Эрхим багша -2019
методическая разработка (6 класс)
Эрхим багша мурысоондэ жюриин гэшуудтэ дурадхагдаhан тусэбууд, материалнууд
Скачать:
Предварительный просмотр:
Yншэн сагаан ботогон
Yншэн сагаан ботогон тухай
Урдын сагай гунигтай домог
Абяагүйхэн хүүгэд шагнажа,
Анхаран хадуун абыт даа.
Эриг саган энгин эхэhээ
Эрьюу хэрзэгы хоёр баяшуул
Нарай нялха ботогые таһалжа,
Гансата үншэрүүлһэн гэхэ.
Эхынгээ уураг һүмбэй амсаагүй,
Дулаахан хоншоорынь үнэсөөгүй
Гунигта абтаһан ботогохон
Эхэеэ бэдэрхэеэ гараа һэн.
Харгы замдань һүрэг хирээнүүд,
Yлэн хооһон шононууд ушараа.
Хүнһөөл шэрүүн хайрагүй
Амитан олдоогүйл, халаг даа.
Замай хүндэ бэрхэшээлнүүдые
Эрэлхэг зоригтойгоор дабажа,
Энхэргэн мээхэй эхэтэеэ
Золгохо жаргалтай байбал ха.
«Гэдэргээ эрьен бү хараарай!» -
Гэжэ Эхэнь уяран захиба.
Бэеэ барингүй эрьехэдэнь,
Хоёр хүлтэй хүйхэрнүүд
Хайрата энгин эхын
Халуун амиень таһалба.
Нилээд хүндэ ашааень,
Нюрган дээрэнь хаяба.
Холшор жаахан наһандаа
Эхын энхэрэл үзэхэ эрхэгүй,
Дууһашагүй харгыгаар ашаа шэрээд,
Дугшажал ябаха заяатай байба гү?
Предварительный просмотр:
Ажалайдэбтэр
Буряадхэлэн
6 класс
Интеллект-карта «Тэмээн»
Гэрэйдаабари
Табанхушуумалайнэгыеньшэлээд,
интеллект-карта зохёогоодерэхэ.
Толи
Зогдор - грива
Бүхэн - горб
Сомсог - шпоры
Табгай - лапа
Энгин - верблюдица
Ботогон - верблюжонок
Дугшаха–лениво рысить
Хэрзэгы – жестокий
Уураг- молозиво
Хирээ – ворон
Бэрхэшээл – трудность
Мээхэй - нежный
Хэшээлэйтемэ:_________________________
Даабари. Yгүүлэлсооһоотэмээнгэжэүгыепадежнүүдээртааруулжабэшэгты
Нэрын падеж ____________________
Хамаанай падеж__________________
Зүгэй падеж______________________
Yйлын падеж_____________________
Зэбсэгэй падеж____________________
Хамтын падеж____________________
Гаралай падеж____________________
Даабари. Таабаринуудыетаагты.
- Гайхамшагехэбэетэй,
Газартахүрэмэдэлһэтэй
Гэгээн шара зула.
____________________
- Yглөө 4 хүлтэй,
Yдэр 2 хүлтэй,
Yдэшэ 3 хүлтэй.
_____________________
- Гарта барижаболохогүй,
Галдашатахагүй,
Газардэлхэйгээрдүүрэн.
______________________
- Хүлгаргүйаад,
Хүүргэбаридаг.
______________________
Даабари. Тусшүлэгсоодоогуурзураатай
юумэнэйнэрэнүүдэй падеж тэмдэглэгты.
Yншэнсагаанботогонтухай
Урдынсагайгунигтайдомог
Абяагүйхэнхүүгэдшагнажа,
Анхаранхадуунабытдаа.
Эриг саган энгинэхэhээ
Эрьюухэрзэгыхоёрбаяшуул
Нарайнялхаботогыетаһалжа,
Гансатаүншэрүүлһэнгэхэ.
Эхынгээуурагһүмбэйамсаагүй,
Дулааханхоншоорыньүнэсөөгүй
Гунигтаабтаһанботогохон
Эхэеэбэдэрхэеэгарааһэн.
Харгызамданьһүрэгхирээнүүд,
Yлэнхооһоншононуудушараа.
Хүнһөөлшэрүүнхайрагүй
Амитанолдоогүйл, халагдаа.
Замай хүндэбэрхэшээлнүүдые
Эрэлхэгзоригтойгоордабажа,
Энхэргэнмээхэйэхэтэеэ
Золгохожаргалтайбайбал ха.
«Гэдэргэээрьенбүхараарай!» -
ГэжэЭхэньуяранзахиба.
Бэеэбарингүйэрьехэдэнь,
Хоёрхүлтэйхүйхэрнүүд
Хайратаэнгинэхын
Халуунамииеньтаһалба.
Нилээдхүндэашааень,
Нюргандээрэньхаяба.
Холшоржааханнаһандаа
Эхынэнхэрэлүзэхээрхэгүй,
Дууһашагүйхаргыгаарашаашэрээд,
Дугшажалябахазаяатайбайбагү?
Предварительный просмотр:
«Жаргалтай гэр бүлэ»
(хүгшэн эжы аба – аба эжы – хүүгэд (аша зээнэр)
Сайн байнат, үхибүүд! Би энэ хэмжээндээ багахан хайрсаг абаад ерэбэб. Энэ хайрсаг соогоо хэрэ угhаа хойшо манай буряад зоной үе үеhѳѳнь эхэ эсэгэнэрэй үри хүүгэдтээ дамжуулжа байгаа шүтѳѳнүүд хээтэй.
I шата
Хэтэ, хутага.
- Энэ юум бэ, мэдэхэ гүт?
- Хутага, хэтэ.
- Юундэ эсэгэ хүбүүндээ хутага, хэтэ хоёрые дамжуулдаг байгааб? Энэнь ямар удхатай байгааб гэжэ hананабта?
hурагшад харюусана.
Анханhаа хойшо хутага гээшэмнай эрэ хүнэй hүлдые, наhанай эршэ хамгаалдаг зэмсэг болодог. Хэтэ болбол гал аһааха хэрэгсэл гээшэ. Гал гээшэмнай ами наhанай, дулаанай, ариг сэбэрэй, hэргэлгын hүлдэ тэмдэг ха юм даа.
- Зай, самбарта hэеы гэр харанат. Гэр хадаа гэр бүлэ бүхэнэй гуламта болоно. Гэр бүлэ соо эхэ, эсэгэ, үри хүүгэд ѳѳрын үүргэтэй.
Саарhан дээрэ эхэ эсэгын эрдэм, үүргэнүүд бэшээтэй, эсэгын эрдэмүүдые шэлэжэ баруун эрын талада няая.
Уужам ухаан.
Хатуу зориг.
Бата журам.
Гэр бүлын түшэг.
Үри хүүгэдэй һүр һүлдын зэргэ.
Эрхи.
- Анхарагты, энэ юум бэ?
- Эрхи.
- Юундэ эрхиеэ түрэлхид үхибүүдтээ дамжуулдаг байгааб? Бодомжолжо узэгты.
Урданай ёhо заншалаар тарни маанияа уншажа эрхи татахадаа, түрэлхид үри хүүгэдэйнгээ түлѳѳ буян хуряадаг байгаа, харгы замыень арюудхажа, амгалан тайбаниие, элуур энхые үршѳѳдэг hэн. Зүгѳѳр саашадаа үхибүүдынь эрхи татахадаа, түрэлхидэйнгөө хойтын буян бүтээхэ гэhэн удхатай.
Хурабша.
- Энэ юум бэ, басагад?
- Хурабша.
- Хэндэ хурабша дамжуулдаг байгааб гэжэ hананабта, ямар удхатайб?
Басагад эхэнэр болоходоо, утаһан һабагша, ульгам зүүн, алтан хайша, мүнгэн хурабшын эзэн болохо ёһотой hэн.
- Зай, мүнѳѳ эхэнэр хүнэй зүүн талада эхэ хүнэй үүргэнүүдые шэлэжэ абаад, hэеы гэрэй эхэнэр талада дээрээ няая.
Үридэ энхэрэлтэй.
Ханидаа түшэгтэй.
Гэр байраяа сэбэр байлгаха
Үнгэдэ сэбэр.
Үйлэдэ уран.
Шагай.
- Энэ юум бэ, таниба гут?
- Шагай.
- Зуб даа. Энэ ямар удхатайб?
Таанад дуулаагүй байгаа ёhотойт. Шагай дамжуулхадаа, олон үхибүүдтэй боложо, уг гарбалаа үргэлжэлүүлээрэйт гэhэн удхатайгаар эхэ эсэгэнь ухибүүдтээ дамжуулан үгэдэг байгаа.
Шонын hабар.
-Энэ юунэй hабар бэ?
- Шонын.
- Юундэ хэрэглэдэг бэ? Яахаяа дамжуулдаг бэ?
Шонын hабарые нарай нялха үхибүүдэйнгээ хажууда заяашан харууhан болгоод баряад байдаг байгаа, тиигэхэдэ үхибүүд бузартахагүй. Тиихэдээ үри хүүгэдтээ хайшан гэжэ зүбѳѳр нарай хүүгэдээ үргэхэб, аршалхаб гэжэ hургаал болгон дамжуулhан удхатай.
Yхибүүдэй үүргэ hэеы гэртээ абаашаад няая.
Эсэгэ эхэеэ дурлан хүндэлхэ.
Гэрэйнгээ ажалда туһалха.
Уг гарбалаараа омогорхохо.
Эсэгэ эхынгээ зөөриие аршалан арьбадхаха.
Түрэлхидэйнгөө хойтын буян бүтээхэ.
- Зай, энэ hэеы гэрээ дүүргэжэ, бидэ эхэ эсэгын, үри хүүгэдэй үүргэнүүдые илгажа гаргабабди. Эдэ эрдэм сахижа ябаа hаа, гэр бүлэ соо амгалан байдал оршожо, түрэлхид үхибүүд хоёрой хоорондо хёмороон, зүрилдөөн гарахагүй.
II шата
- Yхибүүд, мүнѳѳ багахан домог анхаралтайгаар шагнагты. (притча)
Юун гэжэ ойлгобот? Ямар мүнѳѳдэрэй проблемэ энэ домог соо харабат? (Yри хүүгэд эхэ эсэгынгээ ашые бусаанагүй, хожом ѳѳhэдынь үхибүүд баhал адляар хандана).
Хэрбэеэ уг гарбалайнгаа, гэр бүлынгѳѳ бүхы нэрлэгдэhэн ёhо заншал, журам сахижа, бэе бэеэ хүндэлжэ ябаа hаа, минии hанахада, ёhотойл жаргалтай бүлэ болохо хаш. Танай hанамжаар ямар бүлэ жаргалтайб? Эдэ үгтэhэн гүнзэгы удхатай оньhон үгэнүүд сооhоо ѳѳртѳѳ дүтэ харюу шэлэжэ, самбарта няагаад, юундэ энээниие шэлээбта гэжэ хүн бүхэн хѳѳрэжэ үгыт даа.
-Зай, хэмжээмнай түгэсхэлдѳѳ хүрэбэ. Тандаа hайниие хүсэнэб, жаргалтай гэр бүлэтэй боложо, баян тарган ажаhуухыетнай хүсэнэб. Баяртай.
Предварительный просмотр:
Мастер-класс
Yдэрэй халуун амар мэндэ, хундэтэ оюутад, жюри!
Мүнѳѳдэр буряад хэлэнэй хүндэхэн байдалда ороод байхада, багшанарай урда горитойхон орео асуудал табигдажа байна: ямар онол аргануудые хэрэглэжэ, буряад хэлэ литературада hонирхол түрүүлхэбибди, хүүгэдээ буряадаар дуугаруулжа hургаха гэхэ мэтэ. Мүнѳѳнэй сагта, сэхынь хэлэбэл, үхибүүд урданайхиhаа тад ондоо болоо. Тэдээниие даб гээд хэшээлдээ hонилхуулмаар бэшэ, тиимэhээ багша бүхэн шэнэ, тон hонирхолтой аргануудые бэдэрхэ баатай болоно.
Багшын хэрэглэхэ hонирхолтой онол арганууд тон олон. Тэдээн cооhоо намда тон зохид, hанаандам таараhан, үхибүүдые hонирхуулдаг онол аргатай танилсуулха хүсэлэнтэй байнаб.
Кроссенс тухай дуулаhан хүн бии гү, гараа үргѳѳрэйт?
Кроссенс гээшэ юун бэ? Кроссворд булта таажа үзэhэн байхат. Тэбхэлжэн соо үгэнүүд нюулгаатай байдаг, харин кроссенс соо нэгэ тэбхэлжэн соо нэгэ зураг байха. Хэрбээ кроссворд соо дүүрэн үгэнүүд байдаг, кроссенс соо 9 тэбхэлжэн, найман зураг байха.
Кроссенс англи хэлэнhээ оршуулбал, «удхын хүндэлэн гаралга» гээшэ. Эдэ найман зурагуудаа хоорондонь удхаар холбожо, юһэдэхи тэбхэр cоохи ямар үгэ нюулгаатайб гэжэ тааха еhотой.
Кроссенс хадаа хэдэн аргаар уншажа болохо. Зураг дээрэ харая.
Кроссенсые багша хэшээлэй ямаршье шатада хэрэглэжэ болохо. Жэшээнь, шэнэ сэдэбтэй танилсахадаа, бэхижүүлгэ үнгэрхэдѳѳ г.м.
Кроссенс таажа hурахын тула, эдэ зурагуудые холбоод үзэе. (зурагуудаар хүдэлнэ).
Зай, мүнɵɵ танай анхаралда кроссенсууд, таажа үзэе.
- Ямар зохеол нюулгаатайб? Юундэ, бодомжолон баталагты. («Т.х.з»)
- Энэ зурагууд дээрэ Т.Х.З.соо юун зураглагдаhан байнаб? (еһо заншалнууд)
Үшɵɵ тиихэдэ буряад гүрэнэй хэлэн гэhэн hуралсалай программаар заадаг багшанарта зурагуудые хэрэглэн hургахада, тон тааруу гэжэ hанагдана. Эндэ кроссенс бэшэ, удхаарнь зурагуудые тааруулаад, оньhон үгэ нюуhан байнаб, таагаад үзэе.
- Ажал хэбэл, ама тоhодохо,
Ажалгүй hуубал, аяга хооhодохо.
- Шоноhоо айгаад байбал,
Модо руу ошохогүйш,
Шоноhоо айгаад байбал,
Мал үдхэхэгүйш.
- Гахайе хэдышье гоеогоо hаа,
Гахай зандаа үлэхэ.
Зай, мүнɵɵ танай урда фотозурагууд, кроссенс хэжэ туршая. Нэгэ бүлэг Ч.Цыдендамбаевай «Буряад басаган» гэhэн зохеолоор хэхэ, хоердохи бүлэг Ц.Галановай «Саран хүхы» гэhэн зохеолоор. Анхаралтай байгаарайт, энээн соотнай зохеолдо хамаагүй зурагууд байха. 3 минутын турша соо хэхэбди. Һүүлдэнь бүлэг бүхэн ажалаа хамгаалха, юундэ иимэл зурагуудые абаабта гэжэ тайлбарилжа үгэхэт.
Рефлекси:
-Зай, иигээд мастер-класснай дүүрэбэ. Мүнɵɵ хэрэгтэй, шэнэ юумэн тухай танда дуулгаба гүб гэжэ мэдэхэ hаналтайб. Хэрбээ hонирхуулаа hаань, модон дээрэ улаан үлир үлгэхэт, хэрбээ хэрэгтэй аад, хүсэд ойлгоогүйб гэжэ hанаа hаа, шарые; хэрэггүй, һонирхуулаагүй гэжэ hанаа hаа, ногоониие.
Һайн даа, дахин уулзатараа баяртай.
Подписи к слайдам:
400-500 килограмм
Предварительный просмотр:
Захааминай аймагай Мэлын дунда hургуули
Буряад хэлээр «Юумэнэй нэрын зохилдол» гэhэн сэдэбээр
6-дахи ангида үнгэргэгдэhэн нээмэл хэшээлэй технологическа карта
Бэлдэгшэ:
Буряад хэлэ литературын багша
Жапова Оюна Гомбоевна
Буряад хэлээр «Юумэнэй нэрын зохилдол» гэhэн сэдэбээр хэшээл
Багшын ажаябуулгын зорилго | hурагшадта юумэнэй нэрын зохилдол гэhэн мэдэсэ бэхижүүлхэ |
Хэшээлэй түхэл | Хэшээл-танилсалга |
Түсэблэгдэһэн hуралсалай дүнгүүд | Предметнэ: падежнуудай нэрэ мэдэхэ, тэдээнэй удхаар илгаруулха, падежнуудай hубарил ба асуудалнуудые мэдэхэ; юумэнэй нэрын падеж зүб тайлбарилха шадабаритай болохо. Метапредметнэ: хэшээлдэ абаhан мэдэсэ, шадабари, дадалаа юрын ажабайдалдаа хэрэглэжэ шадаха; буряад хэлэеэ арга болгон хэрэглэжэ, бэшэ hуралсалай предмедүүдээр мэдэсэ олохо шадабаритай болохо; межпредметнэ хэмжээн дээрэ тус абаhан мэдэсэ, арга , дадалаа хэрэглэлгэ. Личностнэ:Буряад хэлэн – эхэ хэлэн, арадай түрэлхи хэлэн гэжэ мэдэхэ, үзэхэ, баялигаарнь омогорхохо эрмэлзэл түрүүлхэ, үгынгөө нөөсэ баяжуулха, буряадаар сэбэрээр, зүбөөр дуугарха, хэлэхэ эрмэлзэл түрүүлхэ; олон янзын түхэлөөр хэшээлдээ хүдэлжэ, буряад хэлэндэ hонирхол түрүүлхэ; гансаараа гү, али бүлэгөөр хүдэлжэ hураха, олоороо сугтаа хүдэлөөд, нэгэ харюуда ерэжэ шадаха шадабари дадалтай болохо; ажалаа түсэблэжэ шадаха; ажалайнгаа алдуунуудые, дутуунуудые өөрөө оложо, үшөө саашанхи ажаябуулгаяа заhан түсэблэхэ. |
hуралсалда хэрэглэгдэхэ онол арганууд, түхэл | Шагнан hуралга, кроссенс, интеллект карта, шэнжэлэлгэ, наадан hургалга , рефлексидэ анимированна сорбонка |
Хэшээлдэ хүдэлхэ түхэл | Гансаараа хүдэлхэ, бүлэгөөр. |
Хэшээлдэ хэрэглэхэ ресурснууд | https://buriad.wordpress.com/, https://burunen.ru/, https://infourok.ru/ |
Хэрэгсэлнүүд | Интерактивна самбар, интеллект- карта, ажалай дэбтэрнүүд, тус сэдэбээр презентаци |
Шухала ойлгосонууд | Юумэнэй нэрын зохилдол |
Хэшээлэй эмхидхэлэй байгуулга
Хэшээлэй шатанууд | hургаха, хүгжөөхэ компонентнууд, даабаринууд | Багшын ажаябуулга | hурагшадай ажаябуулга | Хэшээлдээ хоорондоо харилсаха түхэлнүүд | универсальна hуралсалай шадабари (УУД) |
Мотиваци | Шэнэ мэдэсэ ойлгожо абаха эрмэлзэл түрүүлхэ (эмоциональна, психологическа бэлэдхэл) | - Yхибүүд, хүн бүхэнэй урда ажалай дэбтэр байна, хэшээлдээ энэ дэбтэр соогоо бэшэжэ байхабди. Бултанда байна гү? Зай, эхилэе. Танай урда зураг байна. Эдэ юуд бэ, таая (1 флипчарт) 12 жэлэй амитад - Зай, бэрхэнүүд, табан хушуу адуу малай нэгэн болохо юун эндэ ороогүй гээшэб? Харюу: тэмээн. - Бэрхэнүүдтэ даа, таанад тэмээн тухай юу мэдэхэбта? - Зай, мүнɵɵдэр хэшээлдээ тэмээн тухай мэдэсэеэ үргэдхэхэбди. Мүн ажалай дэбтэр соотнай иимэ интеллект-карта байха, тэрэниие хэшээлэй хугасаа соо зохёохобди. Интеллект-карта гээшэмнай тулгуури зураг (схемэ) болоно. Хабсаргалта 1. Хэшээлэй дүүрэхэдэ, тэмээн тухай багахан хѳѳрѳѳтэй болоод байхабди. Тус интеллект-картаяа хараад, тэмээн тухай хѳѳрэжэ шадаха болоод байхатнай. | Багшые шагнана, ажалай дэбтэр бултанда байна гү гэжэ шалгана. 12 жэл таана, асуудалнуудта харюусана. - тэмээн Һурагшад харюусана Һурагшад шагнана, хадуун абана. | Фронтальна (ангяараа) | Оршон тойрониие шудалха шадабари: зорилгоео ойлгожо абана. Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ажаябуулгаяа түсэблэнэ. Харилсаха шадабари: багшын хэлэhые ойлгон абана. |
Хэшээлэй сэдэб гаргалга, зорилго элирүүлэлгэ | «Юумэнэй нэрэ» гэhэн сэдэбтэй холбон заалга | - Мүнөө танда үгүүлэл уншажа үгэхэмни, анхаралтайгаар шагнаарайт. Багша уншаад үгэнэ. ( хабсаргалта 2, флипчарт 3) - Тус үгүүлэл соо нэгэ үгэ илгаатай байна. Тэмээн гэжэ үгэ. Харагты даа, энэ үгэ хубилна гү, ондоо болоо гү? Юуниинь ондоо болоод байнаб? - Юунэй залгалтанууд бэ? Падежээр хубилалта юун гээшэб? Харюу: зохилдол - Мүнɵɵдэр хэшээлдээ юун тухай хɵɵрэлдэхэбибди гэжэ һананабта? Хэшээлдээ ямар зорилго табихамнайб? (Падежнуудые, асуудалнуудые дабтаха). | Хэшээлэй сэдэб элирүүлжэ багшатаяа сугтаа гаргана, нэрлэнэ, ажалай дэбтэр соогоо бэшэжэ абана. Yгүүлэл шагнана. Залгалтанууд нэмээд байна гэжэ элирүүлнэ, нэгэ үгын падежээр хубилалтые зохилдол гээшэ гэжэ дүрим гаргана. Удаань үхибүүд хэшээлэй темэ, зорилго элирүүлнэ. | Индивидуальна (ганса гансаараа) | Оршон тойрониие шудалха шадабари: Багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дү рим гаргана. Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ажалаа түсэблэлгэ; Харилсаха шадабари: Харюунуудые хэлэнэ, бодомжолнод. |
Актуализаци, туршан hургалгын үйлэ | - Yхибүүд, буряад хэлэндэ хэды падеж бииб? Нэрлэе. (флипчарт 3) (Нэрын падеж. Ямар асуудалтайб? – хэн? юун?, г.м.) - Зай, энэ үгүүлэл сооһоо тэмээн гэжэ үгые падежнүүдээр тааруулжа бэшэе. Самбарта нэгэ хун гараха, бэшэн ажалайнгаа дэбтэр соо бэшэгты. | - 7 Хэшээлдээ түсэблэhэн зорилгонуудаа бэелүүлнэ: падежнуудай нэрэнүүдые, залгалтануудыень дабтана. Самбарта 1 һурагша гарана, залгалтаарнь асуудал табижа, ямар падеж бэ гэжэ элирүүлээд, тэрэ үгэеэ падеждэнь татаад абаашана. | Фронтальна | Оршон тойрониие шудалха шадабари: бодомжолнод Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: анханай танилсаhан мэдэсэнүүдээ хэрэглэхэ Харилсаха шадабари: асуудалнуудые табина | |
Шэнэ материал үзэлгэ | Нэрын падеж. Тэмээнэй дүрэ самбарта гараад байна. - Тэмээн нэрын падеждэ ямар асуудалтайб? (юун?) - Хэн? гэһэн асуудалда ямар юумэнэй нэрэнүүд харюусадаг бэ? | - юун? - хүниие тэмдэглэһэн | Фронтальна | Оршон тойрониие шудалха шадабари: бодомжолго Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: Зорилгоео бэелүүлжэ, асуудалнуудые тон hайнаар хадуужа абахые оролдоно. Харилсаха шадабари: Нүхэдэйнгѳѳ харюу шагнажа hурана. | |
Хамаанай падеж. - 12 жэл тухай домогой ёһоор тэмээн 12 жэл соо ороошьегүй һаа, эдэ амитадай бүхы шанар шэнжые шэнгээһэн гэхэ. (флипчарт 4) - үхэрэй гэдэһэ, барай табгай (табхай), туулайн хамар, луугай бэе, могойн һүүл, мориной зогдор, хониной нооһо, бишэнэй бүхэ, тахяагай сомсог, нохойн дуу… Словарна хүдэлмэри: табгай, зогдор, бүхэ, сомсог -Зай, тэмээнэй нюдэн ба һоёо хоёр ямар амитадай гэжэ һананабта? -Зүб, интеллект-карта дээрээ бэшэе. - Эдэ үгэнүүд ямар асуудалтайб? Ямар падежэй асуудалнууд бэ? | Дэбтэр соогоо юунэй гэhэн асуудалда харюунуудые бэшэжэ абана. - хулганын нюдэ, гахайн һоёо - юунэй? Хамаанай падеж | Фронтальна | |||
Зүгэй падеж. - Тэмээн юундэ дуратайб? Энэ асуудалда харюусахын тула үгтэһэн үгэнүүдые тэмээн тээшээ татаад үзэе. Дуратай хүн самбарта гарагты. - Зүб харюунуудыень интеллект-картадаа оруулая. - Эдэ үгэнүүд ямар асуудалтайб? Ямар падежэй асуудалнууд бэ? | - һурагша самбарта хүдэлнэ - юундэ? Зугэй падеж | Фронтальна | |||
Үйлын падеж. - Тэмээнэй һүɵɵр юу хэдэг бэ? Кроссворд таая. Ажалайнгаа дэбтэр соо харюунуудаа бэшэгты. Һүүлдэ зүб харюуень шалгаад, харюунуудаа интеллект-карта дээрээ бэшэхэбди. - Эдэ үгэнүүд ямар падежэй бэ? | Һурагшад кроссворд таана - үйлын падеж | Фронтальна, индивидуальна | |||
Зэбсэгэй падеж - Тэмээн юугээр туһатайб, сэнтэйб? Энэ кроссенснуудые таагаад, мэдэхэбди. - Зүб, интеллект-карта дээрээ бэшэе. - Эдэ үгэнүүд ямар падежэй бэ? | - нооһоор, һүɵɵр - зэбсэгэй падеж Дэбтэр соогоо бэшэжэ абанад | Фронтальна | |||
Хамтын падеж - Тэмээн юутэйб? Эдэ тоонуудые хараад, хэды юутэйб гэжэ таая. 1 һүүлтэй, 2 шэхэтэй, 2 нюдэтэй, 2 бүхэнтэй, 4 хүлтэй, 38 шүдэтэй. Интеллект-карта соогоо бусад амитадһаа эгээл гол шухала илгааень бэшэжэ абая. | Һурагшад таана. Бэшэ амитадhаа юугээр илгаатайб, тэрэ илгааень дэбтэртээ бэшэжэ абана. | Фронтальна | |||
Гаралай падеж. - Тэмээн юунһээ айдаггүйб? Энэ асуудалда харюусахын тула таабаринуудые таая. - Зай, интеллект-карта соогоо гаралай падеждэ табижа бэшэе. | Һурагшад таабари таана. | Индивидуальна | |||
Бэхижүүлгэ, сэдэбээр практическа хүдэлмэри | - Үхибүүд, танай анхаралда үншэн сагаан ботогон тухай шүлэг уншагдахань, анхаралтайгаар шагнагты. Танигдаагүй үгэнүүдые тайлбарилжа үгэнэ: энгин, хэрзэгы, нялха, дугшажал. - Энэ шүлэг соо гаралай падежэй юумэнэй нэрэнүүдые ологты. - Зай, мүнѳѳдэрэйнгээ хэшээлдэ зохёоhон интеллект-карта хэрэглэжэ, тэмээн тухай хѳѳрэжэ үгэхыень нэгэ хүүе уринаб. | Шүлэг шагнана. Шүлэгэй удхаар багахан хѳѳрэлдэнэд. Ажалай дэбтэр соогоо даабари дүүргэнэ | Индивидуальна | ||
Рефлекси | Ѳѳрэеэ сэгнэлгын хуудаhан дээрэ хүдэлмэри | - Зай, мүнɵɵдэрэйнгээ хэшээлдэ юун тухай хɵɵрэлдэбиибди? Ямар шэнэ мэдэсэнуудтэй болообта? - ɵɵртɵɵ хэшээлэй дүнгуудээр сэгнэлтэ табигты. Танай урда гурбан унгэтэй смайлигууд, таанадай һанаанда ямарынь тааранаб тэрэнииень шэлэн абагты. | хэшээлэйнгээ ажал сэгнэнэ, hанамжануудаараа хубаалдана | Индивидуальна | Личностнэ: хэшээлэйнгээ ажал сэгнэнэ, ажаябуулга шүүмжэлнэ, хэшээлэй шатануудые дабтана, бухэли болгон холбоно. |
Гэрэй даабари | Табан хушуу малай нэгыень шэлээд, интеллект-карта зохёогоод ерэхэ. |
Хабсаргалтануудай тобьег
- Интеллект-карта
- Тэмээн тухай үгүүлэл
- Презентаци (флипчартнууд)
- Шүлэг «Yншэн ботогон»
- Ажалай дэбтэр
Предварительный просмотр:
Захааминай аймагай Мэлын дунда hургуули
Буряад хэлээр «Юумэнэй нэрын зохилдол» гэhэн сэдэбээр
6-дахи ангида үнгэргэгдэhэн нээмэл хэшээлэй технологическа карта
Бэлдэгшэ:
Буряад хэлэ литературын багша
Жапова Оюна Гомбоевна
Буряад хэлээр «Юумэнэй нэрын зохилдол» гэhэн сэдэбээр хэшээл
Багшын ажаябуулгын зорилго | hурагшадта юумэнэй нэрын зохилдол гэhэн мэдэсэ бэхижүүлхэ |
Хэшээлэй түхэл | Хэшээл-танилсалга |
Түсэблэгдэһэн hуралсалай дүнгүүд | Предметнэ: падежнуудай нэрэ мэдэхэ, тэдээнэй удхаар илгаруулха, падежнуудай hубарил ба асуудалнуудые мэдэхэ; юумэнэй нэрын падеж зүб тайлбарилха шадабаритай болохо. Метапредметнэ: хэшээлдэ абаhан мэдэсэ, шадабари, дадалаа юрын ажабайдалдаа хэрэглэжэ шадаха; буряад хэлэеэ арга болгон хэрэглэжэ, бэшэ hуралсалай предмедүүдээр мэдэсэ олохо шадабаритай болохо; межпредметнэ хэмжээн дээрэ тус абаhан мэдэсэ, арга , дадалаа хэрэглэлгэ. Личностнэ:Буряад хэлэн – эхэ хэлэн, арадай түрэлхи хэлэн гэжэ мэдэхэ, үзэхэ, баялигаарнь омогорхохо эрмэлзэл түрүүлхэ, үгынгөө нөөсэ баяжуулха, буряадаар сэбэрээр, зүбөөр дуугарха, хэлэхэ эрмэлзэл түрүүлхэ; олон янзын түхэлөөр хэшээлдээ хүдэлжэ, буряад хэлэндэ hонирхол түрүүлхэ; гансаараа гү, али бүлэгөөр хүдэлжэ hураха, олоороо сугтаа хүдэлөөд, нэгэ харюуда ерэжэ шадаха шадабари дадалтай болохо; ажалаа түсэблэжэ шадаха; ажалайнгаа алдуунуудые, дутуунуудые өөрөө оложо, үшөө саашанхи ажаябуулгаяа заhан түсэблэхэ. |
hуралсалда хэрэглэгдэхэ онол арганууд, түхэл | Шагнан hуралга, кроссенс, интеллект карта, шэнжэлэлгэ, наадан hургалга , рефлексидэ анимированна сорбонка |
Хэшээлдэ хүдэлхэ түхэл | Гансаараа хүдэлхэ, бүлэгөөр. |
Хэшээлдэ хэрэглэхэ ресурснууд | https://buriad.wordpress.com/, https://burunen.ru/, https://infourok.ru/ |
Хэрэгсэлнүүд | Интерактивна самбар, интеллект- карта, ажалай дэбтэрнүүд, тус сэдэбээр презентаци |
Шухала ойлгосонууд | Юумэнэй нэрын зохилдол |
Хэшээлэй эмхидхэлэй байгуулга
Хэшээлэй шатанууд | hургаха, хүгжөөхэ компонентнууд, даабаринууд | Багшын ажаябуулга | hурагшадай ажаябуулга | Хэшээлдээ хоорондоо харилсаха түхэлнүүд | универсальна hуралсалай шадабари (УУД) |
Мотиваци | Шэнэ мэдэсэ ойлгожо абаха эрмэлзэл түрүүлхэ (эмоциональна, психологическа бэлэдхэл) | - Yхибүүд, хүн бүхэнэй урда ажалай дэбтэр байна, хэшээлдээ энэ дэбтэр соогоо бэшэжэ байхабди. Бултанда байна гү? Зай, эхилэе. Танай урда зураг байна. Эдэ юуд бэ, таая (1 флипчарт) 12 жэлэй амитад - Зай, бэрхэнүүд, табан хушуу адуу малай нэгэн болохо юун эндэ ороогүй гээшэб? Харюу: тэмээн. - Бэрхэнүүдтэ даа, таанад тэмээн тухай юу мэдэхэбта? - Зай, мүнɵɵдэр хэшээлдээ тэмээн тухай мэдэсэеэ үргэдхэхэбди. Мүн ажалай дэбтэр соотнай иимэ интеллект-карта байха, тэрэниие хэшээлэй хугасаа соо зохёохобди. Интеллект-карта гээшэмнай тулгуури зураг (схемэ) болоно. Хабсаргалта 1. Хэшээлэй дүүрэхэдэ, тэмээн тухай багахан хѳѳрѳѳтэй болоод байхабди. Тус интеллект-картаяа хараад, тэмээн тухай хѳѳрэжэ шадаха болоод байхатнай. | Багшые шагнана, ажалай дэбтэр бултанда байна гү гэжэ шалгана. 12 жэл таана, асуудалнуудта харюусана. - тэмээн Һурагшад харюусана Һурагшад шагнана, хадуун абана. | Фронтальна (ангяараа) | Оршон тойрониие шудалха шадабари: зорилгоео ойлгожо абана. Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ажаябуулгаяа түсэблэнэ. Харилсаха шадабари: багшын хэлэhые ойлгон абана. |
Хэшээлэй сэдэб гаргалга, зорилго элирүүлэлгэ | «Юумэнэй нэрэ» гэhэн сэдэбтэй холбон заалга | - Мүнөө танда үгүүлэл уншажа үгэхэмни, анхаралтайгаар шагнаарайт. Багша уншаад үгэнэ. ( хабсаргалта 2, флипчарт 3) - Тус үгүүлэл соо нэгэ үгэ илгаатай байна. Тэмээн гэжэ үгэ. Харагты даа, энэ үгэ хубилна гү, ондоо болоо гү? Юуниинь ондоо болоод байнаб? - Юунэй залгалтанууд бэ? Падежээр хубилалта юун гээшэб? Харюу: зохилдол - Мүнɵɵдэр хэшээлдээ юун тухай хɵɵрэлдэхэбибди гэжэ һананабта? Хэшээлдээ ямар зорилго табихамнайб? (Падежнуудые, асуудалнуудые дабтаха). | Хэшээлэй сэдэб элирүүлжэ багшатаяа сугтаа гаргана, нэрлэнэ, ажалай дэбтэр соогоо бэшэжэ абана. Yгүүлэл шагнана. Залгалтанууд нэмээд байна гэжэ элирүүлнэ, нэгэ үгын падежээр хубилалтые зохилдол гээшэ гэжэ дүрим гаргана. Удаань үхибүүд хэшээлэй темэ, зорилго элирүүлнэ. | Индивидуальна (ганса гансаараа) | Оршон тойрониие шудалха шадабари: Багшатаяа болон нүхэдтэеэ хамта дү рим гаргана. Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: ажалаа түсэблэлгэ; Харилсаха шадабари: Харюунуудые хэлэнэ, бодомжолнод. |
Актуализаци, туршан hургалгын үйлэ | - Yхибүүд, буряад хэлэндэ хэды падеж бииб? Нэрлэе. (флипчарт 3) (Нэрын падеж. Ямар асуудалтайб? – хэн? юун?, г.м.) - Зай, энэ үгүүлэл сооһоо тэмээн гэжэ үгые падежнүүдээр тааруулжа бэшэе. Самбарта нэгэ хун гараха, бэшэн ажалайнгаа дэбтэр соо бэшэгты. | - 7 Хэшээлдээ түсэблэhэн зорилгонуудаа бэелүүлнэ: падежнуудай нэрэнүүдые, залгалтануудыень дабтана. Самбарта 1 һурагша гарана, залгалтаарнь асуудал табижа, ямар падеж бэ гэжэ элирүүлээд, тэрэ үгэеэ падеждэнь татаад абаашана. | Фронтальна | Оршон тойрониие шудалха шадабари: бодомжолнод Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: анханай танилсаhан мэдэсэнүүдээ хэрэглэхэ Харилсаха шадабари: асуудалнуудые табина | |
Шэнэ материал үзэлгэ | Нэрын падеж. Тэмээнэй дүрэ самбарта гараад байна. - Тэмээн нэрын падеждэ ямар асуудалтайб? (юун?) - Хэн? гэһэн асуудалда ямар юумэнэй нэрэнүүд харюусадаг бэ? | - юун? - хүниие тэмдэглэһэн | Фронтальна | Оршон тойрониие шудалха шадабари: бодомжолго Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари: Зорилгоео бэелүүлжэ, асуудалнуудые тон hайнаар хадуужа абахые оролдоно. Харилсаха шадабари: Нүхэдэйнгѳѳ харюу шагнажа hурана. | |
Хамаанай падеж. - 12 жэл тухай домогой ёһоор тэмээн 12 жэл соо ороошьегүй һаа, эдэ амитадай бүхы шанар шэнжые шэнгээһэн гэхэ. (флипчарт 4) - үхэрэй гэдэһэ, барай табгай (табхай), туулайн хамар, луугай бэе, могойн һүүл, мориной зогдор, хониной нооһо, бишэнэй бүхэ, тахяагай сомсог, нохойн дуу… Словарна хүдэлмэри: табгай, зогдор, бүхэ, сомсог -Зай, тэмээнэй нюдэн ба һоёо хоёр ямар амитадай гэжэ һананабта? -Зүб, интеллект-карта дээрээ бэшэе. - Эдэ үгэнүүд ямар асуудалтайб? Ямар падежэй асуудалнууд бэ? | Дэбтэр соогоо юунэй гэhэн асуудалда харюунуудые бэшэжэ абана. - хулганын нюдэ, гахайн һоёо - юунэй? Хамаанай падеж | Фронтальна | |||
Зүгэй падеж. - Тэмээн юундэ дуратайб? Энэ асуудалда харюусахын тула үгтэһэн үгэнүүдые тэмээн тээшээ татаад үзэе. Дуратай хүн самбарта гарагты. - Зүб харюунуудыень интеллект-картадаа оруулая. - Эдэ үгэнүүд ямар асуудалтайб? Ямар падежэй асуудалнууд бэ? | - һурагша самбарта хүдэлнэ - юундэ? Зугэй падеж | Фронтальна | |||
Үйлын падеж. - Тэмээнэй һүɵɵр юу хэдэг бэ? Кроссворд таая. Ажалайнгаа дэбтэр соо харюунуудаа бэшэгты. Һүүлдэ зүб харюуень шалгаад, харюунуудаа интеллект-карта дээрээ бэшэхэбди. - Эдэ үгэнүүд ямар падежэй бэ? | Һурагшад кроссворд таана - үйлын падеж | Фронтальна, индивидуальна | |||
Зэбсэгэй падеж - Тэмээн юугээр туһатайб, сэнтэйб? Энэ кроссенснуудые таагаад, мэдэхэбди. - Зүб, интеллект-карта дээрээ бэшэе. - Эдэ үгэнүүд ямар падежэй бэ? | - нооһоор, һүɵɵр - зэбсэгэй падеж Дэбтэр соогоо бэшэжэ абанад | Фронтальна | |||
Хамтын падеж - Тэмээн юутэйб? Эдэ тоонуудые хараад, хэды юутэйб гэжэ таая. 1 һүүлтэй, 2 шэхэтэй, 2 нюдэтэй, 2 бүхэнтэй, 4 хүлтэй, 38 шүдэтэй. Интеллект-карта соогоо бусад амитадһаа эгээл гол шухала илгааень бэшэжэ абая. | Һурагшад таана. Бэшэ амитадhаа юугээр илгаатайб, тэрэ илгааень дэбтэртээ бэшэжэ абана. | Фронтальна | |||
Гаралай падеж. - Тэмээн юунһээ айдаггүйб? Энэ асуудалда харюусахын тула таабаринуудые таая. - Зай, интеллект-карта соогоо гаралай падеждэ табижа бэшэе. | Һурагшад таабари таана. | Индивидуальна | |||
Бэхижүүлгэ, сэдэбээр практическа хүдэлмэри | - Үхибүүд, танай анхаралда үншэн сагаан ботогон тухай шүлэг уншагдахань, анхаралтайгаар шагнагты. Танигдаагүй үгэнүүдые тайлбарилжа үгэнэ: энгин, хэрзэгы, нялха, дугшажал. - Энэ шүлэг соо гаралай падежэй юумэнэй нэрэнүүдые ологты. - Зай, мүнѳѳдэрэйнгээ хэшээлдэ зохёоhон интеллект-карта хэрэглэжэ, тэмээн тухай хѳѳрэжэ үгэхыень нэгэ хүүе уринаб. | Шүлэг шагнана. Шүлэгэй удхаар багахан хѳѳрэлдэнэд. Ажалай дэбтэр соогоо даабари дүүргэнэ | Индивидуальна | ||
Рефлекси | Ѳѳрэеэ сэгнэлгын хуудаhан дээрэ хүдэлмэри | - Зай, мүнɵɵдэрэйнгээ хэшээлдэ юун тухай хɵɵрэлдэбиибди? Ямар шэнэ мэдэсэнуудтэй болообта? - ɵɵртɵɵ хэшээлэй дүнгуудээр сэгнэлтэ табигты. Танай урда гурбан унгэтэй смайлигууд, таанадай һанаанда ямарынь тааранаб тэрэнииень шэлэн абагты. | хэшээлэйнгээ ажал сэгнэнэ, hанамжануудаараа хубаалдана | Индивидуальна | Личностнэ: хэшээлэйнгээ ажал сэгнэнэ, ажаябуулга шүүмжэлнэ, хэшээлэй шатануудые дабтана, бухэли болгон холбоно. |
Гэрэй даабари | Табан хушуу малай нэгыень шэлээд, интеллект-карта зохёогоод ерэхэ. |
Хабсаргалтануудай тобьег
- Интеллект-карта
- Тэмээн тухай үгүүлэл
- Презентаци (флипчартнууд)
- Шүлэг «Yншэн ботогон»
- Ажалай дэбтэр
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Положение районного конкурса диктантов на родном языке "Эрхим бэшэгшэ"
Положение районного конкурса диктантов на родном языке "Эрхим бэшэгшэ"...
Мянган жэлэй эгээл эрхим хун - Чингис хаанай ћургаалнууд
Энэ хэшээлдэ Чингис хаанай ћургаалнуудтай hурагшадтые танилсуулна....
Эрхим багшанарай нэгэн
Эрхим багшанарай нэгэн«Ярууна» газетэдэ хэблэгдэhэн статьяЗоной хэрэгтэ Зулаар бадарха...
