Образовательная программа родного языка и литературы
календарно-тематическое планирование (5 класс)
Образовательные программы по родному языку и родной литературе в 5, 6, 8 классах
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
КТП Тувинская литература 5, 6 кл | 64.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Календарь-темалыг планнаашкын. 6 класс. Тɵрээн чогаал.
№ | Кичээлдиң темалары | Ша- гы | Кичээлдиң хевири | Федералдыг күрүнениң өөредилге стандарттарынга дүүштүр планнаттынган түңнелдер Бүгү талалыг өөредилгениң ажыл чорудулгазын боттандырары азы БθА (УУД) | Бажыңга ажыл | Эрттирер айы, хүнү | |
план | факт | ||||||
1 | Киирилде кичээл. Литература – сөстүң уран чүүлү | 1 | Киирилде | Бот-тускайлаң БθА: Ном-биле ажылдап билири. Метапредметтиг БθА: сөзүглел-биле ажылдап билири, ында кол чүүлдү тодарадып билири. Эртемге хамаарыштыр чүнү билип, кылып өөренип алырының БθА: төрээн чогаал эртеминиң сорулгаларын, өөредилге номунуң тургузуун медереп билири | Кижиниӊ амыдыралынга чечен чогаал номнарыныӊ ужур-дузазы | ||
2 | С. Сарыг-оол «Күс» | 1 | Чугаа сайзырадылгазы | Кылыр дээн чүүлүнүң сорулгазын шын билип, аңаа дүүштүр тайылбырлап билири; кылыр дээн чүүлүнүң планын дес-дараалаштыр чорудары, херек апарганда, ону ѳскертип билири; бодунуң кылган чүүлүнге үнелелди берип, бот-хыналданы кылыры; шын эвес харыылапкан болза, ону боду шын кылдыр эдип билири дээш о.ѳ. | Чогаадыг “Мээң хостуг үем” Бодунуң хүн чурумун бижиир | ||
3 | Тоолчургу болгаш төөгү чугаалар Ай,хүн. Чеди-Хаан сылдыс. Үгер канчап дээрже үне бергенил? | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Бодунуң ажылын кичээлдиң сорулгазынга, ону боттандырарынга дүүштүр башкарып билири; аас болгаш бижимел хевирге дыңнадыг тургузуп билири; Эштериниң арга-сүаезин, санал-оналын өөренип, үнелеп көөрү. | Интернет четкизин ажыглап төөгү болгаш тоолчургу чугааларны номчуур | ||
4 | Теве-Адар, хайыракан деп черлер аттарының тывылганы | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Бодунуң болгаш эштериниң чедип алган чүүлүн үнелеп билири; | Төрүттүнген чылдарының онзагайын барымдаалап, мультмедийлиг проект кылыр | ||
5 | Амыр-Санаа дугайында тѳѳгү чугаа | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Харылзажырының БθА: өскелерге билдингир сөстерни ажыглаары; боттарының бодалдарын дүүштүрүп, ниити түңнелге келири. | 12 чыл аттарын дес-дараалаан чурум ёзугаар шээжилеп алыр. | ||
6 | «Кыры-сѳѳгү" – малдың ыдыктыг сѳѳктериниңбирээзи | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Иштики сагыш-сеткили аажок байлак, бедик мөзү-бүдүштүг база бот-медерели бедик, Россияга, ооң иштинде төрээн Тывазынга, бодунуң чуртунга бердинген, шынчы; төрээн тыва дылынга ынак болгаш ону эки билир, хүндүлээр хамаатыны кижизидери; | а) Тоолчургу чугаа чогаадыр б) Чогаадыг “Мээң туружум” | ||
7-8 | “Хѳѳмейлээр Бүдүкпен” – чогаалдың ужур-утказы | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Төөгүге Амыр-Санаа деп кижиниӊ турганы Тоолчургу чугааларда чогаадыкчы чоруктуӊ кол черни ээлээни, төөгү чугааларныӊ боттуг барымдааларга үндезилеттингени | «Амыр-Санаадан» гиперболаныӊ чижектерин тывар. | ||
9 | Тыва тоолчургу болгаш тѳѳгү чугааларны шинчилеп келгени | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Толдуң сюжедин, идеязын, маадырларның характерин билип алыры. Анаа тоолдарның им-демдектери. Иллюстрацияларны сөзүглел-биле шүүштүрери, план тургузуп өөренир. | Тываның улустуң хөөмейжилерин бижиир | ||
10 | ЧТ Тыва тоолчургу болгаш төөгү чугааларның темалыг бѳлүтери | 1 | Чаа тема өөредири | Тоолчургу чугааларда чогаадыкчы чоруктуӊ кол черни ээлээни, төөгү чугааларныӊ боттуг барымдааларга үндезилеттингени | 3 дугаар айтырыгга харыылаар. Арын 26. | ||
11 | Х/а Тоолчургу болгаш тѳѳгү чугааларга хыналда тест | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Тыва литературлуг дылдың нормаларын шиңгээдири: шын адалганы сагып, сѳстерниң хевирлерин, сѳс каттыжыышкыннарын болгаш домактарны шын тургузары, сѳстерни ооң лексиктиг утказынга болгаш ажыглап турар стилинге дүүштүр ажыглаары. | а) Чурук чуруур б) уран кылыглар кылыр | ||
12 | Тыва улустуң ырларының тывылганы, тематиказы | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Уругларның сѳс курлавырын байыдары. | Номчаан чогаалынга үнелел бижиир | ||
13 | Ыр, кожамык дугайында билиг | 1 | Хыналда кичээл | Уругларның билир мергежил-чаңчылдарын сайзырадыры | 1-ги улдуңда өөренген чүүлүн катаптаар | ||
14 | Алгыш-йѳрээлдерниң утказы, тургузуу, тематиказы | 1 | Чаа тема өөредири | Тыва улустуӊ ырлары, оларныӊ кол темалары, уран-чечени | Ырларныӊ кайы-бирээзиниӊ сөзүн шээжилеп алыр | ||
15 | Макталдар болгаш чалбарыгларның утказы, уран-чечени | 1 | Чаа тема өөредири | Ыр, кожамыкты ылгап билири | Тыва улустуң ырларын күүседип чоруур сураглыг ыраажыларны бижиир | ||
16 | Хам алгыштарында билиишкиннер | 1 | Чаа тема өөредири | Алгыш-йөрээлдерниӊ уткалары болгаш темалары, бөлүктери: алгыштар, чалбарыглар, макталдар, тургузуу, уран-чечени. аяннары, дылы, ужур-дузазы | Йөрээл, чалбарыгныӊ тургузуун сайгарар | ||
17 | Улустуң аас чогаалының биче жанрларынга хыналда ажы | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Аас болгаш бижимел чугаага бодунуң бодалын шын илередириниң мергежил-чаңчылдарын хевирлээри. Уругларның харылзаалыг чугаазын сайзырадыры дээрге-ле аас чугааның аңгы-аңгы хевирлерин шын тургузары база янзы-бүрү мергежилгелер күүседип, бижимел ажылдар-биле ажылдап тура, сѳзүглелди шын тургузары болгаш сѳстерни шын ажыглаары болур. | а) Солунче материал бижиир б) Чечен чогаал стилинде бижиттинген сөзүглелдерниң онзагай демдектерин тодарадып тайылбрлаар | |||
18-19 | С. А. Сарыг-оол «Агар-Сандан ыяш» | 2 | Чаа тема өөредири | Агар сандан ыяш Тывага Улусчу революцияныӊ ачызында тургустунган чаа эрге-чагырганыӊ овур-хевири | Чурук чуруур | ||
20 | Гипербола болгаш литота дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Гиперболаны болгаш литотаны чогаалдан тып билири | Тоолдардан чижектер | ||
21-22 | С. Козлова “Аъттыг шеригжи кыс” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тыва эки турачылар Вера Байлак – амгы үениң маадыры | Дыңнадыглар “Эки турачы чаңгыс чер-чурттугларывыс” | ||
23 | КДН М Сундуй “Эки турачы аъттыг эскадрон” | ||||||
24 | К. Кудажы “Маргылдаа” – деп баснязының элдээртиглиг утказы | 2 | Холушкак хевирниң кичээли | Кижилерниӊ улуургак, бодун өрү көрдүнер бардам чоруун көргүскени | К. Кудажы “Маргылдаа” доктаадыр | ||
25 | С. Сүрүң-оол “Аът биле оор” И Крылов “Шиижек биле Көге-Буга”- деп ибасняларда мѳзү-бүдүш айтырыглары | ||||||
26 | Бирги чартык чылдың түңнел ажылы | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Бодунуң ажыл-чорудулгазының түңнелдерин, кайы хире билип ап турарын баш бурунгаар билири; Аразында сүмележип тургаш ниити түңнелди үндүрүптери. Шын, чиге, тодаргай айтырыг салып билири | Чурук чуруур | ||
27-28 | Басня дугайында билиг ЧС “Болбас тенек бодун мактаар” | 2 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли Хыналда кичээл | Уругларның улус мурнунга чүве чугаалап билиринге, кандыг-даа темага, эң ылаңгыя эртем-ѳѳредилге, культура-биле холбашкан-даа темаларга хамаарыштыр бодалын илереткен харылзаалыг аас чугаазын экижидери. | а) Класс хуралынга илеткел белеткээр б) Санал белеткеп алыр | ||
29-31 | С.Тока “Араттың сөзү” | 3 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | θөредилгениң чедиишкинниг болурунуң чылдагаанын тып билири; бодунуң бодалын илередип билири; Чүвени деңнеп билири; | “Мерген” деп эгеден үзүндү шээжилээр Чогаадыкчы даалгалар | ||
32 | ЧС Эрги Тывага аар-берге амыдырал” | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Аянныг номчулганы чедип алыры; Харылзаалыг сѳзүглелди дыңнап азы аянныг номчуп тура, ында сѳстерниң үн тургузуун шын дыңнап азы тода адап билири, херек черлерге логиктиг ударениени болгаш үн доктаашкынын сагыыры; сѳзүглелдиң утказынга дүүштүр үнүн бедидип, чавызадып, дүргедедип, оожумнадып номчууру азы чугаалаары дээш о.ѳ негелделерни сагыыры чугула. | а) шүлүк доктаадыр б) Реферат бижиир “С. А. Сарыг-оол – тыва шүлүк чогаалының начыны” | ||
33 | КДН Д Деффо “Ро1мбинзон Крузонуң ужуралдары” | ||||||
34-35 | С. Сарыг-оол “Ол-ла Маскажык” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Хынап болгаш деңнештирип билири. θөредиглиг сорулганы боттары тодарадып билири. Билип алганын түңнеп билири. Эжи-биле сүмележип тургаш, ниити түңнелди үндүрүп кады ажылдаары | Чогаалдыӊ маадырларынга характеристика. Чурук чуруур. | ||
36 | Чогаал маадырының дугайында билиг | 1 | Холушкак хевирниң кичээли | Салдынган сорулганы чедип алыр дээш кылыр ажылын боду планнап билири. Билдинмес чүүл бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг. Кошкак эштеринге дуза кадып билири; | Кайы-бир чогаал маадырыныӊ портредин ушта бижиир | ||
37 | ЧС “Мээң ынак маадырым” | 1 | |||||
38 | О. Сувакпит “Буянның сергези” – деп чогаалында Кызыл Шеригге дузаламчыны чурааны | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Кичээнгейлиг дыңнаары, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары. | Шинчилел ажылы “Фронтуга дузаламчы” | ||
39 | М. Дуюнгар “Хлеб” деп чечен чугаазының кижизидикчи ужур-дузазы. | 1 | Катаптаашкын | Өѳреникчилерни кандыг-даа байдалга таарыштыр бодун чаңчыктырып, улус-биле идепкейлиг харылзашпышаан, ажыл-чорудулганың кандыг-даа хевирин чорудуп, аңаа киржип шыдаптар кылдыр чаңчыктырары | Түңнел кичээлге белеткенир | ||
40 | КДН С. Сүрүң-оол “Ак анай биле Аробай-оол” | 1 | Хыналда кичээл | ||||
41-44 | Шаңгыр-оол Суваң «Кижи-бүрүс» | 4 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Бот-туружун, бодунуң бодалын камгалап билиринге чаңчыктырар. | Тест тургузар Чурук чуруур Айтырыгларга харыылаар | ||
45 | КДН Б. Хѳвеңмей «Марска чедер частым» | 2 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Чугаа чорударының янзы-бүрү хевирлерин билири; үежилери болгаш улуг улус-биле чедимчелиг чугаалажып билири; аас болгаш бижимел чугааны шын хүлээп ап, билип алыры; тургустунган айтырыг бүрүзүнге бодунуң бодалын, туружун тода, шын, уткалыг кылдыр илередири; харылзажылга үезинде аас болгаш бижимел чугааның ѳзек нормаларын болгаш тыва чугаа этикединиң негелделерин сагыыры дээш о.ѳ. | Интервью бижиир; “Амгы үеде кижи-бүрүс бар бе?” деп проблемниг айтырыгга бодунуң туружу | ||
46-49 | Х. Ойдан-оол “Эзир”- кижи биле бойдустуңаразында харылзаа | 4 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | Ак аңчының портредин чуруур. Ыттар дугайында чогаалдар, кинолар. «Егерь кижиниң бир хүн ажылы» | ||
50 | Тѳрел чоннар лмтературазында ыттың овур-хевири» | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири. | Чогаадыг “Азыранды бистиң аравыста” | ||
51 | ЧС «Тыва литературада бойдус камгалалының темазы» - деп темага тѳлевилел | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Чѳрүлдээлиг айтырыгларны тургузары; барымдааларны идип үндүрери; угаап боданыышкынның логиктиг харылзаазын тургузары; тезисти бадыткаан азы аңаа удурланган бодалын илередири; библиографтыг дилээшкиннерни (немелде литературадан, Интернет четкилеринден болгаш ѳске-даа немелде тайылбыр номнардан дээш о.ѳ) | а) Кандыг-бир тезисти бадыткаан бодалын илередири; б) аңаа удурланган бодалын илередири; | ||
52-53 | Ш Суваң «Азыранды» | 2 | |||||
54 | КДН Э Донгак «Меңниг –Сегел» | 1 | |||||
55 | Эдертиг «Дашг-дүгү» | ||||||
56 | С. Сарыг-оол “Күс” – деп шүлүүнде бойдустуңѳңнернин счурааны М.Доржу “Экии, Тывам”А. Даржай “Өгге йөрээл” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Шүлүктүӊ тургузуунда онзагай талалар: узун, кыска одуруглар, эпитиг аяннар, магадаан миниишкин илереткен аяннар. | “Күс”, “Экии, Тывам!” шээжилээр. Чогаадыг “Өг – тыва кижиниңыдык оран-савазы” | ||
57 | М.Доржу “Экии, Тывам”- тѳрээн чер-чурт темазы | ||||||
58-59 | Даржай “Өгге йѳээл”, “Тыва ѳлер” – амыдыралчы утказы | 2 | |||||
60 | С.Молдурга “Амытаннар чылы” –чыл сагнаашкыны | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | Тɵлевилел «Куштар дугайында чүнү билир мен» | ||
61 | Проза болгаш шүлүк чогаалының ылгавырлыг талалары | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири | Чогаадыг «Мээң эң-не сонуургаан кичээлим» | ||
62-63- | Виктор Көк-оол «Чаргы» | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Кичээнгейлиг болуру, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары | Авторлуг тоолдардан номчуур, кол утказы. | ||
64-66 | Е.Танова «Илбилиг согун» | 3 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Проза, шүлүктен шииниң ылгалын билири | Түңнел кичээлге белеткенир | ||
67-69 | КДН С. К.Токаның “Араттың сѳзү деп романыдан шилилгелиг эгелер-биле таныжылга Катаптаашкын | 3 | |||||
70 | Түңнел кичээл. | 1 | Хыналда ажыл | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири Кичээнгейлиг болуру, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары | Чыл дургузунда ɵɵренген чүүлүн катаптаар. |
Календарь-темалыг планнаашкын. 5 класс. Тɵрээн чогаал.
№ | Кичээлдиң темалары | Ша- гы | Кичээлдиң хевири | Кичээлге шиӊгээдип алыр кол билиглер | Федералдыг күрүнениң өөредилге стандарттарынга дүүштүр планнаттынган түңнелдер Бүгү талалыг өөредилгениң ажыл чорудулгазын боттандырары азы БθА (УУД) | Бажыңга ажыл | Эрттирер айы, хүнү | |
факт | ||||||||
1 | Киирилде кичээл. Ном дугайында билиг. | 1 | Киирилде кичээл | Ном дугайында киирилде сɵстен билип алганын С.Сарыг-оолдуң шүлүү-биле бадыткап, түңнел кылып ɵɵренир.Ном дугайында делегейниң сураглыг кижилериниң мерген чугааларын сактып алыр, утказын делгереңгей харыылап, угаан-медерелин сайзырадыр.Номге кезээде хумагалыг болурун сагып ɵɵренир. Аас чогаалы, «фольклор» деп сɵстерниң утказы-биле таныжар. Аас чогаалыныӊ жанрларын ылгап ɵɵренир. Улустуң аас чогаалынын үнелеп, хумагалаар | Бот-тускайлаң БθА: Ном-биле ажылдап билири. Метапредметтиг БθА: сөзүглел-биле ажылдап билири, ында кол чүүлдү тодарадып билири. Эртемге хамаарыштыр чүнү билип, кылып өөренип алырының БθА: төрээн чогаал эртеминиң сорулгаларын, өөредилге номунуң тургузуун медереп билири | Аянныг номчулгага белеткенир | ||
2 | Ю. Кюнзегеш «Сиген шөлүнде». – күш- ажыл темазы | 1 | Аянныг номчулга | Көдээ ишчилерниң ажылдары-биле таныжар. Сиген ажылының ужур-дузазы кандыгыл дээрзин билип алыр. Күш-ажылга ынак болур. Чогаалдың ханы утказын билип, сɵстерниң чажыт уткаларын тып ɵɵренир, аас чугаазын сайзырадыр. Деңнелгелерниң чогаалга ужур-дузазын шиңгээдип алыр. Чогаалдардан деңнелгелерни боду тып ɵɵренир. Бижимел чугаага деңнелгелер ажыглап, чугаазын сайзырадыр.Деңнелге, шүлүктер кирип турары. Дег, ышкаш, -зыг – деңнелгелер тургузар аргалар | Бодунуң ажылын кичээлдиң сорулгазынга, ону боттандырарынга дүүштүр башкарып билири; аас болгаш бижимел хевирге дыңнадыг тургузуп билири; Эштериниң арга-сүаезин, санал-оналын өөренип, үнелеп көөрү. | Деңнелгелерлиг шүлүктерниң чижектери | ||
3 | Деңнелге дугайында билиг | 1 | Чаа тема | Троптар. Деңнелгелерниң чогаалга ужур-дузазын шиңгээдип алыр. Чогаалдардан деңнелгелерни боду тып ɵɵренир. Бижимел чугаага деңнелгелер ажыглап, чугаазын сайзырадыр.Деңнелге, шүлүктер кирип турары. Дег, ышкаш, -зыг – деңнелгелер тургузар аргалар | ||||
4 | Улустуң аас чогаалы: жанрлары, хевирлери | 1 | Аас болгаш бижимел чогаал. Аас чогаалы биле лимтератураның ылгалы | |||||
5 | «Балыкчы Багай-оол» - мѳзү-шынар темазы | 1 | Холушкак хевирниң кичээли | Тоолдуң эгелеринге план тургузуп, утказын кыска азы делгереңгей чугаалап, дылын сайзырадыр. Тоолдуң жанрын тодарадыр.Тоолдуң маадырларынга характеристика берип, оларныё аразында ылгалын тодарадып, түңнел үндүрүп ɵɵренир. Тоолдуң кайы-бир кезээнге чурукту бот-тускайлаң чогаадып чуруур. | Тоолдуң сюжедин, идеязын, маадырларның характерин билип алыры. Анаа тоолдарның им-демдектери. Иллюстрацияларны сөзүглел-биле шүүштүрери, план тургузуп өөренир. | Тоолда уран-чечен бодалдар болгаш солун сөстер | ||
6 | “Чаңгыс ойаъттыг үш алышкы” – кол бодал | 1 | Чаа тема өөредири | Тоолдуң жанрын тодарадыр.“Эп-найыралдыг, эртем-билиглиг болуру кедилиг” дээнинге бодунуң үзел-бодалын илередип ɵɵренир. Тоолду сценажыдып ойнаар, артисчи талантызын сайзырадыр. | Тоолдуң өөредиглиг талазын тодарадып билири. | Эртем дугайында үлегер домактар. | ||
7 | «Чеди иелиг Чес-Мыйыс» | 1 | Чаа тема өөредири | Тоолдуң утказын сɵзүглелге чоок чугаалап ɵɵренир.Тоолдуң утказынга хамаарыштыр чурук чуруур, үлегер домактар тывар, ɵске чоннарның тоолдарында бо тоолга утказы чоок тоолдар барын тывар.«Аваларның сөзүн дыңнавас—азарының демдээ, улугларның сөзүн тоовас... | Тоол маадырының дугайында чугаалап билири. (портреди, чугаазы, бодун алдынып турары, кылып турар чүүлдери, бодун долгандыр турар кижилерге хамаарылгазы) Тоолду эдерти чугаалап, ыдып билири тоол ыдыкчызының ролюн ойнаары. | Дириг амытаннар дугайында тоолдар номчуур, кол утказы | ||
8 | “Кускун биле Υгү” | 1 | Чаа тема өөредири | Кускун биле Үгүнүӊ овур-хевиринде ылгалды эскерип, кайызының чаңында четпестер барын түңнээр.Ойзу чуруп кɵргүскен куштуң ролюн тодарадыр. | Уран чурумалдыг арганың чажыдын тодарадып билири, тоолда кол бодалды илередиринге ужур-дузазы. Чогаал маадырларының үүлгедиглеринге үнелел берип шыдаары. | Тоол ыдып ɵɵренип алгаш келир. | ||
9 | ЧС Чогаадыг “Мээң тѳээн дылым” | |||||||
10 | ЧТЭпитет дугайында билиг | 1 | Чаа тема өөредири | Эпитет деп чүл дээрзин билип алыр. Эпиттерниң чечен чогаалга ужур-утказын тайылбырлаар, чогаадыгга ажыглап ɵɵренир. Эпитеттер киирген чижектерден ɵɵренген чогаалдарындан тывар. | Башкарлырының БθА: даалгалар кылып тургаш, бодун болгаш эжин хынаары; кичээлдиң сорулгазынга дүүштүр даалгалар кылыры Билип алырының БθА: бодалын чиге, тода илередип билири; чугаалап турар сорулгазының аайы-биле домактарны ылгап билири. | Чечен чогаал номнарындан эпитеттерниң чижектери | ||
11 | Хуулгаазын тоолдар. «Тос оолдуг Доктагана кадай» | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тоолдуң анаа тоолдардан ылгалын тып ɵɵренир. Тоолду аянныг, рольдап номчуур. Тоолда катаптаашкыннарны ужур-утказын илередир. Буянныг чорук хүндүге чедирер дээрзин амыдырал-биле холбап чугаага киржир | Бодунуң болгаш эштериниң чедип алган чүүлүн үнелеп билири; өөредилгениң сорулгазын тодарадып билири; буянныг чорук хүндүге чедирер дээрзин амыдырал-биле холбап чугаага киржир. | Планын тургузар | ||
12 | Тос шилги аъттыг θскүс-оол» кижзиг, күш-ажылга ынак, ак сеткилдиг, шынчы кижини алдаржытканы | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тоолдуң бɵлүүн тодарадыр. Өскүс-оолдуң мерген угааннын чижектер-биле бадыткап, бодунуң үзел-бодалын илередип ɵɵренир. Тоолда кирген саннарның утказын тайылбырлаар, ɵске чоннарның тоолдары-биле деңнээр. План тургузар. Хуулгаазын тоолдан чогаадырын шенээр. | θскүс-оол чүзү-биле боду ышкаш бөдүүн маадырлардан онзаланып турарыл? Бодунуң ажылын кичээлдиң сорулгазынга, ону боттандырарынга дүүштүр башкарып билири; аас болгаш бижимел хевирге дыңнадыг тургузуп билири; Эштериниң арга-сүаезин, санал-оналын өөренип, үнелеп көөрү. | Караты-Хаанга характеристика бижиир. | |||
13 | Хыналда тест “Тоолдарны номчуп ора....” | |||||||
14 | Үлегер домактар болгаш чечен сɵстер | 1 | Холушкак хевирниң кичээли | Үлегер домактарның кол-кол темалары, тургузуу үлегер домактар, чечен сөстер аас чогаалыныӊ кандыг жанрынга хамааржырын тодарадыр, ылгалын тодарадыр. ажыглап чогаадыг бижиир. | Үлегер домактар биле чечен сөстерни ылгап билири, темаларын тодарадып билири. Аас чогаалының биче жанр-хевирлерин билири. Үлегер домактарда доора уткаларның утказын илередип, дыл-домаанга ажыглап ɵɵренир.Үлегер домактарны ажыглап чогаадыг бижиир. | Үлегер домактар чыып бижиир. | ||
15-16 | Тывызыктар | 2 | Холушкак хевирниң кичээли | Тывызыктарны темалар аайы-биле бөлүктээри, тургузуу | Салдынган сорулганы чедип алыр дээш кылыр ажылын боду планнап билири. Билдинмес чүүл бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг. Кошкак эштеринге дуза кадып билири; | Кижизидикчи утка-шынары | ||
17 | ЧС “Чайлагга” | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | |||
18 | К.Кудажы. «Кым эң ажыктыгыл?». | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Аң бүрүзү канчаар боттарын үнелеп турарын тодарадыр, кым эң ажыктыг бооп турарын бадыткаар.Тоолдуң жанрын тодарадыр. Дириг амытаннар дугайында медээ чыыр, чурук чуруур.Дириг амытаннарга ынак болур, оларны камгалаар. | Бот-туружун, бодунуң бодалын камгалап билиринге чаңчыктырар. Диригжидилгени ажыглааш, кижилерниң аажы-чаңы илередип, ажыктыг деп чүүлдү шын билип адыры Тоолдуң эң-не чугула бодалын илереткен одуругларны тывар. | Өттүнүг сөстер, авторлуг тоол дугайында билиг. | ||
19 | М. Эргеп «Чартык арбай» | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тарааның үнезин тодарадыр. Презентация кылып ɵɵренир.Чогаалдың утказының ɵɵредиглиг кезээн бот-тускайлаң үндүрүп ɵɵренир. Хлебке амгы үеде кижилерниң хамаарылгазын амыдырал-биле холбап чугаалаар. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. Үлегер домактарны, тывызыктарны,мерген сɵстерни ажыглап тургаш, чогаадыг бижиир, дыл-домаан сайзырадыр. | Үлегер домактарны, тывызыктарны,мерген сɵстерни ажыглап тургаш, чогаадыг бижиир. | ||
20 | Эдертиг «Хлеб» | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
21-22 | С. С үрүң-оол «Карактар дугайында» | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тоолдуң утказын чугаалаар. Чогаалда кол бодалды илередир. Тоолдуң утказын амыдырал- | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири. Авторлуг тоолдар биле улустуң тоолдарының ылгалын | Саая Таспайның “Эң-не үнелиг | ||
23 | Ч. Чүлдүм “Тарааның тывылганы” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тараа дугайында мооң мурнунда номчаан чогаалдарыңардан ылгалы чүү-дүр? Тарааны садып алыры кайы хире берге турган-дыр? Күш-ажыл, тараа дугайында темага чуруттунган чуруктардан, ырылардан тыпкаш, сайгарылгалыг чугаадан кылыңар. | “Чартык арбай” биле “Тарааның тывылганы” деп чогаалды, чурук-биле деңнеп билири, авторларны чүү чүве чоокшулаштырып турарыл? Кичээнгейлиг болуру, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары. Тараа – амыдралдың үндезини деп бодалды илереткени. | Тараа дугайында үлегер домактар, тывызыктар | ||
24 | ЧС “Тарааның үнези” | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Билиглерни, мергежил, чаӊчылдарны быжыглаар, хынаар. | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири | Чогаадыг «Тараам турда тодуг-ла мен» | |||
25-26 | Монгуш Эргеп «Хек чүге ыраажы болганыл?» - авага мѳңе ынакшылды кѳгүскени | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Чогаалдан чаа чүнү билип алганын чугаалаар.“...Өскениң уязы чылыг-даа бол, бодунуң иезиниң төрүмел чалыны дег эргим чүве делегейде кайда турар боорлаан!» деп домактың утказын тайылбырлаар. Хектиң ыраажы болу бергениниң чылдагаанын тывар. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | Тɵлевилел «Куштар дугайында чүнү билир мен» | ||
27 | Авторлуг тоолдар дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Улустуң тоолу биле авторлуг тоолдарныңылгавырлыг кол демдектнерин билиндирер.Авторлуг тоол авторлуг болур. Авторлуг тоолдар вариантыларлыг болбас. Чажыт утканы илереткен маадырланы чураан болур. | Кичээнгейлиг болуру, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары | Авторлуг тоолдардан номчуур, кол утказы. | ||
28 | О.Ө. Сувакпит «Арзылаң биле Пар». | 1 | Аянныг номчулга | Кижилерниң кандыг аажы-чаңын ойзуп көргүскенин басняның сɵзүглели-биле бадыткап тайылбырлаар. Аянныг номчуурунга белеткенир. Чогаалдың утказынга дүүштүр чурук чуруур, ону камгалаар. Басняның утказынга чоок үлегер домактардан сактып бижиир.Басняларда | Басня чечен чогаадың кайы аймаанга хамааржырын тодарадып билири. Басня болурунуң барымдаазы. Басняның тоолдан ылгалы. Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Диалогтарны шын бижиири. Басняда тоолзуг болгаш шүлүксүг демдектери. | ||
29 | Хыналда тест | 1 | Хыналда ажыл | Билиглерни, мергежил, чаӊчылдарны быжыглаар, ханыладыр | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири | 2-ги улдуңда ɵɵренген чүүлүн катаптаар. | ||
30 | С. Серен “Ном биле Портфель”- кижизидикчи ужур-утказы | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | “Ном биле Портфель” деп басняның кол утказын тайылбырлаар. Чогаалда кандыг кижилерни шоодуп чураанын илередир, амыдырал-биле холбаалыг чугаа кылыр. Мактаныкчы, билииргек болуру кандыгыл дугайында диспут кылыр. Портфельдиң аажы-чаңын көргүске сөстерни, сөс каттыжыышкыннарын ушта бижиир, түңнел үндүрер. | Багай үүлгедиглер кылырынга кижилерни чүү чүве ыдалап, чыгап турарыл? Чогаалда кандыг кижилерни шоодуп чураанын илередир, амыдырал-биле холбаалыг чугаа кылыр. | Басняны доктаадыр | ||
31 | Диригжи-дилге дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Диригжидилге деп чүл дээрзин билип алыр. Өөренген чогаалдарындан диригжидилгелерниң чижектери кирген чогаал сөзүглелдеринден тывар, оларның ужур-дузазын чижектер-биле бадыткап тайылбырлаар. | Диригжидилгелерни тып билири, оларның чогаалга ужур-дузазын тайылбырлаар. | Диригжидилгенииң чижектери | ||
32 | Л. Иргит “Теве” – чазыцй хоптак чорукту сойгалааны | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
33 | Басня дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Бурунгу Греция, Эзоп. | “Басня”, “мораль”, “аллегория”, “диригжидилге” теп терминнерниң утказы. Басня жанрының тывылганы | Бир басня доктаадыр | ||
34 | ЧС “Багын сѳглээрге, бачыды арлыр” | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
35 | “Аас чогаалындан ужукталган” деп тѳлевилелди тургузар. | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
36-38 | Л. Б. Чадамба “Аян чорук” | 3 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Бойдус чурумалындан эпитеттер, деңнелгелер ушта бижиир.Тожунуң байлааның дугайынде немелде медээлерни чыып тургаш, буклет кылыр. | Тоожунуң утказынга дүүштүр план, карта тургузур. Азас дугайында кандыг тоолчургу чугааны кымдан дыңнааныл, чаа чүнү билип алганын, сонуургаанын чугаалаар.Л. Б. Чадамба – тыва уруглар чогаалының үндезилекчизи. | Бойдус чурумалын ушта бижиир. Дылының уран-чечени. Айтырыгларга харыылар. | ||
39 | ЧС “Чагыы ѳндүр” деп бодалдың сорунзазы | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
40 | Пейзаж дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Номчаан чогаалдарыңардан пейзажты ушта бижээш, ооң ужур-дузазын тайылбырлаар. Чечен чогаалдың кол бодалын илередирде пейзаж улуг салдарлыг дээрзин билип алыр. Уран чүүлдүң ɵске хевирлеринге пейзаж чурумалы-биле таныжар. | Ном-биле ажылдап билири; сөзүглелде кол чүүлдү тодарадып алыры. Салдынган айтырыгларга тода, шын харыыны бээри. Пейзажтың чечен чогаалга ужур-дузазын иледедип ɵɵренир. | Чечен чогаал номнарындан чижектер | ||
41-42 | О. К. Саган-оол “Эжишкилер” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Маадырның дидим чоруунуң дугайында чугаа кылыр.Чогаалда пейзажтың ужур-дузазын илередир, деңнелгелерни тывар. Овур-хевирде ажыглаан уран-чечен аргалар. | Маадырларны, авторларны, номчукчуларны чүү чүве каттыштырып турарыл? Чечен чугаага пландан тургузар. «Өңнүктер дугайында сөс» деп темалыг беседага белеткенир. Пейзажтң чечен чогаалда маадырларның характерин билип алырынга ужур-дузазы. Маадырларның аразында харылзаазын билип алыры. | Чогаадыг “Маадыр – ёзулуг эш” | ||
43 | ЧС “Маадыр – ёзулуг эш.” | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
44 | О. Ө. Сувакпит “Аът чарыжы” – аът мунукчузунуңовур-хевири | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Чүгүрүк-Кара биле Чүгүрүк-Сараланың овур-хевирин чураа нуран-чечен аргаларны тывар. Тыва Республиканың сүлдезинде аъттың чуруун чүге кииргенин илередип, аът дугайында үлегер домактар, тывызыктардан ажыглап, янзы-бүрү номнардан, улуг улустан айтырып, төлевилелден тургузуп ɵɵренир. | Эрестиң аът мунукчузу апарганын, чарышка киришкенин чогаал сɵзүглелинге даянып харыылаар. Бот-хуузунуң БθА: Тыва чоннуң аът дугайында эртеми. Метапредметтиг БθА: Дылдың уран чурумалдыг аргаларын анализтээр. | Чечен чугаага хамаарыштыр чурук чуруур. | ||
4548 | М. С. Эргеп “Өдүгенде чайлаг” | 4 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Өнер-оолдуң чаа эштеринге ижигип чаңчыга бергенинге кымнар салдарлыг болганын тодарадыр. “Бүгүкежик - Чер-иеде”деп домактың утказын тайылбырлаар. Чогаадыг «Эң-не сонуургаан эгем» | М.С.Эргеп дугайында билип алыр. “θдүгенде чайлаг” деп чогаалының бижиттинген төөгүзү. Чогаалдың утказын эдерти чугаалап ɵɵренир. Тожу улузунуң амыдыралының чамдык онзагай талаларын сɵзүглелден тывар. Башкның дузазы-биле кичээлдиң сорулгаларын салып билири. | “Өдүгенде чайлагның» маадырлары» деп темага кроссвордтан тургузар. | ||
49-50 | Ш. М. Суваң “Кара-Баштыг” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Аганак биле Кара-Баштыгның аразында чугааның эң кол бодалын канчаар билгенин бот-тускайлаң илередип ɵɵренир. Кара-Баштыгның медээзиниң дугайында нелелден бериңер. “Кара-Баштыг - бичии маадыр” деп темага кыска чогаадыгдан бижиир. | Автор кандыг кижил, бодунуң “Кара-Баштыг” деп чогаалы-биле номчукчуларны чүү чүвеге өөредир бодааныл? Чогаалдың төөгүлүг болуушкуннар-биле харылзаазы.Кара-Баштыгның маадырлыгчоруунуң дугайында делгереңгей чугаалап ɵɵренир. | Чечен чугааның планын тургузар. Чогаалдың төнчүзүн улаштыр чогаадыр. | ||
51 | Р. Д. Лудуп “Таваар, маажым бадып келгеш” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Чогааалдың кол утказын билип алырынга кулун кандыг ужур-дузалыг болуп турарын илередип тывар. Шүлүкте ажыглаттынган эпитеттерни болгаш деңнелгелерни тывар, оларның ужур-дузазын тайылбырлаар. | Чогаалдың темазын, идеязын тодарадып билири. | .Шүлүктүң темазынга дүүштүр чуруктан чурааш, тайылбырлаар. | ||
52-54 | Ш. М. Суваң “Хүн-Херелден аалчылар” | 3 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Октаргай, планеталар дугайында медээден чыып, төлевилел камгалаар.Сылдыстың авазының, ачазының аажы-чаңында онзагай талалары. “Корабль, космонавтылар дугайында моон соңгаар ада-иезинге чугаалавас” деп Сылдыс шиитпирлеп алганының чылдагаанын сɵзгүлелге даянып тайылбырлаар. | Фантастиктиг чогаал деп чүл дээрзинге харыы тывар. Хүн-Херелдиң база Черниң чурттакчыларының аажы-чаңнары ылгалын айтыр.Сылдыстың бодалдары болгаш ооң аажы-чаңы. Хүн-Херел чуртунуң хоойлуларының Черниң чурттакчыларының амыдыралындан ылгалдыын айтыр. Башкызы болгаш эштери-биле кичээлдиң сорулгаларын тодарадып бил | Болуушкуннуң канчаар сайзыраарын чогаадып, кезектерге ат бээрин шенээр.Черни камгалаарының дугайында бодалын и | ||
55-57 | Н. Ш. Куулар “Танаа-Херелдиң чуртунда” | 3 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Оолдуң болгаш Шаалааш деп хемниң адының тывылганын үзүндүге даянып илередир. “Аян-чоруктуң эгези” деп кезекти рольдап аянныг номчуур. Дайынның багай уржуктарын чугаалаар. “Талыгыр ырак Теңгис далай кыдыынд ачурт”дээрге кандыг чер дээрзин угаап боданыр” деп сөскаттыжыышкыннарының уткаларын кыдырааштарга ушта | Херек чүүлүн сөзүглелден тып билири. Сүмележип тургаш, ниити түңнелди үндүрүп кады ажылдаары. Чогаалдың адын «Танаа-Херелдиң чуртунда» тайылбырлаар. Танаа-Херел дугайында дыңнадыг бижиир. (кымыл ол, кайда чурттап турарыл, ооң өг-бүлези, чүү чүве дээш сагыш човап, ажаанзырап чоруурул) | Бойдус чурумалын чуруур.«Аът – шынчы өңнүк» деп дыңнадыгны номчаан чогаалдарынга даянып кылыр. “Танаа-Херел, Айдаш, | ||
58 | Э. Донгак “Буянныг амытаннар”- бойдус ткмазы | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Аңнарның амыдыралындан чаа чүнү билип алганын сɵзүглелге даянып харыылаар. Егерьлер мергежилиниң дугайында чугаа кылыр.Шииниң адынга хамаарыштыр бодунуң бодалын илередир.«Кижи – аң-меңге дайзын»деп бодалга бот-тускайлаң хамаарылгазын илередир. Шииге чаа кезек чогаадырын шенээр. | Салдынган сорулганы чедип алыр дээш кылыр ажылын боду хуузунда планнап билири. Чүвени бодап, сайгарып, дөмейлештирип билири. Шүлүктүң аян-хөөннүн тодарадыр. Аянныг номчуп ɵɵренир. Шүлүктүң адын улам тодарадыр. Шүлүкте кол бодалды илередир.Шүлүктүң маадырының четкен черлериниң аттарын ушта бижиир, карта-биле ажыл. Шүлүктүң кол бодалын илереткен одуругну тып ɵɵренир. Шүлүкте уран-чечен аргаларны тыпкаш, ооң ужур-дузазын тайылбырлаар. | “Кижи аңнаргаэки болзун дээш чүнү кылза экил?” деп Койгуннуң айтырыынга аңнарның тус-тус харыыларынга немей харыы тывар. «Мээң ынак аңым» деп дыңнадыгдан кылыр. | ||
59 | О. Сувакпиттиң ”Россияга алдар” деп шүлүүнде кижиниңыдыктарын илереткени | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Шүлүктүң тургузуунуң онзагайын, катаптаашкыннарны ажыглаан сорулгазын илередир. Тыва болгаш бодунуң төрээн чериниң дугайында чогаалдар чыып бижиир, тɵɵгүзүн тодарадып ɵɵренир. Төрээн дыл дугайында ажык чугаа кылыр. Шүлүктүң бижиттинген аянын, дыл-домаан, уран-чечен аргаларын сайгарар. | Шүлүктүң аян-хөөннүн тодарадыр. Аянныг номчуп ɵɵренир. Шүлүктүң адын улам тодарадыр. Шүлүкте кол бодалды илередир.Шүлүктүң маадырының четкен черлериниң аттарын ушта бижиир, карта-биле ажыл. Шүлүктүң кол бодалын илереткен одуругну тып ɵɵренир. Шүлүкте уран-чечен аргаларны тывар | “Россия биле Тыва кады 100 чыл” чогаадыкчы ажыл. «Төрээн Тывам» деп чогаадыг-чурумалдан бижиир. | |||
60 | С, Б. Пюрбюнүң ”Ынак Тывам” деп шүлүүнде чер-чурт темазы | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
61 | А. Υержаа “Ие-дылым” | |||||||
62 | Тыва эки турачыларның маадырлыг чоруу- С. А. Сарыг-оол “Маадыр Чүргүй-оол” | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | Хомушку Намгаевич Чүргүй-оол дугайында немелде медээ дилээр. Шүлүктү шээжилээр.Тыва эки турачылар дугайында медээ чыыр, дыңнадыглар кылыр. | |||
63 | О. Сувакпитт “Кечил-оолдуң содаттары” – дайынчыныңовур-хевири | Ада-чурттуң дайынының чылдарының кадыг-дошкун байдалын илереткен одуругларны тывар. Янзы-бүрү аймак чоннарның найыралын сɵзүглелге даянып бадыткаар. Маадырлыг чоруктарны көргүскен чоргааранчыг, күштүг илереткен одуругларны тыварШүлүкте дылдың уран-чечен аргаларын тывыңар. | Совет улустуң Ада-чурттуң Улуг дайынынга дидим тулчуп турганы. Маадыр Чүргүй-оолдуң дайын-чаага эштери-биле кады киржилгези. Шүлүктүң темазын тодарадыр. Тыва эки-турачыларның эрткен дайынчы оруктарын картадан айтыр. | |||||
64 | ЧС “Кым-даа, чүү-даа уттундурбаан....” | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | ||||
65 | Ю. Кюнзегеш “Эзимнерниң ыры” | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Автор чогаалын кандыг аян, хөөн-биле бижээнин делгереңгей харыылаар. Шүлүктүң уран аргаларын тып, сайгарар.Чогаалдың адынга дүүштүр бодалын илередир. Эзим “ырызы”, “Арга ишти оркестр дег” деп темага чогаадыгдан бижиир.План тургузуп ɵɵренир | Аң-меңнерниң, хем-сугларның аажыыры болу бээр деп бодалды илереткен одуругларны шүлүктен тывар. Грамматиктиг болгаш синтаксистиг нормаларны сагып тургаш шын, тода, билдингир кылдыр чугаалап билири. Болуушкуннарны бөлүктеп билири. | ||||
66 | С. Сүрүң-оолдуң”Ус-кушкаш” деп чечен чугаазында мѳзү-шынар болгаш найырал темалары | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Ус-кушкаш биле Шиижектиң аразында харылзааны тодарадыр. Чүгле Шиижектиң эвес, өске-даа чижик куштарның уязын үреп, ажы-төлүн чок кылып турар. | Бергелерни эртип алыр дээш чүткүлдүг болуру. Ала-сааскан, шиижек, ус-кушкаш дугайында медээден чыггаш, «Тываның куштары»деп төлевилелден кылыр. | «…Амыраан Шиижек Ус-кушкашты эдерип ужуп чорупкан…» дээш, | |||
67-68 | С. Сарыг-оол “Эдер амытаннар” | 2 | Чаа тема | “Аңгыр-оолдуң тоожузундан үзүндүлер” | ||||
69-70 | М. А. Күжүгет “Азыранчып чорааш” Түңнел кичээл. | 2 | Ук чогаалда кижи биле дириг амытаннарныңаразында харылзаабаза оыур-хевирлерниңонзагай чуруттунганы | Чечен чугааның адының онзагайы. Анайы биле Чодурааның аразында чоок хамаарылганы илередир. Чогаалдың кыска планын демнежип кылыр.Өшкү кыргыдары, кажаа-хораа коптартыры – “күш-ажыл байырлалы” дээн авторнуң сөстерин тайылбырлаар. Тыва чоннуң күш-ажыл байырлалдарын сактып чугаа кылыр.«Муңчу» малчыннар дугайында чугаа кылыр. | Авторнуң маадырларга хамаарылгазы. Чечен чугааның адының онзагайы. Анайы биле Чодурааның аразында чоок хамаарылганы илередир. Чогаалдың кыска планын демнежип кылыр. | |||
Календарь-темалыг планнаашкын. 5 класс. Россия чоннарының сагыш-сеткил, мөзү-бүдүш культуразының үндезиннери (ОДНКНР)
№ | Кичээлдиң темалары | Ша- гы | Кичээлдиң хевири | Кичээлге шиӊгээдип алыр кол билиглер | Федералдыг күрүнениң өөредилге стандарттарынга дүүштүр планнаттынган түңнелдер Бүгү талалыг өөредилгениң ажыл чорудулгазын боттандырары азы БθА (УУД) | Бажыңга ажыл | Эрттирер айы, хүнү | |
план | факт | |||||||
1 | Киирилде кичээл. | 1 | Киирилде кичээл | Чечен чугааны даштындан көөрге бөдүүн ышкашсагындырар, ынчалза-даа ооң негелделер н кончуг нарын. Кыска чогаалга кол маадырның даштыкы хевирин , ооң хар-назынын, сонуургалын болгаш ооң-биле харылзаалыг кижилерни киирбишаан, номчукчунуң мурнунга айтырыгны тургузуп эккээри амыр эвес херек. Чогаалчы бодап алган чүүлүнден эң-не чугулазын шидип алгаш, ону бышкан хевирге чедирип эккээр деп чүүлдү уругларга билиндирер. | Бот-тускайлаң БθА: Ном-биле ажылдап билири. Метапредметтиг БθА: сөзүглел-биле ажылдап билири, ында кол чүүлдү тодарадып билири. Эртемге хамаарыштыр чүнү билип, кылып өөренип алырының БθА: төрээн чогаал эртеминиң сорулгаларын, өөредилге номунуң тургузуун медереп билири | Чечен чугаа номчуур | ||
2 | Эки кылган ажыл – элеп читпес алдар. | 1 | Аянныг номчулга | Көдээ ишчилерниң ажылдары-биле таныжар. Сиген ажылының ужур-дузазы кандыгыл дээрзин билип алыр. Күш-ажылга ынак болур. | Бодунуң ажылын кичээлдиң сорулгазынга, ону боттандырарынга дүүштүр башкарып билири. | Чогаадыг «Авамга дузам» | ||
3 | Тоолчулар болгаш тоолдарның чыыкчылары | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Түлүш Баазаңай, Ооржак Чанчы-Хɵɵ, Ооржак Маңнай, Салчак Бичен. | Бодунуң болгаш эштериниң чедип алган чүүлүн үнелеп билири; | Сураглыг тоолчуларның адын доктаадыр | ||
4 | Аас чогаалы болгаш фольклор. | 1 | Киирилде | Аас чогаалы, «фольклор» деп терминнер. Оларның тывылганы, нептерээни, хевирлери, ужур-дузазы. Аас чогаалыныӊ жанрларын ылгап ɵɵренир. Улустуң аас чогаалынын үнелеп, хумагалаар. | Харылзажырының БθА: өскелерге билдингир сөстерни ажыглаары; боттарының бодалдарын дүүштүрүп, ниити түңнелге келири. | Аас чогаалының хевирлерин тус-тузунда чыыр | ||
5 | Тоолдар | 1 | Чаа тема ɵɵредириниң кичээли | Дириг амытаннар дугайында, хуулгаазын, анаа азы “кара” тоолдар. | Тоолдарның бөлүүн тодарадып билири. Номчаан тоолундан турум чугаа хевирлерин тодарадып билири. | Таблица долдурар. | ||
6 | «Чаңгыс ой аъттыг үш алышкы» | 1 | Чаа тема өөредири | Тоолдуң жанрын тодарадыр.“Эп-найыралдыг, эртем-билиглиг болуру кедилиг” дээнинге бодунуң үзел-бодалын илередип ɵɵренир. Тоолду сценажыдып ойнаар, артисчи талантызын сайзырадыр. | Тоолдуң өөредиглиг талазын тодарадып билири. | Эртем дугайында үлегер домактар. | ||
7 | «Кускун биле бɵрү» | 1 | Чаа тема өөредири | Кускун биле Үгүнүӊ овур-хевиринде ылгалды эскерип, кайызының чаңында четпестер барын түңнээр.Ойзу чуруп кɵргүскен куштуң ролюн тодарадыр. | Уран чурумалдыг арганың чажыдын тодарадып билири, тоолда кол бодалды илередиринге ужур-дузазы. Чогаал маадырларының үүлгедиглеринге үнелел берип шыдаары. | Тоол ыдып ɵɵренип алгаш келир. | ||
8 | Түңнел кичээл | 1 | Хыналда ажыл | Улустуң аас чогаалының дугайында билип алган билиин кɵргүзер. Кыска чогаадыг бижип тура, дыл-домаанга чаа ɵɵренген сɵстерин ажыглаар. | θөредилгениң чедиишкинниг ечылдагаанын тып билири; бодунуң бодалын илередип билири; Чүвени деңнеп билири; | 1-ги улдуңда ɵɵренген чүүлүн катаптаар. | ||
9-10 | К д н «Баазаңайның тоолдары» | 2 | Класстан дашкаар номчулга кичээли | Тɵрээн чериниң алдарлыг кижилериниң дугайында сонуургап ɵɵренир, медээ чыыр. Угаан-билиин делгемчидер. Чараш аажы-чаңга чаңчыгар. | Тоол маадырының дугайында чугаалап билири. (портреди, чугаазы, бодун алдынып турары, кылып турар чүүлдери, бодун долгандыр турар кижилерге хамаарылгазы) Тоолду эдерти чугаалап, ыдып билири тоол ыдыкчызының ролюн ойнаары. | Анаа азы “кара” тоолдарга хамаарыштыр чурук чуруур. | ||
11 | «Тос шилги аъттыг Өскүс-оол» | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тоолдуң бɵлүүн тодарадыр. Өскүс-оолдуң мерген угааннын чижектер-биле бадыткап, бодунуң үзел-бодалын илередип ɵɵренир. Тоолда кирген саннарның утказын тайылбырлаар, ɵске чоннарның тоолдары-биле деңнээр. План тургузар. Хуулгаазын тоолдан чогаадырын шенээр. | θскүс-оол чүзү-биле боду ышкаш бөдүүн маадырлардан онзаланып турарыл? Бодунуң ажылын кичээлдиң сорулгазынга, ону боттандырарынга дүүштүр башкарып билири; аас болгаш бижимел хевирге дыңнадыг тургузуп билири; Эштериниң арга-сүаезин, санал-оналын өөренип, үнелеп көөрү. | Караты-Хаанга характеристика бижиир. | ||
12-13 | Үлегер домактар болгаш чечен сɵстер | 2 | Холушкак хевирниң кичээли | Үлегер домактарның кол-кол темалары, тургузуу үлегер домактар, чечен сөстер аас чогаалыныӊ кандыг жанрынга хамааржырын тодарадыр. | Үлегер домактар биле чечен сөстерни ылгап билири, темаларын тодарадып билири. Аас чогаалының биче жанр-хевирлерин билири. | Үлегер домактар чыып бижиир. | ||
14 | Үлегер домактар болгаш чечен сɵстер | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Эрги, чаа үлегер домактар. Үлергер домактарның темалары | Бодунуң ажыл-чорудулгазының түңнелдерин, кайы хире билип ап турарын баш бурунгаар билири; Аразында сүмележип тургаш ниити түңнелди үндүрүптери. Шын, чиге, тодаргай айтырыг салып билири | Кижизидилге темазынга үлегер домактар чыып бижиир. | ||
15 | ЧСК “Аравыста мɵɵрейлежиил!” | 1 | Кичээл-маргылдаа | Уруглар тыва улустуң аас чогаалын ɵɵренип эрткеш, аңаа хамаарыштыр билиглерин хынажып, мɵɵрейлежир. | Хынап болгаш деңнештирип билири. θөредиглиг сорулганы боттары тодарадып билири. Билип алганын түңнеп билири. Эжи-биле сүмележип тургаш, ниити түңнелди үндүрүп кады ажылдаары | Янзы-бүрү темаларга үлегер домактар | ||
16 | Түңнел кичээл. | 1 | Хыналда ажыл | Улустуң аас чогаалының дугайында билип алган билиин кɵргүзер. Кыска чогаадыг бижип тура, дыл-домаанга чаа ɵɵренген сɵстерин ажыглаар. | θөредилгениң чедиишкинниг ечылдагаанын тып билири; бодунуң бодалын илередип билири; Чүвени деңнеп билири; | 2-ги улдуңда ɵɵренген чүүлүн катаптаар. | ||
17 | Тывызыктар | 1 | Холушкак хевирниң кичээли | Тывызыктарны темалар аайы-биле бөлүктээри, тургузуу | Салдынган сорулганы чедип алыр дээш кылыр ажылын боду планнап билири. Билдинмес чүүл бар болза, катап айтырып тургаш, билип алыр аргалыг. Кошкак эштеринге дуза кадып билири; | Кижизидикчи утка-шынары | ||
18 | Тывызыктар дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тывызыктарның аас чогаалыныӊ кандыг жанрынга хамааржырын тодарадыр. Тывызыктажырының чурумун сактып аар. | Кичээнгейлиг дыңнаары, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары. | Тывызыктар чыып бижиир | ||
19 | С. Сүрүң-оол «Хунажык» | 1 | Хыналда | Тоолдуң тема, идязы. Кол овур-хевирлерге характеристика. Медерелдиг, шын номчуп билири | Даалгаларны шын кылыр дээш үлегер-биле ажылдап өөрениринге бодун чаңчыктырар. Хайгаарап көрүп тургаш, түңнел үндүрүп билири. | Номчаан чүүлүнүң утказын билири | ||
20 | ЧСК Эдертиг «Тарааның тывылганы» | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Билиглерни, мергежил, чаӊчылдарны быжыглаар, хынаар. | Башкы-биле кады кичээлдиң сорулгазын салып билири | Чогаадыг «Тараам турда тодуг-ла мен» | ||
21 | Авторлуг тоолдар дугайында билиг | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Тоол авторлуг болур. Авторлуг тоолдар вариантыларлыг болбас. Чажыт утканы илереткен маадырланы чураан болур. | Кичээнгейлиг болуру, өөренген билиглерин, дүрүмнерин сактыры, практика кырынга ажыглаары | Авторлуг тоолдардан номчуур, кол утказы. | ||
22 | С. Серен «Ном биле Портфель». | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | “Ном биле Портфель” деп басняның кол утказын тайылбырлаар. Чогаалда кандыг кижилерни шоодуп чураанын илередир, амыдырал-биле холбаалыг чугаа кылыр. Мактаныкчы, билииргек болуру кандыгыл дугайында диспут кылыр. Портфельдиң аажы-чаңын көргүске сөстерни, сөс каттыжыышкыннарын ушта бижиир, түңнел үндүрер. | Багай үүлгедиглер кылырынга кижилерни чүү чүве ыдалап, чыгап турарыл? Чогаалда кандыг кижилерни шоодуп чураанын илередир, амыдырал-биле холбаалыг чугаа кылыр. | Басняны доктаадыр | ||
23 | Лидия Иргит «Теве» | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Басняның тургузуу: үлегер домак, чечен сɵс | Басняның моралын тодарадып билири. | Тыва улустуң аас чогаалында | ||
24 | ЧСК Чогаадыг «Баснялрның маадырлары бистиң аравыста» | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Өɵренген теориялыг, практиктиг билиглеринге даянып, амыдырал-биле холбаалыг харылзаалыг чугаа бижип ɵɵренир. | Айтырыг салып, чугаалажып билири. Кижи бүрүзү бодунуу-биле аңгы көрүштүг, үзел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири.Чүвени деңнеп, бөлүктеп билири. | |||
25 | К д н В.Эренчин «Ийи ɵңнүк» | 1 | Класстан дашкаар номчулга кичээли | Харыысалгалыг болуру деп чүл? | В. Л. Эренчин – эң-не баштай аът дугайында ырлап үнүп келген чогаалчы | Номчуттунар | ||
26 | Түңнел кичээл. | 1 | Хыналда ажыл | Билиглерни, мергежил, чаӊчылдарны быжыглаар, ханыладыр | 3-кү улдуңда ɵɵренген чүүлүн катаптаар. | |||
27 | Л. Б. Чадамба “Аян чорук” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Бойдус чурумалындан эпитеттер, деңнелгелер ушта бижиир.Тожунуң байлааның дугайынде немелде медээлерни чыып тургаш, буклет кылыр. | Тоожунуң утказынга дүүштүр план, карта тургузур. Азас дугайында кандыг тоолчургу чугааны кымдан дыңнааныл, чаа чүнү билип алганын, сонуургаанын чугаалаар.Л. Б. Чадамба – тыва уруглар чогаалының үндезилекчизи. | Бойдус чурумалын ушта бижиир. Дылының уран-чечени. Айтырыгларга харыылар.
| ||
28-29 | М. С. Эргеп “Өдүгенде чайлаг” | 2 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Өнер-оолдуң чаа эштеринге ижигип чаңчыга бергенинге кымнар салдарлыг болганын тодарадыр. “Бүгүкежик - Чер-иеде”деп домактың утказын тайылбырлаар. Чогаадыг «Эң-не сонуургаан эгем» | М.С.Эргеп дугайында билип алыр. “θдүгенде чайлаг” деп чогаалының бижиттинген төөгүзү. Чогаалдың утказын эдерти чугаалап ɵɵренир. Тожу улузунуң амыдыралының чамдык онзагай талаларын сɵзүглелден тывар. Башкның дузазы-биле кичээлдиң сорулгаларын салып билири. | “Өдүгенде чайлагның» маадырлары» деп темага кроссвордтан тургузар. | ||
30 | Ш. М. Суваң “Кара-Баштыг” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Аганак биле Кара-Баштыгның аразында чугааның эң кол бодалын канчаар билгенин бот-тускайлаң илередип ɵɵренир. Кара-Баштыгның медээзиниң дугайында нелелден бериңер. “Кара-Баштыг - бичии маадыр” деп темага кыска чогаадыгдан бижиир. | Автор кандыг кижил, бодунуң “Кара-Баштыг” деп чогаалы-биле номчукчуларны чүү чүвеге өөредир бодааныл? Чогаалдың төөгүлүг болуушкуннар-биле харылзаазы.Кара-Баштыгның маадырлыгчоруунуң дугайында делгереңгей чугаалап ɵɵренир. | Чечен чугааның планын тургузар. Чогаалдың төнчүзүн улаштыр чогаадыр. | ||
31 | ЧСК “Кым эң-не сагынгырыл?” | 1 | Хыналда кичээл | Билиглерни, мергежил, чаӊчылдарны быжыглаар, ханыладыр | Номчаан чогаалдарынга тест тургузар. | |||
32 | ЧСК “Бедик-Борам мунупкаш...” | 1 | Чугаа сайзырадылгазының кичээли | Боду чогаадып ɵɵренир. Дыл-домаан сайзырадыр. Чогаадыгга ɵɵренген чогаалдарының маадырларын киириштирер. | План ёзугаар өөренген материалын сайгарып билири. | Аът дугайында үлегер домактар | ||
33 | О. Ө. Сувакпит “Россияга алдар” С. Б. Пюрбю “Ынак Тывам” А. Үержаа “Ие дылым” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Шүлүктүң тургузуунуң онзагайын, катаптаашкыннарны ажыглаан сорулгазын илередир. Тыва болгаш бодунуң төрээн чериниң дугайында чогаалдар чыып бижиир, тɵɵгүзүн тодарадып ɵɵренир. Төрээн дыл дугайында ажык чугаа кылыр. Шүлүктүң бижиттинген аянын, дыл-домаан, уран-чечен аргаларын сайгарар. | Шүлүктүң аян-хөөннүн тодарадыр. Аянныг номчуп ɵɵренир. Шүлүктүң адын улам тодарадыр. Шүлүкте кол бодалды илередир.Шүлүктүң маадырының четкен черлериниң аттарын ушта бижиир, карта-биле ажыл. Шүлүктүң кол бодалын илереткен одуругну тып ɵɵренир. Шүлүкте уран-чечен аргаларны тывар | “Россия биле Тыва кады 100 чыл” чогаадыкчы ажыл. «Төрээн Тывам» деп чогаадыг-чурумалдан бижиир. | ||
34 | М. А. Күжүгет “Азыранчып чорааш...” | 1 | Чаа теманы тайылбырлаарының кичээли | Чечен чугааның адының онзагайы. | Авторнуң маадырларга хамаарылгазы. Чечен чугааның адының онзагайы. Анайы биле Чодурааның аразында чоок хамаарылганы илередир. Чогаалдың кыска планын демнежип кылыр. | Чогаадыг “Кɵдээ аалга” | ||
35 | Түңнел кичээл | 1 | Хыналда кичээл | Чыл дургузунда өөренген чүүлдерниң билип алганын хынаары. | Чечен чогаалдарның аймаан, жанрын, хевирин, темазын, идеязын, авторнуң бодунуң бодалын, маадырларның аразында харылзаазын тодарадып билири. Ынак чогаалдарынга чогаадыглар, иллюстрациялар өске-даа чогаадыкчы ажылдар камгалаары. Презентация көргүзер. | Номчуттунар, номчукчунуң демдеглелин долдурар. |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Материалы для участия во Всероссийском конкурсе мастер-класса учителей родного языка и литературы «Туган тел» учителя родного языка и литературы МБОУ «Чувашско-Бурнаевская СОШ» Алькеевского муниципального района Республики Татарстан
Материалы для участия во Всероссийском конкурсе мастер-класса учителей родного языка и литературы «Туган тел» учителя родного языка и литературы МБОУ «Чувашско-Бурнаевская СОШ» Алькеевского...
рабочая программа родного языка и литературы
рабочая программа...
Материалы на Всероссийский конкурс мастер-класса учителей родного языка и литературы "Туган тел" учителя родного( чувашского) языка и литературы МБОУ "Альшеевская средняя общеобразовательная школа Буинского муниципального района РТ" Зайцевой А.П.
Заявка для участия в заочном туре Всероссийского конкурса Туган тел.Согласие на бработку персональных данных.Сочинение - эссе "Мои методические находки".Портфолио. Материалы по воспитат...
Рабочая программа "Родной язык" 10 класс.Рабочая программа "Родная литература" 10-11 класс.
Рабочая программа "Родной язык" 10 классРабочая программа "Родная литература" 10-11 класс...
Образовательная программа родного языка и литературы
Образовательные программы по родному языку и родной литературе в 5, 6, 8 классах...
Образовательная программа родного языка и литературы
Образовательные программы по родному языку и родной литературе в 5, 6, 8 классах...