Рабочая программа по татарскому литературному чтению - 4 класс (рус.гр.)
рабочая программа (4 класс) на тему

РАБОЧАЯ ПРОГРАММА

учебного предмета «ТАТАРСКОЕ ЛИТЕРАТУРНОЕ ЧТЕНИЕ»

Муниципальное бюджетное общеобразовательное  учреждение

«Средняя общеобразовательная школа № 119»

Авиастроительного района г.Казани

Вахитова Гульназ Раисовна,

учитель татарского языка и литературы

4А класс

                                                                                                                                                                                                             Рассмотрено на заседании

                                                                                            педагогического совета

                                                                                                протокол  № ____ от

                                                                                                 ________________ г.

2015- 2016 учебный год

Аңлатма язуы

Эш программасы статусы

4нче сыйныф   өчен  эш программасы  түбәндәге документларга нигезләнеп төзелде:

1. Федераль дәүләт белем бирү стандартлары (РФ Мәгариф һәм Фән министрлыгы приказы, №373, 06.10.2009).

2.Татарстан Республикасы  Мәгариф һәм Фән министрлыклары тарафыннан расланган Рус мәктәпләрендәге рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту  гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты.

3.Татарстан  Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан  тәкъдим ителгән Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен коммуникатив технология нигезендә укыту программасы (1 — 11 нче сыйныфлар) Төзүче-авторлар: Р.З. Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева, 2014. Татарстан  Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан  тәкъдим ителгән “Төп гомуми белем бирү мәктәбенең рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы”,төзүче-авторлары: Р.З.Хәйдәрова, К.С.Фәтхуллова, Г.М.Әхмәтҗанова, Казан, 2013 ;

4.Дәреслек. Татар теле. Р.З. Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова, Л.Ә.Гыйниятуллина.  Рус телендә башлангыч белем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). Дәреслек  Е.И.Пассовның коммуникатив технология концепциясенә нигезләнә. Ике кисәктә. Казан “Татармультфильм “ нәшрияты, 2014

Укыту фәненең уку планында тоткан урыны

Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасының төп үсеш юнәлеше – системалы-эшчәнлекле юнәлеш, ә системаны барлыкка китерә торган төп компонент – нәтиҗә: шәхси, метапредмет, предмет нәтиҗәләре дип билгеләнелә, ягъни рус телле балаларга татар теле һәм татар әдәбияты укыту системасының барлык компонентлары: программалар, укыту-методик комплектлары, дәрес процессы, контроль, идарә итү, белем күтәрү – бар да бер максатка – нәтиҗәгә хезмәт итә.

Федераль дәүләт башлангыч белем бирү стандартында күрсәтелгәнчә, төп белем бирүнең башлангыч этабы гомуми белем бирүнең нигезе булып тора. Аның төп максаты – балаларда белем һәм күнекмәләр булдыру белән беррәттән, аларның уку эшчәнлеген формалаштыруга да нигез салу: гомуми уку күнекмәләрен, яки уку максатын куя белү һәм аны гамәлгә ашыру, уку нәтиҗәләрен бәяли алу күнекмәләрен үстерү. Федераль Дәүләт стандартларында белем бирү системасының төп үсеш юнәлеше – системалы-эшчәнлекле юнәлеш, ә системаны барлыкка китерә торган төп компонент – нәтиҗә: шәхси, метапредмет, предмет нәтиҗәләре дип билгеләнелә, ягъни рус телле балаларга татар теле укыту системасының барлык компонентлары: программалар, укыту-методик комплектлары, дәрес процессы, контроль, идарә итү, белем күтәрү – бар да бер максатка – нәтиҗәгә хезмәт итә.

Программа Федераль Дәүләт стандартларының методологик нигезе булган системалы-эшчәнлекле юнәлешкә туры килә торган коммуникатив технологияне төп укыту ысулы буларак билгели. Укыту процессы, гомуми дидактик принциплардан тыш, коммуникатив технологиянең төп принципларын исәпкә алып оештырыла: аралашуга аралашу аша өйрәтү принцибы (телгә өйрәтү шартларын тормышта телне куллану шартларына якынлаштыру); шәхси индивидуальләштерү принцибы (укыту процессын укучыларның шәхси ихтыяҗларын, теләк-омтылышларын, индивидуаль-психологик үзенчәлекләрен исәпкә алып оештыру); телне актив фикерләү нигезендә өйрәнү принцибы (аралашу ситуацияләрендә сөйләм бурычына тәңгәл килгән лексик-грамматик материалны укучыларның мөстәкыйль куллануын тәэмин итү); телне функциональ төстә өйрәнү принцибы (лексик-грамматик материалның коммуникатив максаттан, аралашу ихтыяҗыннан һәм куллану ешлыгыннан чыгып билгеләнүе); ана телен исәпкә алу принцибы (балаларның ана теле буенча белемнәр системасын исәпкә алу). Моннан тыш, укыту процессында сөйләм эшчәнлеге төрләренә үзара бәйләнештә өйрәтү принцибы да зур әһәмияткә ия.

Татар теле укытуның максаты җәмгыять тарафыннан куелган социаль заказ белән билгеләнә. Татарстан Республикасында белем бирү системасының төп бурычы – иҗади фикерләүче, инициативалы, иҗтимагый тормышта актив катнашучы, белемле, ике дәүләт телендә һәм чит телләрдә иркен сөйләшеп аралашучы билингваль (полилингваль) шәхес тәрбияләү.

Башлангыч мәктәптә рус телле балаларга татар телен укыту максатлары берничә аспектны үз эченә ала: танып белү, үстерү, тәрбия, белем бирү.

Укыту планында каралганча, әдәби уку дәресләре өчен эш программасы атнага 1 сәгать, елга 35 сәгатькә төзелде.

        Эш программасы структурасы.

           Әдәби укудан эш программасы түбәндәге өлешләрдән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш  программасының эчтәлеге.

Эш  программасының  һәм  белем  бирүнең  максаты:

Татар теленә өйрәтүнең төп максаты – гамәли максат: телне аралашу чарасы буларак үзләштерү өчен, укучыларга гаилә-көнкүрешкә, уку хезмәтенә бәйле сөйләм ситуацияләре кысаларында белем бирү һәм күнекмәләрен үстерү.

Бу максатка ирешү өчен, түбәндәге бурычлар куела:

1. Укучыларның 1-3 нче сыйныфларда үзләштергән белемнәрен һәм сөйләм күнекмәләрен камилләштерү;

2. Татар этикеты тәгъбирләрен кертеп, бирелгән ситуация буенча диалогик сөйләм оештырырга өйрәтү;

3. Программада күрсәтелгән лексик темалар буенча телдән яки язмача монологик сөйләм булдыруга ирешү;

4. Татар сөйләмен тыңлап аңларга күнектерү, текстларны аңлап уку күнекмәләрен үстерү;

5. Татар телендәге сөйләмне фонетик,лексик,грамматик яктан дөрес төзергә күнектерү;

6. Халыкларның үзара аңлашып, тату яшәвенә омтылыш тәрбияләү;

7. Укучыларның татар телен өйрәнүгә ихтыяҗын арттыру.

8.  Һәр сыйныфта һәр зур бүлектән соң бәйләнешле сөйләм телен үстерү максатында сөйләшү тематикасы бирү.

9. Укучыларның яшь үзенчәлекләрнә килердәй текстлар сайлау;

10. Текстлар белән эшләгәндә, укучылар тормышында очраган ситуацияләргә нигезләнеп, кызыклы сораулар бирү;

      11.  Иҗади эшләргә өйрәтү: хикәя һәм әкиятләрне дәвам иттерү;

       12. Сыйныф өчен бирелгән якынча лексик – фразеологик минимумны үтәү;

Гомуми белем мәктәбендә әдәби уку дәресләре  укучыларның сөйләм телен үстерүгә юнәлтелә, бу исә аларнаң тыңлап аңлау, сөйләү һәм сөйләшү, уку, язу һәм язма сөйләм күнекмәләрен формалаштыруны үз эченә ала.

Тыңлап аңлау.Аерым сүзләрне, җөмләләрне тыңлап дөрес тәрҗемә итә белү; бәйләнешле тестны тыңлап, эчтәлеге буенча укытучының сорауларына җавап бирү; дәрес барышында җанлы сөйләмне аңлап аралаша белү.

Диалогик һәм монологик сөйләм. Сорау һәм җавап репликаларын дөрес кулланып, әңгәмә төзи белү; тәкъдим ителгән ситуация буенча сөйләшү үткәрү (һәр укучының репликалар саны 3-4 тән ким булмаска тиеш); укылган(тыңлаган) текстның эчтәлеген сөйли белү, лексик тема буенча бәйләнешле текст төзеп сөйләү (җөмләләр саны 5 тән ким булмаска тиеш).

Уку. Татар теленең әйтелеш нормаларын үтәп, аерым җөмләләрне диалогик һәм монологик текстларны сәнгатьле итеп һәм аңлап уку; таныш булмаган сүзләрнең мәгънәләрен сүзлекләрдән табып аңлата белү.

Язу. Гаилә-көнкүреш һәм уку хезмәтенә бәйле темаларга яки сюжетлы рәсемнәр буенча кечкенә сочинение язу;

Тыңланган яки укылган текстның эчтәлеге буенча сорауларга язмача җавап бирү;

Аерым сүзләрне, җөмләләрне, бәйләнешле текстларны үзгәрешләр кертеп язу.

Телдән һәм язма сөйләмне аеру.Текстның темасы, төп фикере. Сөйләм эшчәнлеге төрләрен(тыңлап аңлау, сөйләү, уку һәм язу) үзләштерү.

Укуның төрле төрләрен (танышу,өйрәнү һ.б.) үзләштерү.Уку китаплары, массакүләм мәгълүмат чаралары, интернет һ.б. чаралар белән эшләү алымнарын үзләштерү.

Иҗтимагый-мәдәни,әхлакый, көнкүреш, уку темаларына бәйле булган  монологик һәм диалогик сөйләм үрнәкләрен төзү.

Текстның эчтәлеген кыскача  сөйләү.

ПРОГРАММАНЫ  ҮЗЛӘШТЕРҮДӘН КӨТЕЛГӘН НӘТИҖӘЛӘР

Төп гомуми белем бирү мәктәбендә телне гамәли үзләштерү нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм мөһимлеге турында күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең укучылар  өчен булган катламы белән  танышу башка мәдәнияткә карата ихтирам хисе уята, ягъни укучыларга үз мәдәниятләрен дә тирәнрәк аңларга мөмкинлек бирә, аларда ватанпәрвәрлек хисе уята.

Предмет нәтиҗәләре:

• Укучыларның коммуникатив компетенциясен(аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру;
• “Татар теле һәм әдәбияты” предметына карата уңай мотивация һәм тотрыклы кызыксыну булдыру һәм шулар нигезендә белем алуның алдагы баскычларында татар телен уңышлы үзләштергә шартлар тудыру.

Метапредмет нәтиҗәләре:

Төп белем бирү баскычындататар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак,  укучыларның фикер йөртү,  интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив)формалаштыруга хезмәт итә.

Укучыларда мәгълүмати җәмгыятьтә яшәү һәм эшләү өчен кирәкле күнекмәләр үстерелә. Укучылар текст, күрмә-график рәсемнәр, хәрәкәтле  яисә хәрәкәтсез сурәтләр, ягъни төрле коммуникацион технологияләр аша тапшырыла торган мәгълүмати объектлар белән эшләү тәҗрибәсе ала; презентацион материаллар әзерләп, зур булмаган аудитория алдында чыгыш ясарга өйрәнә; укучыларда, компьютер яисә ИКТ нең башка чаралары белән эш иткәндә, сәламәтлеккә зыян китерми торган эш алымнарын куллана алу күнекмәләре формалаша.

Танып белү  нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, фикерли белү;
• объектларны чагыштыру, классификацияләү өчен уртак билгеләрне билгеләү;
• тиешле мәгълүматны табу өчен, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя белү;
• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;
• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

Коммуникатив  нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый белү;
• әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;
• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык);
• парларда эшли белү.

Шәхси нәтиҗәләре:

Төп гомуми белем бирү баскычын төгәлләгәндә, укучының үзенә һәм үзенең әйләнә-тирәсендәге кешеләргә, тормыштагы яшәеш проблемаларына карата түбәндәге шәхси кыйммәтләре формалашкан булуы күзаллана:

• шәхесара һәм мәдәният ара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;

әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;

• “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек”, төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”,  кебек хисләр формалашу.

Тематик эчтәлек.

Программа материалының темаларга бүленеше.

Программа материалының  бүленеше

Укучыларның шәхси үзенчәлекләрен исәпкә алу.

        Эш программасы  4 нче сыйныф укучыларының шәхси үзенчәлекләрен исәпкә алып төзелде. Сыйныфта сәләтле балалар да бар, шуңа күрә укучылар материалны белем дәрәҗәләренә карап һәм үзтемпын саклап үзләштерәчәк. Татар теле һәм әдәби уку предметын укыту программасының эчтәлеге укучыларга индивидуаль якын килүне күздә тота. Бу татар теле һәм әдәбиятын өйрәнүдә килеп чыккан кыенлыкларны вакытында бетерергә һәм тел өйрәнүдә тагын да алга китәргә мөмкинлек бирә.

Милли –региональ  компонентның кулланышы.

1. 1нче дәрес. Уку-язу  әсбаплары. Самуил   Маршак. “Һәр атнада җиде көн”. (м.-р.к. ,  4 нче бит-1 нче күнегү, татар халык авыз иҗаты, табышмаклар.)

 2. 8 нче дәрес. В. Монасыйпов. “Шифалы табиблар”. (м.-р.к. 49 нчы бит – 2 нче күнегү, татар халкында киң кулланыла торган дару үләннәре белән танышу).

       3. 13 нче дәрес. Әнәс Кари  “Тиен” шигыре. Г.Тукай “Ташбака белән куян” (м.-р.к. Г.Тукайның иҗаты һәм тормыш юлы белән танышу, китап күргәзмәсе)

        4. 26 нчы дәрес. Яз килә. Р.Вәлиева “Яз”,”Карга боткасы”. (м.-р.к. 66 нчы бит – 7 нче күнегү, язгы бәйрәмнәр,                                            уеннар)      

       5 .30 нчы дәрес. Минем Ватаным -Россия. Татарстаннның дәүләт символлары.(м.-р.к. 84 нче бит – 10 нчы күнегү , Татарстан-дуслык шәһәре).

Укытучы өчен методик әдәбият

1.Татарстан  Республикасы Мәгариф һәм Фән министрлыгы тарафыннан  тәкъдим ителгән Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә рус телле балаларга татар телен коммуникатив технология нигезендә укыту программасы(1-11 нче сыйныфлар) Төзүче-авторлар: Р.З. Хәйдәрова, Р.Л.Малафеева, 2014.;

2.Татарстан Республикасы  Мәгариф һәм Фән министрлыклары тарафыннан расланган Рус мәктәпләрендәге рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту  гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты

3 «Рус теле балаларга татар телен һәм әдәбиятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы»на (1-11 нче сыйныфлар) нигезләнеп төзелде . Авторлар: Р. З. Хәйдәрова, Р. Л. Малафеева  Казан, «Татарстан китап нәшрияты»,  2014 ел.

4. Методик кулланма: Дидактик материал: Ф. С. Сафиуллина, К. С. Фәтхуллова Татар теленнән тестлар һәм кроссвордлар ( 1-3 сыйныфларда укучы рус балалары өчен) Казан «Хәтер» нәшрияты,  1998 ел.

5.Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова Гомуми белем бирү оешмаларында рус телле балаларның татар теленнән белемнәрен контрольгә алу буенча биремнәр җыентыгы. Яр Чаллы, 2014

Өстәмә әдәбият

1.  «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф»  журналлары, “Мәгърифәт”,        “Ачык дәрес” газеталары

2. Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, “Мәгариф”нәшрияты,2007

3. Сочинение язарга өйрәнәбез. Методика һәм үрнәкләр. Хәбибуллина З. Н., Миңнуллина Р. В. –Казан: Яңалиф, 2002.

4. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту, 4нче сыйныф,автор  Р.З.Хәйдәрова, Л.Ә. Гыйниятуллина , Г.И.Газизуллина, Казан,”Татармультфильм” 2014.

5.Газизова А.Н. «Башлангыч сыйныфлар өчен диктантлар җыентыгы.(рус телендә сөйләшүче балалар өчен. Казан “Яңалиф” нәшрияты. 2007.

6. Татар теленнән күнегүләр һәм тестлар. Харисов Ф. Ф. , Харисова Ч. М. – Казан: Яңалиф, 2009.

6.Татар әдәбияты Методик әсбап. “Мәгариф – Вакыт “ нәшрияты . Казан 2014.

Мәгълүмат чыганаклары

Рус телле балалар татар әдәбиятын үзләштерү барышында түбәндәге техник чараларга игътибар итәргә тиеш:

• мультимедиа чаралары;
• Интернет-ресурслар;
• Махсус сайтлар

http://www.ed.gov.ru  

Белем бирү буенча федераль агентлык

http://www.apkppro.ru РФ мәгариф хезмәткәрләренең квалификациясен күтәрү

 һәм профессиональ әзерләү академиясе

http://www.lexed.ru  Федеральный центр образовательного законодательства

http://www.rustest.ru  Федераль тест  үткәрү үзәге

http://www. tatedu.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы

http://www.edu. kzn.ru  ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы Белем порталы

http://www.mon.tatar.ru

http://www.shoolexpo.ru

http://. belem.ru

http://. tatar.ru    ТР  рәсми серверы

http://. Tat. Tatar - inform.ru   ТР мәгълүмат агентлыгы

http://. intertat.ru  ТР электрон газетасы

http://. xat.ru  Татар хат алышу хезмәте

http://. suzlek.ru   on- line  русча сүзлек

http://. Kitapxane.at.ru    татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе

http://. Tatar.com.ru    татар теле сүзлекләр һәм үзөйрәткечләр

http://. Tatarca.boom.ru    татарча текстлар

http://. tataroved.ru   Татар тарихы: төрки – татар дөньясы

http://. selet.ru  “Сәләт” яшьләр

http://. Kitapxane.at.ru    татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе

http://. Tatarca.boom.ru    татарча текстлар

tatartele 2010.ucoz.ru

tugan-tel.blogspot.com

tugan-tel.blogspot.com

tatartele 5.edu. tatar .ru

tugan-tel.blogspot.com _        

tele m.narod.ru ›tel/nigmatullina.ht

УКУДАН КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

4 сыйныф рус төркеме өчен (Р.З.Хәйдәрова, Г.М.Әхмәтҗанова, Л.А.Гиниятуллина), атнага 1 сәгать; барлыгы – 35 сәгать

                                                                                                                                                                                                                        Кушымта № 1

Бердәм йомгаклау аттестациясе

Үткәрү формасы: диалогик сөйләм

Диалогик сөйләмне бәяләү

     Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, “5”ле куела.

     Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча репликаларның әйтелеше һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2-3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, “4”ле куела.

     Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4-6 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлексез диалогик сөйләм төзегәндә, “3”ле куела.

     Бирелгән ситуация яки лексик тема буенча диалогик сөйләм төзи алмаганда, “2”ле куела.

4 нче сыйныф - диалогик сөйләм

- Исәнме,  ...!

- Исәнме, ...!

- Синең исемең ничек?

-  ... .

- Синең фамилияң ничек?

- ... .

- Син кайда яшисең?

-  ... .

- Казан нинди шәһәр?

- Ул ... .

- Сау бул, ....!

- Сау бул, ...!

                                                                                                                                                                                                                 Кушымта № 2

Рус телендә сөйләшүче балаларның татар теленнән белем һәм күнекмәләрен тикшерү төрләре.

Башлангыч сыйныф