5 класс "Ҡылым" дәрес өлгөһө.
план-конспект урока (5 класс)

Предмет: Башҡорт (дәүләт) теле.

Класс: 5

Дәреслек: Башҡорт теле: М.Ғ.Усманова, З.М. Ғәбитова, Г.Н. Абдулхаева.

Дәреслектең авторы: М.Ғ.Усманова, З.М. Ғәбитова, Г.Н. Абдулхаева.

Биттәр:114 – 115.

Тема: Ҡылым.

Маҡсат: - уҡыусыларҙы ҡылым төшөнсәһе менән таныштырыу,

-телмәр үҫтереү, һүҙ байлығын арттырыу өҫтөндә эшләү,

-тыуған тәбиғәткә һөйөү тойғолары, ыңғай ҡараштар тәрбиәләү.

Йыһазландырыу: таблица, һүрәттәр, дидактик карточкалар.

Дәрес барышы.

Ойоштороу ваҡыты.

-Һаумыһығыҙ! Хәйерле иртә!

-Бөгөн беҙгә башҡорт теле

Яратам һине телем.

Рәхмәт һиңә, һинең аша

Алам мин яҡшы белем.

-Матур итеп ултырабыҙ.

-Уҡыусылар, синыфта бөгөн кем дежур?

Дәрестең маҡсаты менән таныштырыу.

-Бөгөн беҙ һеҙҙең менән дәрестә ҡылым төшөнсәһе менән танышасаҡбыҙ, телмәр үҫтереү, һүҙ байлығын арттырыу өҫтөндә эшләйбеҙ.

Өй эштәрен тикшереү.

-Уҡыусылар беҙ һеҙҙең менән бөгөн көҙгө урманға сәйәхәткә барабыҙ.

-Хәҙер күҙ алдығыҙға көҙгө урманды килтерегеҙ.

-Һүрәттә нимәләр күрәһегеҙ?

-Урман ниндәй төҫкә кергән?

-Тыуған яғыбыҙҙың урмандары нимәләргә бай?

-Эйе, беҙҙең урмандарыбыҙ ағастарға, еләк – емештәргә, ҡоштарға, йәнлектәргә бик бай.

-Шуның өсөн мин һеҙгә кәрзин менән бәшмәктәр алып килдем. Был бәшмәктәр ябай түгелдер, улар алтын. Ә хәҙер ошо бәшмәктәр ярҙамында өй эштәрен тикшерәбеҙ. Һәр беребеҙ бәшмәктәрҙе ала, ундағы һүҙҙе уҡый һәм урыҫ теленә тәржемә итә.

1.Уҡыусы

2.Ағас

3.Ҡыҙ

4.Өләсәй

5.Олатай

6.Терпе

7.Ҡул

8.Айыу

Һүҙлек эше.

-Уҡыусылар, ә хәҙер беҙ дәрестә осраясаҡ яңы һүҙҙәр менән танышып китәбеҙ.

Ҡылым – глагол

Ни эшләргә? - что делать?

Нимә эшләргә? - Что делать?

Нимә эшләй? – Что делает?

Яңы тема.

-Ә хәҙер уҡыусылар, таҡталағы һөйләмде уҡыйыҡ. Иң тәүҙә бергә уҡыйбыҙ.

Урманда ағас үҫә.

-Кем тәржемә итеп күрһәтә?

-Ә хәҙер эйә менән хәбәрҙе табабыҙ. (Нимә ул эйә, хәбәр?)

-Ағас – нимә? – эйә, үҫә - нимә эшләй – хәбәр.

Йомғаҡ яһау.

-Шулай итеп, уҡыусылар ҡылым предметтың эшен, хәрәкәтен, белдерә. Ни эшләй? Ни эшләргә? Ни эшләйҙәр? Һорауҙарына яуап бирә.

-Хор менән ҡабатлау.

Һүрәттәр менән эшләү, һөйләмдәр төҙөү.

-Уҡыусылар, ошо һүрәттәр буйынса “Көҙ” темаһына ҡылымдар индереп һөйләмдәр төҙөйбөҙ.

(4 – 5 һөйләмде уҡытыу).

- Бына беҙ уҡыусылар, тәбиғәтебеҙ турында ниндәй матур һөйләмдәр төҙөнөк. Тәбиғәтте һаҡлар өсөн беҙ нимәләр эшләргә тейешбеҙ?

- Әйе, дөрөҫ. Йәнлектәргә, ҡоштарға теймәҫкә, уларҙы рәнйетмәҫкә, һаҡларға тейешбеҙ.

Дәфтәрҙә эшләү.

-Дәфтәрҙе астыҡ, бөгөнгө числоны, теманы яҙып ҡуябыҙ. Матур, төҙ ултырабыҙ.

-Ошо һөйләмде дәфтәрҙәргә матур итеп яҙып ҡуябыҙ.

Урманда ағас үҫә. (эйә менән хәбәрҙең аҫтына һыҙабыҙ)

Ял минуты.

Дәреслек буйынса эшләү.

-Дәреслегебеҙҙең 114 – се битен астыҡ 281 – се күнегеүҙе таптыҡ.

-Биремен кем уҡып сыға? (Һөйләмдәр төҙөп яҙырға)

-Беренсе һөйләмде кем төҙөп күрһәтә?

-Минең атайым инженер булып эшләй.

-Һөйләмдең ҡылымын табабыҙ (булып эшләй)

-Һүҙгә һорау бирәбеҙ (нимә эшләй – булып эшләй)

(һөйләмде төҙөп бөткәс һөйләмде яҙалар)

-Башҡорт телендә ҡылым ҡайҙа урынлашҡан.

-Эйе, дөрөҫ. Ҡылым һәр ваҡыт һөйләм аҙағында килә. (1 – 2 уҡыусынан ҡабатлатыу).

Нығытыу өҫтөндә эшләү.

-Ә хәҙер үтелгәндәрҙе нығытып китәбеҙ.

-Ҡайын ағасы уйынын уйнап алабыҙ.

-Тимәк, һеҙгә ҡайындың япраҡтарын тик ҡылымдарҙы ғына йыйып алырға. (уҡыусылар берәмләшеп сыҡып йыйалар)

-Һорау бирәләр, тәржемә итәләр.

-Ә ни өсөн ҡайындың был япраҡтары тороп ҡалды?

-Әйе, улар ҡылым түгел.

-Ә хәҙер уҡыусылар мин һеҙгә йәнлектәрҙе күрһәтәм, һеҙ уларҙың нимә эшләгәндәрен әйтерһегеҙ.

1.Ҡуян нимә эшләй?

2.Терпе бәшмәк ярата.

3.Бүре саба – ырылдай.

-Тимәк, беҙ йәнлектәрҙең нимә эшләгәндәрен әйттек. Был һүҙҙәр ниндәй һорауға яуап бирҙеләр.

-Уҡыусылар, нимә эшләй һорауына яуап биреүсе һүҙҙәрҙе беҙ нимә тип атайбыҙ.

-Дөрөҫ, беҙ уларҙы ҡылым тип атайбыҙ.

Дәресте йомғаҡлау.

-Уҡыусылар, беҙ дәрестә ниндәй тема менән таныштыҡ?

-Тимәк ҡылым нимә белдереп килә?

-Тағы нимәләр белдегеҙ?

Баһалау. Һеҙ миңә дәрестә бик ныҡ оҡшанығыҙ. Шуға күрә…..

Өй эше. Һүҙҙәрҙе ятларға.