Конспект урока по тувинскому языку 1 класса
план-конспект урока (1 класс) на тему

Темазы: У деп үн болгаш У,у деп үжүктер.

Сорулгазы:

1.Өөреникчилерни у деп үн болгаш У,у деп үжүктер-биле таныштырары база у деп үн кирген сөстерни номчуп өөредири;

2.Өөреникчилерниң словарьлыг курлавырын байыдар база аас чугаазын, кичээнгейин, чүвени сактып алырын, сагышка даап бодаарын (воображение) сайзырадыр;

3.Өөреникчилерни дириг амытаннарга ынак болурунга, оларны камнап, кадагалап чоруурунга кижизидер.

Планнаттынган туңнелдер:

Эртемниң туңнелдери:

Уруглар У, у деп үжүктерни танып  билип алыр; у деп үннүң характеристиказын чугаалап өөренип алыр;сөстерниң иштинден у деп үжүктүң кайда турарын тодарадып билип алыр; кичээлдиң темазын өөренип тургаш бодунуң аас чугаазын сайзырадып алыр.

Ниити өөредилгениң туңнелдери:

Ажылдап кылдынган методика (арга)-биле өөреникчи кичээлдиң өөредиглиг сорулгазы-биле таныжып алыр;  эртемниң үндезинниг билиин шиңгээдип алыр ( у деп үн болгаш У,у деп үжүктер); слог-үннүг арга-биле ажылдаар; билип алырының харыыларының (начальные формы познавательной рефлексии) эге хевирин шиңгээдип алыр.

Амы-хууда ѳѳреникчиниңтүңнелдери:

Өөреникчи кичээлдиң темазын сайгарып, өөренип тургаш кол моральдыг нормаларны  шиңгээдип алыр -  шынчы чорукту, дузааргак чорукту, харысаалгалыг чорукту; өөреникчиниң социалдыг ролюн шиңгээдип алыр; өөреникчи өөредиглиг ажылдың чугула чылдагаанын (развитие мотивов учебной деятельности) шиңгээдип алыр.

Кичээлдиң дерилгези:

Өөредилге ному арын __ ,аттыг чуруктар, плакатта бижээн слогтар, сөстер, домактар, презентация.

Кичээлдиң чорудуу:

Организастыг кезээ. (2мин)

Башкы:

Коңга даажы дыңналды

Кичээниңер уруглар

Улуг үүле бүдүрер

Кичээливис эгелээл!

Башкы:  - Уруглар! Бөгүнгү бистиң үжүглеливис кичээли онзагай байдалга эртер. Чүге дизе бистиң клазывыста хөй санныг башкылар аалдап чедип келген. Бис кичээливис үезинде боттарывыстың билиглеривисти харам чокка аалчыларга көргүзер, дидим болур ужурлуг бис.

Кичээлге кайы хире белеткенип алгаш келген эвес бис, сагыш-сеткиливис кандыг байдалда турар эвес хынап көрээлиңерем, уруглар!

Башкы: - Бир эвес кыдыраажым, ном-дептерим, демир-үжүүм шупту белен тергиин эки харыылааш сылдысчыгашты алырынга белен мен дээр улус сылдысчыгашты өөрү көдүрер;

- аалчылар келгенинге арай сүрээдеп, девидеп олур мен, ынчалза-даа кызып ажылдаар мен дээр улус дорт-булуңчукту көдүрер.(уруглар шилип алганын көдүрер)

Башкы:-Эр-хейлер! Кижи бүрүзү сылдысчыгаш азы дорт-булуңчук алыр сорулганы салып алганывыс бо, уруглар.

Катаптаашкын.

- Бистиң кичээливисте аалдап келген башкылардан аңгыда  Билбеспей база келген. Ол силерниң, биргиклассчыларның кайы хире өөренип турарыңарны, кичээл үезинде кайы хире кичээнгейлииңерни сонуургап хынаар сорулгалыг мергежилгелер белеткеп алгаш келген. Ооң мергежилгелерин кылырынга белен бис бе, уруглар?(уруглар  харыыны бээр)

1.Чугааның кезектерин чугаалап көрүңерем? (аас чугаа, бижимел чугаа)

2.Чугаа чүден тургустунганыл? (домактардан тургустунган)

3.Домак чүден тургустунганыл? (сөстерден тургустунган)

4.Бижикке домакты канчаар бижиирил? (Эгезин улуг үжук-биле бижиир, төнүп каарга улуг сек салыр)

5.Сөстер чүден тургустунарыл? (слогтардан тургустунар)

6.Слог чүден тургустунарыл? (үннерден тургустунар)

7.Үннер кандыг болурул? ( ажык болгаш ажык эвес болур)

8.Ажык үннер дугайында чүнү билир силер?

9.Ажык эвес үннер дугайында чүнү билир силер?

10. Өөренген ажык үннерни адап көрүңерем. (өөреникчилер адаар)

11. Үжүүн көргүзүп көрүңерем.(уруглар хана кассазындан көргүзер азы боттарының үжүк кассаларындан көргүзер)

12.Өөренген ажык эвес үннериңер адап көрүңерем (өөреникчилер адаар). Үжүүн көргүзүп көрүңерем.

Физминутка (сула шимчээшкин)

Чаа теманың тайылбыры:

- Айболит эмчи силерге тывызык тыптырары ол-дур? (куш дугайында тывызык)

- Бо куштуң адын билир силер бе? (ус-кушкаш)

- Куштарга кижиниң хамаарылгазы кандыг болур ужурлугул? (кижизидилге ажылы)

- Ус-кушкаш деп сөстү слогтап көрээлиңер,каш слог бар-дыр? (3) бирги слогун алыылыңар, уруглар. Адап көрүңерем: ус.

УС деп сөсте кандыг  үжүктер бар-дыр? ( У, С)

- Оларның аразында чүү деп үжүктү өөренмээн-дир бис. Кым эскерип кагды.(У)

- Ынчап кээрге үжүглеливис кичээлинин темазын кым тода билип каан эвес көрээлиңерем. (У деп үннүң үжүүн өөренир бис.)

- Кичээлдиң темазын эки билип алыр дээш канчаар ажылдаар ужурлуг бис, уруглар? (Кичээлдиң сорулгаларын тургузар. (Кичээнгейлиг болур, кызымаккай болур,  у деп үжүк кирген сөстерни номчуп өөренир.)

- У деп. үннү адап көрээлиңер.

- У деп үжүк  кандыг үннү илередип чоруурул? (У деп үжүк  ажык  үннү илередип чоруур. Чүге дизе,ону адап турувуста аас иштинге өкпеден үнген хей кандыг-даа шаптыкка  таварышпас.)

- Ам УС деп сөзүвүсче катап эглип кээлиңер. УС деп сөсте каш ажык болгаш ажык эвес  үннер бар-дыр адаңарам.Ус деп сөс каш слогтан тургустунганыл?(чаңгыс)

- Ус деп сөстүң утказын чугаалаар. Өске кандыг сөс – биле солуп болурул? (Шевер)

- Ус кушкаш дугайында өөреникчилер дыңнадыг белеткеп алгаш келген, ада-иелери дузалашкан болур ужурлуг хынап, дыңнап көрээлиңер. Чүнү билип алдыңар?

Дыңнадыг: МонгушАлдын, Мачылай Саманта боттарының белеткээн дыңнадыын өөреникчи эштеринге чугаалап бээр. Башкы оларны мактап, четтиргенин илередир

Презентацияны  башкы көргүзер.(ус-кушкаштың бодун, ооң уязының дугайында көргүзер)

Физминутка (сула шимчээшкин).

У кирген сөстер тыптырар.

Үжүктерни кассадан таныштырар.

Ном-биле ажыл.

1.Номчулга арын 35   (Плакатты  самбырага азар.)

У-уу лу-луу су-суу чу-чуу  му-муу

Со-лаан   ном-чу    мал-чын

со-лун      ном-ну   аалчы

Солаан, солунну номчу.

Солун-оол, номну ал! Ол со-лун ном.

Быжыглаашкын.

Сөзүглел-биле ажыл.Ол суму. Суму чону солун улус. Чон чалаан, оон манаан. Солун-оол –аалчы. Аалчыны суму манаан.(уругларганомчудар)

- Сөзүглелде у деп ужук кирген сөстерни тывыңар.

Туңнел. Рефлексия

Кичээл солун болду бе?

- Чүнү билип алдыңар?

-Кичээлге чаңгыс-даа айтырыгга торулбайн ажылдадым, чаа теманы эки билип алдым дээр улус сылдысчыгажын көдүрер.

-Кичээлге арай оожум ажылдадым, келир кичээлде эки ажылдаар мен дээр улус дорт- булуңчуктарын  көдүрер.

Бажыңга онаалга номчуур арын 35,36

у-уу

лу-луу

су-суу

чу-чуу

Со-лаан

со-лун

ном-чуаал-чы

ном-ну

мал-чын

Со-лаан, со-лун-ну номчу.

Солун-оол,

ном-ну ал!Ол

со-лун ном.

Ол суму.Суму

чону солун улус.Чончалаан,оонманаан.Урана- аалчы. Аалчыны суму манаан.