылаастарга үөрэтии, ,Н.И.ФилипповаДьокуускай,1985с.

5. Төрөөбүт литератураны 7 кылаастарга үөрэтии,А.М.Апросимов,Дьокуускай,1988с.

6.Саха литературатыгар уус-уран литератураны үөрэтии туһунан санаалар,Н.И.Бугаев, ,”Бичик»,1998с.

7.Олоҥхону оскуолаҕа үөрэтии, Н.И.Филиппова, Дьокуускай,1981с.

8.Саха фольклора, , Н.И.Филиппова, Дьокуускай,1986с.

9.Саха литературата үйэлэр кирбиилэригэр,В.Б.Окорокова”,Бичик”,2000с.

10.Саха литературатын уонна култууратын билиэн-көрүөн баҕалаахтарга,М.А.Попова,Дьокуускай,2000с

.11.Литература теорията,В.Б.Окорокова,Дьокуускай,2000с.

12.Саха литературатыгар тургутуктар,Дьокуускай,2010с.

13Хоһоонноохтук ааҕыыга уһуйуу,В.С.Кривошапкина,Ытык-Күөл,2010с.

Хаһыаттар:

1”.Кэскил”

2”.Саха сирэ.”

3”.Кыым.”

Сурунааллар:

1”.Чолбон.”

2”.Хатан.”

3”.Күрүлгэн”.