Наречиенин болуктеринге кичээл планны
методическая разработка (6 класс) на тему

6 класс , тыва дыл

Кичээлдиң темазы: Наречиениң утказы болгаш грамматиктиг демдектери

Кичээлдиң сорулгазы: 1) Наречиениң утказын болгаш грамматиктиг демдектерин уругларга  таныштырар

2) Уругларны бойдуска ынак, ону хумагалаар , кадагалаар чорукка кижизидер.

3) Уругларның аас болгаш бижимел чугаа сайзырадылгазы.

Кичээлдиң дерилгези:  таблица, схема, чуруктар.

Кичээлдиң планы: I. Орг.кезээ

II. Онаалга хыналдазы:

1.Айтырыг-харыы

 2.Карточка-биле ажыл

3.Чурук-биле ажыл

4. Сөс-биле ажыл

4. Туңнел.

III. Чаа материалдың тайылбыры:

1. Башкының сөзү.

2.Таблица-биле ажыл

3.  Домак-биле ажыл

4. Схема-биле ажыл

5.Туңнел

IV. Быжыглаашкын:

1.  . Оюн «Артык чугаа кезээ»

2.Домак-биле ажыл.

3. Чурук-биле ажыл

4. Шилилгелиг диктант.

V.Онаалга бээри. Туңнел. Демдек салыры.

Кичээлдиң чорудуу: I.Орг.кезээ.

Экии, уруглар! Бөгүн бис дылдың бир чаа улуг Наречие деп кезээнче кирер бис. Наречие деп чүл, оон утказы, грамматиктиг демдектери кандыг болурул деп билигни бөгүн чедип алыр бис. Ооң-биле катай бис бойдустуң чаражын магадап , ону хумагалаар ужурлуг бис база аас чугаанарны сайзырадыр ужурлуг бис.

IIОнаалга хыналдазы:

1. Эрткен кичээлде силер кылыг сөзүнүң наклонениелерин өөренип дооскан силер, уруглар.

1) Кылыг сөзүнде каш наклонение барыл?

2) Болуушкун наклонениези каш үелигил?

3) Болуушкун наклонениелеринден аңгыда кандыг наклонениелер барыл? (Дужаал, даар, кызыгаарлаар, …)

Карточка-биле ажыл

6 кижиге Карточка улеп бээр ( ында домактарның сөглекчилерин чедир чогаадыр, үелерин бижип каан болур)

Чижээ: Оол номну …   (бол.н.шагда э.ү.)

Оол ном   …  (бол.н.чоокта э.ү.)    

Оол ном номчуп  (бол.н. бадыткалдыг э. ү.)

Оол ном …   (бол.н. тодаргай амгы ү.)

Оол ном …       (бол.н. болгалак к.ү.)

Оол ном …   (бол. н. болгу дег к.ү.)

Арткан уруглар самбырада бойдус дугайында чурук-биле ажылдаар. Болуушкун наклонениезиниң үелеринге домактар чогаадыр.

Чижээ. Чаъс аязы берген. Кушкаштар ужуп эгеледи. Хем дагжап чытчык.

Кадарчы малын кадарбышаан.

4) Сөс-биле ажыл.( Кылыг сөстери үлеп бээр, уруглар арыннарга  аас-биле өскертир)

өөрен, катта, арыгла, ажылда.

5.Түңнел. Эр-хейлер уруглар. Ам чаа теманы көрээлиңер.

III. Чаа материалдың тайылбыры:

Башкының сөзү.

 Наречие деп чүл? Ооң утказы.

Наречие дээрге кылдыныгның азы өске бир ылгавыр демдектиң ылгавыр демдээн илередир болгаш өскерилбес чугаа кезээ.

        Домакка наречие кылыг сөзүнге, демдек адынга азы өске бир наречиеге хамааржып, оларны тайылбырлап чоруур болгаш домакка байдал болур.

Чижээ:

Баштайгы хар дүне чаапкан. (кажан?)

Ооң чалгыны Баглаашты далаш чогу-биле(канчаар?) хаарып эгелээн.

Чаа  (кажан?)чазылган хек-даваннар ында-мында (кайда?) көстүп келгеннер.

Наречие кылдыныгның канчаар болуп турарын, үезин, хемчээлин, сорулгазын, чылдагаанын илередир болур.

Деңнелге таблица

Демдек ады                    Наречие

Оожум уруг                оожум агар

Томаанныг уруг           томаанныг олурар

Дүрген машина           дүрген маңнаар

Чараш  бойдус               чараш  чуруур

Домак-биле ажыл (Самбырага  башкы домак бижээш сайгарар)

Чижээ: Чараш бойдус одунган. Долаана чурукту чараш чураан.

Долаана черле оожум уруг. Уруг оожум олурган.

Уруглар туруп келгеш база домактар сайгарар.

IV.Быжыглаашкын:

1. Оюн «Артык сөс» ( Карточкаларда  чугаа кезектери бээр, уруглар сөстерни адааш артык сөстү адаар)

1) Бажың, школа, суур, чечек, кызыл.

2) Бичии, беш, чавыс, шил, чуга.

3) Чазын, чайын, дүүн, солун,  бөгүн.

4) Беш, бирги, боду, чүс, сес дугаар.

5) Сен, бодуң, ыракта, оон, бирээзи.

2.Чурук-биле ажыл. (слайдыда  пейзажтыг чурук  турар, уруглар ооң-биле домактар чогаадыр. Презентация 1)

Автобус  -> суур->аржаан_-> кокпа орук -> чечектер аян ->   хөл

2. Мергежилге-биле ажыл.

Уруглар кыдырааштарга  номда мергежилгеден 1-2 домакты бижээш, сайгарар.

3. Тест-биле ажыл. (Слайдыда кылып каан тестилер. Презентация 2)

V. Туңнел . Онаалга бээри. Демдек салыры.