Чăваш чĕлхипе 8-мĕш класс валли хатĕрленĕ ĔҪ ПРОГРАММИ
рабочая программа (8 класс) по теме

Чăваш Республикин Шупашкар районĕнчи пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан муниципаллă бюджетлă   учреждени «Салапайкассинчи пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан тĕп шкул»  

 КИЛĔШСЕ ҪИРĔПЛЕТНĔ                                                                             ҪИРĔПЛЕТЕТĔП                                                                                                                                                                                                                                                                                                              

  Директор ҁумĕ                                                                            Шкул директорĕ                                                

______А.А.Гречко                                                           _________А.П.Директоров                                                        

.   . 2017                                                                                        .  .2017       №-лĕ приказ

Чăваш Республикин Шупашкар районĕнчи

«Салапайкассинчи пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан тĕп шкул»

 чăваш чĕлхипе литературине вĕрентекен

Шишкина Алевтина Евгеньевна чăваш чĕлхипе

 8-мĕш класс валли  хатĕрленĕ

ĔҪ ПРОГРАММИ

2017-мĕш ҁулхи ҁурла уйăхĕн 31-мĕшĕнче 1№-лĕ протоколпа педагогсен ларăвĕнче пăхса тухнă                                                                                                

                                                      2017-2018 вĕренӳ ҁулĕ

1.Ӑнлантарса паниӗ    

Ку программӑна Чӑваш Республикин вӗрентӱ министерстви усӑ курма сӗннӗ: И. А. Андреев профессор 2002 ҫулта чӑваш шкулӗн 5-9 класӗсем валли  хатӗрленӗ «Чӑваш чӗлхи программине» тӗпе хурса йӗркеленӗ.

Чӑваш Республикин Вӗренӱ тата ҫамрӑксен политикин министерстви 2005 ҫулта ҫирӗплетнӗ вӗренӱ планӗ тӑрӑх чӑваш шкулӗсенче тӑван чӗлхе вӗрентме 8 класра эрнере 2 сехет уйӑрнӑ.

Вӗренӱ материалне ҫапла пайланӑ: 8-9 класс (70 сехет): ҫыру ӗҫӗ – 12 (диктант – 6: изложени – 4: сочинени – 2).

«Чӑваш чӗлхи» предметӑн тӗп тӗллевӗсемпе задачисем:

- вӗренекенсен калаҫӑвӗпе ҫырӑвне аталантарасси тата тӗрӗс те илемлӗ вулама хӑнӑхтарасси:

- вӗренекенсен калаҫӑвне тӗрӗс йӗркелесси:

- ачасене сӑмахсемпе вырӑнлӑ та тирпейлӗ усӑ курма вӗрентесси тата вӗсен лексикине пуянлатасси:

- вӗренекенсен логикӑллӑ шухӑшлавне аталантарасси:

- вӗренекенсене фонетика: лексика: грамматика никӗсӗсемпе тата чӗлхе наукин тӗп ыйтӑвӗсемпе: чӗлхен общество пурнӑҫӗнчи вырӑнӗпе паллаштарасси:

- орфографипе пунктуаци хӑнӑхӑвӗсене ҫирӗплетесси:

- уроксенче ачасен ҫыхӑнуллӑ калаҫӑвне аталантарасси:

- тӑван чӗлхене юратма: чӗлхе урокӗсенче илнӗ пӗлӱпе ӱлӗмрен пурнӑҫра: ӗҫре усӑ курма хӑнӑхтарасси:

- грамматикӑн кашни темине вӗрентнӗ чух ачасене литература чӗлхин ҫирӗпленнӗ нормисемпе паллаштарасси: пуплеве ҫав нормӑсене пӑхӑнса йӗркелеме вӗрентесси.

Вĕренÿ çулĕ вĕçĕнче ачасен пĕлĕвне тĕрĕслев диктанчĕ çыртарттарса хакламаллаӗ Текстне çак сборникран илмелле: Л.П.Сергеев, Г.Ф.Бусова, В.В.Павлов Диктант тексчĕсен пуххиӗ5-9 классенче чăваш чĕлхи вĕрентекен учительсем валлиӗ Хушма кăларăмӗ Шупашкар:Чăваш кĕнеке  издательстви, 2012.

2.С о д е р ж а н и

Синтаксиспа пунктуации:пуплев сыпăкĕсем (10 сехет)

Синтаксис _ чӗлхе наукин сӑмахсенчен пуплев мӗнлерех йӗркеленни ҫинчен вӗрентекен пайӗ.

Пунктуаци _ пуплеври пӗлтерӗшлӗ сыпӑксене еплерех уйӑрмалли ҫинчен калакан правилӑсен пуххи. Пунктуаци калас шухӑшпа: грамматикӑпа тата чӗлхе уйрӑмлӑхӗсемпе ҫыхӑнни.

Пунктуаци те: орфографии пекех: чӗлхе наукин пӗр пайӗ пулни. Вӑл ҫырӑва йӗркелет: ӑна вулаканшӑн та: ҫыраканшӑн та ӑнланмалла тӑвать.

I.Сӑмах майлашӑвӗпе предложени _ пуплеври пӗлтерӗшлӗ сыпӑксем. Вӗсен тытӑмӗ: уйрӑмлӑхӗсем.

Сӑмах майлашӑвӗ _ предложени сыпӑкӗ: предложени _ пуплев сыпӑкӗ. Предложени _ хутшӑнури тӗп еденица.

Пуплеври сӑмахсен ҫыхӑнӑвне палӑртмалли мелсем: аффикссем: хыҫсӑмахсем: союзсем: вырӑнӗ-йӗрки.

Предложени _ кирлӗ шухӑша палӑртакан единица (шухӑшпа хутшӑну единици) тата грамматика пӗрлӗхӗ.

Хутсӑр тата хутлӑ предложенисем.

II. Предложенири сӑмахсен ҫыхӑнӑвне палӑртасси: ҫыхӑнӑва палӑртакан мелсене кӑтартасси.

Хутсӑр предложени

Хутсӑр предложенин шухӑш тытӑмӗ (12 сехет)

I. Хутсӑр предложенин хутшӑнуран килекен (е шухӑш) тытӑмӗ: мӗн ҫинчен каланине палӑртакан ҫынсем (тема) тата ун ҫинчен мӗн пӗлтернине палӑртаканнисем (рема). Темӑпа рема пӗр сӑмахлӑ тата темиҫе сӑмахлӑ пулма пултарни.

Предложенири сӑмахсен йӗрки: унӑн функцийӗсем (сӑмах йӗрки мӗне-мӗне палӑртни).

Шухӑш тӗшши: ӑна палӑртакан сӑмахсем предложенире еплерех вырнаҫни.

Ыйтусӑр тата ыйтуллӑ предложенисем. Ыйтӑва палӑртмалли мелсем: ыйту сӑмахӗсемпе (кам: мӗн: ӑҫта: хӑҫан т.ыт.) ыйтуллӑ татӑксем.

Ыйтуллу тата ыйтусӑр предложенисен ушкӑнӗсем.

Ыйтуллӑ предложенисем те: ыйтусӑррисем те туйӑмлӑ (эмоциллӗ) пулма пултарни. Туйӑмлисене чарӑну паллипе палӑртасси.

Пурлӑ тата ҫуклӑ предложенисем. +уклӑха кӑтартмалли мелсем.

II. Темӑпа рема ушкӑнӗсене палӑртасси: вӗсенчи сӑмах йӗркине сӑнасси.

Шухӑш тӗшшине палӑртакан сӑмахсене тупасси.

Ыйтуллӑ тата ыйтусӑр предложенисен интонацине сӑнасси: вӗсене тӗрӗс вуласси. Калаҫура ыйтӑва еплерех лартнине сӑнасси. Ыйтӑва тӗрӗс лартасси.

Сӑпайлӑ ыйту тата риторикӑллӑ ыйту мелӗсемпе паллаштарасси. Вулакан хайлавсенче ҫавнашкал ыйтусене асӑрхама хӑнӑхтарасси (Ырӑ тантӑш-тӑвансем: пире хисеп тумӑр-ши Хирти сарӑ чечеке ӑшӑ куҫпа кам пӑхмӗ Ун пек лайӑх хитре хӗре мӗнле каччӑ юратмӗ).

Хутсăр предложенин грамматика тытăмĕ. (13сехет)

I. Предложени членӗсем.Тӗп членсемпе (подлежащипе сказуемӑй) кӗҫӗн членсем (определени: дополнени: остоятельство).

Предложени членӗ пӗр сӑмахлӑ та: темиҫе сӑмахлӑ та пулма пултарни.

Предложенири сӑмах тепӗр сӑмахпа та: сӑмах майлашӑвӗпе те: подлежащипе сказуемӑй пӗрлӗхӗпе те ҫыхӑнма пултарни.

Подлежащипе сказуемӑй ушкӑнӗсем: вӗсем хушшине тире лартасси. Подлежащипе сказуемӑй ушкӑнӗпе пӗтӗмӗшлӗн ҫыхӑнакан сӑмахсем. Тӗп членсӑр (подлежащисӗр: сказуемӑйсӑр е харӑсах иккӗшинсӗр те) предложенисем.

II. Подлежащи ушкӑнӗпе тема: сказуемӑй ушкӑнӗпе рема пӗр килнипе килменнине сӑнасси. Тӗп членсем хушшине тире лартасси: кӗҫӗн членсене (дополненисемпе обстоятельствӑсене) чарӑну паллисемпе уйӑрасси.

Шухӑша кура подлежащипе сказуемӑя предложенире тӗрӗс вырнаҫтарасси.

Пĕр йышши членлҫ предложенисемӗ Кÿртĕм сăмахсем (8 сехет)

Пӗр йышши членсем _ сыпӑнуллӑ ҫырури сӑмахсем.

Пӗр йышши членсем союзсӑр тата союзсемпе ҫыхӑнни. Чарӑну палли лартасси.  

Пӗр йышши членсем ҫумӗнчи пӗтӗмлетӱ сӑмахӗсем: вӗсен вырӑнӗ: чарӑну пали лартасси.

Пӗр йышши членсене ҫыхӑнтаракан союзсемпе вырӑнлӑ усӑ курасси. Пӗр йышши членсемпе килӗшӱллӗ пӗтӗмлетӱ сӑмахӗ тупасси.

. Кӱртӗмсемпе (сӑмахсемпе е предложенисемпе) вырӑнлӑ усӑ курма хӑнӑхтарасси. Ятарлӑ чӗнӱ сӑмахӗсемпе усӑ курасси: аппа: пичче: асатте: асанне: кинемей: мучи _ тӑванлӑха палӑртмалла чухне; тӑванӑм: ырӑ ҫыннӑм(ӑр): шӑллӑмсемпе йӑмӑксем: тусӑмӑрсем (е тусӑмсем) т.ыт.те _ ытти чухне.

Тĕп членсăр предложенисем (5 сехет)

Подлежащисӱр предложенисемӗ

Сказуемҫйсҫр предложенисемӗ

       Тулли мар предложенисемӗ

Предложенири уйрӑмлатакан сӑмахсем (6 сехет)

I. Предложенири сӑмахсене интонаципе уйрӑмлатнин тӗллевӗ _ вӗсен шухӑш ҫыхӑнӑвне палӑртасси.

Интонаципе уйрӑмлатакан сӑмахсене ҫырура чарӑну паллипе уйӑрасси.

II. Уйрӑмлатнӑ тата уйрӑмлатман сӑмахсем предложенин шухӑшне еплерех улӑштарнине сӑнасси.

Шухӑша тӗрӗсрех палӑртас тӗллевпе предложени пайӗсене уйрӑмлатма пӗлесси. Текстри уйрӑмлатнӑ сӑмахсене тӗрӗс интонаципе каласси.

Тӱрӗ тата тӱрӗ мар пуплевлӗ

предложенисем (9сехет)

I. Тӱрӗ пуплевлӗ предложенисем: вӗсенче тӱрӗ пуплевпе автор сӑмахӗсем епле вырнаҫни. Диалог. Ӑна ҫырура еплерех йӗркелесси.

Тӱрӗ мар пуплевлӗ предложенисем.

Тӱрӗ тата тӱрӗ мар пуплевлӗ предложенисенчи чарӑну паллисем.

Тӱрӗ тата тӱрӗ мар пуплеве автор сӑмахӗсемпе ҫыхӑнтаракан глаголсем.

Цитата: ӑна чарӑну паллисемпе палӑртасси.

Тӱрӗ пуплевлӗ предложенисене тӱрӗ мар пуплевлисемпе ылмаштарасси (май пур чухне). Ылмаштарма май ҫуккине ӑнлантарасси.

II. Тӱрӗ пуплевлӗ предложенисенчи ытлашшилӗхсене асӑрхаса вӗсенчен хӑтӑласси (тесе каларӗ: тесе ыйтрӗ т.ыт.).

Диалога тӱрӗ е тӱрӗ мар пуплевпе: юлашкисене диалогпа ылмаштарасси. Ылмаштарнӑ чух пуплев стилӗ улшӑннине сӑнасси.

Тӱрӗ тата тӱрӗ мар пуплевлӗ предложенисене тӗрӗс интонаципе калама вӗрентесси.

+ыру ӗҫӗнче (хайлавсенче) цитатӑсемпе усӑ курма вӗрентесси.

Вӗреннине аса илесси.

+ыхӑнуллӑ пуплеве аталантарасси (6 сехет)

Пуплеве перекетлӗ тума хӑнӑхтарасси. Пуплев уҫӑмлӑхӗ: ытлашши сӑмахсенчен: вырӑнсӑр кӑткӑслӑхран хӑтӑласси: калаҫӑва темӑран пӑрӑнмасӑр тытса пырасси. Местоименисемпе тата ытти ҫыхӑну мелӗсемпе пӗлсе усӑ курасси.

Предложенири сӑмахсене вӗсен содержанине тата туйӑмлӑх сӗмӗсене шута илсе вырнаҫтарасси.

Текста абзацсем ҫине пайлама хӑнӑхтарасси. Абзацри предложенисене тата абзацӗсене хӑйсене пӗр-пӗринпе ҫыхӑнтарасси.

Хаҫат-журнал (публицистика) тата илемлӗ стиль уйрӑмлӑхӗсемпе паллаштарасси. +ак стильсене тӗпе хурса ҫырнӑ хайлавсен содержанине каласа е ҫырса парасси (изложени йӗркипе).

Калав е ӑслав мелӗсене пӑхӑнса тӗрлӗ темӑпа хайлав ҫырасси («Тӑван ялӑм: савнӑ ялӑм»: «Тӑван тавралӑх»: «Тавралӑха упрар»: «Пирӗн тӑрӑхри (е ялти) сумлӑ ҫынсем»: «Юратнӑ ӗҫ»: «Йышпа ӗҫ ӑнать»: «Халӑх уявӗ»: «Ака туй» т.ыт.те).

3.VШ класс пӗтерекен ачасен мӗн-мӗн пӗлмелле:

_ сӑмах майлашӑвӗпе предложени уйрӑмлӑхӗсене ӑнлантарма:

_ анлӑ сӑмах майлашӑвӗсене ансӑррисенчен уйӑрма:

_ пуплеври сӑмах ҫыхӑнӑвӗн мелӗсене палӑртма:

_ предложенири шухӑш тӗшшине тупма (ыйту тӑрӑх та: шухӑш тӗшшине палӑртмалли мелсем тӑрӑх та) :

_ предложенири сӑмахсене предложенин содержанине кура вырнаҫтарма:

_ ыйтӑва сӑпайлӑрах тума:

_ предложенин темипе ремине тупма:

_ предложени членӗсене тата вӗсен ҫыхӑнӑвне палӑртма:

_ хутсӑр предложенире чарӑну паллисене тӗрӗс лартма: вӗсене ӑнлантарма:

_ тӱрӗ пуплеве тӱрӗ марринчен уйӑрма.

КАЛЕНДАРЛӐ ТЕМАТИКА ПЛАНÊ

    Пурĕ 70 сехет

5.Учебниксем:

 Вӗренӱ учебникӗ: И. А. Андреев. Чӑваш чӗлхи: 8-9-мӗш класс валли.– Шупашкар: 2009. – 303 с.: ил.

Хушма литература: 1. Виноградов Ю. М.. Хӑнӑхтару пуххи: 8-9 класс валли. – Шупашкар: 2008. - 163 с.

2. Майков Е. А.: Михайлова З. П.: Кузьмина Г. В. Чӑваш чӗлхи: 5-9 классенче вӗренекенсен пӗлӗвне                

тӗрӗслемелли тест пуххи. – Шупашкар: 1999. – 37 с.

 3. Ермакова Н.В. Тестсем. (Чӑваш чӗлхи). Шупашкар: 2005. – 50 с.