Конспект урока по теме «Гал могой жэл»: дайнай үеын хүдѳѳгэй ажалшад
план-конспект урока (9 класс) по теме

Сэдэб: «Гал могой жэл»: дайнай үеын хүдѳѳгэй ажалшад.

Класс: 9

Зорилго: Ц. Жимбиевэй «Гал могой жэл» гэhэн роман дабтан бэхижүүлгэ.  Уран  зураашадай дайн тухай зурагуудтай танилсалга ба тэрээн дээрэ хүдэлэлгэ

Хэшээлэй янза: бэхихүүлгын хэшээл.

Хэшээлэй онол арга: кластер, синквейн 

Буряад литератураар шадабари: (предметные) уран зохёолшын бодол зүб ойлгохо; зохёолой гол удха элирүүлжэ hураха графическэ бүридхэлгэ, схемэ хэрэглэжэ hураха геройнуудай дүрэнүүдээр, зохёолой гол удхаар бүридхэжэ, аман хэлэлгэ хүгжѳѳхэ.

Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтын дүнгүүд (личностные):

Метапредметные: бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): багшатаяа хамта хэшээлэйнгээ зорилго табижа hураха, хэшээлдэ юу хэлэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо, ѳѳрынгѳѳ ажал сэгнэхэ.

Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД): номоор хүдэлхэ, текст сооhоо асуудалнуудта харюу олохо, текстын удха дамжуулха, уран зурагуудаар танилсаха, зураг дээрэ хүдэлхэ.

Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД): Бүлэг бүлэгээрээ хүдэлхэ, хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо.

Хэрэглэхэ  хэрэгсэлнүүд: ном, самбар, мультимедиа, смайлигууд, зурагууд.

Хэшээлэй ябаса.

1. Эмхидхэлэй уе.

Багша: - Сайн байна, үхибүүд! Һара тоогоо бэшэеэ.

2. Мэдэсэ дуудалгын шата.

Слайд 1.

Багша: Нэгэдэхи слайд дээрэ  Аркадий Пластовой «Дайсан ниидэжэ гараба» (Фашист пролетел) гэhэн зураг гээшэ. Энээние анхаралтайгаар хараад хэлэгты.

- Ямар саг харуулагданаб? (Дайнай үе саг)

- Хүбүүн юу хэжэ байгааб? (Мал адуулжа байгаа)

- Юундэ хүбүүн мал хаража байгааб? (Эрэшүүл дайнда мордоhон байгаа)

- Юундэ хүбүүн хэбтэнэ? (Дайсанда будуулаад)

- Ганса хүбүүн хэбтэнэ гү? (Үгы, хажуугаарнь үхэр мал буудуулжа унаhан байна)

- Нохой яажа байнаб? (Зобоhондоо улижа байна)

Багша: Харахада, иимэ гоё зунай сагта, hайхан дайдада аюул, зоболон болоод байна. Энэмнай дайн, шуhата дайн ха юм даа.

Уран зурааша Аркадий Александрович Пластов 1893 ондо турэhэн. Энэ зурагаа 1942 ондо одоол дүлэтэ дайн соогуур бэшэүэн байна. СССР-эй Арадай уран зурааша болоно.

Слайд 2.

Багша: Хоёрдохи зураг дээрэ Солбон Ринчиновэй «Һаалишадай фермэ дээрэ» (На молочной ферме).

Солбон Раднаевич Ринчинов 1936 ондо Баргажанай аймагай Хилгана нютагта турэhэн, РСФСР-эй габьяата уран зурааша гээшэ.

- Энэ зураг дээрэ юу харанабта? (hаалишад үнеэдээ hаажа байна)

- Ямар саг харуулнаб? (Зунай ехэ hаалиин саг)

- Хэд эндэ хабаадажа байнаб? (Эхэнэрнүүд, үхибүүд)

Даабари: Энэ хоёр зураг хараад, бодожо үзэгты; Мүнѳѳ хэшээлдээ юун тухай хѳѳрэлдэхэбди? (Дайнай уеын хүдѳѳгэй ажалшад тухай)

Багша: Энэмнай мүнѳѳ хэшээлэй сэдэб болоно.

Зай зорилгомнай ямар байхаб?

Зорилгомнай: Дайнай үедэ юу хэдэг байгааб хүдѳѳгэй ажалшад? Ямар туhа эхэ орондоо хүргѳѳб?

Багша: Юугээрээ энэ хоёр зураг «Гал могой жэл» гэhэн зохёолтой адлирхууб?

Дайнай эхилхэдэ, бүхы зон иимэ уряал доро ажалладаг байhан: «Бүхы шадалаа Илалтын түлѳѳ!» (Всё для фронта, всё для Победы!) 

3. Удха тайлбарилгын шата.

- Яhала hайнаар зохёолоо уншаhан байнат, тиимэhээ, багахан кластер зохёожо туршая.

Мүнѳѳ гурбан бүлэг болон ажаллахабди.

- Нэгэдэхи бүлэг: Батажабайн эжы тухай бэшэхэ.

(hаалишан, хамтын ажалда хабаадажа сүлѳѳгүй ажалладаг, үсѳѳн үгэтэй, ажабайдалай хүшэр хүндые үзэhэн, шадамар бэрхэ, бага наhанhаа уншэрhэн, hулээрнь хадамда гаража, үхибүүдэйнгээ энэрхы эжы боложо тодорhон).

- Хоёрдохи бүлэг: Сэрэн Дулма хээтэй тухай

(Батажаб хүбүүнэй абын дүү басаган тракторист мэргэжэлтэй болоhон, летчик хүбүүндэ хадамда гараhан, нэгэ хүбүүтэй, ажалдаа шадамар, бэрхэ, эрэшүүлhээ тутуугүй ажалладаг байhан, хатуу зоригтой, сэрэгэй хүбүүдтэ дулаан хубсаhа хунар бэлдэлсэhэн габьяатай).

- Гурбадахи булэг: Батажаб тухай.

(15 наhатай хүбүүхэн, дайнай урда hанаа амар наадажа ябаhан байгаа хадаа, дайнай эхилхэдэ, томо хүнэй хэдэг ажал хэрэгтэ хабаадалсана, колхозой моришоноор худэлхэдэнь бэлэн бэшэ байна. Һуниин харанхыда моридоо алдахаhаа hэргылнэ, ургэhэ нойроо диилэжэ ядан зобоно, айдаhаниинь хүрэнэ.)

Тобшолол: Бүхы хүсэ шадалаараа эхэнэрнүүд болон фронтодо туhалаа.

4. Физминутка

- Бэеын  шалаа гаргая.

Булта бодожо хүдѳѳ ошоё,

Хүдѳѳдэ ажал хэхэбди,

Хажуур баряад үбhэ сабшая,

Түлеэ хюрѳѳдэнэбди,

Хюрѳѳдэжэ дүүргээд, түлеэгээ хахалнабди,

Бэрхээр ажалаа дүүргээд hѳѳргѳѳ хотоёо бусабабди,

Һуугты даа.

5. Дүн гаргалгын шата

- Энэ хэшээл дээрэ юу хээбди?

- «Гал могой жэл» гэhэн зохёолоор синквеин зохёожо туршая.

Батажаб,

Бэрхэ,  шадамар,

Айна,  манана,   харууhална,

Батажаб шадамар бэрхээр моридые манан харууhална.

Эхэ орондоо дуратай хүн.

6. Тобшолол: Иигэжэ хүдѳѳгэй ара талын зон Илалтые шэрээлсэжэ ерэhэн юм.

- Хэн  сэдэбээ ойлгооб, ногоон смайлик үргэнэ. Хэн хүсэд ойлгоогүйб шара смайлик, хэн юушье ойлгоогүйб – улаан.

7. Сэгнэлтэ табилга.

8. Гэрэй даабари: Али ба нэгэ зурагай удхаар найруулга бэшэхэ.

- Һайндаа! Баяртай!