Технологическая карта урока в 5 ом классе на тему "Древние люди"
план-конспект урока по истории (5 класс)

Планлаштырылган нәтиҗәләр:

Метапредмет нәтиҗәләре: - укыган текстны аңлап, тарихи күзәтү ясый белү

Предмет нәтиҗәләре: Борынгы заман  тарихы

Шәхескә кагылышлы: балаларда белемгә омтылыш тәрбияләү

Регулятив универсаль уку гамәлләре:

• укытучының күрсәтмәләрен аңлап үти белү; анализлый  белү; уку эшчәнлеген оештыра белү; уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү.

Танып белү универсаль уку гамәлләре:

• уку максатын мөстәкыйль билгеләү; тиешле мәгълүматны табу, билгеләү; сөйләм берәмлекләрен логик эзлеклелеккә салу; объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне  билгеләү, чагыштырып  нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен формалаштыру.

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре:

      -      фикерне төгәл итеп җиткерү; әңгәмәдәшең белән                                  аралашу калыбын төзү; мәгълүматны туплау өчен күмәк эш башкару.

• тарихи карта белән эшләү, анализлау һәм гомумиләштерү;    
• кеше эволюциясенең закончалыкларын ачыклау;
• борынгы кешеләрнең яшәү тирәлеге һәм тормышы арасында сәбәп – тикшерү элемтәләре урнаштыру;
• борынгы кешеләр арасында коллективлыкның үсеш сәбәпләрен,
• борынгы кешеләр төшенчәләренең әһәмиятен, борынгы кешеләр, хезмәт кораллары,җыючылык, археолог, реконструкция                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          

• яңа материалны өйрәнүгә мотивация тудыру;
• тарихны өйрәнүнең мөһимлеген аңлау;
• кеше җәмгыяте тормышында тарих роленә үз карашын белдерү;
• алдагы буыннарның социаль-әхлакый тәҗрибәсен аңлау

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

1. Үзбилгеләнгән эшчәнлек (Оештыру мизгеле)

Класс эше һәм көн тэртибен языр алдыннан,әйдәгез бармакларны җылытабыз. (Кул бармаклары өчен Гимнастика "Дуслык")

“Дуслык " гимнастикасын эшлиләр.

Безнең сыйныфта дуслар

Кызлар һәм малайлар.

Ике кул бармакларын да тигез итеп йозакка тоташтыралар»)

Әйдә, без дуслаштырыйк кечкенә бармакны.

(ике кул бармакларының ритмик кагылуы)

Бер, ике, өч, дүрт, биш тапкыр-

Башла кабат санарга.

(Чираттагы кагылу бармак ике кулда да, чәнчә бармактан башлап)

Бер, ике, өч, дүрт, биш тапкыр-

Без  санап бетердек.

(Кулларын аска таба төшердек,селкеп алабыз)

Бер-берсенә кул чабалар, үз урыннарына утыралар.

Көн барышының санын ,класс эшен язу.

Коммуникатив: планлаштыру белән уку-укыту хезмәттәшлеге.

Кызыклы:

логик-билгеләр бүлеп бирү максаты белән объектларны анализлау.

2.Белемнәрне актуальләштерү һәм эшчәнлектә кыенлыкларны теркәү

Кеше-безнең планетада уникаль тормыш рәвеше.

• Кешеләрнең беренче адымнары нинди булган?
• Ни өчен без бердәнбер кеше нәселе?
• Эволюция процессында тагын нинди юл узарга тиеш?

Әйдәгез, уйлап карыйк,бу сорауларга без бүген җавап табарга тырышабыз.

Укытучы куйган сорауга җавап бирәләр

Кешенең беренче адымы. Кеше нәселе. Эволюция процессы.

Кешенең беренче адымы.

Кешелек үсеше тарихының иң элгәре чорлары.

Кеше нәселе.

Нәселдәнлек-кешеләрнең биологик асылы.

Кеше туганда ук әти – әнисеннән хис – тойгы (эмоция) үзенчәлекләрен ала.

Эволюция процессы - дәвамлы процесс, алар тамырдан килгэн.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              

Коммуникатив:укытучы һәм яшьтәшләре белән уку-укыту хезмәттәшлеген планлаштыру

Кызыклы: 

логик-билгеләр бүлеп бирү максаты белән объектларны анализлау.

3.Уку-укыту бурычлары куелышы

Укучыларның белемнәрен активлаштыру.

Укытучы: - сез ничек уйлыйсыз, бүген дәреснең темасы нинди?

Сез ничек уйлыйсыз, бүгенге дәрес безнең алда нинди бурычлар куя?

Укучыларның җаваплары.

Куелган бурычларны хәл итү күнекмәләрен ныгыту.

- Иң борынгы кешеләр.

- 1.Безнең ерак бабаларыбыз.

  2.Хезмәт кораллары.

  3.Иң борынгы кешеләр азыкны җыйганнар һәм    аучылык белән шөгыльләнгәннәр.

  4.Утка ия булу.

Даими  максат;

 Яңа материалны үзләштерү

Сөйләм, язу эшчәнлеге тиешле мәгьлүматны табу, билгеләү.

Танып белү (логик): билгеләр бүлеп бирү максаты белән анализ.

4.Кыенлыктан чыгу проектын төзү

 Укучыларның проблемалы ситуацияне оештырып өйрәнү.

- Сез ничек уйлыйсыз ,борынгы кешеләр белән очрашырга сәяхәт кылырга мөмкинме?

-Дәреслек п.1-нең иллюстрацияләрен һәм күрсәтмә материалын карагыз,  нинди тарихи чыганаклар һәм ярдәмче тарихи дисциплиналар безгә борынгы кешеләрнең тормышын өйрәнергә ярдәм итә алачагын фаразлагыз. (Матди чыганаклар,археология,этнография һ. б.)

Дәреслекнең 10 битеннән Яңа терминын табыгыз борынгы кешеләр һәм аны үз сүзлекләрегезгә  языгыз.

Проблемалы сорау. Ни өчен борынгы кеше ялгызы яши алмый?

Борынгы заманнарда, ялгыз яшәү мөмкинлеге булмау күбесенчә, бәйле кешеләрнең тормышы белән. Бергә яшәгәндә, кешеләргә азык табу, җәнлекләргә ау белән шөгыльләнү, начар һава шартларында яшәү җиңелрәк. Кабиләдә яшәү ялгызга караганда җиңелрәк. Кеше үзенә охшашларны эзли, гаилә кора, ә моны кабиләдә эшләү җиңелрәк.

Күз алдына китерик без тарихи музейга экскурсиягә барабыз, аның беренче экспозицияләре борынгы кешеләр тормышына багышланган. Кулда эшләү өчен. битләр булганда,тикшеренүчеләр ролен башкарырбыз.

Дәрес ахырында без кластер алачакбыз - безнең дәрес темасы буенча гомумиләштерелгән һәм график рәвештә

рәсмиләштерелгән материал.

1.Безнең борынгы бабаларыбыз

Картага игътибар итик (китапның 9 бите).

Картадагы билгеле   киңәшләрне файдаланы түбәндәге сорауларга җавап бирегез.

• Борынгы кешеләр кайда яшәгән?
• Нинди материкта?
• Аларның тормыш эзләре кайда табылмаган?
• Беренче кешеләр кайчан барлыкка килгән? Бу сорауга җавап бирү өчен дәреслек һәм өстәмә материал текстын файдаланыгыз.

Биремне үтәү барышында укытучы тактада схеманы ясый,ә укучылар дәфтәрләрендә ясыйлар.

Кушымта 1

2.Хезмәт коралы.

Археологлар борынгы кешеләрнең сөякләре белән бергә вак кисәкләрне дә таба.

• Ничек уйлыйсыз, бу димәк?
• Ни өчен кеше моны эшли?
• Сез дөрес фаразладыгыз: кешенең зур ерткыч җәнлекләрнең кебек көчле чабаталы аяклары, нык сөякле тешләре булмаган. Әмма таш теләсә нинди теш һәм тырнаклардан да ныграк ,ә авыр күсәк сугу аю аякларына караганда көчлерәк.
•  Дәреслекнең П.1 һәм башка материалларын кулланып, иллюстрацияләр кулланып,безнең версиянең ни дәрәҗәдә гадел булуын тикшерәчәкбез.

(Биремнең үтәлешен тикшерү һәм кластер өстендә эшләү.)

Кушымта 2

Шулай итеп, борынгы кеше оста кеше дип атала, чөнки хайваннардан аермалы буларак, ул хезмәт кораллары әзерли белә.

3. Борынгы кешеләрнең беренче дәресләре.

Үзегезне борынгы кешеләр урынында күз алдыгызга китерегез.Сез ничек тәэмин итә аласыз шундый  хезмәт коралларын кулланып?

Биремне үтәү барышында кластер төзелә.

Кушымта 3

• Борынгы кешеләр ничек аучылык белән шөгельләнгәннәр соң?

Дәреслекнең 1-нче параграфының 3 паттемасын укып һәм мисалларны өйрәнеп 11 биттәге Борынгы аучы исеменә план буенча хикәя төзегез:

1.Ерткыч һәм аның корбаны.

2.Кешеләр тәртибе.

3.Ярыш нәтиҗәләре.

4. Ут үзләштерү.

Хезмәт әкренләп кешенең йөзен яхшыртты һәм үзгәртте.1890-1892 елларда Ява утравында Голландия антропологы Эжен Дюбуа кеше калдыкларын тапкан,ул аны erectus номерын туры килә торган кеше дип атаган.Бу галимнең тормышын үзгәрткән зур ачыш булды.

Хәзер мин бер танылган язучы китабыннан өзек укыйм,ә сез, аны тыңлаганнан соң, нинди вакыйга турында сүз барганын билгеләргә тиеш булачаксыз.

Кушымта 4

• Ут нәрсә бирә борынгы кешеләргә?
• Ни өчен утны югалту зур бәхетсезлек булып саналды?

Борынгы кешеләр кеше көтүләре дип аталган коллективлар белән яшәгәннәр. Га л и м н ә р көтүгә күпме кеше керүен белми,тик утыздан да ким түгел,йөздән дә артык түгел дип фаразлыйлар.

Укытучы укучыларга галимнәрнең фикерләрен аңлатырга ярдәм итә.

Укучылар борынгы кешеләр сүзен дәреслектән табып дәфтәргә язалар.

(Язу ысулын уйлап тапканчы,беренче дәүләтләр һәм зур шәһәрләр барлыкка килгәнче яшәгән кешеләрне борынгы кешеләр  дип атыйлар)

Карта белән эшлиләр һәм укытучы куйган сорауга җавап бирәләр

Биремнәрне дәфтәрдә схемага тутыралар.

Китап белән эшләү.

Укучылар кластер эшлилэр.

Укучылар сорауларга җавап табалар.

Хикәя төзү.

Укучылар сорауларга җавап табалар.

Укучыларның  җаваплары:

1.Алар анда бик теләп ярдәм иттеләр, аны һава торышыннан һәм су басулардан сакладылар, елгалар, сазлыклар аша күчерделәр…»

2.        "...уламралар ... нәселләренә үлем куркынычы янавын аңладылар…»

Даими: планлаштыру, фаразлау;

Логик-проблеманы хәл итү, гипотезны күрсәтү һәм аларны нигезләү

Коммуникатив-инициативалы хезмәттәшлек эзләү һәм мәгълүмат сайлау

5.Физкульт-минут

Ярсу атлар чабалар,                                                                                      Яңгырап тора далалар                                                                                            Исә җилнең көчлесе,                                                                                            Юктыр моның төслесе                                                                    Сугышчылар качалар,                                                                                      Тирмәләргә посалар.

(урында ат кебек йөгерү формасы бирәләр)

 (кулларны чабабыз)

(куллар белән җил исү хәрәкәте күрсәтелә)

(аваз бирелә)

(чүгәләп-чүгәләп алалар)

(урыннарга утыралар)

Арыганлыкны төшерү  ял итү.

6. Контроль этабында тәмамланганнан уку темалары.

Диагностика эше: контроль-бәяләү эшчәнлеге.

Тест үткәрү

1. Моннан 2млн ел элек яшәгән борынгы кешеләрнең эзләре археологлар тарафыннан табылган.:

 1.  Көнчыгыш Африка

 2.  Көнбатыш Европада

 3.  Көньяк Австралия

2. Кешеләрнең хайваннардан төп аермасы-бу:

  1. хайваннарга ау;

  2. йонсызлык;

  3. хезмәт коралларын әзерли белү.

3. Борынгы кешенең йөзе өчен хас түгел:

  1. тезгә кадәрге куллар

  2. сикерүче

  3. турыдан-туры йөреш

4. Борынгы кешенең беренче хезмәт коралы:

  1. китмән

  2. заостренный таш

  3. сабан

5. Борынгы кешеләрнең уңышларының берсе булды:

 1. ут үзләштерү

 2. барлыкка килү язуы

3. аучылык

Укучылар тестларны парларда алга таба тикшерү белән башкаралар

1-1

2-3

3-3

4-2

5-1

Кызыклы:

сайлау-иң нәтиҗәле ысулларының бурычларны хәл карап, конкрет шартларын

Коммуникатив:

инициативалы хезмәттәшлек эзләү һәм мәгълүмат җыю;

"тарих" фәнен өйрәнүгә карата уңай омтылышта булу, борынгы заман тарихы белән даими кызыксыну һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында  борынгы заман тарихын уңышлы үзләштерү.

Регулятивные:

коррекция: көтелгән гамәлнең һәм аның реаль продуктының аерылуы очрагында гамәлдә булу ысулына кирәкле өстәмәләр һәм төзәтмәләр кертү.

Шәхси:

социаль рольләрдә һәм шәхси мөнәсәбәтләрдә юнәлеш;

8.Эшчәнлек рефлексы

(дәрескә нәтиҗә)

Рефлексив кабатлау.

Укучыларга бүгенге дәрестә нинди яңа белемнәр алулары турында сораулар бирелә.

- Дәрескә куелган уку мәсьәләсе чишелдеме?

- Нәрсәләр белдегез?

2. Бәяләү. Укучыларга, дәрестә катнашканнарын бәяләп, билгеләр куела.

3. Өй эше:

4. Алдагы дәрескә проблема кую

Менә дәрес тәмамланды,

Эшчәнлек нәтиҗәләрен үзбәяләү.

Коммуникатив: "тарих" фәнен өйрәнүгә карата уңай омтылышта булу, тарих белән даими кызыксыну.

Кызыклы:

рефлексия;

Шәхси:

мәгънәле

9. Өй эше

§ 1 (1-3 п.), сораулар, төп төшенчәләр, терминнар.

Өй биреме буенча сораулар бирәләр.

Өй эше биремен үтәү буенча инструктаж бирергә

Борынгы кеше

Хайваннарның үзенчәлекләре                

                  Кешенең үзенчәлекләре

1.Җәнлек кебек сызымнар.                                                                                2.Сүз булмау.                                                                                3.Кечкенә күләме баш мие                                                                                                                                    

1.Турылык

2.Куллар хезмәт кораллары ясау өчен азат ителә.

3.Баш мие күләме маймылныкыннан күбрәк.

Борынгы кешеләрнең хайваннардан төп аермасы-

борынгы кешеләрнең хезмәт коралларын ясый белү

     Кыры  очлы таш                                                                                    

Казыгыч таяк    

Күсәк

Борынгы кешеләр шөгыле

Җыючылык

Аучылык