презентация к уроку "Татар теленең кулланылыш дәрәҗәсе ягыннан сүзлек составы. Искергән сүзләр."
презентация к уроку (5 класс) на тему

Слайд 1

Слайд 2

Зур бәхетләр сызганып эшкә бирелгәннән килә, Аһ! Оят,хурлык, түбәнлекләр иренгәннән килә. Булса калдырмак берәү ушбу җиһанда изге ат, Тир белән тапсын ашарын, итсен, әлбәт, иҗтиһад. Һәр олуг ъ лар эшләгәнлектән олуг ълык лар таба, “ Уйнады” дип бирмиләр ушбу җиһанда мәртәбә. Г.Тукай.(1911)

Слайд 3

җиһан иҗтиһад ушбу олугъ мөкаддәс

Слайд 4

1нче төркем 2нче төркем 3 нче төркем 4 нче төркем өяз сөңге мәхәллә ядрә инсан аршын арык вә

Слайд 5

Искергән сүзләр өяз мәхәллә сөңге ядрә аршын инсан арык вә

Слайд 6

Мәгънәләре буенча 1нче баганадагы сүзләр- вакыт узу белән кулланылыштан төшеп калган предмет яки күренеш исемнәре. Аларны тарихи сүзләр дип атыйлар. Аларны бары тик тарихи хезмәтләрдә яки шул чор матур әдәбияты әсәрләрендә кулланалар. Ә икенче баганадагы сүзләр – хәзерге көндә дә булган предметларның, күренешләрнең искергән атамалары. Аларны архаизмнар дип атыйлар.

Слайд 7

Ишәк илә сандугач. Ишәк сандугачны күрде дә, аның янына килеп: “Тыңла әле, дустым! Миңа сине, ул сайрарга бик маһир, дип мактадылар. Менә мин үз колагым илә синең тавышыңны ишетмәкче вә яхшы-начарлыгына үзем хөкем итмәкче булдым”, - диде. Сандугач, дәрхаль үзенең һөнәрен күрсәтергә башлап,әллә тагы мең төрле көйләргә борып сайрарга кереште. Ул,бер чут-чут итеп куеп, бер сызгыра, бер назиканә генә тавышын әкренләтеп, бер бөтен урманга вак кына ядрә сибелгән кеби яңгыратып җибәреп, ничек тә булса матуррак сайрарга тырыша иде. (Г.Тукай)

Слайд 8

Имтияз алган бала . Тырышты бу бала, чын ләззәт алды инде тәхсилдән; Югары булды урны “афәрин”нән һәм дә “тәхсин”нән. Ни кушсаң да укый алды, ни әйтсәң шуны язалды; Балаларның арасында үзенә “имтияз” алды. Беренче кәррә мөмтаз булса бер инсан туганнан соң, Фәхерле имтиязларны алыр үскәч тә аннан соң.

Слайд 9

“ И сабыйлар! Эшләгез сез, иң мөкатдәс нәрсә-эш, Эш агачы һәрвакытта бик юмарт китрер җимеш. Яшьлегеңдә күп тырышсаң, эшкә бирсәң чын күңел, Каршыларсың картлыгыңны бик тыныч һәм бик җиңел” Г.Тукай