Контрольно-измерительные материалы для татарского языка
учебно-методический материал (5, 6, 7, 9, 10 класс) на тему

   5 нче сыйныфта татар теленнән рус төркемендә контроль эшләр,мөстәкыйль эшләр.сүзлек диктантлары,диктант һәм күчереп язу

   К.эш№1  5 нче сыйныф өчен  кереш  контроль эш

1.)    Поставь нужные буквы

Ак…ош,     к..гәрчен,     үрд...к,      та...ык,       т...р...зә,         шатл...на,     хәрәк...тч...н

2)  Найди правильный перевод.

Сильный

А) матур,   б)   зур   в)  көчле

Синица

А) күгәрчен  б)  песнәк  в)  карга

3)  Как  скажешь о том ,что:

-птица  летает;

-рыба плавает

-Птицы –наши друзья.

4) Дополни диалог.

-Коля, синең  дүртаяклы дустың  бармы?

- .........

-Син  аңа  нәрсә  ашатасың?

-........

5)  Найди  антонимы.

Җылы                                  әкрен

Тиз                                      батыр

Куркак                                салкын

6) Напиши  числительные  словами

10,       11,     13,   14,   20,   65

7)    Скажи о том, что:

-сколько тебе лет;

-в какой школе ты учишься;

-в каком ряду ты сидишь

Кереш контроль эшкә ачкыч

1.)    Поставь нужные буквы

Аккош,     күгәрчен,     үрдәк,      тавык,       тәрәзә,         шатлана,     хәрәкәтчән

2)  Найди правильный перевод.

Сильный

   в)  көчле

Синица

  б)  песнәк  

3)  Как  скажешь о том ,что:

Кош оча

Балык йөзә

Кошлар-безнең дусларыбыз

4) Дополни диалог.

-Коля, синең  дүртаяклы дустың  бармы?

- Әйе,минем этем (песием) бар

-Син  аңа  нәрсә  ашатасың?

-Аш,сөяк,ипи (сөт)

5)  Найди  антонимы.

Җылы                -                  салкын

Тиз                     -                   әкрен

Куркак               -                   батыр

6) Напиши  числительные  словами

ун,       унбер,     унөч,  ундүрт,   егерме,   алтмыш биш

7)    Скажи о том:

-сколько тебе лет; Миңа ун яшь.

-в какой школе ты учишься;Мин Благодатная мәктәбендә укыйм.

-в каком ряду ты сидишь  Мин беренче рәттә утырам.

К.эш№2

Без мәктәптә

1. Җөмләләрне төгәллә.

Каләм белән ...                 Чүпрәк белән....        

Линейка белән…                                Буяу белән ....

Акбур белән ...                                 Бетергеч белән ... .

2. Сүзләрнең антонимнарын тап.

әдәпле                                         тырыш…

ихтирамлы -                                         эшчән –

тәрбияле -                                         начар -

3. Җөмләләрне дәвам ит.

1) Олег - яхшы укучы, чөнки ул ... .

2) Петя өй эшен эшләми, шуңа күрә ....

4. Определи все аффиксы в словах: күзләремне, открыткагыз, бүләгеңә, дусларны.

5. Используя данные словосочетания, скажи:

- что ты сейчас делаешь;

- что ты уже сделал.

Словосочетания: өй эшен эшли, күнегү яза, китап укый, шигырь ятлый.

6. Узнай у друга:

- какие отметки сегодня он получил;

- сколько уроков было;

- какой был первый урок;

- писали ли они диктант;

- есть ли у него тетради в клетку.

7. Попроси себе у друга:

- тетрадь в линейку;

- новую тетрадь;

- цветные карандаши.

8. Сообщи маме:

- что ты во второй четверти стал ударником;

- выучил стихотворение;

- хорошо знаешь математику;

- плохо знаешь английский язык;

- тебе нравится татарский язык

К.эш-2     АЧКЫЧ

Без мәктәптә

           1.Җөмләләрне төгәллә.

Каләм белән язалар.                 Чүпрәк белән сөртәләр        

Линейка белән сызалар                            Буяу белән  буйыйлар

Акбур белән язалар                            Бетергеч белән бетерәләр

            2.Сүзләрнең антонимнарын тап.

әдәпле -әдәпсез                                        тырыш-ялкау

ихтирамлы - ихтирамсыз                                    эшчән –ялкау

тәрбияле -        тәрбиясез                                 начар -яхшы

3.Җөмләләрне дәвам ит.

1) Олег - яхшы укучы, чөнки ул тырыш,эшчән,тәрбияле.

2) Петя өй эшен эшләми, шуңа күрә начар укый.

4.Определи все аффиксы в словах: күз-ләр-ем-не, открытка-гыз, бүләг-ең-ә, дус-лар-ны.

5.Используя данные словосочетания, скажи:

- что ты сейчас делаешь;

- что ты уже сделал.

Словосочетания: өй эшен эшлим, күнегү язам, китап укыйм, шигырь ятлыйм.

6.Узнай у друга:

- какие отметки сегодня он получил;Син бүген нинди билгеләр алдың?

- сколько уроков было; Ничә дәрес булды?

- какой был первый урок;Беренче  нинди  дәрес булды?

- писали ли они диктант;Сез диктант яздыгызмы?

- есть ли у него тетради в клетку. Синең шакмаклы дәфтәрең бармы?

7.Попроси себе у друга:

- тетрадь в линейку;      Шакмаклы дәфтәр бир әле.

- новую тетрадь;            Яңа дәфтәр бир әле

- цветные карандаши.   Төсле карандашлар бир әле

8.Сообщи маме

Әни,мин беренче чиректә ударник булдым

             Әни,мин шигырьне ятладым

Мин математиканы яхшы беләм

Инглиз телен начар беләм

Татар теле миңа ошый

К.эш№3    1нче  чирек  өчен контроль эш

1.Бирелгән җөмләләрне тәрҗемә ит

Я сегодня по математике получила пятерку

У нас было четыре урока.

Мы писали диктант

2.Фигыльләрне хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык,юклык формаснда яз

Фигыльләр: кил,ю.җый,сөрт

3.Используя данные глаголы,скажи:

-что ты делаешь сейчас;

-что ты уже сделал.

Глаголы: эшлә,бар,бир,кайт,кил

4.Используя данные глаголы,вырази:

-просьбу;

-повеление.

5.Просклоняй любой глагол в настоящем времени изъявительного наклонения

6.Вырази своё согласие или несогласие по поводу предложенных действий

1)Кинога бар. 2)Стадионга бар. 3)Телевизор кара.

К.эш-3    АЧКЫЧ

1.Бирелгән җөмләләрне тәрҗемә ит

Мин математикадан бишле алдым

Безнең дүрт дәрес булды

Без диктант яздык

2.Фигыльләрне хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык,юклык формаснда яз

Фигыльләр: кил,ю.җый,сөрт

Килә-килми,юа-юмый,җыя-җыймый,сөртә-сөртми

3.Используя данные глаголы,скажи:

Мин эшлим,эшләдем,барам-бардым,бирәм-бирдем,кайтам-кайттым,киләм-килдем.

Глаголы: эшлә,бар,бир,кайт,кил

4.Используя данные глаголы,вырази:

Эшлә әле

Эшлә

5.Просклоняй любой глагол в настоящем времени изъявительного наклонения

Мин барам,син барасың,ул бара,без барабыз,сез барасыз,алар баралар

6.Вырази своё согласие или несогласие по поводу предложенных действий

1)Кинога барам-бармыйм. 2)Стадионга барам-бармыйм 3)Телевизор карыйм-карамыйм.

К.эш№4

Без спорт яратабыз

1. Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны куеп яз.

1) Идән... түшәм... кадәр.

2) Театр... тукталыш... кадәр.

3) Тукталыш... өй... кадәр.

4) Кибет... кибет... кадәр.

2. Допустим, ты с друзьями катаешься на санках.

1) Попроси, чтобы тебе дали санки.

2) Предложи свои санки другу.

3) Похвали новые санки друга.

3. Спроси у друга:

- нравится ли ему спорт;

- каким видом спорта он интересуется;

- ходит ли он в спортивный кружок.

4. Посоветуй другу заняться спортом и посещать спортивные кружки.

5. Предложи своему другу пойти на стадион.

6. На соревнованиях твой друг занял первое место. Какой комплимент ты ему скажешь?

7. Тебе хочется кататься на лыжах. Позови друга, скажи ему, ЧТО сегодня хорошая погода.

8. Вы катаетесь на лыжах. А твой друг почему-то не катается. ('проси, почему он не катается.

9. "Табибта" темасына диалог төзе.

К.эш-4     АЧКЫЧ

Без спорт яратабыз

1. Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны куеп яз.

1) Идәнән. түшәмгә кадәр.

2) Театрдан тукталышка кадәр.

3) Тукталыштан өйгә  кадәр.

4) Кибеттән кибеткә кадәр.

2. Допустим, ты с друзьями катаешься на санках.

Дуслар,миңа чана бирегез әле

Дустым,мә,чана ал

           Дустым,синең яңа чанаң бик матур

3. Спроси у друга:

Дустым,сиңа спорт ошыймы?

Син нинди спорт төре белән кызыксынасың?

Син спорт түгәрәгенә йөрисеңме?

4. Посоветуй другу заняться спортом и посещать спортивные кружки.

Дустым,син спорт белән шөгыльлән һәм спорт түгәрәкләренә йөр

5. Предложи своему другу пойти на стадион.

Дустым,син стадионга бар

6. На соревнованиях твой друг занял первое место. Какой комплимент ты ему скажешь?

Дустым,син афәрин,беренче урын алгансың,котлыйм

7. Тебе хочется кататься на лыжах. Позови друга, скажи ему, ЧТО сегодня хорошая погода.

Дустым,бүген көн яхшы,әйдәчаңгыда шуарга чыгабыз

8. Вы катаетесь на лыжах. А твой друг почему-то не катается. (спроси, почему он не катается.

Дустым,син ни өчен чңгыда шумыйсың?

9. "Табибта" темасына диалог төзе.

 К.эш№5    2нче чирек өчен контроль эш

                             “Графика һәм орфография”

1. Татар телендә ничә хәреф бар?

Татар телендә ничә аваз бар?

Татар телендә ничә сузык аваз бар?

Татар телендә ничә тартык аваз бар?

2.  Бирелгән сүзләрне иҗекләргә бүлегез

Артист,Илсөяр,берьюлы,балалар,имтихан,оялчан,очрашу

3.  Бирелгән сүзләрне транскрипция билгеләре белән күрсәтегез

Балыкчы, тавык,кичке,кайта,юлсыз

4.  Бирелгән сүзләрнең тамырын һәм аффиксларын билгеләгез

Авылларны,табигатьтән,яшьтәшләрне,күңелсез,буранлы,юлда,саклагыз

5.  Калын һәм нечкә әйтелешле бишәр сүз языгыз

6.  ГӨЛБАКЧА  сүзеннән яңа сүзләр ясагыз

К.эш-5    АЧКЫЧ

                             “Графика һәм орфография”

4. Татар телендә ничә хәреф бар?  39

Татар телендә ничә аваз бар?           37

Татар телендә ничә сузык аваз бар?  9

Татар телендә ничә тартык аваз бар? 28

5.  Бирелгән сүзләрне иҗекләргә бүлегез

Ар -тист,Ил-сө-яр,берь-ю-лы,ба-ла-лар,им-ти-хан,о-ял-чан,оч-ра-шу

6.  Бирелгән сүзләрне транскрипция билгеләре белән күрсәтегез

Балыкчы, тавык,кичке,кайта,юлсыз

4.  Бирелгән сүзләрнең тамырын һәм аффиксларын билгеләгез

Авыл-лар-ны,табигать-тән,яшь-тәш-ләр-не,күңел-сез,буран-лы,юл-да,сак-лаг-ыз

5.  Калын һәм нечкә әйтелешле бишәр сүз языгыз

Әни,чәчәк,өстәл,бетергеч,чүпрәк;

Апа,абый,урындык,шкаф,алма

7. ГӨЛБАКЧА  сүзеннән яңа сүзләр ясагыз

гөл

бакча

акча

лак

бака

бал

К.эш№6   Дүрт аяклы дусларыбыз

1. Дөрес тәрҗемәне тап.

Мохнатый         Глаза сверкают

1. Усал         1) Күзләре матур
2. Зур         2) Күзләре зур
3. Йонлач         3) Күзләре ут яна

2. Синең этең ничек шатлана? Җөмләләрне язып бетер.

Аның күзләре ... , койрыгын ... . Ул тәпиен ... . Кулдан бияләйне .... Мине мәктәптән каршы ....

3. Җөмләләрдән исемнәрне тап, килешләрен билгелә.

Минем этем бар. Аның исеме - Акбай. Мин этемне бик яратам. Ул башка малайларны яратмый, мине генә ярата. Мин этемә ашарга бирәм, этемне уйнарга алып чыгам. Минем этем -ишегалдында иң матур эт.

4. Переведи указательные местоимения эта, тот, та. Составь с ними предложения.

5. Спроси у друга:

- какие повадки собаки он знает;

- кто подарил ему собаку;

- кого он больше любит: кошку или собаку;

- сколько лет его собаке.

6. Диалогка төшеп калган репликаларны өстәп языгыз.

- ... ?

- Аның исеме Акбай.

- Ул синең белән ничек исәнләшә?

- ... .

- ... ?

- Әйе, минем песием дә бар.

- ... ?

- Әйе, алар бик дус.

 К.эш-6    АЧКЫЧ

Дүрт аяклы дусларыбыз

1.Дөрес тәрҗемәне тап.

Мохнатый         Глаза сверкают

         3)Йонлач         3) Күзләре ут яна

2Синең этең ничек шатлана? Җөмләләрне язып бетер.

Аның күзләре ут яна , койрыгын болгый. Ул тәпиен бирә . Кулдан бияләйне салдыра. Мине мәктәптән каршы ала ..

           3.Җөмләләрдән исемнәрне тап, килешләрен билгелә.

Минем этем бар. Аның исеме – Акбай(б.к). Мин этемне9т.к) бик яратам. Ул башка малайларны (т.к) яратмый, мине генә ярата. Мин этемә(ю.к) ашарга бирәм, этемне(т.к) уйнарга алып чыгам. Минем этем(б.к) –ишегалдында(у.в.к) иң матур эт(б.к).

4.Переведи указательные местоимения эта, тот, та. Составь с ними предложения. Бу,теге,шул

5.Спроси у друга:

Син этеңнең нинди гадәтләрен беләсең?;

Сиңа этне кем бүләк итте?

Син нәрсәне күбрәк яратасың:этнеме,песинеме?

Этеңә ничә яшь?.

6Диалогка төшеп калган репликаларны өстәп языгыз.

- Этеңнең исеме ничек?

- Аның исеме Акбай.

- Ул синең белән ничек исәнләшә?

- Тәпиен бирә?

-Синең песиең бармы?

- Әйе, минем песием дә бар.

- Алар дусмы ?

- Әйе, алар бик дус.

 К.эш№7

                                         Мин - өйдә булышчы

1. Астына сызылган сүзләргә сорау куй.

Сораулар: нишли? нишләргә? нишләде? нишлә? нишләмәде? н ишләмәделәр ?

Әнисе балаларны мактады. 2) Наил белән Галия кибеткә бармадылар. 3) Гүзәл әнисенә булышмады. 4) Олег әнисен ярата.

2. Фигыльләрне хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык һәм юклык    формасында яз.

Фигыльләр: кил, ю, җый, сөрт, яз, җырла, эшлә.

3. Используя данные глаголы,

а) скажи:

- что ты делаешь сейчас;

- что ты уже сделал;

б) вырази:

- просьбу;

- повеление.

Глаголы: эшлә, бар, кайт, бир, кил, себер,сөрт, ю, булыш.

4. Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны өстәп яз.

1. Әни, урамга чы(к)... мөмкинме? 2) Әни, уйна... ярыймы? 3) Гөлләргә еш су сн(п)... ярамый. 4) Өйдә әнигә булыш... кирәк.

5. Как скажешь о том, что:

- надо сходить в магазин;

- дома нельзя прыгать;

- нельзя громко кричать;

- надо помочь маме, бабушке?

6. Спроси у друга:

- во сколько он встаёт;

- убирает ли он постель;

- делает ли он зарядку;

- идёт ли он в школу;

К.эш-7   АЧКЫЧ

Мин - өйдә булышчы

1.Астына сызылган сүзләргә сорау куй.

Сораулар: нишли? нишләргә? нишләде? нишлә? нишләмәде? н ишләмәделәр ?

Әнисе балаларны мактады(нишләде?). 2) Наил белән Галия кибеткә бармадылар(нишләмәделәр?) 3) Гүзәл әнисенә булышмады(нишләмәде?) 4) Олег әнисен ярата(нишли?)

  2.Фигыльләрне хәзерге заман хикәя фигыльнең барлык һәм юклык    формасында яз.

 Килә-килми, юа-юмый, җыя-җыймый, сөртә-сөртми, яза-язмый, җырлый-җырламый, эшли-эшләми.

3.Используя данные глаголы,

а) скажи:

               Мин эшлим;

    Мин эшләдем;

б) вырази:

бир әде

бир

Глаголы: эшлә, бар, кайт, бир, кил, себер,сөрт, ю, булыш.

4.Күп нокталар урынына тиешле кушымчаларны өстәп яз.

1)Әни, урамга чыгарга мөмкинме? 2) Әни, уйнарга ярыймы? 3) Гөлләргә еш су снбәргә ярамый. 4) Өйдә әнигә булышырга кирәк.

5.Как скажешь о том, что:

Кибеткә барырга кирәк

Өйдә сикерергә ярамый

Каты кычкырырга ярамый

Әнигә,әбигә булышырга кирәк

6.Спроси у друга:

Син сәгать ничәдә торасың?

Син урыныңны җыясыңмы?

Син зарядка ясыйсыңмы?

Син мәктәпкә барасыңмы?

К.эш. №8   Дуслар белән күңелле

1. Сүзләрнең тәрҗемәсен тап, алар белән җөмлә төзе.

Внимательный,   отзывчивый,   честный,   друг,   подруга, вместе, весело, совет, подружились, соседи, сильный.

2. Сүзтезмәләр яса һәм тәрҗемә ит. Алар белән җөмләләр төзе.

        Хочу         пригласить

        Надо         идти

        Можно         брать

        Должен         помочь

3. Сүзләр белән җөмләләр төзе.

Ярдәм кирәкме, ярдәм ит әле, булышырга кирәк, ярдәм кирәкме, сезгә булышыйкмы?

4. Используя данные глаголы, вырази:

- просьбу;

- повеление.

Глагол ы: чык, булыш, уйна, ал, сөйлә.

5. Как скажешь о том, что:

- у тебя есть друг;

- он внимательный;

             - тебе с ним интересно;

             - вы вместе играете, готовите уроки, ходите в школу?

6. Узнай у друга:

- как у него дела;

- сможет ли он сегодня к тебе прийти;

- пойдёт ли он с тобой в кино (на футбол, концерт);

- решил ли он задачу по математике.

7. Скажи о том, что на день рождения можно:

1) испечь пироги, бэлиш, чакчак, перемячи, губадию;

2) пригласить подругу, друзей, одноклассников.

К.эш-8   АЧКЫЧ

                          Дуслар белән күңелле

1.Сүзләрнең тәрҗемәсен тап, алар белән җөмлә төзе.

Игътибарлы,   ярдәмчел,   намуслы,   дус,  дус кыз, бергә, күңелле, киңәш, дуслаштылар, күршеләр, көчле.

2.Сүзтезмәләр яса һәм тәрҗемә ит. Алар белән җөмләләр төзе.

        Хочу         пригласить

        Надо         идти

        Можно         брать

        Должен         помочь

Ярдәм итәсем килә,алырга кирәк,барырга ярый,чакырырга тиеш

3.Сүзләр белән җөмләләр төзе.

Ярдәм кирәкме, ярдәм ит әле, булышырга кирәк, ярдәм кирәкме, сезгә булышыйкмы?

4.Используя данные глаголы, вырази:

             Булыш әле,булыш;чык әле,чык...

5.Как скажешь о том, что:

- у тебя есть друг;Минем дустым бар.

- он внимательный;Ул игътибарлы.

             - тебе с ним интересно;Миңа аның белән кызык.

             - вы вместе играете, готовите уроки, ходите в школу?Без бергә уйныйбыз,дәресләр әзерлибез,мәктәпкә йөрибез.

6.Узнай у друга:

- как у него дела;Дустым,хәлләрең ничек?

- сможет ли он сегодня к тебе прийти;Син бүген миңа киләсеңме?

- пойдёт ли он с тобой в кино (на футбол, концерт);Син минем белән кинога барасыңмы?

- решил ли он задачу по математике.Син математикадан мәсьәләне чиштеңме?

7.Скажи о том, что на день рождения можно:

1) испечь пироги, бэлиш, чакчак, перемячи, губадию;Туган көнгә бәлеш,чәкчәк.пәрәмәч,гөбәдия пешерергә була

2) пригласить подругу, друзей, одноклассников.Сыйныфташларны,дусларны чакырырга була

 К.эш№9   Еллык контроль эш

1. Кушымчалар куеп языгыз

Без Резедә белән бәйрәм турында озак бәхәсләш... .

Иртәгә сез концерт карарга бара... .

Ул җәй көне лагерь... ял ит... .

Син бу китап...  кайчан укы... .

2    Тиешле сүзләр куеп язарга

Коляның  … авырта,  табиб аңа ... бирде.

Татарстанда ..., ..., ... үсә.

Сабантуйда мин ... карадым.

Ул этенә ... ..., ... ... .

3. Татарчага тәрҗемә итегез

Я прочитала книгу про четвероногих друзей.

Ленар взбирается на столб, а Айрат бьёт горшок.

Волга больше Камы.

Вкуснее молока ничего нет.

4.    Фикерне дәвам итегез.

Минем фикеремчә, бу эт акыллы, чөнки ...

Азат авырмый, чөнки ...

Татарстан бай республика, чөнки ...

5   “Сабантуйда” исемле хикәя төзеп язарга.

К.эш-9   АЧКЫЧ

Еллык контроль эш

2. Кушымчалар куеп языгыз

Без Резедә белән бәйрәм турында озак бәхәсләштек .

Иртәгә сез концерт карарга барасыз.

Ул җәй көне лагерьдә ял итте.

Син бу китапны  кайчан укыйсың.

2    Тиешле сүзләр куеп язарга

Коляның башы авырта,  табиб аңа дару бирде.

Татарстанда ...бодай, арыш,борчак үсә.

Сабантуйда мин көрәш карадым.

Ул этенә игътибарлы.

4. Татарчага тәрҗемә итегез

Мин дүртаяклы дуслар турында китап укыдым.

Ленар колгага менә,ә Айрат чүлмәк вата.

Идел Камадан зуррак.

      Сөттән дә тәмлерәк нәрсә юк.

4.    Фикерне дәвам итегез.

Минем фикеремчә, бу эт акыллы, чөнки ул өйне саклый.

Азат авырмый, чөнки  спорт белән шөгыльләнә

Татарстан бай республика, чөнки  анда калын урманнар,тигез далалар куп

5   “Сабантуйда” исемле хикәя төзеп язарга.

Сүзлек диктантлары

Тема: Без мәктәптә

Рус теле, татар теле, тарих, табигать белеме, әдәбият, укыта, чирек азагы, кәеф, язма эш, мисал, мәсьәлә, җиңел, авыр, чага,   хаталы(-сыз),   шакмаклы,   сызыклы   (буйлы),   карый тыңлый, тарата, сорый, әзерләнә, тырыша, ятлый, чишә, югалта, таба, борчыла, пычрата, сыйныф җитәкчесе, быел, узган ел, мөстәкыйль эш, вакытында.

Тема: Дүрт аяклы дусларыбызъ

Йорт эте, ау эте, сакчы эт, йонлач, юаш, усал, тугры, ягымлы, ут яна, тәпи, койрык, сөяк, күсе, тычкан, исәнләшә, саубуллаша, тәпиен суза, бөтерелә, шатланып өрә, каршы ала, командалар үти, яхшы гадәт, начар гадәт.

Грамматик биремле диктант

1. Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

1) Мин өстәл... ипи, чәй, шикәр куйдым.

2) Оля өстәл... ике дәфтәр алды.

3) Өстәл... ризыклар күп иде.

2. Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куен ЯЗЫГЫЗ.

1) Бүген Алсу... туган көне.

2) Алсу өй җыештыр... .

3) Алсуның әни... тәмле торт пешер... .

3. 1) Тыңлагыз,  саннарны сүзләр белән тәрҗемә итеп, языгыз.

15 алма, 12 китап, 12 девочек, 15 мальчиков, 16 учеников.

2) Тыңлагыз, фигыльләрне үткән заман формасына куеп языгыз.

Уйный , ясый, пешерә, бара, керә, чыга, эшли, яза, килә, китә.

Грамматик биремле диктантка АЧКЫЧ

1. Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куеп языгыз.

1) Мин өстәгә. ипи, чәй, шикәр куйдым.

2) Оля өстәлдән ике дәфтәр алды.

3) Өстәлдә ризыклар күп иде.

2. Тыңлагыз. Тиешле кушымчаларны куен ЯЗЫГЫЗ.

1) Бүген Алсуның туган көне.

2) Алсу өй җыештыра.

3) Алсуның әнисе  тәмле торт пешерде.

3. 1) Тыңлагыз,  саннарны сүзләр белән тәрҗемә итеп, языгыз.

15 алма, 12 китап, 12 девочек, 15 мальчиков, 16 учеников.Пятнадцать яблок,двенадцать книг,унике кыз,унбиш малай,

2) Тыңлагыз, фигыльләрне үткән заман формасына куеп языгыз.

Уйный , ясый, пешерә, бара, керә, чыга, эшли, яза, килә, китә.

Уйнады,ясады,пешерде,барды,керде,чыкты,эшлщде,язды,килде,китте

6 нчы  сыйныф рус төркемендә контроль эшләр,мөстәкыйль эш,сүзлек диктантлары,изложениеләр,сочинениеләр

 К.эш-1         

            Кереш конроль эш «Исем»

1. Раскрыть скобки, поставив нужные падежи.

(Казан) Татар дәүләт академия театры бар. Ул Г.Камал (исем) йөртә. Театр Кабан күле буендагы бик матур (бина) урнашкан.

2. Просклонять по падежам.

Бәйрәм, Казан шәһәре, дустым.

3. Составить предложение.

А) Артурның, песие, бар, матур.

Б) Иркен, китапханәсе, якты, мәктәбебезнең, һәм.

В) Бар, иске, бабайның, машинасы.

4. Перевести предложения.

Мой дедушка любит работать в саду. Мой папа слушает радио.

5. Как скажете о том, что:

• вы вчера были в походе;
• вы катались на велосипеде;
• летом вы часто ходите в поход;

вы умеете разводить костер? 

Язма эш          

                                      Яңа уку елы башлана

1. Тиешле кушымчалар куеп, җөмләләрне күчереп яз.

1) Ренат... мөстәкыйль эше... хаталар күп түгел. 2) Без Җәвад Тәрҗеманов... "Якын дус" шигыре... ятладык. 3) Укытучы апа көндәлегем... бишле куйды. 4) Дустым белән футбол секциясе... йөрибез. 5) Мәктәп китапханәсе... кызыклы китап алдым.

2. Татар теле дәресендә, математикада, физкультура дәресләрендә нишлисез? Җавапларны хәзерге заман хикәя фигыль формасын кулланып яз.

3. Как скажшь, если:

- вы учитесь в 6 классе;

- у вас сегодня 6 уроков;

- тебе нужны тетради в клетку, а не в линейку;

- уроки начинаются в половине 9-го;

- ты любишь читать книги о животных;

- ты потерял толковый словарь?

4. Попроси у соседа по парте:

- цветные карандаши;

- тетрадь в линейку;

- татарско-русский словарь;

- стёрку.

5. Спроси у друга:

- чья эта книга;

- сколько стоит эта книга;

- нужна ли ему эта книга;

-нет ли у них дома книги о Казани;

- есть ли у них татарско-русский словарь;

- где находится городская библиотека.

6. Вырази желание:

- стать переводчиком;

- записаться на баскетбол;

- получить пятёрку по татарскому языку;

- купить новый русско-татарский словарь.

7. Посоветуй другу:

- беречь книги;

- домашнее задание записывать в дневник;

- не опаздывать на урок.

8. Похвали соседа по парте за то, что:

- у него дневник чистый;

- он на уроках хорошо отвечает;

- он своевременно заполняет дневник.

9. Әйтик, син китапханәгә язылырга килдең, калган репликаларны өстәп, диалогны яз.

- ... ?

- Рәхим итегез.

- ... ?

- Әлбәттә, мөмкин.... ?

- Романов Олег.

- ... ?

- 6 нчы сыйныфта.

- Адресың ничек?

- Нинди китап кирәк?

Язма эш

Без - булышчылар

1. Тагын нинди кереш сүзләр беләсең? Дәвам ит.

Минемчә,...

2. Попроси сестру(брата) помочь тебе:

- решить задачу;

- перевести рассказ;

- нести тяжелую сумку;

- выбрать красивое платье;

- накрыть стол.

3. Поблагодари сестру или брата за то, что помогли:

- решить задачу;

- перевести рассказ;

- нести тяжёлую сумку.

4. Төшеп калган репликаларны өстәп, диалогны яз.

1)

- Рома, синең әтиең кем булып эшли?

- Ә ул кайда эшли?

2) Әйтик, дустыгыз сезне урамга чакыра. Төшеп калган репликаларны куеп языгыз.

- ... ?

- Юк, мин сәгать 6 га кадәр буш түгел.

- ... ?

5. Сообщи о том, что:

- однажды мама Ахмета заболела;

- ей захотелось попить холодной воды;

-на улице очень жарко;

- Ахмет принёс воду из колодца, а не из родника.

6. Покритикуй Ахмета за то, что:

- он долго играет на улице, а маме не помогает;

- долго спит;

- солгал маме.

Язма эш.                    

                       Дуслар белән күңелле

1. Сүзләрнең дөрес тәрҗемәләрен табып яз.

            1) Внимательный         ышанычлы

        Справедливый         тугры

        Отзывчивый         игътибарлы

        Честный         авыр хәлдә калдырмый

        Преданный         намуслы

        Надёжный         шәфкатьле

        В беде не бросает         гадел

        Милосердный         ярдәмчел

2) На вопрос "Каким должен быть друг?" как бы ты ответил?

2. Сүзләргә кушымчалар ялгану тәртибен искә төшер, бирелгән сүзләрне таблицага урнаштыр.

Сүзләр: дусларыма, туган көненә, иптәшеңнең, авырлыкларга.

3. Дөрес тәрҗемәне тап.

        Близкие друзья         вместе проводят

        1) бергә йөриләр        1) яхшы дуслар

        2) бергә үткәрәләр        2) якын дуслар

        3) бергә баралар        3) начар дуслар

4. Вырази желание вместе с другом (подругой):

- пойти на дискотеку;

- погулять на улице;

- отдыхать в лагере.

5. Как скажешь, если тебе предстоит:

- выполнить домашнее задание;

- почистить картошку;

- прибраться в комнате;

- пойти за хлебом и молоком?

6. Попроси у мамы денег для того, чтобы купить:

- лекарства для бабушки, хлеба; новые тетради.

7. Сообщи маме о том, что:

- к вам вечером придёт одноклассник;

- вы идёте в гости к другу;

- с другом пойдёте в кино.

8. Поинтересуйся:

- почему Алексей не ходит в школу;

- почему он опоздал на первый урок;

- почему у Алексея тройка по математике;

- нужна ли ему ваша помощь.

9. Сораулар буенча дустың турында яз.

1) Дустың кайда яши? 2) Сез кайчан һәм кайда дуслаштыгыз? 3) Ул нинди? 4) Дустың нәрсә белән шөгыльләнә? 5) Сез буш вакытыгызда бергә нишлисез?

Язма эш

Туган җирем — Татарстан

1. Түбәндәге сүзләрнең антонимнарын табып яз.

        бай-...         салкын-...

        зур-...         биек-...

калын-...         усал-...

күп-...         кыш-...

2. 1)Предложи другу почитать книгу о Татарстане.

2) Спроси у друга:

- какие животные обитают в Татарстане;

- какие реки протекают через Татарстан.

3.Что ты скажешь в следующих ситуациях?

1) Вы собираетесь на Сабантуй. Ваша подруга не хочет идти. Убедите её, что на празднике     будет весело.

2) Предложите другу спеть песню на татарском языке.

3) Из Турции приехали гости. Они не знают, что это за праздник. Расскажите им.

4.Предложи другу:

- поехать в Казань в аквапарк;

- посмотреть башню Сююмбике;

- прочитать стихи Габдуллы Тукая;

- спеть песню на татарком языке.

5.Күп нокталар урынына сораулар куеп яз.

- ... ?

- Без Татарстанда яшибез.

- ... ?

- Татарстанда татарлар, руслар, башкортлар һәм башка милләт кешеләре яши.

- ... ?

- Алар дус һәм тату яшиләр.

Язма эш

Табигать белән бергә

1. Җөмләләрне дәвам ит.

1) Табигать ул — ...

2) Без - табигать балалары, шуңа күрә ...

3) Табигать бай, ләкин ...

4) Табигатьне сакларга кирәк, чөнки ...

2. Как скажешь о том, что:

- нельзя разжигать костёр в лесу;

- нельзя оставлять мусор;

- нельзя ломать деревья?

3. Что посоветуешь в этих ситуациях?

1) Урамда бер малай агач сындыра.

2) Бер кыз конфет кәгазен җиргә ташлый.

3) Балалар кошларга таш ыргыта.

4. Вырази желание:

- побольше узнать о четвероногих друзьях;

- завести собаку (кошку);

- посмотреть фильм о природе Татарстана.

5. У вас потерялся домашний питомец. Напиши в объявлении как она выглядит, какой породы, сколько лет, что любит, о повадках.

6. Табигатьне саклау өчен нишләргә кирәк? Нинди киңәшләр бирер идең?

7. Схемалар буенча диалоглар төзеп яз.

        1)сорау               2)сорау

        җавап         раслаучы җавап

        киңәш         сорау

     килешү               җавап һәм киңәш

Язма эш

Туган җирем — Татарстан

1. Түбәндәге сүзләрнең антонимнарын табып яз.

        бай-...         салкын-...

        зур-...         биек-...

калын-...         усал-...

күп-...         кыш-...

2. 1)Предложи другу почитать книгу о Татарстане.

2) Спроси у друга:

- какие животные обитают в Татарстане;

- какие реки протекают через Татарстан.

3.Что ты скажешь в следующих ситуациях?

1) Вы собираетесь на Сабантуй. Ваша подруга не хочет идти. Убедите её, что на празднике     будет весело.

2) Предложите другу спеть песню на татарском языке.

3) Из Турции приехали гости. Они не знают, что это за праздник. Расскажите им.

4.Предложи другу:

- поехать в Казань в аквапарк;

- посмотреть башню Сююмбике;

- прочитать стихи Габдуллы Тукая;

- спеть песню на татарком языке.

5.Күп нокталар урынына сораулар куеп яз.

- ... ?

- Без Татарстанда яшибез.

- ... ?

- Татарстанда татарлар, руслар, башкортлар һәм башка милләт кешеләре яши.

- ... ?

- Алар дус һәм тату яшиләр.

Язма эш

Сәламәт тәндә - сәламәт акыл

1. Сүзләрне тәрҗемә ит.

Беречь здоровье, интересное увлечение, спортивный кружок, плохая привычка, полезный совет, заниматься спортом.

2. Как скажешь, если:

- по вторникам и субботам ты ходишь в спортивный кружок;

- танцами занимаешься 5 лет;

- в свободное время вы с папой играете в шахматы?

3. Порекомендуй другу:

-записаться на плавание; -по утрам делать зарядку; -чаще бывать на свежем воздухе.

4. Скажи о том, что:

- не умеешь плавать;

- не умеешь играть в шахматы;

- плохо катаешься на коньках.

5. Төшеп калган репликаларны өстәп яз.

-…?

- Әйе, кызым, башым авырта.

-…?

-Рәхмәт, кызым, миңа дару кирәк.

6. Дустыңны көндәлек режимың белән таныштыр.

Язма эш

Светофор - минем дустым

1.  Тәрҗемә ит, җөмләләр төзе.

Возле дома, к школе, через дорогу, вдоль берега, за парком, в центре города, вдоль дороги.

Җөмләләрне дәвам ит.

1) Кызыл ут янса,... .2) Яшел ут янса, 3) Сары ут янса, .

3. Сделай замечание другу, если:

- он дорогу переходит на красный свет;

- он не внимателен на дороге;

- он не знает правила дорожного движения.

4. Син кайсы раслау белән килешмисең?

1) Шәһәр халкы юл йөрү кагыйдәләрен белергә тиеш.

2) Трамвайдан төшкәч, тимер юлны трамвай артыннан чыгарга кирәк.

3) Юл чатында (на перекрёстке) бигрәк тә игътибарлы булырга кирәк.

5. Как скажешь, если:

- Азат переходит через улицу;

- твоя школа находится за парком;

- ты хорошо знаешь правила дорожного движения;

- нельзя дорогу переходить на красный свет?

6. Что ты посоветуешь, если:

- мальчик катается на велосипеде на проезжей части улицы;

- одноклассник цепляется (тотына) за трамвай;

- дети играют близко к дороге?

7. Тиздән   җәйге   каникуллар.   Үзеңнең   җәйге   каникулга планнарың турында яз.

8. Юл йөрү кагыйдәләрен искә төшереп яз.

Мөстәкыйль эш  «Саннар»

1. Определить тип числительного и перевести предложения.

Йортыбызның беренче катында даруханә урнашкан. Апама егерме ике яшь. Гаиләдә алар өчәү.

2. Переведите предложения.

В Казани живет около трех тысяч людей. Каникулы начнутся двадцать пятого декабря.

3. Раскройте скобки, употребив нужный падеж.

Безгә якын (туганыбыз) телеграмма килде. Мин кадерле (әнием) чәчәкләр бүләк иттем.Бүген сөекле дәү (әнием) туган көне.

4. Вместо точек вставить по смыслу нужные числительные.

Әни....яртыда эштән кайтты. Мин дусларыма..... алма бирдем. Апама....яшь.

5. Ответь на вопросы.

Дәресләреңне ничә сәгать әзерлисең? Гаиләгездә сез ничәү?

АЧКЫЧ

1. Определить тип числительного и перевести предложения.

Йортыбызның беренче катында даруханә урнашкан. Апама егерме ике яшь. Гаиләдә алар өчәү.

2. Переведите предложения.

В Казани живет около трех тысяч людей. Каникулы начнутся двадцать пятого декабря.

3. Раскройте скобки, употребив нужный падеж.

Безгә якын (туганыбыз) телеграмма килде. Мин кадерле (әнием) чәчәкләр бүләк иттем.Бүген сөекле дәү (әнием) туган көне.

4. Вместо точек вставить по смыслу нужные числительные.

Әни....яртыда эштән кайтты. Мин дусларыма..... алма бирдем. Апама....яшь.

5. Ответь на вопросы.

            Дәресләреңне ничә сәгать әзерлисең? Гаиләгездә сез ничәү?

К.эш№2

 «Фигыль»

1. Переведите предложения.

Ты написал диктант без ошибок. В выходные дни мы были на огороде.

2. Впиши нужное слово, выбрав его из скобок (мин, ул, без, син, алар, сез).

......күнегү эшлисең. ......тыңлыйсыз. .........рәсем ясыйлар.

3. Допиши окончания.

Син каршылый..., керде. Ул җырлар..., санаган...... Сез ятла...., беләчәк.

4. Вместо точек подбери нужные глаголы , выбрав их из скобок.( чиште, булмаячак, булышалар)

Иртәгә тарих дәресе...... . Мин мәсьәләне үзем..... . Дуслар бер-берсенә...... .

5. Спишите предложения, употребив глаголы в отрицательной форме.

Мин контроль эшне «5»легә эшләдем. Абыем быел Сабантуйда көрәште.

К.эш№5

Арадаш аттестация эше.

1.Просклоняйте имена существительные с аффиксами принадлежности.

Китабым, дәфтәре

2.Образуйте из данных слов новые слова.

Юл-

Нефть-

Трактор-

Тәрбия-

3.Составьте по схемам предложения.

“П”, -а.

А:”П”,а.

4.Проспрягайте глаголы по лицам и числам:

Укыса, барачак, санама

5.Как скажешь, что:

- твоя мама работает инженером;

-тебе не хочется пить;

-хочешь идти в парк.

6.Переведите предложение.

Когда началась война, Абдулла Алиш ушел на фронт.

7.Составьте 2 предложения с вводными словами.

8.Как скажешь о том, что:

-если Таня решит задачу, получит “5”;

-тебе больше нравятся кошки;

-по вторникам ходите в танцевальный кружок;

-книга – хороший советчик.

9.Поздравьте  бабушку   с  Днем Пожилых. Пожелайте ей счастья, здоровья.

10.Спроси у друга:

• Нужна ли ему эта книга;
• -сколько километров до Казани.

11.    Танышыңа   туган көнгә чакыру яз.

12.Составте предложения с вводными словами: бәхеткә каршы, кызганычка каршы

13.Составьте диалог по схеме:

-Совет;

-Вопрос;

-Доказательство;

-Согласие.

Тема:”Юл йөрү кагыйдәләре”

14.Поставьте знаки препинания в предложениях.

Татарстан мөстәкыйль дәүләт.

Каюм Насыйри зур галим

Изложениеләр

1. Бергә күңелле була

Мин урамга чана шуарга чыктым. Урамда балалар күп иде. Алар чана, чаңгы шуалар. Ә Дамир шумый, чөнки аның чанасы да, чаңгысы да юк иде. Мин өйгә кердем. Өйдән чаңгы алып чыктым һәм Дамиргә бирдем. Дамир шатланып чаңгы шуды. Безгә бик күңелле булды.

Сочинениеләр

1.Мин мәктәптә.

2. Минем дустым бар

Сүзлек диктантлары

Тема: Без - булышчылар

Өй җыештыра, чүп ташлый, идән себерә, тузан сөртә, өстәлне җыештыра, урын җыештыра, кибеткә бара, ипи алып кайта, кар көри, урындык төзәтә, әлбәттә, эшчән, тырыш, ялкау, шаян, әдәпле, тәрбиясез, алдый, хөрмәт итми, тыйнак, хезмәт ярата, ягымлы, ихтирамлы.

Тема: Дуслар белән күңелле

Гадел, игътибарлы, алдашмый, авыр хәлдә калдырмый, яхшылык эшли, ышана, һәрвакыт, кайвакыт, чын, горур, ачуы килде, оялды, дуслаша, гафу үтенә, оныта, гафу итә, рөхсәт сорый, рөхсәт итә, шук, үткен, тапкыр, өлгер, тыйнак, мактанчык.

Тема: Табигать белән бергә

Бай, кояш, болыт, ком, таш, хайваннар, файда, кошлар, сакла, ташлама, сындыра, сындырма, чүпли, чүпләмә, пычрак, пычрата, пычратма, чүп-чар, янгын, учак яга, таш ыргыта, маймыл, ак аю, куян, бурсык, төлке, болан, тычкан, аккош, торна, мкчарлак, бөркет, ябалак, чыпчык, тукран, карлыгач, күгәрчен, саескан, песнәк, үрдәк, күке, кышлый, җылы якка китә.

Тема: Сәламәт тәндә - сәламәт акыл

Биклеккә сикерә, узыша, ата, йөгерә, үткәрелә, ярыша, көч сынаша, катнаша, сәламәт, сәламәтлек, файдалы, зыянлы, начар гадәт, яхшы киңәш, авырый, авырта, еш, киңәш, спорт төре, спорт түгәрәге, ютәл, кан басымы югары (түбән), баш әйләнә, температура югары.

9 нчы сыйныф рус төркемендә контроль эшләр,мөстәкыйль эш,сүзлек диктантлары,изложениеләр,сочинениеләр

К.эш №1   Тема:“Гади җөмлә синтаксисы”

1 вариант

1. Җөмлә ахырына тиешле тыныш билгеләрен куегыз.

Алсу, син нәрсә белән кызыксынасың  1

          Сәлимнең көчле булып үсәсе килә

Их, ерак илләргә сәяхәткә чыгасы иде

Кышкы урманда нинди рәхәт

2. Җөмләләрне киңәйтеп языгыз.

Мин җыям. Әни сөйләде..

3. Нокталар урынына җәяләр эчендә бирелгән тиешле сүз төркемнәрен куеп языгыз.

Безнең өй янында ... бакча бар. Мәктәпкә без ... йөрибез. Наил ишегалдында турник ... . Апам матур ... үстерә.

... җәй җиткәч авылга кайтасыңмы? Татар телен мин ... ел өйрәнәм. Сез ... Алабугага бардыгыз.

( сигез, гөлләр, былтыр, кечкенә, син, җәяү, ясады)

4.Яхшы уку өчен нәрсәләр эшләргә кирәк, иптәшегезгә киңәшләр бирегез.

           5. Узнайте у друга:

• есть ли у него дома рабочее место;
• в какое время он начинает готовить домашнее задание;
• какие предметы ему нравятся;
• всегда ли он записывает домашние задания в дневник.

К.эш№2        Тема: “Тезмә кушма җөмләләр” кабатлауга    

                                                            Тест

1.Кушма җөмлә дип

а) икедән артык гади җөмләдән торган җөмлә атала.

б) аерымланган хәлләр белән катлауландырылган гади җөмлә атала.

2.Кушма җөмләләрне билгеләү өчен иң элек

а) баш кисәкләрне       б)иярчен кисәкләрне табарга кирәк.

 3.Тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләрне үзара

а) тезү юлы белән      б) ияртү белән бәйләнә.

 4.Тезмә кушма җөмләләр ничә төргә бүленә?

а) 2  б) 3

5.Теркәгечле тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләрне үзара

а) теркәгечләр катнашыннан башка гына бәйләнә.

б) тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнә.

6.Теркәгечсез тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләр үзара

а) теркәгечләр катнашыннан башка гына бәйләнә.

б) ияртүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнә.

7.Теркәгечле тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләр бер-берсеннән

а) өтер,нокталы өтер белән аерыла.

б) өтер белән аерыла.

8.Тергәчсез тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләр бер- берсеннән

а)  3 төрле билге: сызыкча, нокталы өтер, өтер

б) 3 төрле билге: өтер, ике нокта, сызыкча

в)3 төрле билге: өтер, нокталы өтер, сызык белән аерыла.

9. Безнең Татарстанда татар теле дәүләт теле буларак кулланыла һәм башка телләр үсешенә дә мөмкинлекләр тудырыла җөмләсендә һәм теркәгече

а) җыючы

б) каршы куючы

в) бүлүче

10. Теркәгечле тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләр

а) бер үк вакытта булган эшләр, күренешләр

б) бер үк вакытта һәм бер үк вакытта булмаган күренешләр ярдәмендә белдерелә.

11.Теркәгечсез тезмә кушма җөмлә эчендәге гади җөмләләр үзара

а)санау, каршы кую, бүлү, җыю интонациясе ярдәмендә теркәлә.

б)санау һәм каршы кую интонациясе ярдәмендә теркәлә.

12.Болыннарда билдән үлән үскән,

     Яшел яулык болгый зирек, каен.-Бу

а) теркәгечле тезмә кушма җөмлә

б) теркәгечсез тезмә кушма җөмлә.

13.Теркәгечсез тезмә кушма җөмлә  эчендәге гади җөмләләрнең санау интонациясе белән бәйләнүен белү өчен

а) һәм теркәгече

б) ләкин  теркәгече

в)әмма теркәгече куеп карап була.

14. Теркәгечсез тезмә кушма җөмлә  эчендәге гади җөмләләрнең каршы кую интонациясе белән бәйләнүен белү өчен

а) ә, ләкин теркәгече

б) тик теркәгече

в) янә-янә теркәгече куеп карап була.

15.Туган җиремнең җылы һавасы, авызыңны ачсаң, үпкәңә керә.-Бу нинди җөмлә?

а) гади

б) кушма җөмлә.

                  К.эш №3            “ Иярченле кушма җөмләләр”

1.Сорауларга җавап бир

а)Иярчен җөмләләрнең нинди 5 төре бар?

б)Иярчен хәл җөмләләр нинди төрләргә бүленәләр?

2.Бирелгән сүзтезмәләрне тәрҗемә итегез

Шул акта бардым; шуңа кадәр очрамады; шул вакытта үпкәләде; кайчан карады; шуннан бирле йөрде; шуннан соң искә төште.

3.Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаны языгыз

- Спроси у одноклассника,куда он пойдет после уроков.

- Сообщи другу,каким видом спорта ты занимаешься.

- Спроси у сестры,когда она пришла домой.

- Посоветуй другу долго не сидеть перед компьютером.

4.Җөмләнең башын табыгыз

...,ләкин көннәр кояшлы.

а)Көз килгәч; ә)Көз җитте; б)Яз көне булгач; в)Кыш җитсә

5.Җөмләләрне дәвам итегез.

1)Әй улым, ... .

2)Фи,мин ... .

3)Абау,звонок ... .

4)Ай-һай,син ... .

5)Эх,бер генә тапкыр ... .

6.Тәрҗемә итеп,җөмләләр төзегез

Если пойдет снег; если так будет холодно; если так будет кричать; если бы не помог; поэтому не пришла; чтобы было красиво.

                       К.эш №4   Йомгаклау контроль эше

1. Как скажете о том, что:

- Сания - скромная девушка;

- она каждый день у окна ждёт мальчика;

- мальчику нравится  другая  девочка;

- Сания  узнала о мальчике  очень  многое;

- девочке очень грустно;

- ей нравятся стихи  Маяковского.

2. Расставьте знаки препинания в сложных предложениях.

1) Язмышыңа ни язган шуны күрерсең.2) Фәнияр аңлады язмыш аңа зур  сынау әзерләде.3)Илсөя аңа бик нык булышты шуңа күрә Фәнияр тугызынчы сыйныф программасын бик тиз үзләштерде. 4)Ул шуны белә аның шигырьләре халыкка кирәк.

3.Бирелгән сүзтезмәләрдән сыйфат фигыльләрне табыгыз, заманын билгеләгез.

Гашыйк буласы егет; эзләгән кеше; партада утыручы малай; көткән егет; сәхнәгә менүче егет; каршыга килә торган кыз; эшләнәсе эш.

4.Бишәр фигыль уйлап, таблицага урнаштырыгыз

5. Җөмләләрне татарчага тәрҗемә итегез.

1)Кто  старательно  учится,тот экзамены сдаст хорошо.2)Проблема в том, что он сегодня заболел.3)Жизнь прекрасна, поэтому надо жить радуясь.3) Здоровье не улучшалось, поэтому ему пришлось долго лежать в больнице.4)Один из секретов успешной  учёбы в том,что задания по всем предметам надо делать вовремя.

Сүзлек диктантлары

 Без Татарстанда яшибез

1.   Сүзтезмәләрнең тәрҗемәсен языгыз.

Государственные языки, многонациональная республика, богатая природа, родной край, 4 большие реки, дружба народов, легкая промышленность, столица Татарстана, национальный праздник, чёрное золото, добыча нефти, современные технологии, народный артист Республики Татарстан, Татарский государственный академический театр, творчество, художник, танцор, певец, зритель, аплодисменты, татарский балет, музыкальное произведение, известный певец, государственная премия, театр оперы и балета, искусство, музыкальное искусство, изобразительное искусство.

Һөнәр сайлау

1. Сүзтезмәләрнең тәрҗемәсен языгыз.

Историк, переводчик, языковед, ученый, нужная профессия, требование, рабочий, хлебороб, садовод, повар, продавец, швея, строитель, летчик, водитель, хороший специалист, работает инженером, работает на заводе, правильный выбор, выбор профессии, после окончания 9 класса, поступление в техникум, продолжать учебу.

                                                Сәламәтлек - зур байлык

1. Сүзләр һәм сүзтезмәлэрнең тәрҗемәсен языгыз

Здоровье, беречь, врач, лечит, болеет, болезнь, аптека, лекарство, лекарственные травы, заниматься спортом, летние виды спорта, закаляться, бегать по утрам; умываться холодной водой; делать зарядку; ходить в спортивный кружок; умственный

труд, физический труд, полезный, вредные привычки, курить, овощи и фрукты, гулять на свежем воздухе, отдыхать на природе.

Беркем дә, бернәрсә дә онытылмый

1. Сүзләр һәм сүзтезмәләрнең тәрҗемәсен языгыз.

Великая Отечественная война, воины, военные действия, военный путь, бомбить, погибшие солдаты, подвиг, участник войны, сражаться за родину, Герой Советского Союза, День Победы, заслуживает уважения, гордиться, попасть в плен, в плену, тюрьма, подпольная организация, враг, героически погиб, пытка, предатель, приговорить к смерти, участие на параде Победы, джалиловцы, совершить подвиг.

                                         Изложениеләр

1. Туган ягым
2. Компьютер-хәзер безнең иң якын дустыбыз

                           Сочинениеләр

1. Минем яраткан шагыйрем
2. “Су анасы” рәсеме буенча инша
3. Миңа нинди һөнәр ошый

10 нчы сыйныф рус төркемендә контроль эшләр,мөстәкыйль эш,сүзлек диктантлары,изложениеләр,сочинениеләр

 К.эш №1                       Кереш контроль эш

1.Предложи другу:

- почитать книги о Татарстане;

-посетить Национальную библиотеку Татарстана.

2.Кирәкле кушымчаларны куеп, җөмләләрне языгыз.

а) Авылдагы туганнарыбыз без... бик еш кунак... киләләр.

б) Казан илебез... зур һәм данлы мәдәни үзәкләре... берсе булып кала бирә.

в) Фәрит... әтисе гөмбәләр... бик яхшы белә.

3.Сорауларның кушымчаларын язып бетерегез һәм сүз төркемнәрен күрсәтегез.

Нишлә ________өйрәнү          ___шарт фигыль

Нишлә ________өйрәнергә     ___боерык фигыль

Нишлә ________өйрәнсә         ___сыйфат фигыль

Нишлә ________өйрәнгәч       ___хәл фигыль

Нишлә ________өйрәнүче       ___инфинитив

Нишлә ________өйрәнсен       ___исем фигыль

4.Сүзләрнең антоним парларын табыгыз.

Авыр, дус, начар, киттем, күп.

5.Диалог төзегез. Тема: Туган көндә исерткеч эчемлекләр эчү яки эчмәү.

- тәкъдим итү

- риза булмау

- аңлату

- сорау бирү

- исбатлау

- риза булу

                   К.эш №2              Тема: “Саф хисләр-беренче хисләр”

1. Бирелгән фигыльләрдән хәл фигыль формаларын ясагыз

Эшлә,ярат,сөй,тот,уйна,көл

2. Сүзләрне транскрипция  билгеләре белән язгыз

               Ашыгыч,юеш,адым,канат,алдавыч,юньле,капкач,чүп савыты.

3. Бирелгән сыйфатлар белән сүзтезмәләр төзегез

Катлаулы,шакмаклы,затлы,почык,бәләкәй,начар,уң,тәмле,шикле,сыйфатлы

4. Как скажете о том, что:

-вы купили тетрадь в клетку;

- вам нужна качественная  бумага;

- вам нравятя его(её) привычки?

        5.  Бирелгән гади җөмләләрдән кушма җөмләләр ясап языгыз

                Звонок булды. Минем дәрескә керәсем килми.

                Мин китаплар укырга яратам. Китапханәгә еш йөрим.

                 Сәгать сигез  тулды.  Дәресләр башланды.

                 Мин хат яздым. Җавап хаты килмәде.

6. Переведите предложения на татарский язык

Я всё время думаю о нём (о ней).

После уроков вместе сходим в кино.

Он говорит как взрослый человек.

Мне интересно разговаривать с умными людьми.

У ворот стояли девушки и парни.

7.  Иярчен җөмләләр  уйлап языгыз

... , шуңа күрә без яхшы укыйбыз.

... , чөнки без яхшы укыйбыз.

... , шулай да без яхшы укыйбыз.

... , шуның өчен без яхшы укыйбыз.

К.эш №3     Йомгаклау контроль эше

I вариант

1. Транскрипция ясагыз:

гаҗәпләнү

сердәш

ярдәмче

казаныш

сорау

кулъязма

2. Сообщите о том, что:

- вы не нашли книгу об истории вашей деревни;

- вы знаете всемирно известного ученого;

- вы сегодня идете в театр, потому что там идет интересный спектакль.

3. Тиздән Казанда узачак универсиада турында сөйләшү төзегез.

4. Җөмләләрне киңәйтеп языгыз.

1) Университетта эшләгәннәр.

2) Китапханәдә саклана.

3) К.Насыйри төзегән.

5. Җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерегез.

1) Гүзәл китаплар – гаҗәп әйберләр күренәчәк көзге.

2) Галим Казанда Духовное училищеда, аннары семинариядә русларга

татар теле укыткан.

3) Татарстан күп илләр белән икътисади бәйләнештә яши, шуңа күрә

университетта яңа факультетлар ачылды.

II вариант

1. Транскрипция ясагыз:

көзге

акыл

ялгызлык

халыкара

кияү

икътисад

2. Сообщите о том, что:

– он любит говорить о жизни;

- ты не берешь книгу К.Насыйри, потому что её читал.

- вам нужна книга об истории нашего края.

 3. “Казан – тарихи башкала” темасына сөйләшү төзегез.

 4. Җөмләләрне киңәйтеп языгыз.

1) Студентлар белем ала.

2) Факультетлар ачылды.

3) Китап өйрәтә.

 5. Җөмлә кисәкләре ягыннан тикшерегез.

 1) Китап – аз хаклы, күп файдалы нәрсә.

 2) Каюм Насыйри татар теленең беренче аңлатмалы сүзлеген төзегән.

3) Роальдның дуслары арасында рәссамнар да бар, үзе дә Казан сәнгать

мәктәбен тәмамлаган

                                                       Сүзлек диктанты

                                                                 Ябалак                      

     Алма бакчасының көнчыгыш ягындагы умарталыкка мәче башлы ябалак ияләште. Ул бал кортларының иң явыз дошманы булган тычканнарны аулый башлады. Төннәр буе тычкан тотып чыккан ябалак көндезләрен дә бакчада калгалый.Кышкы салкыннарда Рәсим аны төрле тәм-том белән сыйлый. Җәй көне ябалак каядыр китеп югала. Бу вакытта Кәрим ничектер ямансулап, сагышланып йөри башлый.

                                                                                                                                 Гайфуллин

         Бирем:  Тексттагы барлык җөмләләрдән  ия белән хәбәрне табыгыз