Олимпиадные задания по бурятской литературе.Творческая секция
олимпиадные задания (10, 11 класс)

Буряад уран зохёолоор

олимпиадын даабаринууд

Зохёохы секци                                          буряад уран зохёол, X класс

1. М.Р. Чойбоновой «Минии нүхэд – амида бурхад» гэhэн зохёол анхаралтайгаар уншаад, өөрынгөө нүхэр гү, али нүхэд тухайгаа  hанамжаяа бэшэгты. (Танай нүхэд: аба эжы, сугтаа һураһан нүхэр, нүхэд, хүршэ г.м.). Темэеэ өөрөө шэлэгты.(20б)

«Минии нүхэд – амида бурхад»

Залгалаа олон жэлнүүдэй саанаһаа

Заларжа ерээ жама ёһоор,

Далгалаа торгон хадагуудаар золгон,

Дабшан байдаг минии нүхэд  - амида бурхад!

Һайхан сэдьхэлтэй, һаруул харасатай

Хэтын хэтэдэ жаргалаа уряалан,

Һаргама ухаан, ажабайдалай үргэн зам

Хаанашье ябахадаа, дэлгэхэнь лэ болтогой!

Хара үхэл, үншэрхэ зобохые

Хэтын хэтэдэ даран саралсажа,

Хайрата эхэ, түрэһэн дайдадаа

Хайра хүндэеэ үргэхэнь болтогой!

Минии нүхэд, сэлмэг, сэсэн,

Минии нүхэд, золоор халиһанта,

Минии нүхэд, ухаатайт, буянтайт,

Минии нүхэд – амида бурхад!

Холын замда аянда гарахадаа,

Хариин дайдада нютагаа һанахадаа,

Дурсан гуниглан, зүүдэндээ үзэдэгби,

Минии нүхэд – амида бурхад!

Ажабайдалдатнай алибаае хүсөөд,

Арад түмэндөө хүндэтэй, хайратай,

Үри хүүгэдтэтнай үнэрые айладхаад,

Үлэнэб шүтэн, баяраа хүргэн.

Минии нүхэд, минии найдал,

Минии хүсэтэ – бурхад байял!

                                        (М.Р. Чойбонов)

2.Буряадай мэдээжэ уран зохёолшон Ч. Цыдендамбаевай шүлэг анхаралтайгаар уншаад, байгаали тухай өөрынгөө нэгэ шүлэг дурадхагты.(40б)

                                                    «Сэсэгхэн»

«Һэрюухэн hэбшээндэ

Хэзээдэш сэнгүүл

Зунай саг дулаахан,

Зугаалха хүхюул!

Талымни дорюухан

Таряае харыш!

Арюухан, халуухан

Абяае шагныш!

Улаахан залаашни,

Намаашни хэдыб?

Арюухан талымни

Гоёонол, мэдыш!

Торгоор хэн шамайе

Монсогойлон уяаб?

Хэзээ, хэн набшышни,

Эшышни будааб?

Эреэхэн зүгыхэн

Ерээ гү, хэлыш!

Хэзээ бэ, мүнөө гү,

Шэмээ гү тоhыш?

Улаахан залаашни,

Намаашни хэдыб?

Арюухан талымни

Гоёонол, мэдыш!

Сэгээхэн агаарта

Сэнгүүхэн ургааш!

Сүлөөтэй арюухан

Хүдөөдэ жаргааш!

Шэрүүхэн бороодо

Сохюулан hэргыш!

Дулаахан туяада

Дулаасан сэнгыш!

Улаахан залаашни,

Намаашни хэдыб?

Арюухан талымни

                                   Гоёонол, мэдыш!»  (Ч. Цыдендамбаев)

3.Түрэл нютаг тухайгаа багахан найруулга–зураглал бэшэгты. Темэеэ өөhэдөө шэлэгты. (Танай нютагай хада уула, уһан горход, булаг, мэдээжэ хүнүүд тухай г.м. болон бусад тухай бодомжологты). (40б)

Буряад уран зохёолоор

олимпиадын даабаринууд

Зохёохы секци                                          буряад уран зохёол,    XI класс

1-дахи даабари: Ородой суута поэт СА Есениндэ 125 ойн баярта  зорюулан, "Вот уж осень улетела..."гэһэн шүлэгые буряад хэлэндэ оршуулжа туршагты.(30б)
"Вот уж осень улетела..."

Вот уж осень улетела,

И примчалася зима.

Как на крыльях, прилетела

Невидимо вдруг она.

Вот морозы затрещали

И сковали все пруды.

И мальчишки закричали

Ей «спасибо» за труды.

Вот появилися узоры

На стеклах дивной красоты.

Все устремили свои взоры,

Глядя на это. С высоты

Снег падает, мелькает, вьется,

Ложится велой пеленой.

Вот солнце в облаках мигает,

И иней на снегу сверкает.

2 даабари Доро үгтэһэн темэнүүдэй нэгые шэлэн, эссе бэшэгты.(30б)
«Оньһон үгэ оншотой», «Буряад таабариин нюусанууд», «Буряад арадай дуунууд», «Нютагайм домогууд», «Минии дуратай онтохонууд», «Буряад арадай онтохошод, үльгэршэд», 1920–30-аад онуудай буряад уран зохёол», «Дайнай үеын уран зохёол», «Мүнөө үеын буряад уран зохёол», «Буряад уран зохёол тухай

3 даабари.Дайн тухай багахан найруулга бэшэхэ (40б)