Разработка урока по математики 5 класс "Натураль саннарны тапкырлау һәм аларньң үзлекләре"
план-конспект урока по алгебре (5 класс) по теме

"Натураль саннарны тапкырлау һәм аларньң үзлекләре"

Максат: Наутарль саннарны тапкырлау кагыйдәләрен ныгыту;

          математикадан алган белемнәрне тормышта кулланырга өйрәтү;

          Сәнгать әһелләре иҗатына мәхәббәт хисләре тәрбияләү.

Дәрес тибы; интегральләштерелгән дәрес.

Эш формалары һәм методлары; күмәк һәм мөстәкыйль эшләү.

 Жиһазлар: Дәреслек Н.Я.Виленкин "Математика 5", карточкалар, мультимедиа,  

             магнитофон.

С.Садыйкова портреты, Сара Садыковага багышланган шигырь язмасы. С.Садыйкованын, "Жидегән чишмә" жырын караокесы.

Дэрес барышы

I Оештыру елеше. (магнитафонда С.Садыйкованыц жыры яңгырый.)

II Актуальләштеру.

1. Телдән исәпләу: (слайд 1.Тактада Сара Садыйкова сузенә кергән хәрефләр язылган. Һәр хәреф өстенә мисалнын, жаваплары язылган. Һәр жаваплардан сон, хәрефләр ачыла бара һэм мәшһүр композиторның  исеме тактада тулысынча килеп чыга.)

Исәпләү гамәләре:  12*3; 50*3; 5*9; 6*7; 10*10; 30*3; 20*2; 8*9; 31*4;  

Укытучы сузе: Хәзер генә тактада кемнен, исеме язылган хәрефләрне ача барып, тапкырлау гамәле эшләдек. Кем икән сон, ул шәхес?

- Татар халкының чиксез зур мәхәббәтен казанган композитор Сара Садыйкова 1906 елның 1 ноябрендэ Казанда туа. Анын, әтисе Гариф, әнисе Бибигайшә. Сара Садыкованың әнисе ягыннан дәү әтисе Әхмәдиша безнен, курше Апас районы Тутай авылында туып-үскән һәм гомер иткән. Ә әтисенең әти-әниләре Яшел Үзән районыньң Айдар авылы кешелэре булалар. Казанда туса да, Сара Садыйкова, йөрәге түреннән агылган жыр-мон, чишмәсенең башы Апас яклары туфрагыннан тибеп чыкканлыгына горурланып, үзен Апас ягы кешесе итеп саный иде.

Сара Садыйкованы - Фатиха Аитованьң кызлар мәктәбендә укый.

1921 елда беренче тапкыр сәхнәгә чыгып, "Бүз егет" спектакелендә Сәхипҗамал ролен башкара.

1922-1928 елларда Мәскәү Чайковский исемендәге консерваториядә укый.

1934-1938 елларда шушы ук консерватория каршында татар опрера студиясендә укый һәм аны тәмамлый.

1942 елда "Көтәм сине" тангосын язуы белэн Сара Садыйкованьң композиторлык иҗаты башлана

Үзенен, иж;ат гомерендә ул 400 гә якын жыр яза.

1986 елнын, 7 июнендэ композитор, жырчы, актирасы Сара Садыйкова каты авырудан сон вафат була.

2. Карточкалардагы биремнәрне үтәү.

Һәр укучыга индивидуаль карточкалар бирелә. Тактада Сара Садыковага багышланган шигырь язылган Һәм тапкырлау гамәленен жаваплары белән капланган. (Укучылар мисалларны чишәләр туры килгән жавапларны табалар һәм шигырь юлларын ачалар.)

а) Натураль саннарны кушу һәм алуга мисаллар эшләу.

б) Натураль саннарны кушу һәм алу узлекләренә мисаллар эшләү.

в) Натураль саннар белән тигезләмәләр эшләү.(слайд 2)

Күңелдәге якты хатирә булып

Җырың калды синең мәңгегә

Җан – йөрәкнең сафлык, чисталыгын

Саклап тора җырың бүген дә.

(Индивидуаль карточкалар)

III. Яңа теманы өйрәнү: Мәсьәлә өстендә укытучы аңлатуы.

Укытучы сүзе: Сара Садыйкова 1906 нчы елда туган һәм 1986 елда вафат булган. Сара Садыйкова ничә көн яшәгән? Беренче гамәл итеп җырчыньң ничә ел яшәгәнен исәплибез. 1986 - 1906 = 80 ел.

Аннан сон, бер елда ничә көн барлыгын билгелибез. Ул 365 көн.

Җырчы ничә көн яшәгәнен белү өчен 365 көнне тапкырлыйбыз 80 тигез була 29200 көн икәнен ачыклыйбыз. Шушы гамәлне тактага хәрефләр белән бирәбез.

80 х 365 = 29 200

Тапкырлаучылар        Тапкырчыгыш

m х n = m х n

Укытучы сузе: m натураль санын  n натураль саннына тапкырлау - һәрберсе m га тигез булган n кушылучыньң  суммасын  табу дигән сүз. Мисал каран китик: Сумманы тапкырчыгыш рәвешендә күрсәтергә мөмкин: 89+89+89+89=89x4= 356

IV Физминутка

V Белемнәрне ныгыту.

Укытучы сузе: Тактада Сара Садыкованьң танылган җыры язылган. Сезгә шуны

 нинди җыр икәнен табарга кирәк? Җырның сүзләрен табар өчен дәреслек

ярдәмендә мисаллар эшләрбез.

(класс ике командага буленә. Беренче команда мисалның  а,в  өлешен,  икенче
команда мисалның  б,г  өлешен эшлиләр, кайсы команда беренче тәмамлый шул
жиңүче команда була)

№ 394 Сумманы тапкырчыгыш рәвешендә күрсәтегез:

а)707+707+707;        б) 50+50+50+50+50+50.
№ 395 Тапкырчыгышны сумма рәвешендә күрсәтегез:
а) 712x3;    б) ах 6;      в)(с + у)х4;       г) (1с +т + 4) х 2.
№ 402 Тапкырчыгышньң кыйммәтен табыгыз:
а) 154x4;      6)39x57;   в) 64x23;   г) 76x81.

№ 397 Әгәр һәр тигезләмәне чишү өчен 2 мин 30 с вакыт китсә, Рәшит 6 тигеләмәне күпме вакытта чишәр?

№ 399 АВ кисемтәсе һәркайсын 7 шәр см булган 17 кисәккә буленгән. АВ кисемтәсенең озынлыгын табыгыз.

Укытучы сүзе: Килеп чыккан жырны бергә караокега кушылып жырлап узыйк. (Сара Садыйкованьң "Җидегән чишмә" җыры җырлана.)

VI өй эшен бирү: 1921, 1942, 1922, 1928 саннар ярдәмендә мисаллар һәм мәсьәләләр төзеп килергә. № 438(а) № 439 (а;б)

VII Йомгаклау:

Укытучы дәрескә йомгак ясый, укучыларга билегеләр куя. (Дәресне Сара Садыйковага багышланган шигъри юллар белән тәмамлана)

Сагындыра, сагындыра,

Сагындыра Сара апа.

Еллар ераклашкан саен,

Юксыну хисе арта.

Чишмәләрдәй тавышлары

Һаман колак төбендә.

Елмаюлы карашлары

Күңелләрнең, түрендә.

Гараповой Гульнары Мансуровны