Урок-конспект по башкирскому языку
план-конспект урока (4 класс) на тему

Тема: Ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреше.

Маҡсат: 1.Ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреше менән танышыу, үтелгәндәрҙе ҡабатлау.                                                                                             2.Һөйләү һәм яҙма телмәрҙә заман,зат,һан ялғауҙарын дөрөҫ ҡулланырға өйрәнеү.                                                                                                                      3.Ғаиләгә ҡарата ихтирам,һөйөү тәрбиәләү.                                                                                                            Йыһазландырыу:дәреслек,компьютер,проектор,экран-монитор,мәҡәлдәр менән слайдтар,карточкалар , жетондар.

Дәрес барышы.

1. Ойоштороу.Слайд

- Һаумыһығыҙ, уҡыусылар!

Әйҙәгеҙ бер-беребеҙгә ҡарап йылмаяйыҡ.Ҡунаҡтарға ҡарап йылмаяйыҡ.           - Бөгөнгө дәрес ғәҙәти түгел, сөнки һеҙгә башҡорт теленән бөгөн мин, Ғәлимә Сәхиулла ҡыҙы, дәрес бирәсәкмен. Шулай булыуға ҡарамаҫтан, беҙ һеҙҙең менән уртаҡ тел табырбыҙ тип ышанам.Эйеме?                                                          Мин һеҙгә буш ҡул килмәнем, үҙем менән ҡояш килтерҙем.                                                       - Нисек уйлайһығыҙ, ни өсөн мин ҡояш алып килгәнмен?  Ҡояш беҙгә нимә бирә?                                                                                                                                            Балаларҙың яуаптары.Эйе,ҡояш яҡтылыҡ,йылылыҡ беҙгә бирә,шатлыҡ өләшә. Дәрес аҙағында беҙ ҡояшҡа нур сәсербеҙ.                                                                                                                                 Әлеге дәрестә матур, тулы, дөрөҫ яуаптар менән иптәштәрен, мине ҡыуандырған уҡыусылар ҡояш менән бүләкләнерҙәр.

- Бөгөнгө дәресебеҙ ҙә ҡояш кеүек йылы матур үтер тигән өмөттә ҡалам һәм иғтибарығыҙҙы ошо шиғырға йүнәлтеүегеҙҙе һорайым.

Слайд. Ата-әсә атлап бара,

Уртала бала,

Гүйә ике яр эсендә

Тулҡын сайҡала. ( Әсхәл Әхмәт Хужа)

1) Шиғырҙы уҡыу.

2)Үҙ аллы уҡыу.

3) 2-3 уҡыусынан уҡытыу.

4)Бергәләп уҡыу.

Һорауҙар: Шиғыр нимә тураһында? (Уҡыусылар яуабы). - Афарин, балалар, бик матур яуаптар ҡайтарҙығыҙ. Ысынлап та, ғаиләнең,ата-әсәнең ҡәҙерен белергә, уларҙы шатландырырға, тырышып уҡырға, көндән-көн белемебеҙҙе арттырырға, камиллаштырырға бурыслыбыҙ.

2. Үткән теманы ҡабатлау.                                                                                                                         - Күтәренке кәйефтәр менән үткән дәрестәге материалдарҙы иҫкә төшөрөп, ҡабатлап китәйек.                                                                                                                  Ниндәй һүҙ төркөмдәрен беләһегеҙ? Исем.Алмаш.Сифат.Рәүеш.Ҡылым.Нимә ул ҡылым? Ҡылым предметтың эшен,хәрәкәтен,хәлен белдерә.Ҡылымдар ниндәй һорауға яуап бирә?Ни эшләй?ни эшләгән? Ни эшләйәсәк?Яһалышы яғынан нисә төргә бүленә?Тамыр яһалма ҡушма.Шулай итеп,ҡылымдар предметтың эшен,хәрәкәтен,хәлен белдереп, Ни эшләй?ни эшләгән? Ни эшләйәсәк? Һорауҙарына яуапбирәЯһалышы яғынанТамыр яһалма ҡушма ҡылымдарға бүленә

3. Яңы теманы аңлатыу.                                                                                                          -  Ә бөгөн нимә хаҡында һүҙ йөрөтөүебеҙҙе асыҡлар өсөн дәреслектәге  54-се биттәге күнегеүгә мөрәжәғәт итәйек.Китаптарҙы астыҡ.Отҡор хикәйә яҙған.   - Йөкмәткене үҙләштерерҙән алда барыһы өсөн дә аңлашылып етмәгән һүҙҙәргә күҙ һалайыҡ.

Слайд.Һүҙлек эше.                                                                                                                               орлоҡтар- семена                                                                                                        тағараҡ-кормушка                                                                                                   валсыҡ-крошки                                                                                                  ҡоротҡостар –вредители

Хәҙер хикәйәләге һөйләмдәрҙе иғтибар менән уҡыйыҡ.(Бер уҡыусы ҡысҡырып,ҡалғандары үҙ аллы уҡыйҙар).                                          Үләндәр,орлоҡтар ҡар аҫтында ҡалды.Һалҡын ҡыш килгән.Ҡоштарға аҙыҡ табыуы ауырлашасаҡ.Балалар ағастарға тағараҡтар элерҙәр.Унда икмәк валсыҡтары,ярма һалдылыр.Ҡоштар үҫемлектәрҙе ҡоротҡостарҙан һаҡлағандар.Беҙ ҙә ҡоштарға ярҙам иттек.    

Текст өҫтөндә эш.

Һеҙгә хикәйә оҡшанымы?Ни өсөн?Эйе,ваҡиға күптән булғанмы,хәҙерге ваҡытта барамы,әллә киләсәктә эшләнәсәкме икәнен белеп булмай. Ләкин был беҙгә таныш ваҡиға.Һеҙ ҙә өйҙә тағараҡтар эшләйһегеҙме? Ҡоштарға ярҙам итәһегеҙме?Әйҙәгеҙ,Отҡорға һөйләмдәрҙе дөрөҫ төҙөргә ярҙам итәйек.Телдән эщләү.

Слайд Үләндәр,орлоҡтар ҡар аҫтында ҡалды.Һалҡын ҡыш килде.Ҡоштарға аҙыҡ табыуы ауырлашты.Балалар ағастарға тағараҡтар эләләр.Унда икмәк валсыҡтары,ярма һалалар.Ҡоштар үҫемлектәрҙе ҡоротҡостарҙан һаҡлаясаҡтар.Беҙ ҙә ҡоштарға ярҙам итәсәкбеҙ.                                                          ҡылымдар 3 заманда килә.

 Шулай итеп,беҙҙең дәрестең темаһы ниндәй?Тема:Ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреше.Маҡсат:Ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреше,барлыҡ һәм юҡлыҡ формаларҙа булыуы менән танышыу,һөйләү һәм яҙма телмәрҙә заман,зат,һан ялғауҙарын дөрөҫ ҡулланырға ирешеү,ғаиләгә ҡарата ихтирам,һөйөү тәрбиәләү.                                                                                                 Слайд.                                                                                                                                 Әйҙәгеҙ инде дәфтәрҙәрҙе асып теманы яҙайыҡ.                                             Атанан күргән- уҡ юнған,әсәнән күргән -тун бескән.Донъяла ата-əсəнəн башҡа бар нəмə лə табыла. Атаны күреп ул үҫер, əсəне күреп ҡыҙ үҫер.

Таҡтала бер уҡыусы ҡылымды табып,заманын билдәләй.Ҡалғандар дәфтәрҙә эшләй.                                                                                                                       Өлгө:юнған-нимә эшләгән?-үткән заман

Слайд Картина буйынса һөйләмдәр төҙөү.(үҙ аллы эш). Дәфтәргә яҙыу. Бер нисә уҡыусынан уҡытыу.

Дөрөҫ,һөйләмдә ҡылымдар һәр саҡ аҙаҡта килә.Ғаиләлә бөтәһе лә эш менән мәшғүл. Кемдәр бөтә һөйләмдәрҙе лә төҙөй алды?Кем бер һөйләм дә төҙөмәне?                                                                                                                                        Ял минуты

Хәҙер парлап эшләп алайыҡ.Мин мәҡәлдәр таратып бирәм,һеҙ дауамын табып уҡ менән тоташтырығыҙ.

Бала шатлығы — əсə шатлығы.                                                                          Əсə күңеле балала, бала күңеле далала.                                                                               Ҡояш янында - йылылыҡ, әсә янында - изгелек.                                                     Хәҙер эштәрегеҙ менән алмашығыҙ.Бөтәгеҙ ҙә дөрөҫ эшләгәнһегеҙме икән?                                                        Слайд                                                                                                             Афарин,мәҡәлдәрҙе дөрөҫ тапҡанһығыҙ.Һеҙ нисек аңлайһығыҙ мәҡәлде?

Хәҙер группа менән эшләп алайыҡ.

1-се группа  үткән заман,2-се группа хәҙерге заман,3 –сө группа киләсәк заман ҡылымдарын йыйһын.Афарин.Уҡыусылар,нисек уйлайһығыҙ,ни өсөн беҙ ағасҡа йыйҙыҡ.Ағас –ул шәжәрә.Беҙҙең үткәнебеҙҙе,хәҙергебеҙҙе, киләсәгебеҙҙе һынландыра.

Хәҙер дәреслекте асып,Етем тейен шиғырын уҡыйыҡ.Шиғыр нимә тураһында?Эйе,тейен етем,йәки ата-әсәһе юҡ.Шуға ла уға күңелһеҙ.Һәр кем тулы ғаиләлә тәрбиәләнһә бик яҡшы булыр ине.                                                         Слайд

Быйылғы йыл Башҡортостанда нимә йылы тип иғлан ителде?Дөрөҫ.Ғаилә йылы.Мин һеҙгә,уҡыусылар,Ғаилә йылында ғына түгел,һәр саҡ ғаиләлә именлек булыуын,атай-әсәйҙәрегеҙҙе шатландырып тырышып уҡыуығыҙҙы теләйем. Әгәр ҙә ҡулға-ҡул тотоношооп,бер-беребеҙгә ярҙам итһәк,бөтә теләктәребәҙ ҙә тормошҡа ашыр.

Әйҙәгеҙ, төрлө заманда торған,ғаиләгә ҡағылған теләктәребеҙҙе яҙып йәбештерәйек                                                                                                                                     Слайд

Уҡыусылар,һеҙгә дәрес оҡшанымы?Нимәләр өйрәндек?

Баһалау.