Презентация на день осетинского языка
презентация к уроку (9 класс) на тему

Слайд 1

Язык и слова - ветка и листья сердца и свидетельствуют о том, сухо или зелено оно. Артуро Перес-Реверте Создать язык невозможно, ибо его творит народ; филологи только открывают его законы и приводят в систему, а писатели только творят на нем сообразно с сими законами. Виссарион Григорьевич Белинский Как ни говори, а родной язык всегда останется родным. Когда хочешь говорить по душе, ни одного французского слова в голову нейдет, а ежели хочешь блеснуть, тогда другое дело. - Л. Толстой

Слайд 2

. Ирон ад æ м æ н с æ удварны ахсджиагд æ р х æ зна умад æ лон æ взаг . Уый у ир æ тты дзурыны æ м æ фыссыны æ взаг . Й æ ф æ рцы с æ з æ рд æ йы б æ ллицт æ ныв æ ндынц н æ поэтт æ æ м æ прозаикт æ, с æ хъуыдыт æ æ мбарын к æ нынц наукон кусджыт æ æ м æ æ хс æ нады инн æ мин æ в æ ртт æ. Ирон æ взаг з æ лы Кавказы х æ хты дыуу æ фарс – Ц æ гат Ирыстоны-Аланийы æ м æ Хуссар Ирыстоны . Ир æ тт æ ма ц æ рынц У æ р æ сейы инн æ р æ тты,Аст æ уккагАзийы,Прибалтик æ йы , Ф æ скавказы , Турчы , Сирийы æ. а.д . Ирыстон æ й дард чи у, уыцы ир æ тт æ д æ р йем æ баст сты фидар уид æ гт æ й: б æ тты с æ мад æ лон æ взаг , с æ культур æ.

Слайд 3

Ахуырг æ ндт æ нымайынц , з æ гъг æ, ирон æ взаг у ирайнаг æ вз æ гты скифаг къабазы байз æ ддаг . Скифт æ к æ дд æ р цардысты Аст æ уккаг Азийы , ст æ й та Хуссар У æ р æ сейы , с æ ным æ ц уыди тынг бир æ. Рагон фыстыты скифт æ дих кодтой къорд хайыл , ома зн æ мтыл , æ м æ с æ хуыдтой скифт æ й у æ лдай массагетт æ, сакт æ, с æ рм æ тт æ, алант æ, роксалант æ. Т æ т æ ры ныббырсты ф æ ст æ, у æ лдайд æ р та Тимуры заман , аланты ц æ дис фех æ лд , æ м æ с æ бахъуыд быдыр æ й х æ хт æ м балидзын . Уыцы р æ ст æ г æ й ф æ ст æ м æ аланты инн æ ад æ мт æ хонын байдыдтой алы хуызты : уырысс æ гт æ – асы, ясы, византий æ гт æ – алант æ, гуырдзи æ гт æ – ост æ, овст æ. Уырыссагау не ' взаг хуынд æ рцыдис гуырдзиаг ном æ й: осы, осетины.

Слайд 4

Кавказы æцæгæлон æвзæгтыл дзурæг адæмы æхсæнмæ бахаугæйæ, ирон æвзаг баййæфта зынгæ ивддзинæдтæ. Кавказаг æвзæгтæм гæсгæ не ' взагæн уæлдай тынгдæр аивтой йæ фонетикæ æмæ лексикæ . Мыртæ къ , пъ , тъ , цъ , чъ æмæ бирæ дзырдтæ ирон æвзагмæ æрбафтыдысты сыхаг кавказаг æвзæгтæй. Уый тыххæй Абайты Васо фыссы : «Предки осетин, под названием алан, в начале нашей эры пришли в соприкосновение с кавказским миром. Аланы ассимилировали некоторые кавказские племена, которые усвоили аланский язык, но сохранили и некоторые черты своей, кавказской речи. В результате этого взаимодействия иранского языка с кавказским и образовался современный осетинский язык. Сохраняя свою иранскую основу, он во многом сблизился с кавказскими языками, послужившими для него субстратом».

Слайд 5

Скифты æ м æ аланты дуг æ й цы дз æ рдт æ баззадысты , уыдон мах абон зынт æ й æ мбар æ м, ф æ л æ Къостайы , Г æ диаты Секъа æ м æ Цомахъы , Дзанайты Иваны, Мамсыраты Д æ бейы , Брытъиаты Елбыздыхъойы æ м æ æ нд æ р фысджыты уацмыст æ та к æ с æ м æ нцон æ й , уым æ н æ м æ фыст сты нырыккон ирон æ взаг æ й .

Слайд 6

Хет æ гкаты Къоста æ нтыстджын æ й с æ хх æ ст кодта литературон æ взаджы норм æ т æ æ рфидар к æ ныны х æ с. Уый й æ « Ирон ф æ ндыр »- ы равдыста ад æ мон æ взаджы иум æ йагд æ р æ м æ аивд æ р ф æ р æ зт æ, бир æ т æ н дзы радта ног мидис , у æ л æ мхас æ н ахор æ нт æ. Инн æ фысджыт æ д æ р тырныдтой « Ирон ф æ ндыр »- ы æ взаджы аивдзинадм æ, хастой с æ хай литературон æ взаджы къ æ бицм æ.

Слайд 7

Фыццаг ирон мыхуыргонд чиныг «Начальное учение человеком хотящим учитися книг божественного писания» фыст æ рцыди 1798 азы рагон славяйнаг дамгъ æ т æ й . Й æ аразджыт æ Такъ æ ты Гай æ м æ Павел Генцауров с æ чиныг сар æ зтой , чырыстон дины амындтыт æ сахуыр к æ нын к æ й з æ рды уыдис , уыцы ирон ф æ сив æ д æ н.

Слайд 8

19-æ м æ нусы фыццаг æ мбисы Æ гъуызаты Иуане (Иван Ялгузидзе ) гуырдзиаг æ взаг æ й иронм æ рат æ лмац кодта цалд æ р чиныджы . Ирон дзырдт æ фыссын æ н пайда кодта гуырдзиаг дамгъуат æ й .

Слайд 9

1844 азы уырыссаг академик Андрей Шегрен д æ р ныффыста фыццаг ирон грамматик æ (« Грамматика осетинского языка с кратким словарем российско-осетинским и осетинско-российским»). Чиныг фыст æ рцыдис уырыссаг æ взагыл , иронау дзы бак æ с æ н ис æ рм æ ст д æ нц æ гт æ.

Слайд 10

Уœдœ фыццаг чиныг ирон œвзагыл мыхуыры рацыд Мœскуыйы майы мœйы 1798 азы. Хетœгкаты Къостайы « Ирон фœндыр» дœр дунемœ фœзынд 1899 азы майы мœйы . Ирон адœм стыр цинимœ сœмбœлдысты ацы цауыл . Ацы уысм махœн неʹппœтœн дœр зœрдылдарœн у. Уымœ гœсгœ мах алы аз дœр майы нысан кœнœм ирон œвзаджы бон.

Слайд 11

Ц æ м æ й иу к æ н æ инн æ ад æ м историйы арен æ йыл мауал уой , уый тыхх æ й с æ æ н æ м æ нг фесафын к æ н æ ныцц æ гъдын н æ хъ æ уы — уый тыхх æ й уыцы ад æ мы с æ в æ рын хъ æ уы ах æ м уав æ рты, ц æ м æ й мауал зоной се ’ взаг . Ходы Камал Т Æ ХУДЫ Т æ худиаг , иу б æ ласы аууоны Ирыстоны Терчы фарсм æ, Хъ æ лдз æ г фынт æ чи фены. Т æ худиаг , й æ сау къ æ сса йем æ Ирыстонм æ чи аласы Æ м æ й æ сагъ æ ст æ Къостайы инг æ ны фарсм æ чи байтауы . Дамаск Æ ЛБЕГАТЫ Аз æ м æ т