Олимпиадные задания по осетинской литературе
олимпиадные задания

Министерство образования и науки РСО - Алания

ГАПОУ «СКАТК» СП «Северо - Кавказский лесной техникум»

Методическая разработка

по дисциплине «Осетинская литература»

Олимпиадные задания

                                                                                 Разработчик преподаватель

                                                                               Елоева А.Т.

                                                                                _____________________

                                                                                “__”_________ ____ г.

Алагир 2018 год

Пояснительная записка

Задания для  олимпиады по учебной дисциплине «Осетинская литература» составлены с учётом базовых компонентов литературного образования, основных видов деятельности обучающихся и их возраста.

Цель олимпиады:

- повышение мотивации обучающихся к изучению сокровищ родной литературы;

- выявление и поддержка наиболее талантливых обучающихся в области изучения родной художественной литературы, активизация их творческого потенциала.

Задачи олимпиады:

- пропаганда научных знаний;

- развитие у обучающихся интереса к научной деятельности;

- развитие внеурочных форм работы с обучающимися;

- дальнейшее интеллектуальное развитие и профессиональная ориентация обучающихся.

Работа включает в себя задания, которые помогают выявить знание текстов художественной литературы, а также проверить теоретико-литературные и историко-культурные знания. Также в работу включены творческие задания, при выполнении которых выявляются творческие способности обучающихся, умение создавать разные по жанру и стилю тексты, последовательность и логичность изложения, следование нормам речи.

Задания выполняются на отдельных листах, в любой последовательности. Переписывать формулировки заданий не нужно, достаточно указать их номер. На выполнение работы отводится 2 часа.

Максимальное количество баллов, которое можно получить за выполнение заданий олимпиады – 53.

Ответы к заданиям олимпиады прилагаются.

Олимпиадон  хӕслӕвӕрдтӕ

1. Хъуыды ма кӕныс?

- Чи радта ӕнусон сыгъзæрин уадындз Ацæйæн?

- Цавӕр тæрхон рахастой адæм Азау æмæ Таймуразæн

- Чи у ирон драматурги æмæ театры бындурæвæрæг?

 - Цы у «Ирон фӕндыр»-ӕн йӕ сӕйраг темӕ?

 -Чи рахуыдта Гӕдиаты Секъайы адӕмон фыссӕг?

2. Æмбисæндтæ кæронмæ ахæццæ кæн:

1. Хистæрæн йæ фындз амæрз...

2. Æгады бæсты...

3. Чи цас федта...

4. Цæваг галæн...

5. Æргом дзырды...

3.  «…Йæ зæрдæйы райгуырæн бæстæйы туг цæджджинагау фыхт, æмæ, чъырсудзæнау, пиллон уагъта йе´мбæстон ирон адæмы мæтæй…» - загъта Аксойы тыххæй:

    а) Хетæгкаты Къоста;

    б) Æгъуызаты Иуане;

    в) Гæдиаты Секъа;

    г) Хъаныхъуаты Инал.

4.  Колыты Аксойы æмдзæвгæ «Мах фыд» - ы алы строфа дæр у:

    а) курдиат хицауадмæ;

    б) курдиат ирон адæммæ;

    в) хицæн курдиат Хуыцаумæ;

    г) курдиат ныййарæгмæ.

5.  Мамсыраты Темырболатæн йæ зарджыты сæр уыд:

    а) уарзондзинад;

    б) ирон адæмы алыгъд Туркмæ;

    в) туркаг адæм æмæ ирон адæмы´хсæн ахастдзинæдтæ;

    г) пысылмон адæмты хæст уырысы паддзахы ныхмæ.

6. Хъаныхъуаты  Иналы очерк «Ирон хъæуы»-йæн йæ идейон хæс у:

    а) равдисын ирон хъæуæн йæ арæзт;

    б) адæмы 'гъдæуттæ, адæмы цардыуаг, психологи равдисын;

    в) равдисын ирон хъæуы сæйраг проблемæтæ;

    г) ирон хъæуы рæзт равдисын.

7. «Йæ худ–хæдмæл карчы хуызæн, йæ цъæх цухъхъа та дæрдджын, иу ран сæракæй æмпъызт, иннæ ран–хъуымацæй».

Ацы ныхæстæ хауынц Хъанынъуаты Иналы  очерк «Ирон хъæуы»-йы:

    а) Данелмæ;

    б) Гутимæ;

    в) Бимболатмæ;

    г) Мацимæ.

8. Къоста йе 'мдзæвгæ «Ракæс» ныффыста:

    а) Бетъырбухы Аивадон академийæ куы сыздæхт;

    б) Стъараполы гимназы куы ахуыр кодта;

    в) фыццаг хатт хасты куы уыд;

    г) дыккаг хасты рæстæг.

9. Ссар ӕмӕ  сраст кӕн литературон уацмыстӕй ист скъуыддзӕгты рӕдыдтытӕ:

-Горӕтмӕ куы бахӕццӕ дӕн, уӕд ноджы тынгдӕр бацин кодтон, уымӕн ӕмӕ хӕстӕгмӕ федтон уынджы фӕйнӕфарс дӕлӕмӕдзыд хӕдзӕрттӕ.Искуы-иуӕй фӕстӕмӕ уыдысты каукъул, ӕлыгӕй кӕнӕ хъуджы фаджысӕй сӕрст. Афтӕ мӕм каст, цыма тыхджын дымгӕ куы рацӕуа, уӕд  сӕ ӕд къус, ӕд къопп быдырмӕ фӕхӕсдзӕн.

(Хъаныхъуаты И. «Ирон хъӕуы»)

-Дзӕгъӕл мӕ ныууагъта мӕ мад,

Нӕ зонын мӕ фыды рӕвдыд,

Нӕ бӕстӕй  фӕхицӕн дӕн сонтӕй.

Кӕмдӕрты ӕнӕсӕронӕй,

Ӕдыхӕй, ӕцӕгӕлонӕй

Мӕ фӕззӕг  ӕрвыстон фыдбонтӕй…

(Хетӕгкаты Къоста. «Ракӕс»)

10.  Баххӕст кӕн цухгонд бынӕттӕ:

Хетӕгкаты Къоста райгуырдис …… хъӕуы.  1881 азы бацыд ахуыр кӕнынмӕ  ... Къостайы Терчы зылды хицау фӕсырдта куыд «…». Ахастой йӕ … азы ӕмгъуыдмӕ. Къостайы чиныг «…» мыхуыры рацыд … азы.

Къоста йӕ цардӕй ахицӕн … азы.

11. Ранымад бынӕттӕ кӕцы фысджыты нӕмттимӕ баст сты

- Нар

- Ганис

-Джызӕл

-Дӕллагхъӕу

- Брут  

12. «Мӕгуырӕг, ирон сылгоймаг! Цымӕ кӕд фервӕздзынӕ дӕ цагъайраг уавӕрӕй?»-цавӕр ӕвирхъау ныв фенгӕйӕ загъта ацы ныхӕстӕ фыссӕг.

13. Цӕй аххосӕй афтыд ирон адӕмы иу хай Туркмӕ 1865 азы?

14.  Куыд ӕмбарыс Къостайы ацы рӕнхъытӕ:

Къордгай ныйистӕм, ныууагътам нӕ бӕстӕ.

Фос дӕр ма афтӕ ныппырх кӕны сырд.

15. Æрдзур Брытъиты Елбыздыхъойы «Уæрæседзау»-ы мидис æмæ йæ ахадындзинадыл абоны царды.

16. Ныффысс ирон арфæтæ (10 бæрц)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

17. Райхал æмбисонды хъуыды:

  «Хистæр-зондамонæг, кæстæр-æгъдаудæттæг».

18. Дзанайты Иваны литературон фæсномыг у:

а) Фидиуæг                   б) Мулдар           в) Бадилон              г) Нигер

19. Бадилатæ уыдысты:

а)Уæллагкоймæгтæ                б) Дыгуры уæздæттæ                  в) Кæсæгæй

20. Хетӕгкаты Къостайы æмдзæвгæ «Додой» -йы дзырд «фыййау» амоны:

а) æххуырст лæг         б) æрыгон лæппу    в) раздзог    г) хистæр куырыхон лæг  

Дзуӕппытӕ олимпиадон  хӕслӕвӕрдтӕн

1. Хъуыды ма кӕныс?

- Чи радта ӕнусон сыгъзæрин уадындз Ацæйæн? (Ӕфсати)

- Цавӕр тæрхон рахастой адæм Азау æмæ Таймуразæн (хъоды бакӕнын)

- Чи у ирон драматурги æмæ театры бындурæвæрæг?

(Брытъиаты Е)

- Цы у «Ирон фӕндыр»-ӕн йӕ сӕйраг темӕ? («Ирон фӕндыр»-ӕн йӕ сӕйраг темӕ у адӕмы бартыл тох)

-Чи рахуыдта Гӕдиаты Секъайы адӕмон фыссӕг? (Абайты Васо)

 2. Æмбисæндтæ кæронмæ ахæццæ кæн:

1. Хистæрæн йæ фындз амæрз æмæ йæ зондæй бафæрс.

2. Æгады бæсты мæлæт хуыздæр.

3. Чи цас федта, уый бæрц зоны.

4. Цæваг галæн йæ сыкъа сæтты.

5. Æргом дзырды къæм нæй.

3. «…Йæ зæрдæйы райгуырæн бæстæйы туг цæджджинагау фыхт, æмæ, чъырсудзæнау, пиллон уагъта йе´мбæстон ирон адæмы мæтæй…» - загъта Аксойы тыххæй:

    а) Хетæгкаты Къоста;

    б) Æгъуызаты Иуане;

    в) Гæдиаты Секъа;

    г) Хъаныхъуаты Инал.

4.  Колыты Аксойы æмдзæвгæ «Мах фыд» - ы алы строфа дæр у:

    а) курдиат хицауадмæ;

    б) курдиат ирон адæммæ;

    в) хицæн курдиат Хуыцаумæ;

    г) курдиат ныййарæгмæ.

5. Мамсыраты Темырболатæн йæ зарджыты сæр уыд:

    а) уарзондзинад;

    б) ирон адæмы алыгъд Туркмæ;

    в) туркаг адæм æмæ ирон адæмы´хсæн ахастдзинæдтæ;

    г) пысылмон адæмты хæст уырысы паддзахы ныхмæ.

6. Хъаныхъуаты  Иналы очерк «Ирон хъæуы»-йæн йæ идейон хæс у:

    а) равдисын ирон хъæуæн йæ арæзт;

    б) адæмы 'гъдæуттæ, адæмы цардыуаг, психологи равдисын;

    в) равдисын ирон хъæуы сæйраг проблемæтæ;

    г) ирон хъæуы рæзт равдисын.

7. «Йæ худ – хæдмæл карчы хуызæн, йæ цъæх цухъхъа та дæрдджын, иу ран сæракæй æмпъызт, иннæ ран – хъуымацæй».

Ацы ныхæстæ хауынц Хъанынъуаты Иналы  очерк «Ирон хъæуы»-йы:

    а) Данелмæ;

    б) Гутимæ;

    в) Бимболатмæ;

    г) Мацимæ.

8. Къоста йе 'мдзæвгæ «Ракæс» ныффыста:

    а) Бетъырбухы Аивадон академийæ куы сыздæхт;

    б) Стъараполы гимназы куы ахуыр кодта;

    в) фыццаг хатт хасты куы уыд;

    г) дыккаг хасты рæстæг.

9. Ссар ӕмӕ  сраст кӕн литературон уацмыстӕй ист скъуыддзӕгты рӕдыдтытӕ:

-Хъӕумӕ куы бахӕццӕ дӕн, уӕд ноджы тынгдӕр ӕрӕнкъард дӕн, уымӕн ӕмӕ хӕстӕгмӕ федтон уынджы фӕйнӕфарс дӕлӕмӕдзыд хӕдзӕрттӕ.Искуы-иуӕй фӕстӕмӕ уыдысты каукъул, ӕлыгӕй кӕнӕ хъуджы фаджысӕй сӕрст. Афтӕ мӕм каст, цыма тыхджын дымгӕ куы рацӕуа, уӕд  сӕ ӕд къус, ӕд къопп быдырмӕ фӕхӕсдзӕн.

(Хъаныхъуаты И. «Ирон хъӕуы»)

-Дзӕгъӕл мӕ ныууагъта мӕ фыд,

Нӕ зонын мӕ мады рӕвдыд,

Нӕ бӕстӕй  фӕхицӕн дӕн сонтӕй.

Кӕмдӕрты ӕнӕсӕронӕй,

Ӕдыхӕй, ӕцӕгӕлонӕй

Мӕ уалдзӕг  ӕрвыстон фыдбонтӕй…

(Хетӕгкаты Къоста. «Ракӕс»)

10. Баххӕст кӕн цухгонд бынӕттӕ:

Хетӕгкаты Къоста райгуырдис 1859 азы 15 октябры Нары хъӕуы.  1881 азы бацыд ахуыр кӕнынмӕ  Бетъырбухы Аивӕдты академимӕ. Къостайы Терчы зылды хицау фӕсырдта куыд «змӕнтӕг элемент». Ахастой йӕ фондз азы ӕмгъуыдмӕ. Къостайы чиныг «Ирон фӕндыр» мыхуыры рацыд 1898 азы.

Къоста йӕ цардӕй ахицӕн 1906 азы.

11. Ранымад бынӕттӕ кӕцы фысджыты нӕмттимӕ баст сты

- Нар (Къоста)

- Ганис (Гӕдиаты Секъа)

-Джызӕл (Коцойты Арсен)

-Дӕллагхъӕу (Брытъиаты Елбыздыхъо)

- Брут  (Хъаныхъуаты Инал)

12. «Мӕгуырӕг, ирон сылгоймаг! Цымӕ кӕд фервӕздзынӕ дӕ цагъайраг уавӕрӕй?»-цавӕр ӕвирхъау ныв фенгӕйӕ загъта ацы ныхӕстӕ фыссӕг. (Смайли мӕстыйӕ Дойоны фӕсонтӕ ставд лӕдзӕгӕй ныццавта)

13. Цӕй аххосӕй афтыд ирон адӕмы иу хай Туркмӕ 1865 азы?

(дин)

14.  Куыд ӕмбарыс Къостайы ацы рӕнхъытӕ:

Къордгай ныйистӕм, ныууагътам нӕ бӕстӕ.

Фос дӕр ма афтӕ ныппырх кӕны сырд

(нӕй иудзинад адӕммӕ)

15. Æрдзур Брытъиты Елбыздыхъойы «Уæрæседзау»-ы мидис æмæ йæ ахадындзинадыл абоны царды.

 ____________________________________________________________

 16. Ныффысс ирон арфæтæ (10 бæрц)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

17. Райхал æмбисонды хъуыды: 

  «Хистæр-зондамонæг, кæстæр-æгъдаудæттæг».

18. Дзанайты Иваны литературон фæсномыг у:

а) Фидиуæг                   б) Мулдар           в) Бадилон              г) Нигер

19. Бадилатæ уыдысты:

а)Уæллагкоймæгтæ                б) Дыгуры уæздæттæ                  в) Кæсæгæй

20. Хетӕгкаты Къостайы æмдзæвгæ «Додой» -йы дзырд «фыййау» амоны:

а) æххуырст лæг        б) æрыгон лæппу    в) раздзог    г) хистæр куырыхон лæг  

Ирон литературӕйӕ олимпиадон хӕслӕвӕрдтӕ арӕзт сты Ирон ӕвзаг ӕмӕ литературӕйы программӕйы ӕрмӕджы бындурыл.

Куыстытӕн аргъ кæнгӕйӕ, уӕлдай хъусдард хъуамӕ цӕуа сфӕлдыстадон куысты хӕрзхъӕддзинадмӕ.

Хӕслӕвӕрдтӕ баххӕст кӕнынӕн лӕвӕрд цӕуы 2 сахаты

Баллты нымæц