Аршаанай багша
статья на тему

Аршаанай П.М.Билдаевай нэрэмжэтэ дунда hургуулиин   буряад хэлэнэй багша Жалсанова.Л.В

Аршаанай багшын үндэр амжалта

    Буряад оромнай бэлигтэй, шадамар бэрхэ, ухаагаар хурса багшанараараа ямар баян гээшэб? Тэрэнэй гэршэлгэ болон, ноябриин 26-да  Буряад уласай  үндэhэтэ лицей-интернадай танхимай тайзан дээрэ «Эрхим багша-2015» гэhэн мүрысѳѳн табадахияа үүдээ сэлибэ. Хоер үдэрэй хугасаа соо Буряад уласаймнай абьяас бэлигтэй арбан табан багшанар дүй дүршэлѳѳ,талаангаа харуулжа, нарата түрэл оронойнгоо эгээл эрхим буряад хэлэнэй багша гэhэн нэрэ зэргэдэ хүртэхѳѳ мүрысэбэ.

      Манай Түнхэн нютагhаа, эхэ газарhаа элшэ абажа, хангай дайдаhаа хүсэ абажа, Аршаанай гуламтын алтан богоhо алхалжа,тоогүй олон шабинарта түрэл хэлэеэ заажа, буряад арадайнгаа заншал сахижа, буян хэрэг түрүүлжэ ябадаг багшамнай Маргарита Дугар-Сыреновна Шожоева энэ мүрысѳѳндэ хабаадаад, хоердохи hуури эзэлжэ, түрүү багша болоходонь, бидэ, баярыень хубаалдан,омогорхонобди,түрэл hургуулиинь багшанар!

      Энэ үндэр дабаа гаталха гэжэ шиидэхэдэнь, нэгэшье багша альгаа дэлгээгээд hуугаагүй,булта нэгэ жэгдээр бодожо, туhалhанаймнай дүнгүүд дээдэ зэргэдэ хүртѳѳ.Улаан-Үдэ хотодо арбан багшанар,дүрбэн хатарша басагад  Маргарита Дугар-Сыреновнагай тулга боложо, тайзан дээрэ «Визитна карточкаа» харуулжа, жюриин  үндэр сэгнэлтэ абаабди, тиихэдэ баhа харагшад үни удаан альга ташалгаар маанадые угтаа. Һургуулиимнай захирал, Игорь Юрьевичай  морин хуур дээрэ ирагуу хүгжэмэй зэдэлуулжэ байхадань, «Хун шубуун» хатар hургуулиимнай шабинар Сыдеева Юля, Тапхаева Дарима, Гармаева Катя, Галсанова Ирина гэгшэд гүйсэдхѳѳ. Саяна Баяртуевна хонгоодор уг гарбал тухай үльгэр түүрээбэ. Ирина Николаевна, Ханда Доржиевна, Надежда Леонидовна, Сэсэг Цыбикжаповна, Марина Очировна,Арюна Лопсоновна, Людмила Владимировна, Антонида Аркадьевна уран үгэнүүдээр, буряад хэлэнэй хэшээлдэ болоhон hонирхолтой ушарнуудые харуулжа, еохор наадаяа зэдэлүүлэн,  тайзанай шэмэглэл болобо.

 Маргарита Дугар-Сыреновна Улаан-Удэ хотын хорин юhэдэхи hургуулиин 9-дэхи ангида «Yбэлэй шэнжэ» гэhэн темээр хэшээл харуулжа, II шатын 2-дохи hуурида гараба. Шэнэ эрилтээр, түрүү онол арга хэрэглэжэ, hонирхолтой хэшээл үнгэргэбэ.

        Гурбадахи шатын дүнгүүдээр табан эрхим багшанарай дунда орожо, «Багшын дүршэл» гэhэн шатада ѳѳрынгѳѳ бэлиг шадабаряараа харагшадай анхарал, hонирхол татуулжа шадаба.

        «Багшын ажал хүнгэн бэшэ, теэд энэ мэргэжэл шэлэжэ – үри хүүгэдтэ түрэл хэлэеэ заажа, тэдэнэйнгээ еhо заншалаа мэдэжэ ябахадань, минии эгээ ехэ жаргал гээшэ. Шабинарай элүүр энхэ байдал, ухаан бодол, сэдьхэлэй баялиг багшанарта даалгатай. Һурагшадайнгаа энеэдэтэйхэн шарай харахадаа, хурсахан нюдѳѳрѳѳ намаяа харан байхадань, багшын ажал миин лэ шэлээ бэшэб гэжэ урмашанаб. Энэ ехэ хэрэгтэ Борхонова Дэмбрэн Данзановна «Хэнгэргэ» ансамблиин хүтэлбэрилэгшэ, Галсанова Дарима Санжиевна, «Аршаан Булаг»  ансамблиин хүтэлбэрилэгшэ, Мантурова Дыжит Данзановна, Түнхэн зоной буряад хубсаhа оедог дизайнер-оедолшон, Будаева Татьяна Александровна, хүгжэмшэн бологшодто харюусалгатай, хүндэхэн мүрысѳѳндэ тон ехэ туhа хүргэhэндэнь халуун баяр баясхаланиие хургэнэб».

           Манай угсаата зон энэ үндэр заяатай үгөөр hургуулиин багшанарые юрэ нэрлээгүй бшуу! Юуб гэхэдэ, бурхан багша, багша ламбагай, аба эжы багша – хүнэй наhанда эгээл сэнтэй, хэрэгтэй, дэмбэрэлтэй юумэнүүд болоно ха юм. Энээн дээрэ үшөө буряад хэлэнэй эрхим багша гэжэ нэмэгдэхэдээ, урдамнай сухаришагүй ехэ харюусалга табигдана.

         Маргарита Дугар-Сыреновнагай хэжэ байhан хэрэгынь, бэлиг габьяа, баян дэлгэр сэдьхэлынь шабинарайнь зүрхэ сэдьхэлдэ хододоо үлэг лэ. Эршэ хүсэн соогоо урма баяртай, үшѳѳ олон дабаануудые дабажа, амжалтатай хүдэлхыень Аршаанай П.М. Билдаевай нэрэмжэтэ hургуулиин багшанар үнэн зүрхэнhѳѳ хүсэнэ.

         Уншагшадай анхаралда Жалсанова Людмила Владимировнагай мүрысѳѳндэ  бэлдэhэн «Визитнэ карточка»

 Хонгоодор тухай домог

Урданай сагай уринда

Урин сагай түрүүндэ

Саг жэлэй сарюунда

Саhан юунэй

Сабхан сагаан байхада

Жэлэй юунэй

Жэгдэ hайхан байхада

Бии болоо гэhэн юумэл.

Тэрэ сагhаа

Хун шубуун эхынгээ

Хоридой эсэгынгээ

Хонгоодор угаа

Үргэн шүтэн ябагша

Үндэр ехэ Түнхэнэй

Элдин баян Таhархайн

Маха марагтанай

Уг изагуур залгаа лэ.

Маргарита Дугаровнадаа зорюулhан үгэнүүд:

1.Таhархайн дунда hургуули

Таба дүрбѳѳр дүүргээл.

2. Энхэрхэ табан эгэшэтэй

Анхарха хоер ахатай.

3.Гуша дүшэн үтэлhэнш залууш нүхэдтэй

 Гайтай баян хани.

4.Багшын ажалай жолоое

Барижа ябанал хореод жэлдэ.

5.Арбан зургаан мянган хэшээл

Ажалайнь дэбтэр соо

Алтан үзэгѳѳр бэшээтэйл.

6.Долоон зуун наян хоер классай саг

Дуhал дуhалаар суглууланхайл.

7.Аяар гурбан зуун жаран найман

Арга хэмжээнүүдые

Ажаябуулгадаа нэбтэрүүлээ.

8.Табан зуугаад шабинарта

Түрэл хэлэеэ заанал.

9.Энэл даа манай багшын

Эрдэм hургаалай дээжэ.

                      Буряад хэлэнэй хэшээлдэ болоhон hонирхолтой ушарнууд:

1.Багша орожо мэндэшэлээд, асууба:

-Зай үхибүүд гэрэй табан амитадые хэн нэрлэхэб?

-Би, би, би шабинар гараа үргэнэ.

-Зай, Сэлмэг хэлыш даа.

-Би мэдэхымбэ. Үхэр, буха, гурбан тугал.

2.Багша:- Үхибүүд, намарай байгаали харуулhан зураг зурагты.

Эржена Дулмын зураг хараад, хэлэнэ:

-Ямар амтатай зураг зураабши, эдихэ дурам хүрэнэ.

-Хайшан гэжэ нара эдижэрхихэ юм ши?

-Али, энэш наран гү, би шараhан үндэгэн гэжэ hанааб.

3.Багша класстаа оробо.

Һурагша:- Багшаа асуудал hурахада болохо гү?

Багша: -Юун болооб, асуугыш даа.

Һурагша:-Энэ ямар моодо болооб, улаан ба хара гутал үмдэхэ?

Багша:-Ай, халаг даа, тугалаа бэдэржэ,хореодонь оруулаад, тэбдэhэндээ нэгэ гуталаа hэлгэжэ үмдэхѳѳ

мартаалби,хүлисыт.

4.Багша гэрэй даабари шалгана.

-Баатар ямар бэрхэбши, хуу даабарияа зүбѳѳр хээд ерээш.

Баатар:-Үсэгэлдэр даабариимни баабаймни хээ ха юм.

Багша: Юундэ баабайш хэхэ юм?

Баатар: Теэд, эжымни сүлѳѳгүй байгаа ха юм.  

                             Түнхэнэй еохор.

1.Түнхэн дээрээ ябахадаа

Юугээр сэнтэй нютаг бэ?

Түмэн зон соо ябахадаа

Юугээр сэнтэй нүхэд бэ?

        Ябоо найдоо найдал ео

        Наялгаараа захирая.

2. Гэгээ гарахань шангалая,

Гэртээ харихань шангалая,

Үүрээ сайхань шангалая,

Үетэн тарахань шангалая,

Наран гарахань шангалая,

Наадан тарахань шангалая.

           Ябоо найдоо найдал ео

           Наялгаараа захирая.