Классный час "Эр кижи бурузу чурттунун камгалакчызы"
классный час (7 класс)
Разработка данного классного часа познакомит учащихся с земляками, участниками локальных войн.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
![]() | 25.26 КБ |
Предварительный просмотр:
Эрзин кожууннун Бай-Даг ортумак ниити билиг школазы
«Эр кижи бурузу-ада-чурттунун камгалакчызы»-
Деп класс шагы.
Темазы: «Эр кижи бурузу-ада-чурттунун камгалакчызы».
Сорулгалары:
-уругларны торээн чурттунга ынак болурунга, бодунун хулээлгезин болгаш харысаалгазын билип чоруурунга ооредир;
-уругларнын Ада-чурттун улуг дайынынын дугайында билиин хогжудер;
-уругларны сцена кырынга бодун шын алдынарынга ооредир;
-уругларнын бот-тывынгыр талантызын, чараш чувеге ооретпишаан,хогжудер.
Дерилгези:
-хогжум херекселдери(компьютер, ун дынзыдар херексел);
-улегер домактарлыг, чиге соглээн состерлиг плакаттар;
-аудиторияны шариктер, ленталар-биле каастаар.
Чорудулгазы:
-Хундускунун мендизи-биле чалаттырган ачалар, кырган-ачалар, акылар,честелер база клазывыстын оолдары! Силер бугудени келчыдар Ада-чурттун камгалакчыларынын хуну-биле байыр чедирип каарын чопшээреп корунер.Ол ышкаш кезээде бажынар кырынга кок дээрни, аяс хунну, кол-ла, чуве-канн дег кадыкшылды кузээр-дир бис!
Эр кижи!
Оолдун омаа, эрнин эрези!
Оран чурттун каастакчызы!
Дайын келзе-камгалакчы,
Тайбын иште-дагдыныкчы!
-Февраль 23-тун байырлалы 1991 чылда СССР-нин душкенинин соонда Ада-чурт камгалакчыларынын хуну кылдыр эде адаттынган болгай. Ынчангаш февраль 23-Ада-чурттун камгалакчыларынын хуну чылдан чылче онзагай апарып чыдары оорунчуг! Чуге дизе богунгу хуннун маадырлары,колдуунда-ла-шериг-албан ажылдакчылары. Ынчалза-даа чанчыл-биле алыр болза бо хунну ёзулуг-ла эр улустун-Ада-чурттунун камгалакчыларынын-байырлалы деп болур. Бо байырлалды ам-даа хогжудер болза эр чонувустун хей-аъды бедиир боор деп бодаар мен. Ынчангаш ёзулуг эр кижи-Ада-чурттунун камгалакчызы кандыг болур ужурлугул деп айтырыгны сайгарбышаан,бистин клазывыстын уругларынын белеткеп алган концертдин, оон соонда оюн-тоглаазын эрттирерин чопшээреп корунер, хундулуг ачалар,кырган-ачалар,акылар,честелер база оолдар!
Ада-чурттун Улуг дайынынче Тывадан шупту-211 эки турачылар аъттанган болгай.Оларнын аразындан Эрзин кожуундан 7 кижи чораа,5кижи маадырлыы-биле эглип чанып келгеннер. Бистин Бай-Даг сумузундан 3 эки турачылар чораан. Олар кымнарыл дээрге:
1.Барба Иргит Бадыр-оглу
2. Айыыжы Севээн Кожеевич
3.Багбуужап Иргит Маадаевна
А оон ынай Афган дайынынга бистин чангыс чер-чурттугларывыс-Бай-Даг суурунун оолдары киришкеш,чанып келгеннер. Олар дээрге:
1.Середар Илья Чылбакович
2.Тойбаа Эрес Васильевич
3.Даваа Павел Эвилелович
Дайынга-даа эвес болза,тайбын иште бисти камгалап,интернационалчы хулээлгезин кууседип чораан бистин суурувустун оолдарын силерге таныштырайн:
1.Муна Сайын-Белек Чинмитович-Таджикистан.
2.Чопуй Артыш Викторович-Грузия.
3.Монгуш Орлан Суге-Маадырович-Грузия.
4.Чамзы Вадим Иванович-Дагестан.
Чечен республикага шериг хулээлгезин эрттирген бистин суурувустун оолдары:
1.Айыыр Сослан Олегович
2.Биликти Аяс Александрович
3.Биликти Салават Самданович
4.Дупчур Илиан Иванович
5.Дирчин Чаян Алексеевич
6.Дупчур Александр Сергеевич
7.Калин Эрес Сарыг-оолович
8.Кыр Артыш Андреевич
9.Кенден Буян Иргитович
10.Ломбу Радж Аркадиевич
11.Мандал-оол Леонид Владимирович
12.Мугур Экер Эрес-оолович
13.Мунзук Мирон Дотканович
14.Олзей Орлан Бады-Делгерович
15.Олзей Дурген Сулдемович
16.Самдан Темир Константинович
17.Хертек Буян Денгей-оолович
18.Шаравии Артыш Вадимович
19.Чамзы Владик Боовеевич
20.Чоодур Айдыс Александрович
21.Чурук Байлак Биче-оолович
22.Хорлуу Аян Думен-оолович
23.Хунапай Айдын
24.Хайын Мерген
-Дайын… Адаарга безин коргунчуг сос.Ада-чурттун Улуг дайынынга, Афган дайынынга,Чечен дайынынга киржип чорааш,биске ам бо хунде тайбынны соннээннерге,кезээ монгеде могейип чоруурувусту утпаалынар! Оларнын чамдыктары дайын шолдеринден чанып келбээнер,ынчалза-даа олар кезээ монгеде салгалдарнын сагыш-сеткилдеринде арттып калганнар.Дайын шолдеринден ээп келбээннерге тураскаадып созу Расул Гамзатовтун,аялгазы Фрекельдин «Журавли» деп ырыны клазывыс башкызы Айгуль Алексеевнанын мурнундан бараалгадыр-дыр бис.
-Ам дараазында байыр чедирери-биле Бадыраа Евгениянын кууселдези-биле шулук «Обелиски»
О Б Е Л И С К И:
И снова в перекличку тех времён
Бросает Память мысленные взоры
На траурном граните- из имён
Читаем летопись парней нам незнакомых.
Афганистан,военные дороги
И где-то там, тот безымянный пост
Там, скальные уступы как-пороги
И направленье из Гардеза в Хост.
Здесь смерть тогда гуляла по вершинам
Атакам тем,уже потерян счёт
Вокруг опять вплотную рвутся- мины
Но рота высоту- не отдаёт.
Ещё чуть-чуть и кончатся патроны
Уже спешит на помощь разведвзвод
И заглушают взрывы чьи-то стоны
Не остывает от работы-пулемёт.
Афган,афган,ты продолжаешь сниться
Ребятам тем,что вышли из огня
Хранит альбом,друзей погибших-лица
И обелиски-ваши имена.
-Дуют ветры в феврале,
Воют в трубах звонко,
Змейкой мчится по земле
Лёгкая позёмка.
Поднимаясь,мчатся вдаль
Самолётов звенья.
Это празднует февраль
Армии рождение.
-Ынчангаш дараазында клазывыстын уруглары амгы уенин танцызын ооларга бараалгадыр-дыр.
-«Кто шагал,лишь через подкуп или блат
Тот никогда понять не сможет-
Парней под именем-СОЛДАТ
Кто служит РОДИНЕ,РОССИИ
НЕ ради почестей, наград
А ради ЖИЗНИ в этом мире
Своих детей,своих внучат.»
Зачем пишу я –о войне?
Да,ради Памяти- Ребята
Что б люди помнили-всегда
Парней,под именем-СОЛДАТ.
-Шак мындыг одуругларны номчувушаан,Ада-чурттун дайынында биске бо хунде чырык хуннун адаанга чурттаар эргени бергеннерни сагынмастын аргазы чок. Ынчангаш оларнын чырык адын сактып,дараазында Ада-чурттун дайынынын уезинде шериглернин хей-аъдын кодуруп чораан ырыларнын бирээзи «Катюшаны» Лойгу Санчайжаптын кууселдезинде бараалгадыр-дыр бис.
-Эр кижинин дидим сузуун
Эргий бодаар угаанында
Кара сагыш,халап удур
Хая корбээн туружунда.
Торээн чуртун камгалажыр
Тоогу салгаан хулээлгени-
Эр кижинин экти уктээр
Эн-не бедик салымы ол.
-Ам бичии концертдивисти уламчылаары-биле уругларнын мурнундан тыва танцыны бараалгадыр-дыр бис .
-Моон-биле келген ачаларывыска,кырган-ачаларывыска,честелеривиске,акыларывыска,оолдарывыска бичии белеткеп алган концертдивис адакталганын дыннатпышаан,аалчыларын шуптузун оюн-тоглааже чалап тур бис.
-Бистин белеткеп алган оюнувус каш турдан тургустунган.
1-ги турнун ады «Айтырыг-харыы».Кижи бурузунге айтырыглар салырга шын харыылаар болза 1 очкону ойнап алыр.А оюнну шын-биле шиидеринге 3 кижи составтыг шииткекчилерни томйлап алыылынар.
Айтырыглар:
1.Шеригнин СССРЭ уезинде эн улуг эргези(генералисимус)
2.Шеригнин амгы уеде эн улуг эргези(маршал)
3Генералисимус деп эргени кым эдилеп чорааныл?(Сталин)
4.Миналар тывар кижини кым дээрил?(Сапер)
5.Чиге соглээн состу уламчыланар.Тяжело в учении,…(легко в бою)
6.Бо кым деп улуг шериг баштанчызынын соглээн созул?(Суворов)
7. «Офицеры»деп ырыны кым деп ыраажы кууседип турарыл?(Газманов)
8.Корабльде поварны канчаар адаарыл?(кок)
9.Амгы уеде шеригнин эргелерин чурум аайы-биле адаар.(рядовой,ефрейтор,младший сержант,сержант,сержант,прапорщик,старший прапорщик,младший лейтенант,лейтенант,старший лейтенант,капитан,майор,подполковник,полковник,генерал,генерал-майор,генерал-лейтенант,генерал-полковник,генерал армии,маршал).
-Киржикчилер эр-хейлер! Ам оюнувустун 2-ги турунун ады «Бичии чораанывыс сактып кээли».Бо турда киржикчи бурузунге ак саазыннар улеп бээр бис.Ол саазыннар-биле киржикчилер бичиизинде кылып чораан хемежигештерни кылырлар.Кым хемезин чараш болгаш дурген кылыр эвес корээлинер.
-Дараазында 3-ку тур ады «Поварлар».Силерлерге чемнер рецептилери бижипкаан карточкалар улеп бээр бис.А силер чуу деп чемнин рецептизи бижээнин тодарадып тывар силер
-4-ку турнун ады «Сладкоежкалар азы чигирсигбейлер».Бо оюнда бис силерге 1 печенье,1вафли,1конфета улеп бээр бис.Кым,каш минута иштинде улеп берген чемни тондур чиптерин тодарадыр бис.Че-ле бе?
-Чаа,эр-хейлер!Оюнувустун 5-ки турун «Снайперлер азы часпас адыкчылар»дээр.Бо оюнда класс иштинин ортузунга чурупкаан тогерик иштинче(мишеньче)Дурре тудупкаан 5саазыннарны(октарны)киир октаар. Кым,каш катап часпас октаарын тодарадыр бис.Че ынчангаш оюн эгелээн
-Моон-биле бистин богунгу маргылдаалыг оюнувус моон-биле доозулган. Ам туннелдерни ундурери-биле шииткекчилерге сосден берээли.
-Келген аалчыларга оюн-тоглаавыска идекпейлиг киришкени дээш четтиргенивис илередир-дир бис.Дараазында ужурашкыже байырлыг!
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
![](/sites/default/files/pictures/2015/02/28/picture-21190-1425138881.jpg)
Урок-путешествие КИЖИ ( Тире между подлежащим и сказуемым) Урок-путешествие в 8 классе
Цели урока:Образовательные:Обобщить, систематизировать изученные теоретические сведения о постановке тире, закрепить умения пунктуационного и интонационного оформления предложений с тире, совершенст...
![](/sites/default/files/pictures/2012/10/04/picture-26303-1349352673.jpg)
Музей – заповедник «КИЖИ»
В музей, под открытым небом, на острове Кижи, устремляются миллионы туристов со всех концов света по водным просторам Онежского озера, для того, чтобы узреть одно из чудес света - Преображ...
![](/sites/default/files/pictures/2013/11/15/picture-324876-1384533304.jpg)
Презентация к классному часу в 7 классе по теме "Кижи"
Материал содержит слайды о культурном наследии России...
Классный час "Эр кижи"
Классный час ко дню Защитников Отечества...
![](/sites/default/files/pictures/2019/03/13/picture-1125951-1552474156.jpg)
Классный час "Лидия Ооржактын "Оннуг кижи" деп новеллазында ажы-тол болгаш ада-ие. Кымнарыл ол?
Классный час "Лидия Ооржактын "Оннуг кижи" деп новеллазында ажы-тол болгаш ада-ие. Кымнарыл ол?...