урок
план-конспект урока (6 класс)

Сценарий урока

 Дата проведения:  20.12.2019 г.

Место проведения: МОУ Корсукская  СОШ

Учитель: Ольхеева Инга Вячеславовна

Тема урока: «Тоогой нэрэ»

Учебник: Буряад хэлэн

Автор: Д.Д.Доржиев, Б.Д.Цыдыпов 2013г

Тип  урока: повторение и закрепление изученного материала.

Оборудование: презентация на тему « Имя числительное», мультимедийный  проектор, опорная схема, карточки, ребусы,  рабочая тетрадь, ноутбук с выходом в Интернет, интерактивная доска (презентация), листы оценочные.  

Виды деятельности: фронтальная, индивидуальная, групповая и парная.

Предметнэ: Түрэл буряад хэлэеэ юундэ шудалха хэрэгтэйб, тэрэ ямар үүргэ  дүүргэнэб,буряад хэлэеэ , мэдэхэ ёhотойб, үшөө hайнаар уншажа, зүбөөр бэшэжэ,  хөөрэлдэжэ шадаха гэжэ оролдохоб гэhэн эрмэлзэл түрүүлхэ; тоогой нэрэ  тухай мэдэсэ практика дээрэ hорихо; тоогой нэрэ  зүб харуулжа, тэрээн соо хэн ба юун тухай хэлэгдэhые элирyyлхэ; тоогой нэрэ илгаха,  ондо ондоо үгэнүүд соо хэрэглэжэ шадаха, асуудалнуудта hураха, кроссворд хаража гү, али текст уншажа харюу үгэхэ; текстын удха дамжуулха.

Метапредметнэ:

Һурагша бүхэндэ өөрынгөө мэдэсэ шалгажа, мэдэсэ дээрээ өөрөө дабтаха юумэ  , шадабари нэмэн оложо, ойлгосоёо бэхижүүлжэ, мэдэсэеэ хэрэглэжэ шадаха шадабари ойлгуулха.

Личностнэ:

Һурагшадта даабари дүүргэhэнэйнгээ hүүлээр зүб  гү,  али буруу  хэhэнээ, хэр зэргэ ойлгоhоноо элирyyлхэ, мэдэсэеэ шалгаха,  багшатаяа болон нүхэдтэеэ дүн гаргаха шадабари ойлгохо.

Хэшээлэй ябаса:

1.Эмхидхэлэй γе   (Вводно-мотивационно этап) (Хүгжэм аалиханаар зэдэлнэ).

Сайн байна, үхибүүд! Бэе бэе руугаа хаража энеэлдэебди. Би таанарта hайн hайханиие хүсэнэб. Бидэ бэе бэедээ hайниие хүсэебди. Мүнөөдэр бэрхээр ажал хэхэбди гэжэ би найданаб. Һуугты.

2.Фонетическэ hорилго дүүргэлгэ :тоо тоолоебди (самбарта бэшэээтэй).

3.Хэшээлэй темэ элирүүлгэ: Бидэ мүнөөдэр  таанартай  буряад арадай ёһо заншал тухай уншахабди, анхаралтайгаар харагты, тиигээд энэ хэшээлдээ юун тухай хөөрэлдэхэбди гэжэ хэлэжэ үгэхэт.

 А)Эхэнэр хүнэй наһан ба  хубсаһан. интерактивная доска (слайд 1-2-3)

1. Бишыхан басаган 10 хүрэтэрөө хүбүүн хүнтэй адли хубсаһатай.
2. 10 наһанһаа  15 хүрэтэрөө  басаган дэгэл үмдэдэг.
3. 15-һаа 20 наһанай хоорондо, ута хамсытай басаган дэгэл үмдэжэ, һиихэ, шураг, элдэб зүүдхэл зүүхэ.
4. Хадамда гаража, һамган болоходоо, айлай гал гуламтын эзэн эхэнэр болоно.

(Энэ текстын тоогой нэрэнүүд нэрлэгты, паарта дээрэтнай тоо бии. Өөһэдөө бэеэ шалгагты.(индивид.хүдэлмэри).Зүб даа. Хэшээлнай ямар зорилготой байха гэжэ hананат?

4.Операционно-содержательно этап :

Дэбтэрнүүдээ нээгээд, hара үдэрөө бэшэгты.

Б) Ямар хэлэлгын хубиие тоогой нэрэ гэдэг бэ?

(Ямар нэгэн тоо, дугаарлал нэрлэжэ, хэды? Хэдыдэхи? г.м. гэһэн асуудалнуудта харюусадаг  хэлэлгын хубиие тоогой нэрэ гэнэ. )

• Тоогой нэрэнүүд бүридэлөөрөө ямар байдаг бэ? Жэшээнүүдые харагты.

(Тоогой нэрэ бүридэлөөрөө юрын болон бүридэмэл гэжэ илгардаг.)

• Тоогой нэрэнүүд удхаараа хайшан  боложо илгардаг бэ?

(Тоолоһон, Дугаарлаһан, Суглуулһан, Баглуулһан)

• Нэгэ үгэһөө бүридэһэн тоогой нэрые ямар тоогой нэрэ гэдэг бэ? (Юрын)
•  Хоер үгэһөө бүридэһэн тоогой нэрые ... ямар тоогой нэрэ гэдэг бэ? (Бүридэмэл)

В) Тоонуудые бэшэмэл болгогты. (карточкаар хүдэлмэри).

1. Димын  3  дүү басаган 100 хүрэтэр тооложо шададаг.
2. Шэнэ жэлэймни бэлэг соо 5 яблока, 2 груша , 4 апельсин, 3 шоколад байгаа.
3. Урдаһаамни  2 моритой хүн ерэжэ ябана.

Дэбтэрнүүдээрээ hэлгэлдээд. Бэе бэеэ шалгагты.Сэгнэлтын тэмдэгүүдые табигты.

( Сэгнэлтэнүүд – хабсаргалта харагты). Хэн «5» абааб?»4»? «3»? «2»? Гараа γргэгты.(паарна хүдэлмэри).

 Г)Үхибүүд, таанад таабаринуудые тааха дуратай гүт? (Дуратайбди). Тиигээһаа мүнөө энэ хэшээлдээ таабаринуудые таахабди?

Дүрбэн хүбүүд нэгэ малгайтай. (Стол). Табан hамгад табуулаа нэгэ гэртэй (гар,бээлэй). Табан аха дyyнэр нэгэ нэрэтэй, ондо ондоо бэетэй (гарай хургад). Арбан солдат арадаа мульhэ ургэлбэ. (Хурганууд ба хюмhанууд).  

Даабари: Энэ таабаринууд сооhоо тоонуудые оложо илгаралаарнь хубарилан бэшэгты.(опорно схемэнүүд). Дэбтэрнүүдээрээ hэлгэлдээд. Бэе бэеэ шалгагты.Сэгнэлтын тэмдэгүүдые табигты.( Сэгнэлтэнүүд – хабсаргалта харагты). Хэн «5» абааб?»4»? «3»? «2»? Гараа γргэгты. (паарна хүдэлмэри).

Д)Гарай гимнастика

Энэ томо хурган – минии убгэн аба,

Энэ хурган – минии хугшэн эжы.

Энэ хурган – минии аба.

Энэ хурган – минии эжы,

Энэ хурган – би оорооб.

Энэ хамтадаа мини гэр булэ.  

Е ) Наадан « Дуугарлаһан тоо hамараа»

Ё) Эдэ тоонуудые суглуулһан болгожо, мэдүүлэлнүүдые зохёон  бэшэебди.

( индивид.хүдэлмэри) 2,3,8,(хоюулан, гурбуулан,наймуулан).

Физминутка : музыка(элементы ёохора).

Ж) Эдэ тоонуудые баглуулһан  болгожо бэшэгты. 10 ,20,40,100,2000.     (арбаад, хорёод, дүшөөд,зуугаад, хоёр мянгаад). Дэбтэрнүүдээрээ hэлгэлдээд. Бэе бэеэ шалгагты.Сэгнэлтын тэмдэгүүдые табигты.

( Сэгнэлтэнүүд – хабсаргалта харагты). Хэн «5» абааб?»4»? «3»? «2»? Гараа γргэгты.(паарна хүдэлмэри).

З) Эдэ тоогой нэрэнүүдые  бүридэлөөрөөнь  бэшэгты.  Найман, хоёр мянга арбан табадахи, миллион, ерэн долоон, юһэ,хорин долоон, далаад, зуун арбан найман.  (юрын: Найман,  миллион, юһэ, далаад); (бүридэмэл: хоёр мянга арбан табадахи, ерэн долоон, хорин долоон, зуун арбан найман). Дэбтэрнүүдээрээ hэлгэлдээд. Бэе бэеэ шалгагты.Сэгнэлтын тэмдэгүүдые табигты.

( Сэгнэлтэнүүд – хабсаргалта харагты). Хэн «5» абааб?»4»? «3»? «2»? Гараа γргэгты.(паарна хүдэлмэри).

И)Эдэ ребус  таагты ямар тоо бэ? Оршуулагты. интерактивная доска (слайд 4)

 пять,   два,

 число,  восемь (фронтально ажал)

• К) Тоогой нэрын зохилдол. ( карточканууд ба ажалай дэбтэр соо хүдэлмэри).  

Дугаарлаһан                         Суглуулһан                               Тоолоһон

Н.п  Гурбадахи                     табуулан                                       долоон

Х.п  

З.п  

У.п  

Зб.п

Хм.п

Г.п    Гурбадахиһаа             табууланһаа      долоонһоо

• Л) Тоогой нэрын хамаадал.

Табамни  - 1 нюур      Табаншни – 2 нюур            Табаниинь  -  3 нюур

Л) Синтаксическэ шүүлбэри  хэгты.

Сэсэгмаада мянга мүнгэ абань үгэбэ.

5. Хэшээлэй дүн: 

- Энэ хэшээлдэ ямар шэнэ hонин юумэ таа мэдэхэ болобот?

  - Энэ хэшээлэй ямар юумэнь таанадта hайшаагдааб?

6. Рефлекси: Хэшээлэйнгээ зорилго дүүргэбэ гээшэ гүт? Юун гэжэ hананат?Стол дээрэ шалгалтын саарhа абажа, тэмдэглэгты харюу.

8. Гэрэй даабари : карточкануудаар ажаллана(1 вариант,2 вариант,3 вариант).

- Гурбан янзын даабариhаа нэгыень шэлэжэ абаад дүүргэхэт. Хэрбээ бултыень хэжэ шадааhаа бултыень хэгты, үгы хада нэгыень хэжэ болохо.

- Танай бултанай харюу  намда hайшагдаа, бултандатнай hайн сэгнэлтынь тэмдэгүүдые табихаб.

Хэшээл дүүрээ, дахин уулзатараа баяртай!

Приложени

Эхэнэр хүнэй наһан ба  хубсаһан.

1.        Бишыхан басаган 10 хүрэтэрөө хүбүүн хүнтэй адли хубсаһатай.

2.        10 наһанһаа  15 хүрэтэрөө  басаган дэгэл үмдэдэг.

3.        15-һаа 20 наһанай хоорондо, ута хамсытай басаган дэгэл үмдэжэ, һиихэ, шураг, элдэб зүүдхэл зүүхэ.

4.        Хадамда гаража, һамган болоходоо, айлай гал гуламтын эзэн эхэнэр болоно.

Карточка 1

1.        Димын  3  дүү басаган 100 хүрэтэр тооложо шададаг.

2.        Шэнэ жэлэймни бэлэг соо 5 яблока, 2 груша , 4 апельсин, 3 шоколад байгаа.

3.        Урдаһаамни  2 моритой хүн ерэжэ ябана.

Опорно  схемэ

Дүрбэн хүбүүд нэгэ малгайтай. Табан hамгад табуулаа нэгэ гэртэй . Табан аха дүүнэр нэгэ нэрэтэй, ондо ондоо бэетэй . Арбан солдат арадаа мүльhэ үргэлбэ.

Гарай гимнастика

Энэ томо хурган – минии убгэн аба,

Энэ хурган – минии хугшэн эжы.

Энэ хурган – минии аба.

Энэ хурган – минии эжы,

Энэ хурган – би оорооб.

Энэ хамтадаа мини гэр булэ.  

Наадан « Дуугарлаһан тоо hамара»

62 -  далан наймадахи, 78 - зуун гушан нэгэдэхи , 131-  жаран хоердохи,  4008-  наймадахи,  8-  дүрбэн мянга наймадахи,  787- табин хоердохи - 22, долоон зуун наян долоодохи,  52 - хорин хоердохи. 

Карточка 2

Эдэ тоогой нэрэнүүдые  бүридэлөөрөөнь  бэшэгты.

Найман, хоёр мянга арбан табадахи, миллион, ерэн долоон, юһэ,хорин долоон, далаад, зуун арбан найман.  

Эдэ ребус  таагты ямар тоо бэ? Оршуулагты.

Карточка 3

                                                  Тоогой нэрын зохилдол

Дугаарлаһан                         Суглуулһан     Тоолоһон

Н.п  Гурбадахи                     табуулан               долоон

Х.п  

З.п  

У.п  

Зб.п

Хм.п

Г.п    

Карточка 4                                  

                                              Тоогой нэрын хамаадал.

Табамни  - нэгэдэхи нюур      Табаншни – хоёрдохи нюур            табаниинь  -  гурбадахи нюур

Шалгалтын саарhа