Аянныг номчулга
материал на тему

Л.Б.Чадамбаның 100 хар оюнга тураскааткан «Ак-көк хемнер» деп аянныг номчулга мөөрейини сценарийи.

Мөөрейниң чорудуу:

I. Ажыдыышкыны

Бичии  оол.

- Бүгүде экии!

Тыва черни алгап-мактаан хөглүг ыры дыңнааш, ооң аялгазынга, чечен сөзүнге үдеттирип кирип келдим, эргим чонум. Мында кандыг чылдагаан-биле чыглып, улуг дой кылып, байырлап турарыңар ол боор?

Бирги бичии уруг:

        - Оо! Кириңер, моорлаңар!  Мында республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан башкылар чыглып келген. Бисти база маңаа шүлүк чугаалаар кылдыр чалаан. II-ги черни чаалап алган оолду манап тур бис.

 Бичии оол:

         – Оо! Ийе-ийе! Мен база…Мен база башкылар мурнунга шүлүк чугаалаар эргени чаалап алган кижи мен. Оруум часпайн кирип кээп-тир мен.

Ийиги бичии уруг:

         – Ой экизин! Манап турган киживис силер ышкажыңарыл. Танывайн бардым. Силер ынчан  мөөрейге ийиги черни алган болгай силер. Мен III-кү черни чаалап алыр аас-кежиктиг болган мен. Ам Тываның янзы-бүрү булүңнарындан моорлап келген аалчыларга бараалгаар үе-шагывыс келгени бо ышкажыл. Баштай кайывыс чугаалаптарыл?

Бичии оол:

         – Черле I-ги шаңналга төлептиг болган кижи силерден эгелепсивиссе кандыгыл, чөпшээрежир силер бе?

Бирги бичии уруг:

         – Ийе, менден болза, мен эгелептейн.

Хертек Радмира «Салым-угаан»

Кол Күдер «Аңчы»

Байгыжык Анжелика «Тураскаал»

2. Мөөрейниң эгези.

Башкарыкчы башкы:

Шүлүк – дириг организм. Ол кижи дег чаш назынныг, элээди чылдарлыг, четчип бышкан назынныг, чүгле ооң мөчүп кырыыр назыны чок.1

Шүлүк…Кижиниң сеткил-чүрээн салбайн, чыпшына бээр сорунзалыг дег, хаара туда бээр илби-шидилиг ышкаш, элдептиг сүр күш сиңген чогаал. Ооң куттулуп турар аялгазынга, илередип турар бодалынга кижиниң сагыжы чүмү-биле хөме алзыптар.

Төрүмел-чаяанындан ындынныг ыраажы болгаш, боостааның дыңнап ханмас уяранчыг ыры – сыгыттың, хөөмейниң, каргырааның – аян-сырыны чүрээнде сиңе берген болгаш, мээң тыва чонум шүлүк, чечен чогаал номчувайн, суксуну ханмас, сагыш амыр чурттай албас хире улус.

Улустуң хостуг, делгем ырларындан чаагай чемиш алгаш, быжыг дазылдангаш, өзүмнери саглаңайндыр чечектели берген болгаш, тыва шүлүк кижилерге ол хире дээштиг2…

Кежээкиниң мендизи-биле хүндүлүг аалчылар, мөөрейниң киржикчилери!

Ивижиниң оглу, Тожу черниң чоргааралы, аңчының оглу, тыва дылдың шылгараңгай эртемдени, шүлүкчү, прозачы, очулдурукчу болгаш уругларның ынак чогаалчызы, шынчы өңнүү – Л.Б.Чадамбанын 100 хар оюнга тураскаадып,  «Ак-көк хемнер» деп аянныг номчулга мөөрейин ажыттынган деп чарладывыс.

Мөөрейниң кол кезээ.

 Бо хүн мөөрейге ниитизи-биле _______ киржикчи киржир.

Киржикчи бүрүзүнүң аянныг номчулгазын үнелеп-шиидер хүндүлүг жюри кежигүннери-биле таныштырарын чөпшээреңер.

Жюриниң даргазы_______________________________________

Жюри кежигүннери:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Хүндүлүг жюри! Аянныг номчулга мөөрейиниң киржикчи бүрүзүн тускай негелделер-биле үнелеп, чедиишкинниг ажылдаарыңарны күзедивис.

        А мөөрейниң киржикчилеринге байыр чедирип, йөрээл сөстерни чугаалаары-биле Тожу кожууннуң өөредилге килдизиниң  даргазы _______________________________ адыш часкаашкыны-биле чалап алыылыңар.

        Чедиишкинни күзээн йөрээл сөстер киржикчилерге доктаар-ла болзунам!

 Үлүг тыртыышкынының түңнели-биле мөөрейни эгелээри-биле аас-кежик дүшкен 1 дугаар башкы _________________________сценаже адыш часкаашкыны-биле чалап алыылыңар. (улаштыр киржикчилер мөөрейи эгелээр, хары угда ийи шүлүүн болдунар болза, чугаалаар)

Мөөрейниң төнчүзү.

Эргим аалчылар! Уран номчулгага салым-чаяанныг башкыларывыс! Силерге улуу-биле четтирдивис. Бистерге сеткил ханыышкынның үелерин шаңнап, эки дыштанылганы хайырлааныңар дээш, силерге тураскаадып  «Өзүмнер» танцы-сам бөлүү моол улустуң танцызын бараалгадыр-дыр.

Хүндүлүг жюри! Силерниң амыр эвес харыысалгалыг ажыл-чорудулгаңар дээш, база четтиргенивис илередип,

Школавыстың аныяк башкылары силерге тураскаадып, танцыны бараалгадыр-дыр.

Жюри кежигүннеринге сөс..

«Ак-көк хемнер» деп аянныг номчулга мөөрейин  Тываның Улустуң чогаалчызы, төөгү эртемнериниң доктору Монгуш Борахович  Кенин-Лопсанның чалгынныг сөстери-биле доозарын чөпшээреңер.

Мөөрейниң төнчүзү.

.

Дуңмаларым!

Леонид Чадамбаның шүлүктерин номчаан кижи, тоожуларын кыйгырган кижи, ырларын ырлаан кижи иви мунган аңчы апаар, теве мунган чорумал апаар, салга олурган сугжу апаар, самолетка ушкан депутат апаар, чанып келген куштарның чалгыннарын суйбаар кижи апаар. Леонид Чадамбаның чогаалдары кижиниң сеткил-сагыжын ала-чайгаар сергедип келир, изирниккен кижиге сериин салгын апаар, доңган кижиге чалгынныг чалбыыш апаар.

        Дуңмаларым!

Леонид Чадамбаның чогаалдарын номчуп чоруур болзуңарза, угааныңар улам сайзыраар, карактарыңар кедергей көскү апаар, кулактарыңар дендии дыыжы апаар, чүректериңер чүүден-даа кортпас болур, Өдүгенниң тайгазындан Кара далайже аян-чорук кылыр күзел бүдер.