Инга Вячеславовна Ольхеева

   «Скажи  мне    - и  я забуду.

               Покажи  мне  – и  я  запомню.

               Дай  мне  действовать  самому     – и  я  научусь »     Китайская  мудрость

О себе

 Ольхеева Инга  Вячеславовна, учитель бурятского языка и литературы, муниципальное общеобразовательное учреждение Корсукская средняя общеобразовательная школа. Образование: высшее профессиональное, Иркутский государственный университет, 2009год.Участвовала на X областном образовательном форуме  в межрегиональной научно-практической конференции «Бурятский язык: история и современность» с докладом «Формирование основ духовно – нравственного развития в образовательном процессе ДОУ» в 2014г.  В 2016г. приняла участие в работе межрегиональной научно-практической конференции «Историко-культурное наследие в языке, литературе, и фольклоре», посвященной 100-летию со дня рождения Шаракшиновой Н.О. с докладом  «Требования ФГОС ООО к современному уроку бурятского языка». В 2016г. дала открытое внеклассное мероприятие «Амаралтын Yдэр» в 7-8 классах в рамках Межрегионального круглого стола с участием представителей Министерства образования Иркутской области и Министерства образования и науки республики Тыва по теме «Актуальные вопросы преподавания русского языка как неродного». Учитель является победителем  в  окружном конкурсе  «Лучший педагог этнокультурного образования в  образовательной организации» в рамках XII областного образовательного форума  «Образование Прибайкалья – 2016г». Ученики Инги Вячеславовны ежегодно становятся победителями  и призерами муниципального этапа Всероссийской олимпиады по бурятскому языку. Конкурс лучших практик в рамках цикла общероссийских и межрегиональных информационных и практических мероприятий « Язык и культура народов России: сохранение и развитие» в номинации « Лучшая практика работы отдельной образовательной организации»  – победитель(диплом) 2019г; Всероссийский профессиональный фестиваль « Педагог года – 2020г» в номинации « Педагогическая практика» (Педагоги России-2020г) - победитель(диплом)2020г.

Книги, которые сформировали мой внутренний мир

Эрдэни-Хайбзун Галшиев "Зерцало мудрости", В.А. Сухомлинского "Сердце отдаю детям", М.Булгаков "Мастер и Маргарита", Ремарк "Три товарища", Ф.Саган "Ангел-хранитель".

Мой взгляд на мир

       Хөөрсэ нютагай дунда hургуулида 19 жэлэй туршада хүдэлжэ байгаад, энэ сэдьхэлэй оёорто түрэhэн һанал бодолоо  таанадай анхаралда хэлэхэ дурадхаха дуран хүрэнэ. һүүлшын жэлэй туршануудта үхибүүд буряад хэлэндэ  муу боложол байна. Юундэб гэхэдэ, мүнөө үеын гэртэхин гансал  ород хэлэн дээрэ харилсадаг болоһониинь бултанда мэдээжэ.Булаг мэтэ бурьялжа байдаг буряад һайхан хэлэмнай һүүлэй хэдэн жэлэй     турша соо тиимэшье һайнаар бурьялхаяа болишонхой. Түрэл хэлэеэ аргааханаар мартажа байһамнай ехэл гомдолтой байна даа. Тиимэһээ жэнхэни хэлэн тухай сэдьхэл соогоо үнихэнэй һанажа ябаһан хүсэл, бодол, һанамжа, дурадхалтаяа шадал зэргээрээ арад зонтоёо хубаалдаха гэжэ шиидээд, энэ хүсэлөө мүнөө бэелүүлхэмни.Тэрэ гэнжэтэн үнгэрһэн 50-60-аад онуудай хүнүүд жэншэдгүй һайнаар буряад хэлэн дээрээ уншадаг, бэшэдэг байгаа, харин мүнөө үеын олонхи залуушуул, үхибүүд халта хоёр гурбан үгэнүүдые холбуулан, мэнэ һая хэлэндэ ороһондол дутуу ядуу абяа гардаг, үгышье гэбэл оройдоошье дуугардаггүй. Ушарынь гэхэдэ, ургажа ябаа залуушуулнай, тодорхойлбол, ашанар, гушанарнай огто буряадаараа хөөрэлдэхэеэ болижо байна. Үшөө саашань нэмэжэ хэлэбэл, залуушуулнай хорёо соохи хонидойнгоо мөөрэдэгыеншье, маарадагыеншье мэдэхэеэ болихонь гээшэ гү? Теэд яахаб даа, халагламаар байна. Гэбэшье адаг тулюурхан буряад арадбди гэхын аргагүй. Ушар юуб гэхэдэ, ямаршье арадһаа дутуугүй түүхэ домогтойбди, хэлэ бэшэг, толитойбди,эрдэм бэлигтэйбди, уран зохёолтойбди.Элинсэг хулинсагһаамнай мүнөө болотор дамжуулагдажа ябаһан буряад хэлэмнай баян дэлгэр, онсо илгаань гэхэдэ, олон диалектнууд бии юм. Ондоогоор хэлэбэл, нютаг зоной хэлэн. Жэшээлбэл: хориин, сонгоол, сартуул, монгол, эрхүү гэхэ мэтэ. Ород араднай тоогоороо буряад арадһаа яаха аргагүй олон байхадаа, дороһоо ургажа ябаһан залуушуулнай сэсэрлиг (саадһаа), һургуулиһаа эхилээд,ород хэлэн дээрэ зугаалхадаа, түрэл хэлэеэ өөһэдөөшье мэдэнгүй мартана ха юм даа. Энэмнай гайхалгүй. Минии һанахада, түрэл хэлэеэ бага балшар наһанһаа үзэжэ эхилбэл, тон үдхатай, таарамжатай хэрэг болоно. Мүн гэртэхинэй һүргаал, заабари баһал эндэ ехэ үүргэ дүүргэнэ гэхэдэ, алдүү болохогүй. Үхибүүдэй сэсэрлигүүд хадаа бүряад хэлэ хүгжөөлгын, зоной дүнда нэбтэрүүлгын эхин түрүүшын шата гэжэ тоолохо ёһотойбди. Ганса бидэ, бүряад арад зон,хэлэеэ мартажа байна бэшэ, бэшэшье зарим нэгэн арадүүд үгы болон хосорно. Зүгөөр тулюурхан наци, али гэбэл арад зон түрэл хэлэн дээрээ хөөрэлдэдэггүй, ухаалдидаггүй байбал, философско эрдэмэй удхаар хэлэхэдэ, ямаршье нацида хабаатай бэшэ болошоно. Одоол энэмнай хайша хэрэгээр хандаһан ябадал гээшэ. Өөрыгөө хүндэлһэн наци тон түрүүн түрэл хэлэеэ мэдээд, һүүлээрнь ёһо заншалаа, түүхэ домогоо, соёл культураяа шудалан үзэхэ эрхэтэй.Минии  һургуулида һуража байхада, Совет гүрэнэй байха сагта, партиимнай дээдэ дарганар ябан ошон советскэ арад түмэн нэгэдэмэл нэгэ наци болохо гэжэ тоолодог байгаа. Тэрэ үедэ:-“Түргэн долорхонь хэрэгтэй. Хаана, хэзээ, хэндэ хэрэгтэй юм манай буряад хэлэн?”- гэлдээд, зарим түрэлхид үхибүүдээ ород һургуулида оруулдаг байһан. Буряад хэлэн болбол буряад арадай эртэ урда сагһаа хойшо һанал бодолоо ойлголсожо ябаһан үндэһэн хэлэниинь мүн гээшэ. Манай эхэ эсэгэнэр, уг гарбалнууд хэдэн зуун жэлдэ өөһэдынгөө түрэл хэлэн дээрэ хөөрэлдэжэ, һанал бодолоо ойлголсожо, ажахыгаа, соёл культураяа хүгжөөхын түлөө оролдожо, нягта наринаар хадагалан, мүнөө хүрэтэр асарһан түүхэтэй. Илангаяа үхибүүдые эрдэм номдо һургаха, хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ түрэлхи хэлэн айхабтар шухала үүргэ дүүргэдэг шуу. Ушарынь, үхибүүд анха түрүүн хэлэндэ ороходоо, эхэ эсэгынгээ, аха эгэшынгээ хэлэжэ, заажа үгэхэн хэлэн дээрэ ухаагаа зүбөөр, хүсэд һайнаар гүйлгэжэ, алибаа юумэ ойлгожо, хэлэжэ һурадагынь мэдээжэ. Энэ хадаа тэдэнэй ухаан бодолой хүгжэлтын эхин үе болоно. Тиимэ дээрэһээ түрэл хэлэеэ улам саашань хүгжөөхэ талаар яһала ажал ябуулагдана. Мүнөө буряад хэлэеэ дэмжэхэ, хүгжөөн нэбтэрүүлхэ гэһэн үйлэ  хэрэгүүд үргэн дэлисэтэйгээр ябуулагдажа эхилэнхэй. Сэхэ руунь бодомжолон хэлэхэдэ, эгээл түрүүн гэртэхидэй, үхибүүдэй сэсэрлигүүдэй, һургуулинуудай нүлөө аргагүй хэрэгтэй болоод байна. Жэл бүхэн буряад хэлэнэй үдэрнүүд гээд үнгэргэгдэнэ. Мүн гүрэн засагнай, “Усть – Ордын Үнэн ”, “Буряад-Үнэн” сонимнай, радио, номой сангууд,интернет ,ИГУ, БГУ түрэл хэлэеэ шудалха үйлэ хэрэгтэ бага бэшэ туһаламжа үгэнэ. Тиигээшье һаа, дутуу дунданууд бии гээшэ. Хүдөөгэй һургуулинуудта түрэл хэлэн дээрээ үзэхэ методико, пособинууд болон номууд хомор байна. Хэнэйшье мэдэһээр, сагнай хүндэ хүшэр, номуудые худалдажа абаха мүнгэн зөөри дуталдана.Теэд тон түрүүн буряад хэлэеэ шудалхын тула һургуулинуудта үзэхэ таарамжатай учебнигүүдые, уран зохёолшодойнгоо номуудые хэблэхэ сагнай ерээ.  Мүнөөнэй буряад үхибүүд хари хэлэндэ түргэн һурана, харин түрэл хэлэеэ тоохоошье болишонхой. Энэмнай иихэдээ ямар хүсэл, эрмэлзэл, ухаан гээшэб? “Түрэл хэлэеэ мэдэхэгүй хүн хэн гээшэб?”- гэжэ асууха дуран заатагүй хүрэнэ. Зарим залуушуулнай оройдоо буряадаараа хөөрэлдэхэшьегүй , арай шамай юрын ярилдаанай үгэнүүдые холбожо байхадань ехэ һанаа зоборитой.Эндэ эдэнэр зэмэтэй бэшэ. Эжы, абамнай анхан сагһаа хойшо түрэл хэлэеэ һураха үедэнь туһалаагүй байшоо магад. Арадай шэг шэнжэнь шэг шарайһаа дулдыдаггүй, гансал түрэл хэлэнһээ болодог гээшэ. Хүн ямар хэлэн дээрэ ехэнхидээ хөөрэлдэнэ бэ, тэрэл хэлэн соо ухаан бодолынь гүйжэ, һанаа сэдьхэлынь хүдэлжэ, ямар арадай хэлэн байһан бэ гэжэ ойлгодог. Тиигэбэл жэнхэни буряад хэлээрээ “Би ёһотой буряадби” гэжэ хэлэхэ эрхэтэй болоно бшуу. Тиихэдэ эхэ мэтэ түрэл буряад хэлэеэ огто мэдэхэгүй заримашуул хэд болоно гээшэб? Хэншье бэшэ, али магад ондоо яһатан болохоёо һанаа гү?Би заримдаа өөрын. хэрэгээр Харганада ошоходоо, буряад залуу нүхэдтэй гудамжада уулзахадаа, удаан нюурыень шарайшалан, байза, ород гү, али буряад хэлэн дээрэ дуугаралтайб гэжэ бодожо үзэдэг болонхойб  Дахин дабтан һануулха дуран хүрэнэл даа, буряад хэлэмнай гүрэнэй хэлэн.“Байгал далайн уһан мэтэ тунгалаг буряад хэлэмнай”- гээд, бэлигтэй поэт Мэлс Самбуев нэгэ шүлэг соогоо дэмы хэлээ бэшэ. Буряад һайхан хэлэмнай булаг мэтээр бурьялжал байг лэ. Жэнхэни буряад хэлэнэйнгээ жэгүүр далиие үшөө дээшэнь үргэе! Яалай!!!

Портфолио: