хэшээлдэ хэрэглэхэ ажалай дэбтэрнууд
учебно-методический материал

  Энэрхы hайхан сэдьхэлтэй

  Эжыгээ hанажа ябаарай.

  Хамаг ашыень харюулан,

 Хододоо эжыгээ энхэржэ ябаарай!

      Хүндэтэ һурагша!

       Өөрыгөө хэр зэргэ хүдэлһэнөө сэгнэжэ,

иимэ тэмдэг табигты ( V).

                            ойлгооб         заримыень           ядарааб

                                           ойлгооб

Би өөртөө  “___” сэгнэлтэ табинаб

8-дахи ангиин һурагша

___________________

                                     буряад хэлээр

                                    ажалай дэбтэр

Хэшээлэй сэдэб :    _________________

Һануулга

Даабари

1. Текст сооhоо деепричасти , причастинуудые түүжэ, хоёр бүлэг болгон хубааха.

          Һэеы гэр барихадаа, тон түрүүн ханыень бодходог юм. Ханануудаа бодхоод, гэрээ барижа захалхадаа, амануудыень  бэе бэедэнь тааруулжа амалуулдаг. Мүнөө үедэ hэеы гэр хаража, аргагүй hонирхон хараашалдаг юм. Һэеы гэртэ айлшалжа оробол, эгээ түрүүн малгайгаа тайламсаар, хутагаа буулгадаг заншалтай.

Һануулга

Гэрэй даабари

   Үгтэһэн зурагаар дахуулалнуудые элбэгээр хэрэглэн, онтохо зохеогты.

Дүрбэдэхи даабари

              Өөрынгөө зохеоһон үреэл хооһон мүрнүүд соо бэшэгты.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

                Нүхэрэйм сэгнэлтэ

2. Ехэнхидээ деепричасти , причастинууд мэдүүлэл соо ороходоо, мэдүүлэлэй ямар гэшүүн болоноб гэжэ элирүүлээд, хүсэнэг соо дороһоонь хоердохи  мүр соо бэшэгты.

Хоердохи даабари

Мэдүүлэл дүүргэгты, илгаатай байһан ушарлагшые дэлгэрэнгы болгогты.

........    ...........      ........... шанажа, дээжээ үргэнэбди.

Гурбадахи даабари

Номоо 93 нюурта нээгээд, үгтөөтэй дүрим уншаад, энэ 4 мэдүүлэл сооhоо дахуулалыень олоод, ямарынь  юрын ба бэеэ дааhан бэ  гэжэ элирүүлэгты.

         Газаа сэлмэжэ, hэеы гэр харагдаба.

        Тэнгэри сэлмэжэ, hэеы гэр харагдаба.

       Тэнгэриин сэлмэхэдэ, hэеы гэр харагдаба.

        Тэнгэри  үүлэеэ тараажа, сэлмэг болобо.

Ажалайдэбтэр

Буряадхэлэн

6 класс

Интеллект-карта «Тэмээн»

Гэрэйдаабари

Табанхушуумалайнэгыеньшэлээд,

интеллект-карта зохёогоодерэхэ.

Толи

Зогдор - грива

Бүхэн - горб

Сомсог - шпоры

Табгай - лапа

Энгин - верблюдица

Ботогон - верблюжонок

Дугшаха–лениво рысить

Хэрзэгы – жестокий

Уураг- молозиво

Хирээ – ворон

Бэрхэшээл – трудность

Мээхэй - нежный

Хэшээлэйтемэ:_________________________

Даабари. Yгүүлэлсооһоотэмээнгэжэүгыепадежнүүдээртааруулжабэшэгты

Нэрын падеж ____________________

Хамаанай падеж__________________

Зүгэй падеж______________________

Yйлын падеж_____________________

Зэбсэгэй падеж____________________

Хамтын падеж____________________

Гаралай падеж____________________

Даабари. Таабаринуудыетаагты.

1. Гайхамшагехэбэетэй,

Газартахүрэмэдэлһэтэй

Гэгээн шара зула.        

                                           ____________________

2. Yглөө 4 хүлтэй,

Yдэр 2 хүлтэй,

Yдэшэ 3 хүлтэй.

                                           _____________________

3. Гарта барижаболохогүй,

Галдашатахагүй,

Газардэлхэйгээрдүүрэн.

                                            ______________________

4. Хүлгаргүйаад,

Хүүргэбаридаг.

                                             ______________________

Даабари. Тусшүлэгсоодоогуурзураатай

юумэнэйнэрэнүүдэй падеж тэмдэглэгты.

Yншэнсагаанботогонтухай

Урдынсагайгунигтайдомог

Абяагүйхэнхүүгэдшагнажа,

Анхаранхадуунабытдаа.

Эриг саган энгинэхэhээ

Эрьюухэрзэгыхоёрбаяшуул

Нарайнялхаботогыетаһалжа,

Гансатаүншэрүүлһэнгэхэ.

Эхынгээуурагһүмбэйамсаагүй,

Дулааханхоншоорыньүнэсөөгүй

Гунигтаабтаһанботогохон

Эхэеэбэдэрхэеэгарааһэн.

Харгызамданьһүрэгхирээнүүд,

Yлэнхооһоншононуудушараа.

Хүнһөөлшэрүүнхайрагүй

Амитанолдоогүйл, халагдаа.

Замай хүндэбэрхэшээлнүүдые

Эрэлхэгзоригтойгоордабажа,

Энхэргэнмээхэйэхэтэеэ

Золгохожаргалтайбайбал ха.

«Гэдэргэээрьенбүхараарай!» -

ГэжэЭхэньуяранзахиба.

Бэеэбарингүйэрьехэдэнь,

Хоёрхүлтэйхүйхэрнүүд

Хайратаэнгинэхын

Халуунамииеньтаһалба.

Нилээдхүндэашааень,

Нюргандээрэньхаяба.

Холшоржааханнаһандаа

Эхынэнхэрэлүзэхээрхэгүй,

Дууһашагүйхаргыгаарашаашэрээд,

Дугшажалябахазаяатайбайбагү?