Инглиз халкында төсләр һәм саннарга бәйле ышанулар
занимательные факты

Слайд 1. Элек-электән барлык халыклар мәдәниятендә диярлек яраткан төсләрнең билгеле бер гаммасы барлыкка килә башлый. Милли төсләр тарихи яктан аңлатыла һәм алар халыкның характерына һәм темпераментына, аның әйләнә-тирәсендәге табигатенә бәйле дип карала. Мәсәлән, испаннарның кызыл-сары-кара төсләре һәм финнарның тыныч ак-зәңгәр төсләрен искәртеп узарга мөмкин. Экваторга якынайган саен,  халыкларның төсләр буенча ачык төстәге тезмәләргә тартылуы шулкадәр зуррак. Төсләр аңлатылышы  билгеле бер халыкның әйләнә-тирә табигатькә, халыкның темпераментына, гореф-гадәтләренә бәйле ышануларында, эстетик нормаларына һәм дини карашларына, кием-салым һәм көнкүреш әйберләрендә, сәнгать әсәрләрендә чагылыш таба.

Слайд 2. Инглиз халкында да төсләр аерым бер мәгънәгә ия. Иң беренче, кызыл төстән башлыйк. Күпчелек кешеләрдә Англия, Бөекбритания, Берләшкән корольлек сүзләре белән барлык танылган истәлекле урыннар, атрибутика, мәсәлән, ике катлы автобус, Big Ben, телефон будкалары һ.б. ассоциацияләнә. Бу әйберләрнең күбесе, ничек кенә булмасын, кызыл төс белән бәйләнгән. Англияне яулап ала алмаган Наполеон Бонапарт, гәрчә бу турыда бөтен гомере буена хыялланса да, ачуы килеп: «Кызыл төс – Англия төсе. Ул монда бөтен җирдә. Бу мине чыгырымнан чыгара" дип әйткән.

Слайд 3. Бөекбритания атрибутикасында кызыл төс берничә сәбәп аркасында шактый популяр. Нәкъ менә кызыл төсне сайлауның төп сәбәпләренең берсе булып Бөекбритания климаты тора. Элек ел әйләнәсендә диярлек корольлектә күзәтергә мөмкин булган көчле томаннар аркасында кызыл төс альтернатив карар булган. Халыкка уңайлы булсын өчен кызыл төскә телефон будкалары, почта ящиклары, ике катлы автобуслар буялган. Кызыл роза, милли флаг кебек символлар тарихи төсләргә бәйле. Кызыл роза Тюдоров ыруының символы булган. Милли флаг - илнең күк яклаучысы Изге Георгийның кызыл тәреле ак тукымасы. Изге Георг батырлык символы. Архитектур биналар башка материаллар белән чагыштырганда чагыштырма арзанрак булганга күрә кызыл төстән төзелгән. Кызыл мундирлар тактик әһәмияткә ия: кызыл мундирда кан күренми, бу исә алга таба көрәшергә ярдәм итә.

Инглизләр кызыл төсне тормыш энергиясе, яшьлек, физик көч, шатлык һәм бәйрәм символы дип саный. Инглиз халкы ышануында ул бары тик уңай хис-кичерешләр генә белдерә.

Слайд 4. Ак төс борынгы заманнарда ук инглиз халкында билгеләп үтелгән һәм үзенчәлекле төс буларак аерып алынган. Кызыл һәм кара белән бергә ул төп төсләр триадасына керә. Ак төснең борынгы символик мәгънәләре нигездә уңай: ак төс - һәртөрле бәхет, шатлык, сафлык, сәламәтлек, нәсел, тынычлык, татулык дигәнне аңлата. Борынгы заманда төссез яки гади ак матдәләрне ак матдәләр дип атыйлар. Суның төсе дә ак дип кабул ителгән, чөнки ак төс су бирә торган байлыклар белән дә бәйләнгән. Моннан ак төснең мәгънәсе чисталык, гөнаһсызлык, фетнәсезлек символы буларак аңлашыла. Ак төс - иблис һәм явыз көчләр төсенә каршы торучылар һәм яхшы хуш исләр төсе ул. Британиядә борынгыдан ак төс - гыйффәт, сафлык һәм мәңгелек дигәнне аңлата. Ак төс диндә дә киң кулланылган. Друидларның, соңрак руханиларның киемнәре һәрвакыт ак төстә булган. Бу тынычлык һәм чисталык дигәнне аңлата. Шуңа бәйле рәвештә инглиз халыкнад фразеологик берәмлекләр дә барлыкка килгән. as white as milk, as snow, as wool - ап-ак, чиста, гөнаһсыз.

КАРА төс. Күпчелек халыкларда кара төс семантикасы нигездә тискәре. Моны физиологик сәбәпләр белән аңлатырга мөмкин. Кара күк йөзе, караңгылык, тирән чокырлар, мәгарәләр, тарлавыклар, янган агач, сазлык пычрагы - болар барысы да кешедә инстинктив курку һәм җирәнү тудыра; кара күк кешенең энергиясен йота һәм, үзеннән-үзе куркыныч янап, аның күз карашын көчсезләндерә. Инглиз-телле илләрдә кара төс - төн төсе, үкенү, курку һәм явызлык төсе. Төннең җиде өлеше түбәндәге фразеологик берәмлектә күренә: as black as hell (as night, witch, midnight) - very dark, completely dark. Кара төс ярсуны, ачуны һәм начар кәефне белдерә: to look black.

Яшел төс. Яшел төс кояш нуры спектрында аерым урынны алып тора: ул нәкъ менә дәртләндерә һәм тынычландыра торган төсләр арасында, актив һәм пассив төсләр арасында урнашкан. Британия илләрендә яшел төс чәчәк ату һәм стабильлек дигәнне аңлата. Акча шулай ук яшел төстә.. Хәер, икенче яктан, 19 гасыр уртасында кайбер Европа илләрендә банкротларны яшел төстәге эшләпәләр кияргә мәҗбүр иткәннәр, мондый кешеләрне green hats дип атаганнар. Кайвакыт яшел төс кешенең ирекле хәрәкәтләре турында сөйли: to give smb the green light - to give smb permission to do smth. Яшел төс таркалу, уңышсызлык һәм канәгатьсезлек кебек символик мәгънәгә дә ия. Моннан тыш, яшел төснең аеруча якты символикасы сәламәтлек һәм яшьлек белән бәйле.

Зәңгәр төс. Гете фикеренчә, зәңгәр төс - "пассив" төсләр рәтенә керә. Европа мәдәниятендә зәңгәр төс даимилек, тугрылык, гадел хөкем, камиллек мәгънәләрен бирә. Зәңгәр төсләр батырлык һәм өстенлекне символлаштыра. Зәңгәр төс король хакимияте һәм югары катламнан булуы белән ассоциацияләнә; blue blood эпитеты югары катлам вәкилләре өчен кулланыла. Зәңгәр шулай ук курку, буталчыклык мәгънәләренә дә ә ия: