Пайрем сценарий
материал (7 класс)

Пелед, тÿзлане, Марий Эл!

Модшо-влак:

-Коча

-Ава

-Йоча

-Вÿдышö

-Окалче – йомакым каласкалыше ӱдыр

-Почеламутым каласкалыше йоча

-Мурышо ÿдыр

-Куштышо-влак

Вÿдышо: Поро кече, поро калык! Таче ме, тышке погынышо-влак, Шочмо Элна нерген ойлаш тÿҥалына. Шочмо вер деч шерге нимат уке. Ончалза, кузе тудым чыланат йöратат да пагалат.

Кайык йÿк фонеш йоча Ольга Эльтемерован почеламутым лудеш.

Уло ош тÿняште

Шуко эл.

Мыланем эн шерге

Марий Эл.

Марий Эл – шочмо вер,

Сылнын пеледалт.

Марий Эл – шочмо вер,

Шерге пеш улат.

Пеш поян садерже,

Ерже – ший.

Чодыраште шуко

Тамле сий.

Уло калыкемже

Келша ваш.

Тек эреа клийже

Келшымаш!

Почеламутым лудмеке, сценыш йоча ден аваже кидым кучен толыт.

Йоча: Авай, колышт, кайыкше кузе сылнын  мура. А кечыже, кечыже могай кугу да шыргыжше!

Ава:Ӱдырем,ончал, таче каваже могай канде да волгыдо. Пеледыш-влакшат пуйто мурат.

Йоча: Авай, ончал, висвисше кузе сылнын пеледын?!

Пеледышым кÿрлын, аваж деч йодеш:

- А тидыже могай пеледыш?

Ава: Тиде, ÿдырем, кандывуй пеледыш. Тудат пÿртÿснам сылнештара. Но пеледыш-влакым, ÿдырем, кÿрлаш огеш кÿл. Нуно пÿртÿсын шочшыжо улыт.

Тиде жапыште сценышке ÿдыр лектеш.

Ава ден йоча: Окалче толеш!

Окалче: Амый тендам поктен шуым. Те пеледыш нерген ойлышда? А мый пеледыш нерген оҥай йомакым палем.

Ава: Каласкале, ÿдырем, каласкале.

Окалче «Мотор пеледыш» йомакым каласкала.

Окалче: Шукерте ожно Эрвий лÿман изи ÿдыр илен. Тудо шочмо суртшым, яндар кавам, ял воктенысе чодырам, ачажым, аважым моткоч йöратен. Икана ÿдыр чодыраш мöр погашкаен…

- Мыняр шуко мöржö! Чевер-чевер, ай, тамле! А теве лыве. Ой-й! Ит кай, тол мый декем! Чоҥештыш… Эрвий шижынат ыш шукто, пычкемышалте. Кечат пыл коклаш пурен йомо, очыни, малаш вашка.

- Куш каяш? Мом ышташ? (Шортеш). Эрвий йомын. Пушеҥге йымалан возо да мален колтыш. Кенета ÿдыр олмышто пеледыш-влак кушкаш тӱҥальыч: канде, йошкарге, ошо. Шуко-шуко.

Йоча-влак, олыкышто, чодыраште мотор пеледышым ужыда гын, ид тÿкале, кушшо, илыже, куандарыже чондам. Вет тиде – Эрвий!

Ава ден ÿдыр: Ой, кузе кертат. Йомакетше пеш оҥай.

Йоча: Авай, а молан ерже тыгекандын коеш? (Ерым ончыкта).

Ава: Тиде ер, ÿдырем, пеш ожно лийын. Тудым Ужаръер маныт. Кочат тиде ер нерген пеш оҥай легендым каласкален. Теве кочат шкежат коеш. Айда кычкыралына. (Кычкырат).

- Ачай!

- Кочай!

Йоча: Кочай, тиде ер кузе лийын? Молан тудым Ужаръер маныт?

Коча: Колышт, уныкам… (Каласкалаш тӱҥалеш)

Шукерте ожно тиде верыште кугу чодыра гӱжлен шоген. Тӱрлӧ пушеҥге-влак кушкыныт, чоным куандареныт. Но ик эрдене кенета мланде чытырналтын, ала-кушеч тале мардежтолын лектын, пушенге-влакым кӱрышт шушашла толашен. Теве ик верыште мланде ӱлыкӧ, йымаке, пушеҥгыге-моче волен  каен. Шучко маржеж дене толшо кугу пыл ора порволышо верыш волен шинчын да вӱдыш савырнен. Ик татыште ер лийынат шинчын. А вӱдшӧ ужарге лийын. Очыни, ужар пушеҥге-влакын шинчавӱдыштлан  кӧра  Ужаръер маныныт.

Йоча: Кочай, ойлыметше пеш сылне. Мемнан дене веле мо тыгай ер уло?

Коча: Уке, уныкам, тыгай ер-влак Марий кундемла мучко пеш шукын улыт. Теве тораштак огыл Мӱшыл, воктенак яндар вӱдан Яльчик ер, эше умбалнырак шопке лышташ гай Таир ер, йылгыжше вӱдан Шап ер улыт.

Ава:Ӱдырем, кугу лият – чыла шке шинчат дене ужат. Вет  мемнан шочмо Марий кундемна эн сылне, чодыра ден пасу, ер ден эҥерлан поян. А калыкше тыште могай поро да пашаче!

Коча: Чын, уныкам, шочмо эл деч шерге нимат уке.

Ава: Пӱртӱс лоҥгаште лияш пеш сай, но ынде мӧнгӧ каяш кӱлеш. Айста ошкылына.

Каяш тӱҥалыт. Тиде жапыште муро йӱк шокта. Колыштыт. Ӱдыр мурен толеш.

Мурышо ӱдыр:А мый тыланда сылне мурым мурен кодем. Мура.

Сотнурлан моктеммуро

Мутшо А.Александров-Арсакын, семжеВ.Очетовын

Ондакше Сотнур волость рÿдö лийын,

Вара район лÿм дене чапланен.

Озаҥ гыч сай унам сийлен вашлийын,

Тушман гын, ваш шогалын чактарен.

Припев:

Ача-аван кугезе тукым мланде,

Чаплане,Сотнур, курым-курымеш.

Тек лийже вуй ÿмбал каватше канде,

Улан-поян илалже кажне еш.

Куршаэҥер, Шайра корем коклаште

Изи олала койын волгалтат.

Шÿмбел кундем, кумда кугу тÿняште

Тый пиалан суртпечына улат.

Припев:

Ила латкок ял калык ик еш гае,

Чылан йолташ я лишыл родо, таҥ

Пасушко лек, озанлыклашке кае –

Толеш у илыш кечын куатан.

Ава ден ӱдыр: Тау, пеш сылне муро.

Коча: Тау, уныкам-влак, мыйым пеш чот куандарышда! Ала те куштенат моштеда?

Куштышо-влак: Моштена, кушталтена!

Куштышо-влак куштат.

Вӱдышӧ: Чыла айдемын уло вожшо икте,

Пӱралтын тудо  ӱмыр мучкылан.

Тораште тый лият я йӧршын лишне,

Пуа куатым тиде вож тылат.

Мучаш.