Занимательный чувашский язык
олимпиадные задания (5, 6, 7 класс) по теме

Чăваш чĕлхи. 5-7 классем (вырăс шкулĕ)

Ыйтусем

1 задание. Расставьте в алфавитном порядке: ача-пăча, шкул, тÿпе, хитре, çимĕç, ĕлĕк-авал, симĕс, ула, тăр, шыв, çăкăр, улма, хваттер, ĕнер, кала, çÿç, ăраскал, пĕлĕт, ăслă, ÿсĕр, ял-хула, калаç, вăтам, ямăт, йăмăк, ырă, юман, тĕттĕм, йĕкĕр, сăпай, вĕрен.

2 задание. Подберите пары к приведенным словам на основе следующих звуковых соответствий по «твердости-мягкости»: а ~ е/э; ă ~ ĕ; у ~ ÿ; ы ~ и: тупа, пÿлĕм, эрмен, ут, ÿлĕм, ăмăр, пил, йăпан, хĕрет, хура, кĕмĕл, сывă, шутла.

3 задание. Разбейте предложения на отдельные слова:

Пурăннăтетялтапĕрпуян.Унăнкилĕнчеватăĕнепуртет.Çавĕненесутмаилсекаятьтет.ÇулçинчеИванатĕлпулатьтет.Çĕрçавракаиккенсанатĕлпулсантелейпулмастьтет.

4.  задание. На основе буквальных переводов попробуйте расставить древние чувашские названия месяцев по порядку. Обоснуйте ответ. Каким месяцам в современном календаре они соответствуют? Пример:

çĕртме уйăхĕ – месяц пара

раштав – рождественский месяц

авăн уйăхĕ – месяц обмолота

кăрлач – холодный месяц

ака уйăхĕ – месяц сева

чÿк уйăхĕ – месяц жертвоприношений

çу уйăхĕ – летний / весенний месяц

пуш уйăхĕ – пустой месяц

юпа уйăхĕ – месяц поминок

утă уйăхĕ – месяц сена

нарăс – новогодний месяц

çурла уйăхĕ – месяц серпа.

5 задание. Перечислите названия остановок одного из троллейбусных маршрутов и переведите их на чувашский язык.

6 задание.  Выпишите 20 терминов родства из «Чувашско-русского словаря» (М., 1985).

7 задание. Заполните пустые клетки

8 задание. Напишите слова в основной форме.

Çыннăн пурнăçĕ, шухăш-ĕмĕчĕ, хуйхи-суйхи, савăнăçĕ халăх пурнăçĕпе, халăх шухăш-ĕмĕчĕпе, халăх хуйхи-суйхипе, халăх савăнăçĕпе пĕр пулсан – çав çын вара телейлĕ; çав çын вара хăй çак çĕр çинче усăсăр пурăнманнине, хăйĕн ĕçĕ, пĕчĕк пулин те халăха кирлине, халăх ĕçĕ хăйшĕн чи хисеплĕ ĕç пулнине питĕ лайăх пĕлсе тăрать; уншăн вара халăхран уйрăм ĕç – пĕчĕк ĕç, халăхран уйрăм савăнăç – пĕчĕк савăнăç, халăхран уйрăм телей – пĕчĕк телей; вĕсем нумая пыраймĕç, пĕр-пĕччен чуна нумаях ăшăтаймĕç! Пĕччен вут пуççи кăмакара та сÿнет, темиçе вут пуççи уйра та çунать теççĕ вырăссем. Вилсен те пĕччен выртмалла ан пултăр, çăва çинче те йышпала выртмалла пултăр тенĕ. Сĕм авалтан пĕччен пурнăçа ылханнă чăвашсем. (А. Артемьев).

9 задание. Заполните пропуски

10 задание. Переведите на чувашский язык.

Марийские леса большие, как тайга.

Якутский и чувашский язык относятся к тюркским языкам.

Школьная программа не сложная, а очень сложная.

Декабрьский вечер холодный.

Столица нашей республики – Чебоксары?

Китайский язык сложный?