КТП по якутской литературе, 8 класс
календарно-тематическое планирование (8 класс) на тему

№

Уруок темата

Сыала-соруга

Үөрэнээччи билиитэ, сатабыла, тылын сайдыыта.

Хонтр

үлэ

Кэмэ.

Бэрил-

лиэх

тээх

чааһа.

Бэрил-

либит

чааһа

1

Саха мифологията. Мифологическай уобарастар.

Миф-норуот бүттүүн өйө айбыт философията.

Миф былыргы дьон , тулалыыр эйгэ, аан дойду, киһи-аймах 6ыанын быһаарар анала. Сир-халлаан, сир –дойду, киһи-сүөһү хайдах үөскээбитин туһунан мифтэр Мифологическай уобарастар.

2

Дьыл оªуһа

Дорªоонноох ааªыы.

3

Дьыл оªуһун дьүһүнүн- бодотун уустаан- ураннаан кэпсээһин.

4

Н.Якутскай «Ойуур оскуолата» кинигэттэн аахпыттарын бэрэбиэркэлээһин.

Ис хоһоонун билсии

5

Норуот тылынан уус-уран айымньыта. Тойук.

С.А.Зверев олоªо, айар үлэтэ.

Тойук өйдөбүлэ уус-уран уратыта. С.А.Зверев олоªо.

Тойук арааһа, сюжета, уус-уран тутула, сүрүн уобарастара. Норуокка киэңники биллэр тойуктары билии.

6

«Суоһалдьыйа Толбонноох»

14-20

7

«Суоһалдьыйа Толбонноох» 2—25

Уордаах кулуба илдьитэ.Уруу.

8

«Суоһалдьыйа Толбонноох»

25-31

Кулуба уолун тойуга

9

« Суоһалдьыйа Толбонноох» 31-34

10

Өйтөн суруйуу. «Суоһалдьыйа Толбонноох уобараһа»

11

Норуот тылынан уус-уран айымньытын ойуулуур-дьүһннүүр ньымата.

Норуот тылынан уус-уран айымньыта- саха уус-уран литературатын үөскээбит төрдө

Норуот айымньытын айар үгэстэрин (ойуулуур-дьүһүннүүр, уобарастыыр араас ньыматын, ырыа-тойук кубулуйбат олуктарын, символ уобарастарын, о.д.а.) туттуу.Норуот айымньытын ис хоһоонугар эбэтэр матыыбыгар олоªуран суруллубут айымньылары билии. Национальнай колорит өйдөбүлэ. Этнографизм көстүүтэ.

12

Саха уус-уран литературата.

39-41.

Төрүттэммит историята.

Ыстатыйа сүрүн санаатын былааннааһын.

13

А.Е.Кулаковскай олоªо ,айар улэтэ. «Байанай алгыһа»

Саха бастакы ырыаһыта,-хоһоонньута, айар тыл аªата. Айылªа сүдү күүһүгэр үңүү-сүктүү.

Хронологическай таблица.

Суруйааччы олªун билии.

«Байанай алгыһа».Поэт саха норуотун үгэһин, итэªэлин хоһоонунан этиитэ. Хоһоон фольклортан, мифологияттан төрүттээªэ.Байанай уобараһа..Хоһоон баай-тылым тыла. Сиэ туом тойугун үрдүк стилин туттуу.

14

А.Е.Кулаковскай норуот фольклоруттан ситимнээх айымньылара

Фольклор өдөбүлэ.

Е.П.Шестаков «Алгыстан саªаламмыт литературата»

15

И.М.Гоголев олоªо , айар үлэтэ. «Хара кыталык»

Хараанай эмээхсин олоªо 52--56

И.М.Гоголев-саха народнай поэта. Хара кыталык туһунан норуот номоªо

Ураты дьылªалаах дьон. Айымньы сүрүн геройдара. Бэйэ-бэйэлэрин кытта ситимнэрэ

16

И.М.Гоголев. «Хара кыталык»

56-63

Тойон киһи Ордьонумаан ойуун уобарастара.

Ойууттар уобарастара роман тутулугар оруола.

17

И.М.Гоголев «Хара кыталык» 63-70

Ордьонумаан ойуун олоªо.Аппырыыс эмээхсин

Ромаңңа дьиң олох хартыыната (историзм). Тургутук

18

И.М.Гоглев «Хара кыталык» 70-78

Этнография

Олох –дьаһах көстүүтэ (этнографизм). Романтическай тыын, символика элеменнэрэ.

19

И.М.Гоглев «Хара кыталык» 79-84

Жанр .

Айымньы жанрын уратыта, уус-уран өттө.

20

Айымньыны ырытыы, Уобарастарга үлэ.87с

Хараанай, Тойон киһи, Аппырввс, Хобороос, Ойуун(1,7,8,9,10,11)

Тус-туспа иһитиннэрии оңоруу.

Суругунан эппиэт

21

Хонтуруолунай үлэ

Айымньыны ырытыы

Айымньы тыла-өһө. Тургутук

22

Төрөөбүт дойду

Төрөөбүт дойду туһунан саха поэттара,суруйааччылара иситиң иһирэх айымньылара.

Төрөөбүт буор тардыытынахтылªанын хоһуйуу. Кини дьылªатын, кэскилин туһунан сана. Лирика уонна публицистика силбэһиитэ. Саха литературатыгар төрөөбүт дойдуну хоһуйар үгэс буолбут символ уобарастар. Кэрчиктэри былааннаан кэпсээ.

23

А.И.Софронов олоªо , айар үлэтэ

Суруйааччы уустук олоªо

Саха литературатын төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ, талааннаах поэт, прозаик, драматург.

24

Алампа «Төрөөбүт дойду»

Баай ис хоһоонноох, дириң патриотическай айымньы тутула.

Норуот уобараһа.Олох уларыйарыгар баªа санаа күүһэ.Кэрчиктэршэ араара үөрэнии.

25

Алампа «Төрөөбүт дойду»

Айымньыны ырытыы

 Хоһоон ис номоªун дириңэтэргэ дьыл кэмин уобарас гынан туһаныы. Хоһооңңо этии араас формата: инверсия, перифраз, хатылааһын, риторическай этии.

26

С.Р.Кулачиков-Эллэй, айар үлэтэ. «Төрөөбүт дойдубар»

Саха народнай поэта, сэрии кыттыылааªа. айылªа уонна олох тыыннаах хартыыната.

Айылªа уонна олох тыыннаах хартыынатын силбэһиитин лириканы уонна публицистиканы дьүөрэлээн тиэрдэр сатабыл.

27

Хоһоону ырытыы. Өйтөн ааªыы.

Төрөөбүт дойдуга  таптал.

В.Окорокова «Саха литературата» 113с терминнэри үөрэтии. Сонун уобарас, чочуллубут форма, судургу стиль

28

Айар уруок . Төрөөбүт дойдуга аналлаах хоһоон айыы

Айар дьоªуру сайыннарыы.

Төрөөбүт дойду хартыынатын тылынан биэрэр сатабыл

29

Софр П.Данилов олоªо ,айар үлэтэ. «Кии сыта»

Саха народнай суруйааччыта. Күндэ хоһоонун кытта этэңнээһин.

Пейзаж кэпсээн ис номоªо арылларыгар суолтата.. Кэпсээн композицията, тыла-өһө , уус-уран формата.

30

Сыанабыл суруйуу

Сыанабыл суруйуу үөрэнии

« Төрөөбүт дойдум барахсан сылаас тына»  кэпсээн суруйуута.

31

Л.А.Попов олоªо, айар үлэтэ.

«Саныыбын төрөөбүт алааспын», «Хоптолор»

Саха народнай суруйааччыта.Ийэ дойдга,төрөөбүт сиргэ таптал, ахтылªан иэйиитэ.

Ханалытан уобарастааһын, кубулутан хоһуйуу.

32

Өйтөн суруйуу «Ахтылªан»

Тылын -өһүн чинчийии.

33

Н.А.Габышев олоªо,айар үлэтэ. «Төрөөбүт буор»

Саха биллиилээх кэпсээнньитэ,республика культуратын үтүөлээх үлжһитэ. «Чурапчы алдьархайа»

«Ийэ буор». Төрөөбүт буор, алаһа дьиэ тардыыта. Кэпсээн лирическэй сүүрээнэ, киһи уйулªатын иңэн-тоңон ойуулааһын туспата.

34

Чурапчы алдьархайа дьон-норуот дьылªатыгар.

Сэрии сыллара, аччыктааһын, өлүү-сүтүү .

Сут дьыл.

«Чурпачы алдьархайа» кинигэни ааªыы.

35

Н.А.Лугинов олоªо, айар үлэтэ. «Айгылла»

Саха народнай суруйааччыта. Били»»и кэм прозаига. Төрªªбүт буор, сир-уот.Кэриэстэбил.

Сэрии алдьархайа, кутурªан , олох салªаныыта.

Олоªу саңалыы көрүү, дьон сыһыана түмүллэр, торªоһор түгэнин  сатаан ойуулааһын.

Кэпсэээни ситэр.

36

«Айгылла» айымньыттан быһа тардан аахпыттан суруйуу.126 с

Аахпыттан суруйуу

«Дойдум барахсан кэрэтин».

Ойуулааһыннаах текси суруйуу.

37

И.М.Мигалкин олоªо, айар үлэтэ. « Баªардым», «Хаар», « Ырыам»

Саха суруйааччыта, поэт,

оªо суруйааччыта.

Хоһоону ырытыы , тылын-өһүн чинчийии

38

Суруйааччы туһунан түмүк санааны этии.

39

Хоһооңңо этиини оңоруу араас ньымата.

Холобурдар

Холобурдарга көр, чинчий

40

Сэрии уонна эйэ

Сэрии алдьархайын уонна эйэлээх, иллээх олоххо тардыһыыны уус-ураннык хоһуйуу. Ыстатыйаны былааннааһын.

Сэрии героиката, романтизма уонна тыйыс тыына уус-уран айымньыга..

Иэс-чиэс өйдөбүлэ.Олох уонна өлүү туһунан санаа.

Эйэ, доªордоһуу күүһүн хоһуйуу. Саха суруйааччылара сэриигэ. Саха норуота тыылга олоªо.

41

Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа олоªо, айар үлэтэ.

«Аймалªан»-кутурªан остоолбото.

«Сааскы кэм» романтан быһа тардыы.

Саха народнай суруйааччыта. Хаан тохтуутун, биллибэт сэриини аһаªастык утарыы.

Психолочическай ойуулааһын.Суруйааччы стилэ.Тыңааһыннаах түгэңңэ уйулªа хамсааһынын арыйар сатабыл.

42

Н.Е.Мординов-Амма Аччыгыйа «Аймалªан»- үөрүү остоолбото. Былаас уларыйыыта.

«Сааскы кэм» романтан быһа тардыы.

Саха народнай суруйааччыта. Хаан тохтуутун, биллибэт сэриини аһаªастык утарыы.

Психолочическай ойуулааһын.Суруйааччы стилэ.Тыңааһыннаах түгэңңэ уйулªа хамсааһынын арыйар сатабыл.

43

Өйтөн суруйуу «Кыымнаайы» алааска үөрүү

44

С.Р.Кулачиков-Эллэй олоªо,айар үлэтэ. «Бырастыылаһыы»

Саха народнай поэта.

Өйтөн үөрэтии. Хоһоонноохтук ааªыы.

Буойун-поэт кэс тыла. Хоһоон уратыта, үрдүк стиллээх тыла-өһө, күүрээнэ.

45

А.Г.Кудрин -Абаªыыныскай олоªо, айар үлэтэ «Кыайыы андаªара»

Саха биир бастакы поэта.

Кыайыыга эрэл. Ода. Тылдьытынан үлэ.

Эйэ өрөгөйдүүрүн иһин норуот охсуһуута. Өлбүттэргэ өйдөбүнньүк.Тылдьытынан үлэлиир дьоªур.

46

Тэттик суруйуу «Ийэ дойду көмүскэлигэр»

47

С.С.Васильев-Борогонскай олоªо, айар үлэтэ. «Бырастыылаһыы», «Андаªар»

Хоһоон бүтэһик строфалара,этиини оңоруу уратыта.

Фольклор сабыдыала .Аллитерационнай хоһоон. Риторическай туһаайыы,ыйытыы.

48

И.Д.Винокуров-Чаªылªан олоªо, айар үлэтэ. «Саха буойуңңа», «Мин улууһум киһитэ»

Талааннаах поэт,сэрии кыттыылааªа. Ийэ дойдуга ытык иэс,чиэс өйдөбүлүн үрдүктүк туту.

Ааспыт сэрии трагедията. Герой өлбөт-сүппэт үрдүк аата.Айымньы тутула, форма, тыл-өс өттүнэн уратыта.

49

И.Д.Винокуров-Чаªылªан

«Герой туһунан ырыа»

Ф.К.Попов –Советскай Союз Геройа.

Лирическэй герой.

«Саха буойуңңа» хоһоон тэңнээһин. Ф.К.Попов олоªун, геройдуу охсуһуутун билии.

50

«Сахалыы хоһоон теорията» ыстатыйананЧаªылªан хоһооннорун форматын ырыт.

51

М.И.Кузьмин-Макар Хаара

«Кыталык», «Саллаат суруктара»

Талааннах поэт олоªо,үлэтэ. Ил-эйэ уобараһа. Кэрчиктээн үллэстэн ааªыы,сиһилиикэпсээһин быһа тардыыны өйгө үөрэтии.

Ахтылªаннаах төрөөбүт дойду символа. Тыл ойуулуур эгэлгэ кырааскатын туттуу, саллаат фроннааªы олоªун хоһуйуу.  Сурук кэнчээри ыччакка анабыла.

52

Айылªа абылаңа. В.М.Новиков-Күннүк Уурастыырап «Соªотох хахыйах», «Тукулутта эбэбин», «Атыыр үөрэ бөрөлөр», «Кэªэ».

Төрөөбүт айылªаны уус-ураннык хоһуйуу уратыта.

Айылªа киһини тардар күүһэ. Айылªпа  сүдү күүһгэрсиэдэрэй симэªэр сүгүрүйэр сана, иэйии

Айымньыга айылªа модун күүһугэр сүгүрүйэр, намчы тыынын араүаччылыыр сана этиллэрэ. Айылªаны кытта алтыһыы, силлиһии. Пейзаж өйдөбүлүн дириңэтии. Айылªаны хоһуйар ньымалар. Айылªа уонна олох тыыннаах хартыыната .

Пейзажнпй уонна гражданскай лирика алтыһыыта.

53

Иһитиннэрии. К Уурастыырап хоһооноругар айылªа абылыңа.

Ыстатыйа « Улахан поэт, үтүө киһи»

Ыстатыйаны ырыта үөрэнии.

Публициситика стилэ.

54

И.Е. Федосеев-Доосо. «Сардаана», «Сааскы сарсыарда», «Отуу уота»

Поэт прозаик.

Тыыннааªымсытан көрдөрүү.

Айылªаны хоһуйуу Ки:ини тардар, абылыыр күүһэ,уобарастыыр уратыта.

55

Г.С. Угаров-Угаалаах олоªо, айар үлэтэ. «Долбор сулуһа»

1 гр-Соһуччу сонун

2 гр- Долбор олохтоохторо

3 гр-Долбор туһунан номох

Фантаст суруйааччы.

Фантастическай айымньы уратыта., бэлиэтэ.

Сэһэңңэ айылªа эйгэтин быһаарыыга наука көрүүтэ уонна фантастиката, далааһына. Аыймньы формата, тылын-өһүн уратыта.

Группанан үлэ. Фантаст суруйааччы.

Фантастическай айымньы уратыта., бэлиэтэ.

56

Г.С.Угаров-Угаалаах «Долбор сулуһа»

1гр- Үгэс кэһиллиитин содула.

2 гр-Суруктар

Фантаст суруйааччы.

Фантастическай айымньы уратыта., бэлиэтэ.

Автор наукаªа олоªурбут миэстэтэ

Сэһэңңэ айылªа эйгэтин быһаарыыга наука көрүүтэ уонна фантастиката, далааһына. Аыймньы формата, тылын-өһүн уратыта.

Группанан үлэ. Фантаст суруйааччы.

Фантастическай айымньы уратыта., бэлиэтэ.

57

Г.С.Угаров Угаалаах «Долбор сулуһа» «Түүллэр», «Утары аргуменнар»

Ис хоьоонун кэпсэтии, ааªыы

Сэһэңңэ айылªа эйгэтин быһаарыыга наука көрүүтэ уонна фантастиката, далааһына. Аыймньы формата, тылын-өһүн уратыта.

Группанан үлэ. Фантаст суруйааччы.

Фантастическай айымньы уратыта., бэлиэтэ..

58

Аахпыттан суруйуу.

«Ньургун  Николаевич-дьи»нээх учуонай»

Текси таба суруйуу Тылын өһүн чочуйуу.

59

Н.А.Лугинов «Суор» (быһа тардыы)

Уол оªо анала.Саха норуотун айылªаны кытта ситимин символ уобарастарынан көрдөрүү.

Тылынан хартыына уус-уран күүһэ. Сэһэргээһин уонна ойуулааһын. Кэпээ22э диалог уонна ис монолог- характеры арыйар сүрүн ньыма.

60

Оªолор уонна аªалар. Амма Аччыгыйа «Ийэ», Эллэй «Таптыаªың ийэни»

Оªо саас уонна улахан дьон эйгэтин уус-ураннык хоһуйуу

Олох оªо хараªынан. Оªо саас уонна улахан дьон эйгэтин уус-ураннык хоһуйуу.

61

Айар уруок «Таптыаªың ийэни». Өйтөн суруйуу

Суруйар дьоªуру сайыннарыы.

285 с ыйынньыгы туһаныы

62

Е.П.Неймохов «Бастакы хаар»

Талааннаах прозаик.Төрөппүт уонна оªо уустук сыһыана.

Сиэр-майгы түгэх өрүттэрин арыйан көрдөрүү. Иэс, чиэс өйдөбүлэ.

63

С.П.Ефремов «Куорат кыыһа»

(быһа тардыы)

Драма, талааннаах драматург. Аªа көлүөнэ уонна оªолор олоªу көрүүлэрэ.

Ийэ иһирэх таптала. Драмаªа киªи тас бодотун, характерын арыйар ньымалар.

64

С.П.Ефремов «Куорат кыыһа»

(быһа тардыы)

Драма, талааннаах драматург. Аªа көлүөнэ уонна оªолор олоªу көрүүлэрэ. Пьеса конфлига

Ийэ иһирэх таптала. Драмаªа киªи тас бодотун, характерын арыйар ньымалар. Айымньы биһирэмнээх геройдара.

65

Сыллааªы түмүктүүр уруок.