Внеклассное мероприятие "Шочмо йылме кече"
методическая разработка (5 класс)

Шочмо йылме

21 февраль - шочмо йылмын тўнямбал кечыже.
ЮНЕСКО-н увертарымыж почеш 2000 ий гыч ты кечым торжественно палемдаш тўналме.
Тўнямбалне чылаже 3000 утла йылме уло. Нунын коклаште мемнан марий йылмынат шке вержым муын. Арам огыл ойлат, йылме ила
гын, калыкат ила. Йылме йомеш - калыкат йомеш.

 Марий йылмына финн-угор манме йылмыешыш пура.  Марийын калыкыш лекме кужу корныжым тыге суретлен ончыкташ лиеш.

Тыгеракын, марий-влак 2000 ий нарырак ончыч посна калык  семын чумыргеныт.

Марий калыкын кок лумжо уло: мари да черемис. Тошто историеш тудо черемис лум дене кодын, но шкенжым тудо нигунамат тыге манын огыл. Тудо шкаланже эре марий лийын. Южо вере- маре, мары.

1917т ийысе революций деч вара марий калыцк тудын деч официально коранын да шке лумжым налын. Тыге, ме ынде 100 ий тунямбалне марий лум дене илена.

Тыге марий калык кужу кушмо корным эртен. Йылмына чот вашталтын, весемын, пойдаралтын, уэмын.

Тушто-влакым пале (начальный класс)

 Пагала кресаньык тудым,

Чытык-чотык шумалта-

Олык шудым, норо шудым,

 Солалтен, иктор опта (сава)

Апшатпошла шулештеш,

Шокшо парым колтылеш.

Чужлен, чужлымым чарна-

Чайым тыланет тема. (самовар)

Шочын веле – уло орыш,

Тушкалтале нержым шорыш. (пырысиге)

Шем нур гоч меран эртен,

Ош кышам тушке коден. (пор)

Кумданрак умшам почам,

Ончыктем каза пачам.(пуй)

Парня кутыш Микита

Упш йымач чоян кута.

Тудым ужын ко шукта-

Корнзинкашкыже пышта (понго)

Холодильник гае йушто,

Венрланен пакчаште, улно-

Рокыш шгенынак пурен,

Шинчылтеш озам вучен. (нореп)

Викторина   «Икымше гана…» (старший класс)

1.  Икымше марий грамматика -… (1775 ий, «Сочинения, принадлежащие грамматике черемисского языка».

2. Икымше марий алфавит - … (1837 ий, А.Альбинский, «Черемисская грамматика»)

3. Икымше марла букварь - … (1867 ий, Иван Кедров, «Упрощенный способ обучения чтению  черемис детей горного населения»)

4. Икымше марий писатель - … (С.Г. Чавайн, 1888- 1937)

5. Икымше марла почеламут - …(«Ото», 1905 ий, С.Г.Чавайн)

6. Икымше марла журнал - …(«Марла клендарь», 1906ий, редакторжо - В.М. Васильев)