Рабочая программа по башкирскому (государственному) языку
рабочая программа (9 класс) на тему

2015 йыл.

А5латма я8ыу

 У6ытыу уры4 телендә алып барыл7ан м1кт1пт1р8е5 9-сы класс 2с2н (дәүләт)  теленән  эш программаһы.

Эш прогаммаһы 68 с171тк1 б9ленг1н (а8на3ына 2 с171т)

Т2829се3е: ?1йфуллина Резида Р1шит 6ы8ы

Д1реслек: Баш6орт теле: У6ытыу уры4 телендә алып барыл7ан м1кт1пт1р8е5

 9-сы класс у6ыусылары 2с2н д1реслек. Усманова М.Ғ. – Өфө: Китап, 2008

Программа ким1ле: базис

У6ытыусыны5 тел 31м ту7ан тел буйынса у6ыу-у6ытыу методик комплекты:

Ғәбитова З.М. У6ытыу уры4 телендә алып барыл7ан м1кт1пт1р8е5 9- 11-се кластары өсөн “Баш6орт теле” д1реслеген1 методик 6улланма - Өфө:Китап, 2009. – 192 бит.

Усманова М.Г., Габитова З.М. Баш6орт теленән диктанттар һ1м изложениелар йыйынты7ы: 5-11 класс у6ытыусылары өсөн 6улланма.-Өфө:Китап,2009.- 178 бит.

У6ыусыны5 тел буйынса у6ыу-у6ытыу методик комплекты: Баш6орт теле: У6ытыу уры4 телендә алып барыл7ан м1кт1пт1р8е5  9-сы класс у6ыусылары 2с2н д1реслек. Усманова М.Ғ. – Өфө: Китап, 2008

Программа 98енс1лект1рене5 характеристика3ы:

Программа  Баш6ортостан Республика3ы М17ариф Министрлы7ы тарафынан ра4лан7ан «Баш6орт телен1н программа» (У6ытыу уры4 телендә алып барылған мәктәпт1р8е5 I – XI кластары 2с2н). Т2829сел1ре: Усманова М.Ғ., ҒәбитоваЗ.М. – Ижевск: «КнигоГрад», 2008.

Баш6ортостан Республика3ы М17ариф Министрлы7ы тарафынан т16дим ителг1н программа “урта д2й2м белем бире9 м1кт1бе” муниципаль бюджет д2й2м белем бире9 учреждение3ыны5 “У6ыу планы”на ярашлы р19ешт1 тормош6а ашырыла.

Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормош6а ашырыла:

- БР, РФ «М17ариф тура3ында7ы закон»7а,  «Баш6ортостан халы6тар телд1ре законы», «Баш6орт м17арифын 94тере9 концепция3ы» 31м баш6а норматив документтар

Программаны5 й2км1тке3е  3 йүнәлешт1н тора:

  1.     телмәр эшм1к1рлеген формалаштырыу;

     2.  телдең системаһын ( фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;

     3.     бәйләнешле текст менән эшл1рг1 өйр1теү8е к98 уңында тота. 

Программаны5 йөкмәткеһе һәм т282л2ш2.

Рус 31м баш6а мәктәпт1р81 телде белмәгән балаларға баш6орт телен өйрәтеү8ең байта6 98енс1лект1ре бар. Улар8ың и5 мөһимд1рен һанап кит1бе8:

1. Балалар8ы һөйләшерг1 өйрәтеү  ү81к бурыс.
2. Был д1рест1р81 балалар8ы баш6ортса һөйл1шерг1, у6ыр7а, элементар я8ыра өйр1теү берг1 алып барыла. Тел менән 181би материалдары берг1 6ушып өйр1нел1 (интеграция).
3. Баш6орт теле мотла6 практик р1үешт1 өйр1нел1. Лингвистик һ1м 181би күренешт1р, у6ыу материалы ниге8ендә, практик 6улланыу ма6сатынан сы7ып өйр1нел1 (коммуникатив йүн1леш).    

У6ыусыларҙың белем ким1лен1 талаптар.

     1. *ур булмаған эпик 141р81р8е йәки улар8ы5 282кт1рен һөйләп биреү. Художество 141р81р8е инсценировкалау.

        2. У6ытыусы 6уйған проблемалы һорау яр8амында герой7а  характеристика биреү;

• т16дим ителгән 141р8е тәржемә ит1 белеү, таныш булма7ан 39881р8е айыра белеү;
• 10-12 ши7ыр8ы яттан тасуири һөйләй белеү;
• эпик, логик, лироэпик һәм драматик 141р81р8е айыра белеү.

        3. Һорау8арға тулы яуап һәм герой8ар7а баһалама биреү;

• у6ыл7ан 141р81рг1 ү8 мөн1с1б1те5де белдерә белеү.

        4. Телм1р а7ышында өнд1р8е5 98г1реүен айыра һ1м а5лата белеү;

• диалогтар8а баш6а кешел1р8е5 телм1ренд1ге орфоэпик хаталар8ы к981т1 һ1м т2рк2мл1й белеү;
• һү8лект1р мен1н фай8алана белеү;
• диктант, изложение һәм иншалар я8ыу;
• 2нд1ш һ9881р, улар эрг1һенд1 тыныш билд1л1рене5 6уйылышы;
• һ9881р8е яһаусы һәм ү8г1ртеүсе ял7ау8ар8ы5 килеү тәртибе (рус теле менән сағыштырыу).
• 98 аллы һ1м яр8амсы 39881р8е5 телм1р81ге роле.

У6ытыу предметыны5 т2п й2км1ткеһе

  Һаумы, мәктәп!  (6 сәғәт)

        Эш т2р81ре «К28» темаһы мен1н берлект1 алып барыла. «К28» һәм «М1кт1п» темаһына ши7ыр8ар, 141р81р у6ыу; м161л, 1йтемд1р, йома6тар, һынамыштар8ы и4к1 төшөрөү.

        Алда7ы кластара үтелг1нд1р8е системалаштырыу, я5ы м1ғлүм1т мен1н таныштырыу. Һөйл1ү 31м я8ыу телмәрен 94тереү 24т2нд1 эш дауам ит1.

 Ерг1 м1рх1м1т – илг1 б1р1к1т.  5с171т. 

        Тыуған Республикаға 6арата м2х1бб1т, ғорурлы6 той7оһо, т1би71тк1 һа6сыл 6араш т1рби1л1рг1. Улар тураһында һөйл1рг1, я8ыра 2йр1теү. Баш6ортостанды5 ер а4ты, ер 24т2 байлы6тары тураһында 15г1м1л1р үтк1реү, экскурсиялар ойоштороу.

Атамалар ни һөйл1й?  7 сәғәт.

        Кеше тормошонда атамалар8ы5 да (кеше исеме, фамилияһы, атаһыны5 исеме; ауыл, 6ала, тау, йыл7а һ.б.) роле 8ур. Ун3ы8 тормошто к98 алдынала килтереп булмай. Атамалар бик күп. Тел 7илемендә улар8ы өйр1неүсе ф1н бар. Ул – ономистика. Онамистика ф1не 98е бер нис1 тарма6тан тора: антропонимика, этнонимика, милли, халы6, 61бил1 исемд1рен, зоонимика 6ош-6орт, хайуан 6ушаматтарын, космонимика 2йр1неүсе ф1н.

        Был теманы үтеү у6ыусыны5 бала са6тан у6 9881ре й1ш1г1н ауыл, 6ала, улар8ы5 янында7ы атамалары м171н1л1рен белерг1  тел1г1н 6ы8ы6һыныуын 61н171тл1ндер1, тыу7ан төй1к мен1н ғорурланыр7а мөмкинлек бир1. Сөнки атамалара ил тарихы, ер һәм ошо ер81 й1ш1г1н халы6ты5 тел ү8енс1лект1ре, халы6 тормошо, 72р2ф-7181тете, йолалары һ.б. са7ыла.

Бе8 6ышты ла яратабы8.  7 с171т.

        Бәйләнешле телм1р я8ма һәм телд1н формаларына бер1й 131ми1т бирел1. :ыш ми8геле, уны5 98енс1лект1ре тураһында һөйләү к98 уңында тотола.

Баш6орт театры.  5 с171т.

        Баш6ортостанда театр с1н71те. Республикала7ы театр8ар һәм улар8ы5 эшм1к1рлеге ха6ында д2й2м м17лүм1т биреү. М.Ғафури исеменд1ге Баш6орт Академия драма театрыны5 барлы66а килеүе тарихы (халы6 артистары З.Бикбулатова, А.М2б1р1ков, Г.М2б1р1кова). Театр8ы5 күренекле артистарыны5 тормошо һәм ижады мен1н таныштырыу, улар тураһында һ2йл1рг1 2йр1теү.

        Театр8ы5 үтк1не һәм кил1с1ге буйынса фекер алышыу ойоштороу.

Баш6орт халы6 ижады. 7 с171т.

        Халы6 ижады тураһында д2й2м т2ш2нс1. Фольклор8ы коллектив ижад булыуы. Фольклор һәм я8ма 181би1тте5 айырмаһын билд1л1ү, улар тураһында һөйл1рг1 2йр1теү.

Баш6орт аты.  8 с171т. У6ыусылыр8ы5 баш6орт атыны5 килеп сығыуы, тарихи үтк1не мен1н таныштырыу. Аттар8ы5 кеше тормошондағы мөһим ролен билд1л1ү. Й1ш ү8енслект1ре буйынса бүленеүен билд1л1ү, у6ыусылар8ан д2р24 итеп 1йттереү. Аттарға 6арата 6ы8ы63ыныусанлы6, улар тураһында күберәк белеү теләге тыу8ырыу.

Баш6орт халы6 милли аштары.  6 с171т. 

Баш6орт хал6ыны5 милли аштары мен1н таныштырыу. Улар8ы 18ерл1ү 98енслект1рен билд1л1ү. Баш6орт милли аштары тураһында текстар менн таныштырыу.

        У6ыусылар8ы5 һөйл1ү, я8ыу телм1рен 94тереү 24т2нд1 ентекле эш дауам ит1.

 Күңелле я8 кил1.  7  с171т.

        Баш6ортостандағы я87ы т1би71т күренешт1ре.  :ала һәм ауылда я87ы эшт1р: 6оштар, хайуандар һәм 94емлект1р тормошо, я87ы байрамдар тураһында 15г1м1л1р үтк1реү. Т1би71тк1 экскурсиялар ойоштороу. Дарыу үл1ндрен1н гербарий8ар т282ү, Е5еү к2н2н билд1л19. Һу7ыш ветерандары мен1н осрашыу, и4т1лект1р я8ып алыу буйынса эш дауам ит1.

У6ыу-у6ытыу программаһында планлаштарылған 3282мт1л1р8е5 98л1штерелеүен баһалау

1. Класта һәм өй81 баш6арыла торған я8ма эшт1р өйр1теү һәм тикшереү характерында була.

Улар7а түб1нд1гел1р ин1:

• баш6орт телен1н т2рл2 типта7ы күнеге981р;
• т1ржем1 эшт1ре (баш6орт телен1н рус телен1 һәм киреһенс1)
• д1реслект1р81ге 181би текстар7а пландар т2829,
• һорау8ар7а я8ма яуаптар һәм иншалар.
• тел һәм 181би материалдар буйынса аналитик һәм д2й2мл1штереү тибында7ы схемалар, проекттар һ.б. т2829.

2. Баш6орт телене5 а7ымда7ы, сирек й1ки йыл а8а7ында, шулай у6 у6ыу йылы башында инеү диктанты, 8ур темалар8ан һу5 йом7а6лау контроль эшт1ре үтк1рел1. А7ымда7ы контроль эшт1р программаны5 өйрәнелгән материалын 98ләштереүен тикшереү ма6сатында у87арыла. Улар8ы5 т2р2 һәм үтк1реү йышлығы 2йр1нел1 тор7ан материалды5 6атмарлылы7ынан, у6ыусылар8ы5 белем ким1лен1н сы7ып билд1л1н1. Ағымдағы контроль эштәр өсөн у6ытыусы йә тотош д1ресте, й1 уны5 бер 2л2ш2н ген1 фай8алана ала.
3. У6ыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл а8ағында йомға6лау контроль эшт1ре м1кт1п администрацияһы мен1н берлект1 т282лг1н график буйынса үтк1рел1. Контроль эшт1ре сиректе5 беренсе к2н2нд1 һәм дүш1мбел1 үтк1реү т16дим ителм1й.

Программа материалыны5 98л1штереү ким1ле у6ыусылар8ы5 д1рест1р81 телд1н бирг1н яуаптарына һәм яма эшт1рен1 6арап баһалана. Быны5 2с2н баш6орт телен1н һәр класта түб1нд1ге күл1мд1 контроль эшт1р, я8ма эшт1р үтк1реү 6арала.