Унчышто Шорыкйол пайрем.
методическая разработка

Унчышто Шорыкйол пайрем

Модшо-влак:

1. Вуверкува
2. Олагорак
3. Оза
4. Озавате
5. Школыш коштдымо икшыве
6. Васлимöчыр-влак
7. Васликува
8. Васликугыза

Ик еҥ: Могай сылне теле кече! Шорыкйолат толын шуо. Тыгай леве (йÿштö) игече лиеш манын, ушышкат пурен огыл. Кава яндар. Куэ вуй чинчыла  йылгыжеш. Ой-ой, ончыза, ончыза, воктечше, ÿштервоштырым кушкыж шинчын, Вуверкува чоҥешта! Вачыштыже олагорак шинчылтеш.

/Чодыра тӱрыштӧ юарлыме йӱк шергылтеш/.

Вуверкува: Олагорак, лишыл полышкалышем, миен, ончал тол-ян, мом тушто ыштылыт?

Олагорак: Кызытак писын гына миен толам.

/Чоҥештен кая да писын пӧртылеш/.

Олагорак: Ужат кугу гына пушеҥым? Теве лач шеҥгелныжак йоча-влак лум каваным ыштат.

Вуверкува: Айда, тугеже, тушко миен толына.

/Вуверкува шои-ик шӱшкалтен чоҥешта да пушеҥге воктенат лиеш./

Вуверкува: Те мом ыштеда? Мо пеш весела улыда?

Йоча-влак: От уж мо? Лум каваным ыштена. Шорыкйол пайрем годым лум каваным ыштыман.

Вуверкува: А молан тудыжым ыштеда? Молан тудо кÿлеш?

Ик йоча:  Тудым, эр эрденак кынелын, пакчашке лектын, нигö ужмо деч ончыч ыштат.

Кокымшо йоча: Суртышто мыняр еҥ ила, тунар каваным ыштыман. Эше Васликува ден Васликугызалан икте гыч ышташ кÿлеш. Пар каван лектеш гын, эше иктым ешарыман. Лум каван пардыме лийшаш. Илыше еҥлан пеледышымат пардымым пöлеклат вет.

Кумшо йоча: Лум каван вуйышко олымым, шудым але шурно пырчым пыштыман.

Вуверкува: Тидыже молан?

Нылымше йоча: Олым але шудо кужу лийже, шурно шуко шочшо манын ыштат.

Вуверкува: А-а, мыят умылышым ынде. Вет тыге сай лум кучыктыш лиеш. Пакчаште лум шуко лиеш гын, тиде поянлыклан манмым мыят колынам. Шошым лум шула да ÿяҥдышыже шуко кодеш.

Оза: Йоча-влак, теве Васликува ден Васликугыза, Васлимöчыр-влак толыт. Айста нуным вашлийына.

Йоча-влак: Айста.

/Умбалнырак Васликува, Васликугыза, икмыняр Васлимӧчыр толыт/

Вуверкува: Нинышт кöмыт коштыт? Тоям веле тояленытыс, калтак.

Васликугыза: Тыште пеш юарлыме йÿк шоктыш да ончалаш пурышна. Салам лийже! Шорыкйол пайрем дене саламлем! Кузе вара иледа-кутыреда?

Оза: Илена, изишак тöчена.

/Савуш оза дек лупшыж дене миен шогалеш/.

Васликугыза: Озаже, каласе-ян, мыняр кемым ургышыч, кандырам пунышыч, киндет-шурнет могай?

Оза: Ситышын ыштенам, кемымат ятырак ургенам, киндат сай лектышан. Мален киен огынал, тыршашак логале.

Васликугыза: Пеш сай, пеш сай! Шотан оза улат. Ончыкыжат ешет верч тырше.

Оза: Тау, Васликугызай, поро мутетлан.

Васликугыза: Тый, оза вате, мыняр межым шÿдыренат, носким, пижым пидынат?

Озавате: Мыят кугызам деч почеш кодын омыл: шÿртымат шÿдыренам, носким, пижергым ешлан ситышым веле огыл, тыланетат пöлеклен кертам.

/Пӧлекым кучыкта/.

Васликува: Ой, кунам тидым ыштен шуктенат? Йÿд ометат кодын дыр?

Озавате: Кодын, куш пурет, ыштыде огеш лий.

Васликугыза: Оза, озавате, мемнам шке пашада дене куандарышда. Чыла марий калык тыгай лиеш гын, моткоч сай ыле.

/Тиде жапыште Вуверкува  изирак эргым пеш шӱдыркала/.

Вуверкува: Ончыза, ончыза, эргышт шылнеже, мый тудым кучен шуктышым. Титакан ала – мо. Дневникетым ончыкто – ян.

/Васликугызалан дневникшым шуялта/.

Васликугыза: Охо-хо-хо, ой, мо тыгай? Дневник ÿмбалнетше могай гына сÿрет уке. Кöргыжым ончалшаш: математика – «нылытан», рисований – «нылытан», а историйже дене молан «кокытан»? Тугеже тый шочмо калыкетын историйжым ынет пале? Чечас мый тыйым лум йымаке урен шындем.

/Савуш ден салтак кӱзанӱштым рудат. Рвезе шортеш/.

Васликугыза: А-а-а лÿдат, шортат… Вес шорыкйол марте «кокытаным» налаш от тÿҥал?

Рвезе: Огым, нигунам ом нал, сайын, тыршен тунемаш тÿҥалам.

Васликугыза: Смотри, вес гана от утло. Мый його еҥым ом йöрате, чытенак ом керт, ужмем ок шу. Пашам ыштен веле сай айдеме лият. Тукыметым ит вожылтаре.

Оза: Кугызай, каласе, ушкалемын презыже ушкалаш але ÿшкыжаш лиеш?

Васликугыза: Ушкалаш лиеш.

Озавате: Тений шорыкемын мыняр пачаже лиеш?

Васликугыза: Кумыт.

/Васлимӧчыр-влак кум пача, кум пача манын кычкырат/

Озавате: Кугызай, ожно вет мужедын пÿрымашым палаш тыршеныт. Айда меат мужед ончена. Шешкым ÿдыр але эрге азам ышта?

/Озаватын шешкыже печым куча: шотлымеке, пар числа лектеш гын, ӱдыр аза, пардыме числа – эрге аза/

Ик рвезе: Шурно кузе шочеш? Тудымат мужедын ончена.

/Рвезе печым куча. Печым рат дене шотлена: котомка, лар, мешак. Котомка гын, начар шочеш. Мешак – икмарда (средний), лар – шурно клат тич лиеш/

Ик каче: Васликугызай, мылам мом каласет?

Васликугыза: Тений тый ÿдырым налат. Но могай ÿдыр логалшашым ончалына. Теве артана гыч пу комылям кондо.

/Яклака гын, ончыкылык пелашыже мотор чурийвылышан лиеш, укшан гын, соптырарак/

Ик ӱдыр: Кугызай, мыят шке пÿрымашем палынем.

Васликугыза: Марлан кает. Пеш поян марийлан. Машинан, пöртан, ушкалан. Пеш поян лият. Но кудо велыш марлан кайышашым портышкемын нерже ончыкта. Айста портышкемым кышкен мужедына.

/Вуй ӱмбачышт портышкемым кышкат, портышкем нер кушкыла камвозеш, тудо велыш марлан кая/

Вес ӱдыр: Кугызай, мыят шке пÿрымашем палынем.

Васликугыза: Тыйым вес семын терген ончена. Капка велыш кает гын, тений марлан кает, уке гын, вес тыгай марте мöҥгыштак кодат.

/Ӱдырын шинчажым шовыч дене кылдат але комдым упшалтат. Шке йырже пӧрдыктат да капка велыш колтат. Капка деке миен шуэш гын, тений марлан кая, уке гын, марлан ок кай/.

Васликугыза: Тау, чылалан. Юмо перкем, тазалыкым, пиалым пуэн шогыжо. Уш-акылан, шотан, ваш-ваш йöратыше лийза. Сайын илыза! Пиалан лийза!

Оза: Тау, Васликугызай, поро мутетлан.

Озавате: Ойлымет семынак лийже: мланде ÿмбалне тыныс лийже, калык келшен илыже, киндат, вольыкат ток лийже.

Васликугыза: Ынде, озаже, кушталташ лиеш мо?

Оза: Куштыза, куштыза! Айста чыланат пырля кушталтена.

/Марий сем почеш чылан пырля куштат/