Эш программасы Татар әдәбияты 5нче сыйныф, рус төркеме
рабочая программа (5 класс) на тему

Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләренең

рус  төркемендәге 5 нче сыйныфы укучылары өчен

татар әдәбияты буенча белем бирү программасына аңлатма язуы

      Эш программасы статусы.

1. 5 нче сыйныф өчен эш программасы түбәндәге документларны исәпкә алып  төзелде:

"Россия Федерациясендә мәгариф турында" 2012 елның 29 декабрендәге 273-ФЗ номерлы Федераль законы. 

2. Мәгариф турында” Татарстан Республикасы Законы, 2013нче  ел.

3.“Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында” Татарстан Республикасы законы (2004 нче  ел, 1 нче  июль).

4. “2014-2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы  Дәүләт программасы” (2013 ел, 25 октябрь).

5. Татарстан Республикасы  Мәгариф һәм фән министрлыклары тарафыннан расланган “Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программалар: 1-11 нче сыйныфлар / [басма өчен Ч.М.Харисова, К.С.Фәтхуллова, З.Н.Хәбибуллина җаваплы]. –Казан: Татарстан китап нәшрияте, 2011. (Рус телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре (V-IХ сыйныфлар) өчен  татар әдәбиятыннан авторлык программасы. Төзүче-авторлары:  Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова)

6.  “52 нче гимназия”гомуми белем муниципаль бюджет учреждениесенең төп белем бирү программасы

ЭШ   ПРОГРАММАСЫ СТРУКТУРАСЫ

          Татар теленнән эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

УКЫТУ ПРЕДМЕТЫНЫҢ УКЫТУ ПЛАНЫНДА ТОТКАН УРЫНЫ

 Гимназиянең 2016-2017нче уку елына төзелгән уку-укыту планында 5нче сыйныфта  татар әдәбиятыннан  атнага 1 сәгать исәбеннән  елга 35 сәгать каралган.

                                                            ТАТАР ӘДӘБИЯТЫН УКЫТУНЫҢ  МАКСАТЫ ҺӘМ БУРЫЧЛАРЫ

  Татар әдәбиятын өйрәнүнең максаты: туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү.

Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

− Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру;

− татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү;

− татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү;

− татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү;

 − татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү.

УКУЧЫЛАРНЫҢ ӘЗЕРЛЕК ДӘРӘҖӘСЕНӘ ТАЛӘПЛӘР:

– әдәби әсәрләрне сүзләрен  дөрес әйтеп йөгерек уку;

– авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;

– әдәби − теоретик төшенчәләрне рус әдәбият белеме белән тәңгәлләштерү;

– татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;

– авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;

– 8 − 10 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйрьләре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;

– 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗатын турында мәгълүматлы булу;

– Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;

– төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен  татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру;

– төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү;

– 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән  истә калдыру;

– мәкаль белән әйтем, миф белән әкият, халык җыры белән автор җыры арасындагы аерманы белү;

– төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;

– сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу;

– төрле темаларга проект эше яклау;

– әдәби әсәргә тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү.

  УКЫТУНЫҢ ГОМУМИ, ШӘХСИ, МЕТАПРЕДМЕТ НӘТИҖӘЛӘРЕ

 Татар әдәбияты дәреслекләре барлык фәннәрне өйрәнү барышындагы фундаменталь төшкә (фундаментальное ядрога), универсаль уку гамәлләренә нигезләнә, укучыларның яшь һәм әдәби үсеш дәрәҗәсен исәпкә ала. Укыту һәм тәрбиянең гомуми нәтиҗәләре иҗтимагый, шәхси, танып-белү һәм коммуникатив үсешне тәэмин итеп, укучыларның белемнәрен, күнекмәләрен үстереп, дөньяны танып белүгә әзерләп, хезмәттәшлеккә, үзлегеннән белем алуга, камиллеккә омтылучы шәхес тәрбияләүгә барып тоташа. Аерым алганда, уку-укытуга системалы-гамәли якын килү нәтиҗәсендә, укучыларның иҗтимагый үсешенә (халыкның рухи кыйммәтләрен аңлаучы, үстерүче Россия гражданины тәрбияләү); шәхси үсешенә (үзлегеннән белем алырга, иҗади сәләте үскән, компетентлы, үзаңы үскән, үзенең гражданлык карашларын ачыктан-ачык белдерүгә сәләтле, үз-үзенә тәнкыйди карашта торган, тормыш авырлыкларын каршы торырлык шәхес тәрбияләү); танып белү эшчәнлеген үстерүгә (фәнни дөнья сурәтен аңлаучы, үзенең танып-белү һәм интеллектуаль эшчәнлеге белән идарә итә ала торган, уку, белем алу чараларын күзаллый  торган, репрезентатив, символик, логик, иҗади фикерләү сәләте үскән, рефлексиягә сәләтле укучы тәрбияләү); коммуникатив үсешкә (аралашу компетенциясе үскән, тыңларга, диалогта, гомуми сөйләшүдә катнаша алырлык, туган телен, рус телен, чит телне камил белүенә) басым ясалды. Шул ук гамәлләрне тормышка ашыру барышында, яшүсмерләрнең яшь үзенчәлекләре дә игътибарга алынды.

  УКЫТУ ПРЕДМЕТЫНЫҢ СӨЙЛӘМ ЭШЧӘНЛЕГЕ ТӨРЛӘРЕ БУЕНЧА  ПЛАНЛАШТЫРЫЛГАН НӘТИҖӘЛӘРЕ

 Тыңлап аңлау: төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;

зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән  әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;

Сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.

Диалогик сөйләм: сорау, җавап, килешү-килешмәү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;аралашуда катнаша, аны туктата һәм яңадан башлый белү;

парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;

терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә кора белү;

татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә белү.

Монологик сөйләм: программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген сөйли белү;

конкрет ситуациягә үз карашыңны әйтә, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;

монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;

өйрәнгән текстны үз сүзләрең белән сөйләп бирә белү;

өйрәнгән шигырьләрне яттан сәнгатьле сөйли белү.

Уку: уку текстларын татар теленең әйтелеш нормаларын саклап, сәнгатьле һәм аңлап уку;

текстның эчтәлегенә нигезләнеп, контекст буенча яңа сүзләрнең мәгънәсен аңлый белү;

таныш булмаган текстны эчтән укып, аның төп фикерен таба белү;

таныш булмаган сүзләрнең, төзелмәләрнең тәрҗемәсен сүзлектән таба белү.

                                                                  ПРОГРАММА МАТЕРИАЛЫНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ

УКУЧЫ ҮЗЛӘШТЕРЕРГӘ ТИЕШЛЕ ӘДӘБИ ӘСӘРЛӘР МИНИМУМЫ

  Дәреслеккә салынган әдәби әсәрләрнең нигезен “Үрнәк программа”да күрсәтелгән (төзүчеләре: Ф.Х.Җәүһәрова, К.С.Фәтхуллова) әдәби әсәрләр минимумы (7 әсәр) тәшкил итә. Алар түбәндәгеләр:

К. Насыйри, “Патша белән карт”;

Г. Тукай, “Су анасы”

М. Җәлил, “Алтынчәч” (либреттодан өзек);

Ф. Кәрим, “Кыр казы”;

Ф. Хөсни, “Чыбыркы” (хикәясеннән өзек);

М. Әгъләм, “Матурлык минем белән”;

Н. Дәүли, “Бәхет кайда була?”

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд, “Кил, өйрән...”

Ф.Кәрим, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”

Р.Фәйзуллин, “Табигать кочагында”

Дәрестән тыш (өстәмә) уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләр

(укытучы сайлавы буенча):

Төлке белән Алёнушка (рус халык әкияте)

Тукай-Апуш. Рабит Батулладан

Шәүкәт Галиев . Аталы- уллы солдатлар.

Чәчәк нигә боекты? Габделхәй Сабитовтан

УКЫТУ- МЕТОДИК КОМПЛЕКТЫ

1.Р.Х.Ягъфарова, К.С.Фәтхуллова”Татар теле 5нче сыйныф , Казан, Татарстан китап нәшрияты, 2011 ел, «Татар әдәбияты»,

5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары  Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел.

2.Укытучылар өчен методик әсбап. “Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында (татар телен өйрәнүче укучылар белән) эшләүче укытучылар өчен, 5нче сыйныф, Казан, “Мәгариф - Казан” нәшрияты, 2014

3.«Мәгариф»  журналы

4. Электрон ресурслар: http://pedsovet.su, belem.ru: https://edu.tatar.ru, http://nsportal.ru/, http://matbugat.ru/, http://mon.tatarstan.ru/.

ПРОГРАММА МАТЕРИАЛЫНЫҢ БҮЛЕНЕШЕ

КАЛЕНДАРЬ-ТЕМАТИК ПЛАН

УКУЧЫЛАРНЫҢ БЕЛЕМ ҺӘМ КҮНЕКМӘЛӘРЕН БӘЯЛӘҮ НОРМАЛАРЫ

Укучыларның телдән җавап бирү күнекмәләрен тикшерү эшләренең күләме:

тыңлап аңлау (минутларда) – 2

диалогик сөйләм (репликалар саны) – 7

монологик сөйләм (фразалар саны) – 8

Кычкырып уку (сүзләр саны) – 60-65

5 нче сыйныфларның рус  төркемнәрендә

 белем алучы укучылар өчен  татар әдәбиятыннан

контроль бәяләү материаллары

                                                                                                     2016-2017 нче уку елы

     Тест № 1                                                                          

1.Халык авыз иҗаты төрләренә  кайсысы керә?                                       

а) әкият                                                                                                

б) хикәя                                                                                                

в) шигырь                                                                                                        

2.Әкиятнең  нинди төрләре бар?                                                                                         

а) музыкаль, кошлар турында, тылсымлы                                                                      

 б) хайваннар, тормыш-күренеш, тылсымлы                                                                          

   в) кешеләр турында, хайваннар, бөҗәкләр турында.                                                                          

  3. “Өч кыз” әкиятендәге кайсы кыз әнисе янына ашыга?                                                       

 а) олы кыз                                                                                                  

 б) уртанчы кыз                                                                                                                    

 в) кече кыз                                                                                                                              

4. Аленушкага очраган җәнлекләрне  күрсәтегез.                                                                         

 а) Куян, төлке, бүре

 б) Аю, төлке, бүре                                                                                          

 в)  Тиен, куян, төлке                                                                      

  5. Бу әсәрләрнең кайсысын Каюм Насыйри язган?                                                             

  а) “Су анасы”                                                                                                                  

 б) “Патша белән карт”                                                                                                        

 в)  “Өч кыз”                                                                                                

 6. Бу өзек кайсы әсәрдән?

     Кычкырадыр: “Качма! Качма! Тукта! Тукта, и карак!

     Ник аласың син аны,- улл бит минем алтын тарак!”                                                       

  а) “Су анасы”                                                                                                        

 б)  “Туган тел”                                                                                                                      

в) “Шалкан”                                                                                                      

7.Әкиятләрдә  еш очрый торган герой кем ул?                                                                       

 а) Патша                                                                                                        

б) Биюче кыз                                                                                                                  

  в) Укучы

8. Туфан Миңнуллинның “Гафият турында әкият”әсәренең жанры:

а) Хикәя                                

б)Җыр                                                                                                                                      

   в) Әкият-пьеса        

9.Кайсы әсәр герое төшендә астронавтка әйләнә?

а) “Өч кыз”

б) “Сәер планета”

в) “Патша белән карт”

10. “Сәер планета” әсәренең авторы кем?

а)Габдулла Тукай

б)Адлер Тимергалин

в)Туфан Миңнуллин

11. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе кайчан ачылган?

а) 1850нче елда

б) 1882нче елда

в) 1917нче елда?

12.Мәкальне дәвам ит:

Китап-.....

13. Г.Исхакыйның «Мөгаллим» әсәрендәге геройның исеме ничек?

а) Гафият

б) Каюм

в) Салих

14. “Исемдә калганнар” әсәренең төп герое кем?

а) Габидулла

б) Габдулла

в) Гариф

15. “ Габдулла Тукай – бөек татар шагыйре” дигән темага  5-6 җөмлә языгыз

Тест № 2                                                                          

1.Муса Җәлилнең беренче шигырьләр җыентыгының исеме ничек?                                       

а) “Рөстәм маҗаралары”                                                                                        

б) “Барабыз”                                                                                                

в) “Сагыну”                                                                                                        

2. “Бәхет кайда була?” дигән сорауга Нәби Дәүли ничек җавап бирә?

 а) Бәхет хезмәттә                                                                      

 б) Бәхет урамда

 в) Бәхет урманда.                                                                          

  3. “Рөстәм маҗаралары ” әсәрендәге герой нәрсә эзли?                                                       

 а) чәчәк                                                                                                  

 б) кош                                                                                                                    

 в) хайван                                                                                                                            

 4. “Алтынчәч”әсәренең геройларын  күрсәтегез.                                                                         

  а) Алтынчәч, Җик,Хан

 б) Алтынчәч, Җик,  Сылу                                                                                          

 в)  Алтынчәч, Сандугач,Хан                                                                      

  5. Бу картинаның  кайсысын Хаҗиморат Казаков язган?                                                             

  а) “Су анасы”                                                                                                                  

  б) “Бәләкәй Апуш”                                                                                                        

 в)  “Өч кыз”                                                                                                

 6. Бу өзек кайсы әсәрдән?

     “...Ике сагынуны алып,

       Улы кайтасы.

     Алмашынмас сакта торып

       Кала атасы”                                                       

  а) “Су анасы”                                                                                                        

 б)  “Аталы- уллы солдатлар”                

 в) “Исемдә калганнар”                                                                                                      

7. “Матурлык минем белән” шигыре нәрсә турында?                                                                       

 а) Геройның туган җирен яратуы турында                                                                                        

б) Геройның тырышып укуы турында                        

 в) Сугыш турында

8. Фатих Кәримнең  “Кыр казы”әсәренең жанры:

а) Хикәя                                

б)Әкият        

 в) Шигырь        

9.Кайсы әсәр герое җәен авылда көтү көтә?

а) “Чыбыркы”

б) “Сагыну”

в) “Патша белән карт”

10. “Алтынчәч”  операсының авторы кем?

а) Салих Сәйдәшев

б)Нәҗип Җиһанов

в)Туфан Миңнуллин

11.  М. Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры кайчан ачылган?

а) 1858нче елда

б) 1939нчы елда

в) 1927нче елда?

12. Фатих Хөснинең «Чыбыркы» әсәрендәге геройның исеме ничек?

а) Гафият

б) Рәшит

в) Салих

13. “Табигать кочагында” әсәренең геройлары өйгә нәрсә алып кайталар?

а) чәчәкләр

б) шатлык

в) сәламәтлек

14. “Татарстан- туган җирем” дигән темага 5-6 җөмлә языгыз.