"Башкирское национальное блюдо"
план-конспект урока

Государственное бюджетное общеобразовательное учреждениеБелорецкая коррекционная школа для обучающихсяс ограниченными возможностями здоровья

                                                      Конспект урока

по башкирскому языку

        “Моё  национальное блюдо”

                                                                     Составитель: Махмутова А.М.,

                                                                      учитель башкирского языка

  Тема:  Моё  национальное блюдо

Цель: Обучение башкирскому языку, усвоение новых слов, понятий. Углубленное изучение башкирских национальных блюд.

Маҡсат: Башҡорт халҡының ризыҡтары тураһында мәғлүмәт биреү.

-балаларҙың һүҙ байлығын арттырыу;

-фекерләү ҡеүәһен үҫтереү;

-ризыҡҡа һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Задачи:

Коррекционно –образовательные: познакомить с башкирскими         национальными блюдами, способствовать расширению словарного запаса учащихся.

Коррекционно -развивающие задачи:

-развивать навыки связной  речи по теме, использовать изученные слова в речи,развивать способность творческого мышления,зрительное восприятие;

Воспитывающие: воспитывать любовь к башкирскому языку, родному краю, чувство гордости,бережное отношение к еде, чувства уважения и интереса к культуре и быту башкирского народа.

Методы и формы обучения

методы: словесный,наглядный,практический

Формы:фронтальная,индивидуальная,групповая

Оборудование:  учебник, проектор, видеофильм, башкирское национальное блюдо;мультимедийная презентация,схема отличительных признаков,наглядный материал

Межпредметная  связь

Культура Башкортостана и чтения

 Ход урока:

I. Ойоштороу мәле (Организационный момент).

- Һаумыһығыҙ, балалар,ҡунаҡтар!

Ҡунаҡ саҡырыу – башҡорт халҡының   иң матур йолаларының береһе. Уның да йолалары бар: ҡунаҡ саҡырыу өсөн аш- һыуәҙерләү оҫтаһы  ла, ихлас та,йомарт та булырға кәрәк.

-Бөгөн беҙҙең дәрескә лә ҡунаҡтар килде.Әйҙәгеҙ әле балалар,беҙ уларға  белемдәребеҙҙе күрһәтеп алайыҡ һәм дәресебеҙҙе матур шиғыр юлдары менән башлап ебәрәйек. Мин уҡыйым,һуңынан бергәләп уҡырбыҙ             (Беренсе слайд)  Һаумы, ҡояш!

                              Һаумы, көн!

                               һаумы , минең уҡытыусым !

                                 һаумыһығыҙ ҡунаҡтар!    

Выразительное чтение учителя.Читаем вместе.

II.Артикуляцион күнегеүҙәр.

-Өндәр гимнастикаһы. Өндәрҙе ҡабатлайыҡ,ижектәрҙе уҡыйыҡ.

Икенсе слайд.

Дөрөҫ тын алыу күнегеүҙәре (упражнение на дыхание):

А) Танау менән тын алып, хәрефтәрҙе тынды сығарғанда әйтәбеҙ

(вдох –через нос, при выдохе произносим звуки).

III.Үткән дәрестә алған белемдәрен тикшереү.(Повторение):

А).Әйҙәгеҙ бармаҡтар менән уйнап алайыҡ

Был бармаҡ- олатай,

Был бармаҡ –өләсәй,

Был бармаҡ- атай,

Был бармаҡ- әсәй,

Был бармаҡ- бәләкәй,сәтәкәй-мин.

Б) «Был –мин» шиғырын иҫкә төшөрөп китеү(яттан һөйләп ,тән өлөштәрен күрһәтә барабыҙ).

В) Һүрәт буйынса эш.

-Кемдәрҙе күрәһегеҙ?

-Ғаиләлә нисә кеше?

-Улар нимә эщләй?

-Эйе,сәй эсәләр.Һеҙҙең уйығыҙса,һүрәттә ниндәй милләт кешеләре?

-Как вы думаете,на рисунке представители какой национальности?

-Да ,башкиры. Они, ребята, гостеприимный народ. К ним пришли в гости  бабушка с дедушкой. Их угощают.

-«Бишбармаҡ”- национальное башкирское блюдо из баранины или конины и

 из говядины. Варят мясо большими кусками.Затем вынимают готовое мясо, а в бульоне варят лапшу-нарезанная квадратиками. По мере готовности  халму выкладывают в табак- большую деревянную чашку, заправленную жирным бульоном,подают на стол.Бульон заправляют курутом.Что такое ҡорот,мы узнаем в ходе урока.

Ял минуты.

-Хәҙер беҙ үҙебеҙ ошо бейеүҙе бейеп ҡарайыҡ.Балалар менән бейейбеҙ.

IV.Яңы материалды үҙләштереү:

А) Тема һәм маҡсатты белдереү:

-Бөгөн беҙ һөт ризыҡтары тураһында һөйләшәсәкбеҙ.

Өсөнсө слайд.

                     Һыйыры барҙың һыйы бар.

-Ошо мәҡәлде нисек аңлайһығыҙ?(Как  вы понимаете эту поговорку?)

-Һыйыр беҙгә нимә бирә?

-Ит,һөт.

-Бөгөн беҙ һөт ризыҡтары тураһында һөйләшәсәкбеҙ.Һөттән әллә нисә төрлө тәмле ,туҡлыҡлы ризыҡ әҙерләп була.(ризыҡ-продукт).

Һыйыр һөтөнөң файҙаһы элек-электән билдәле.Хәҙер һөт ризыҡтары менән танышып китәйек.

Дүртенсе слайд.

                                      Һөт-молоко  

Эремсек-творог        айыртылған һөт-обрат                 ҡаймаҡ-сметана

                                                                                         май-масло                                                                          

                                                                                      Һары май- топленое масло                                                                  

                                            Ойотҡан-кефир                              

                                                 ҡорот -курут    

                       ҡатыҡ                                        айран-напиток(утоляет жажду)                

                                            Эркет-сывортка

 -Бына,балалар,нисәмә төрлө ризыҡ әҙерләп була икән һөттән.Ә һөт аҙыҡтарының һәр береһе организм өсөн бик файҙалы.

Бишенсе слайд. Работа над грамматической темой урока.Смотрят презентацию:

  Работа в рабочих тетрадях:

-Откройте тетради,напишите число

-Бирелгән ризыҡ исемдәренең бер нисәһен руссаға тәржемә итеп,иҫтә ҡалдырайыҡ:  һөт- молоко, ҡаймаҡ-сметана, аҡ май- сливочное масло, һары май-топленое масло,эремсек-творог,ҡорот- курут

(Дәфтәргә күсереп яҙалар).

-Мин һеҙҙе ҡорот менән таныштырам тигән инем ҡороттоң әсеһе лә,сөсөһө лә,шыйыҡ һәм кипкән ҡорот була. Бына мин бөгөн һеҙгә шыйыҡ ҡорот килтерҙем. Ул әсе .Уны аш тәмләткес итеп файҙаланалар.(Балаларға тәмләтеп ҡарайым).

Ҡоротто бына ошолай әҙерләйҙәр: ҡатыҡты ҡайнаталар,һыуыталар,марлянан тегелгән тоҡҡа һалып,һарҡыталар.Һарҡҡас,тоҙ һалып баҫалар,шар формаһында йомарлап киптерергә һалалар.(Кислое молоко кипятят,отжимают через марлю и добавляют  соль по вкусу. Делаются небольшие шарики и оставляют сушить. Корот можно отдельно кушать использовать как приправа, добавляют к мясным блюдам).
Эркет- ҡорот һыуы(сыворотка).Ул ашҡаҙанды таҙартыусы бик файҙалы ҡорот һыуы.Эркет менән сәс тә йыуалар,сөнки баш тиреһен дауалай,ҡауаҡты бөтөрә,сәсте йомшарта(Сывортка-очень полезный напиток: у кого желудок больной-лечатся им, пьют, у кого на голове имеется перхоть, рекомендуют мыть сывороткой голову,после мытья волосы становятся мягкими).

V.Йомғаҡлау

Бишенсе слайд.

                      Файҙаһын һанап бөткөһөҙ

                      Ҡорот тигән аҙыҡтың.

                       Шуға уның әсәһен дә

                        Сөсөһөн дә яратам.

-Балалар,беҙ бөгөн нимә тураһында һөйләштек?Ниндәй һүҙҙәр үҙләштерҙегеҙ?

Что нового вы узнали на уроке?

-С какими новыми словами вы познакомились?

-Как вы оцениваете свое участие на уроке?

-Довольны ли вы своими ответами?

     Эйе,халҡыбыҙҙың яратып әҙерләгән һөт ризыҡтары йән өсөн дә,тән өсөн дә файҙалы. Улар тураһында әңгәмә һеҙҙе ризыҡты ҡәҙерләргә,барлыҡтың,муллыҡтың ҡәҙерен белергә өйрәтһен ине.

VI.Өй эше биреү.Яңы һүҙҙәрҙе ятларға.

Баһалау.