Разработка урока в 8 классе по марийской литературе "Г.Алексеевын "Порт"новеллыже"
план-конспект урока (8 класс)

Теме: Геннадий Алексеевын «Пӧрт» новеллыже.

Урокын цельже: тунемше-влакым сылнымутчын илышыж да усталык корныж дене паладараш, новеллын содержанийжым лончылаш.

Урокын задачыже-влак:

Туныктышо:

• новеллын темыж да тӱҥ шонымашыжым рашемдаш;
• шочмо ялын символжо – пушеҥге-влак гоч ялысе илыш дене палдараш,  пӧрт-влакын  образышт гоч тошто ден у илыш нерген шонкалымашым лукташ

Вияҥдыше:

• ойлымо, лудмо, шымлыме, лончылымо годым йылмым лывырташ, уш-акылым пӱсемдаш.

Шуарыше:

• шочмо вершӧрым, мландым, шочмо йылмым да калыкым йӧраташ да пагалаш туныкташ.

Урокын типше: у шинчымашым пуымаш.

Кучылтмо оборудований: компьютер, проектор, 8 класслан марий литератур, тестовый заданий, аклыме кагаз.

Урокым эртарыме йӧн-влак: мутланымаш, кычалмаш.

Уроклан эпиграф:

Кӧлан кузе, ом пале,

Но мыланем гын ял –

Ом шойышт, ом ондале –

Пиал.

                                  (В.Регеж-Горохов)

Урокын эртарымыже.

1. Организационный ужаш.

- Поро кече, тунемше-влак!

- Таче мемнан урокышкына уна-влак толыныт. Айста нунын велышке савырнена да порын шыргыжалына, киднам рӱзалтена. Тыгерак весела кумлна дене урокнам тӱҥалына. Мый тудым лӱмлӧ марий сылнымутчына, землякна, уста артист В.Регеж_Гороховын каласымыж дене кылдынем.

- Мо нерген тушто ойлалтеш? (йоча-влакын вашмутышт)

-Чынак, йоча-влак , шочмо вер эн шерге, эн сылне, тудын дишыл нимоат уке. Вет чыланат ме кумда элышкына изи йолгорно дене ошкылым тышечак ыштена. Шочмо суртна, одарланен кушшо садерна, поро пошкудына-влак эреак пеленна улыт, ушешна кодыт.

- Тугеже тачысе урокыштына мо нерген кутыраш тӱҥалына? Тыге ме урокнан темыж деке лишемына. (йоча-влакын вашмутышт)

- Кызыт тетрадьым почына да урокнан темыжым палемдена.

2. Ончычсо тунеммым ушештарымаш.

- Тендан ончылныда тестовый заданиян кагаз-влак кият, ончыктымо пашам шуктена, вара тетрадьым вашталтен, тергена, аклена.

«5» - ик йоҥылышат уке

«4» - 1-2 йоҥылыш

«3» - 3-4 йоҥылышлан

3. У темым умылтарымаш.

- Умбакыже Геннадий Алексеевын илышыже да сылнымут корныж дене палыме лийына. (презентаций дене палдарымаш)

План:

1. Г.Алексеев – лӱмлӧ марий сылнымутчо.
2. Шочмо-кушмо верже.
3. Тунемме пагытше:

а) Эҥерсола ялысе школ

б) Й-Оласе музыкально-художественный  школ

в) марий кугыжаныш университет

4. Сылнымут саскаже.

5. Тӱрлӧ тӧнежлаште тыршымыже.

«Пӧрт» новелле почеш паша.

а) «Шочмо вер-чевер» книга цикл дене палыме лиймаш.

«Пӧрт» - тышечын иктыже.

б) Мутер паша:

        Новелле – тиде философский сынан, пӱсӧ сюжетан ойламаш.

        (тетрадьыш возат)

в) Йодыш дене паша.

- Ойлымаш могай сӱрет дене почылтеш?

- Автор мемнам могай пушеҥге-влак дене палдара? (тошто да самырык)

- Могай нуные пӱрымашышт?

- Писатель новеллыштыже могай пӧрт-влакым ончыктен?  (озаже могай, пӧртшӧ тугай). Молан?        

- Пӧртын, образ семын, чыла чытымыже кӧн илышым ушештара?

- Марпа куван образше  могай верым налын шога? Молан автор тудым шке произведенийышкыже пуртен?

- Молан шоҥго ӱдырамаш пу пӧртым утларак жапла?

- Автор шкеже кушто ила?

- Шочмо верже, ялже, суртшо деке кумылжо кузе ончыкталтын?

- Шке произведенийже гоч автор мыланна, самырык тукымлан, мом каласынеже?

- Г. Алексеев тыгак ойлымашыштыже ял калыкын проблемыже-влакым нӧлталын. Нуно могайрак улыт ? (чодыра пытымаш;  тошто ден у пӧрт пушеҥге-влак; сымырык ден шоҥго кокласе кыл; шочмо калыкын историйжым палымаш)

- Ойлымаш, кузе ме палена, философский сынан улеш: тудо акрет годсо историй корныш возын, илыш вашталтме дене у сыныш савырнен. Тошто ден у. Нуно ик корныш шогалшаш улыт.

(тетрадеш возыкташ) Ик могыр – автор ялын сайжым, порыжым, илыш толкынжым, румбыкшым сӱретла. Вес могыр – ялыш, шочмо суртым айдемын илышыж деч ойыраш ок лий, вашталташ лийдыме вий, шӱмчон шепкаже.

4. Шинчымашым пеҥгыдемдымаш.

- Тунемше-влак шке шочмо суртышт, илышышт нерген ямдылыме икмыняр мини-проектым ончыктат.

5. Рефлексий. Аклыме кагаз.

- Таче урокышто мом уым пален налда?

- Молан тунем шуда?

- Налме шинчымашын кӱлешлыкше уло мо?

- Кузе пашам ыштенда? Шинчымашланда ончылно улшо кагазеш отметкым шындыза.

(Кажне тунемше шинчымашым аклыме кагазыште урокысо шке пашажлан тичмаш акым пуа)

6. Мӧҥгысӧ паша:

1. «Мыйын суртпечем» мини-проектым умбакыже шукташ
2. «Пӧртем» темылан акростихым или синквейным чоҥаш.

        -