Разработка урока в 7 классе "Хабарай аяншалга"
план-конспект урока (7 класс) по теме

Хэшээл: буряад хэлэн (гүрэнэй)

Класс: 7-дохи

Хэшээлэй түхэл: хэшээл – аяншалга

Хэшээлэй янза: һурагшадай мэдэсэ шалгалтын хэшээл

Темэ: Хабарай аяншалга        

Зорилгонууд: а. Һургалгын. Хабар гэһэн темэ дабталга. Һурагшадай мэдэсэ шалгаха. Удаан аялгануудта, дифтонгнуудай үгүүлбэридэ анхаралаа хандуулха. Мэдүүлэл зохёохо  шадабарииень дээшэлүүлхэ. Үгтэһэн зурагаар рассказ  зохёолгохо. Буряад ороной Россин бүридэлдэ хамжан ороһоор 350 жэлэй ойдо зорюулһан хөөрэлдөө үнгэргэхэ.

б. Хүгжөөлгын: Аман бэшэмэл  хэлэлгэ хүгжөөхэ, анхарал, ухаан бодолыень хурсадхаха. Хэлэлгын шадабари дээшэлүүлхэ, зүбөөр уншуулжа һургаха.

в. Хүмүүжүүлгын: Буряад хэлэндэ һонирхуулха, ород ба буряадуудай хани барисаан тухай хүмүүжүүлгын ажал ябуулха.

Хэрэгсэл: мультипроектор, экран, слайднууд, зурагууд

Саг: 30

Методууд: наглядна, практическа, хөөрэлдөөн,  проблемнэ, самостоятельна ажал.

Хэшээлэй шатанууд:

1.  Эмхидхэлэй үе. Темэ болон зорилгонуудтай танилсуулха. Һурагшадай мотиваци.

2.  Фонетическэ һорилго (зарядка)

3.  Хэлэ хүгжөөлгын разминка

4.  Дабталга. Урда үзэһэнөө бэхижүүлгэ

5.  Хэшээлэй дүн. Сэгнэлтэ

6.  Гэрэй даабари

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй үе. Темэ болон зорилгонуудтай танилсуулха. Һурагшадай мотиваци.

-Сайн байна. Һуугты. Мүнөөдэр буряад хэлэнэй хэшээл би үнгэргэхэб. Лариса Дамбаевна гэжэ нэрэтэйб.  Мүнөөдэр Хабар гэжэ темэ дабтахабди, оршуулхабди, дуулахабди, уншахабди, рассказ зохёохобди.

1слайд

 Мүнөө энэ хабарай сагта Буряад оромнай  һайндэртэ бэлдэжэ байна. Ямар һайндэр тэмдэглэгдэхэеэ байнаб?

В эти весенние дни к какому празднику Бурятия готовится, вы знаете ребята? 24 июня в нашем Хоринске у стен Анинского дацана состоится праздник, посвящённый 350-летию вхождения Бурятии в состав Российского государства. Этот праздник будут отмечать все жители Бурятии. К нам приедут гости из Монголии, Китая, Аги и Усть-Орды. Этот народный праздник пройдёт под девизом «Вместе сквозь времена». Вы все можете принять  участие в празднике или быть гостем праздника. 300 жэлэй саана буряадууд Москва хото Пётр хаанда юугээр ошооб? Мэдэхэ гүт? Морёор. Мүнөө бидэ хабарай һайхан сагта, Хабар гэжэ темэеэ дабтан, мориндо һуужа, энэ һургуулиһаань Анаа дасан аяншалхамнай гү?

 На чём ребята представители 11-ти Хоринских родов  поехали в Москву к Петру I просить защиту. (На лошадях) Давайте ребята и мы как в те далекие времена отправимся в Анинский дацан на празднование 350-летие вхождения Бурятии в состав Российского государства на лошадях. И мы начеём путешествие с нашей школы.

Слайд

И чтобы дорога у нас была лёгкой  давайте проведём фонетическую зарядку. Слайд

2. Фонетическэ һорилго (зарядка)

А-аа-ай хабарай - һайхан

О-оо-ой - модоной

Ү-үү - сэсэгүүд

О-оо-ногоон-ногоорно

 Һа – һал - Һалхин, һалхитай

3. Хэлэ хүгжөөлгын разминка

- Мүнөө  апрелиин хэдыб?

- Газаа ямар саг бэ? Хабар гү, али үбэл гү?

- Газаа дулаан гү, али хүйтэн гү

- Хабартаа газаа гоё гү?

- Ши хабарта дуратай гүш?

4.  Дабталга. Урда үзэһэнөө бэхижүүлгэ

А. Зай, энэ ямар нютаг хүрөөбди, уншая. Анаагай үртөө. Слайд Эндэ шүлэг уншая. Наашаа харагты. Багша шүлэг уншана

Шэгшын зэргэ бишыхан           Галтай шарахан нюдөөрөө

Сэл хүхэ ургыхан                       Газар ехэ дэлхэйе

Нарһан ойн захадахи          Гэтэн хаража һууна,

Наруули газарта ургаа.         Гэрэл туяаһаань һаргана.

Сугтаа уншая, Аман соогоо уншалга, 2-3 һурагшада уншуулха. Словарна хүдэлмэри: нарһан, сэл хүхэ, наруули г.м. Шүлэг оршуулха.

Как мизинец маленький

Синенький подснежник подснежник

На краю соснового бора

Вырос на солнечном месте, распустился на солнечном месте.

Бэрхэнүүд гээшэт. Саашаа түргөөр гүйлгэе.

Б. Слайд. Энэ юун газар бэ? Это что за место? Как называется? Что там делают? Энэ хадаа үлэ гээшэ. Словарна хүдэлмэри. Үлэ – это священное место. Здесь преподносят хозяевам местности преподношения, чтобы было всё хорошо. Эндэ амарангаа дуугаа дуулая. Ямар дуу мэдэхэбта? «Табан хурган» дуу дуулахамнай гү? (Физминутка)

Ямар гоёор дууланабта, би баяртай байнаб.

В. Саашаа мориндоо һуужа, гүйлгэе. Слайд. Энэ ямар нютаг бэ? Уншая. Анаа нютаг. Эндэ бидэ хабар тухай зураг зурахабди. Стол дээрэ элдэб зурагууд байна, саанань мэдүүлэлнүүд.

Зорилго: һайшаагдаһан  зураг абаад, даабари уншаад, оршуулаад эндэ няахат. Ямар гоё зураг болобоб? Тиимэ гү?  Энэ зурагаа юун гэжэ нэрлэхэбибди.  Хэн зураг хараад, хабар тухай хөөрэжэ үгэхэб? (аман хэлэлгэ хүгжөөлгэ).

Г.  Дэбтэр соогоо хүдэлмэри

Зорилго: мүнөө иимэ гоё зурагаа хараад, рассказ зохёое. Хабарай саг эхилбэ.  Наран шангаар шарана. Тэнгэри сэлмэг. Модод ногоорно. Ногоон бултайба. Гол горход урдаба.  Шубууд дулаан оронһоо бусана. Ургы сэсэгүүд  һалбарба.

Шалгалта. 1-2 һурагшадай рассказ уншуулха.

5.  Слайд. Анаа дасанаа хүрэбэбди

Хэшээлэй дүн. Сэгнэлтэ

Багша һурагшадтаяа хамта дүн гаргана.

Мүнөө хэшээлдээ юу хээбди. Морёор аяншалаабди. Анаа дасан гоё гү? 350 жэл соо ород буряад гэжэ илгаагүй эбтэйгээр ажаһуунабди. В течение 350-ти лет мы живём дружно со всеми. И мы также должны жить в мире и согласии. Молодцы ребята, вы очень хорошо поработали и я ставлю вам такие оценки.

6.  Гэрэй даабари.

Составить рассказ о весне письменно.