Мұқағали –поэзия патшасы. М. Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы бойынша.
план-конспект урока (8 класс) на тему

Мұғалімнің  іс-әрекеті:

Оқушының іс-әрекеті:

I.Ұйымдастыру бөлімі

-Амандасу, назарларын бүгінгі сабаққа аудару.

Флеш-тренинг «Жырлайды өлең жолдары......» , «Топтастыру» стратегиясы. «Мұқағали әлеміне саяхат». ( Өлең жолдарын дұрыс оқып, тапқа бөліну)

Оқушылардың тиімді жұмыс жасауына жағдай жасау. 

Флеш-тренингтің өтуіне ықпал жасайды.

Мақсаты: класта жылы, мейірімді атмосфераны орнату, сапалы жұмыс жасау мақсатында класты топқа бөлу.

ІІ. Ой шақыру. «Менің Мұқағалиым»

Сұрақтар:

1. Мұқағалидың туған жері? (Алматы облысы, Райымбек ауданы,Қарасаз ауылы)

2. Өмір сүрген жылдары? (1931-1976 ж.ж)

3. Әкесі мен анасың есімі? (Сүлеймен, Нағиман)

4.Мұқағали ақынның жыр жинақтарын ата. («Армысыздар, достар», «Қарлығашым, келдің бе?», «Дариға жүрек», «Шолпан», «Өмір дастаны», т.б.)

5. Мұқағали ақын кімнің тәрбиесінде болды? (Әжесінің. Ол «Мені сөзге, жырға үйір еткен – әжем» дейді. Ақын әжесінің аты – Тиын. Келіндері оны «Мақпал апа» деген.)

6. Ақынның поэмаларын атаңыз. («Ақулар ұйықтағанда», «Ару – ана», «Райымбек», т.б.)

Мұғалім сөзі: Біз Мұқағали ақынды – поэзия патшасы десек, ендеше, поэзия патшалығына сапар шегіп көрейік. Міне, патшалықтың алтын қақпасы ашылды. «Аққулар ұйықтағанда» сарайының кілті өз қолдарыңда. Қазіргі сәттен бастап осы сарайдың сырына үңіліп көрейікші.

ІІІ. Негізгі  бөлім:

а) Аққу қандай құс?

1. Аққудың рең әсемділігін білдіретін сөз.
2. Поэмадан аққудың жарасымды әрекетін табыңдар. 3. Оқ тиген аққудың мүшкіл халін өрнектеген детальды табыңдар.

 в) «Миға шабуыл» Проблемалық сұрақтар:

1. Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып не?

2. Автор өзі көтерген мәселені қаншалықты аша білген?

3. Ана неге аққуды атпақ болды? Бұл шешімге келу анаға оңайға түсті ме?

Проблемадан шығу:

1.Ақынның поэмасындағы негізгі арқау болған тақырып - ананың балаға деген махаббаты.

2.Автор өзі көтерген мәселені толығыман ашқан, себебі поэма шын тебіреністен, шын шабыттан, шын күйзелістен, шын сағыныштан туған.

3.Ана аққуды баласы үшін атты. Бұл шешім анаға оңай түспеді ана көп ойланды.

М. Мақатаев өзі айтқан екен: «Менің қымбатты достарым! Егер сіздер шынымен менің өмірбаянымды, шығармаларымды зерттемек болсаңдар, онда мен не жазсам, соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыздар. Мені өз өлеңдерімнен қарамауларыңызды өтінем. Естеріңізде болсын, менің өлеңім жеке тұрғанда түк те емес. Біріктіріп қарағанда ол поэма іспетті. Басы және аяғы бар. Ол кейде күлімдеген, кейде түңілген жанымның құдды даусындай...»[2.197б]  

ә) Поэмаға оқушылармен біріге отырып мазмұндық жоспар құру.

б) Шығарма кейіпкерлеріне мінездеме беру. (интерактивті тақтада орындалады).

ІV. Рефлексия. Ой түйіндеу.

«Аққу – киелі құс» пікір – сайыс.

1) Жақтаушы топ: «Аққуды атуға болмайды»

Дәлелдеме: - Көлдің сәні – аққулар.

- Аққу киесі оңдырмайды.

2) Даттаушы топ: «Ананың балаға деген махаббатын дәлелдеу үшін аққуды атуға болатын»

Дәлелдеме: - Ана – махаббатымен құдіретті

- Бәрі де адам үшін жаратылған.

Мұғалім сөзі: Балалар, адам – табиғат перзенті. Дүниеде екі ана бар: бірі – тіршіліктің анасы табиғат анасы, екіншісі адам анасы. Екеуіде мейірімді. Осы екі анаға да қаталдық көрсетуге, жанын жаралауға болмайды.

     Әттең, бір тұтас дәуір өте шығыпты....Бірақ Мұқағали жырлары кеше жазылғандай: ойлары ескірмес, сезімі еңкеймес, алпыс екі тамыры атқақтаған ыстық қалпында!