Конспект урока по якутскому языку "Суьуех"
план-конспект урока (1 класс)

Саха тылыгар - Букубаарга уруок. 1 кылаас.

Учуутал: Давыдова Ньургуйана Николаевна

Темата: «Сүһүөх».

Сүрүн сыала: Сүһүөх өйдөбүлүн кытта билсиһии, тыл икки, эбэтэр хас да сүһүөхтээх буоларын билии, тылы сүһүөххэ араара үөрэнии.

 Ытык өйдөбүллэри иӊэрии түмүгэ (личностные результаты): төрөөбүт тыл төрүт айылгыта, үйэлээх үгэһэ, этигэн кэрэтэ норуот тылынан уус – уран айымньытыгар уонна тылыгар иӊмитин – сөӊмүтүн билэр.

Үөрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ (метапредметные результаты): тылын сайыннарар сыалы – соругу таба туруорунар, сатаан былаанныыр, туох ханнык түмүккэ кэлиэхтээҕин быһа холоон билэр. Тугу билэрин – билбэтин өйдүүр. Бииргэ алтыһан үөрэнэр, үлэлиир араас ньыманы баһылыыр (пааранан үлэ). Кэпсэтэр үөрүйэҕин, кэпсэтии сиэрин тутуһар.

Тустаах үөрэх предметин үөрэтии түмүгэ (предметные результаты): фишкананан сатаан үлэлиир: кылгас, уһун аһаҕас дорҕооннор, бүтэй дорҕооннору билэр. Дорҕооннору сатаан  истэр, сөпкө этэр, булар, араарар. Саныыр санаатын сааһылаан, өйдөнүмтүөтүк, тиийимтиэтик этэр.

Уруок хаамыыта:

1. Киирии чааһа.

- Дорооболоруӊ, оҕолоор! Настарайыанньаҕыт хайдаҕый? Уруокка улэлиир турукка, бэлэмӊэ киирдибит дуо? Таҥаспытын көннөрүннүбут. Бэйэ бэйэбитигэр истиӊ мичээрбитин бэлэхтиэҕиӊ уонна уруокка көхтөөхтүк кыттыыны ылыаххайыӊ. Сөбүлэһэҕит?

2. Барбыты хатылааһын.

Мадьыалынан этиитэ толкуйдаан. (дуоскаҕа мадьыаллар)

- Саха тылыгар ханнык дорҕооннор баалларый? Ааттаталаан.

- Аһаҕас дорҕоон диэн тугуй?

- Бүтэй дорҕоон?

- Дьуптуон?

3. Теманы, уруок сыалын таһаарыы.

Слайдаҕа ойуулары көрөн, тыллары фишканан оҥороллор. (оҕо, таба

- бу тылы биһиги хайыахпытын сөбүй? (саҥарабыт, истэбит,

- өссө тугу гыныахпытын сөбүй? (араарыахпытын)

- ону хайдах араарабыт? (дуоскаҕа биир оҕо тахсан көрдөрөр)

- Ол аата, оҕолоор, тылы биһиги араарыахпытын сөп эбит. Холобур, килиэби биһиги быһан аҥаардыыбыт. Ол курдук тылы эмиэ хас да чаастарга аҥаардыахха син. Бу араарыыны ааттыыллар эбит – СҮҺҮӨХ диэн.

- Эһиги санааҕытыгар, бүгүӊӊү уруокка туох туһунан кэпсэтиэхпитий? Тугу гыныахпытый?

- Тугу билэн барыахтаахпытый дии саныыгыт? (Оҕолор бэйэлэрин санааларын этэллэр.) - - Туох сыалын бүгүӊӊү уруокка туруорабыт? (Бэйэлэрэ сыал туруораллар, сабаҕалааһыннарын этэллэр.)

4. Физ. тохтобул

Сөпкө тыына үөрэн.

Муннугунан дириӊник күүскэ эҕирийэн, искэр тыын ыла – ыла, хаста да «һуу-у, һуу-у» диэн үргүлдьү үрэр курдук таһаар. 3-4 хатылаа.

Айаххын киэӊник ат, күөмэйиӊ ис өттүттэн, түөһүӊ иһигэр баар салгыны «а-а-а-а» дорҕоонунан тыыныӊ бүтүөр диэри таһаар.

Тылгын имит.

Тылгынан тииһиӊ ис өттүн ыраастыыр курдук хамсат.

Чуолкайдык саӊар.

Ноннох – ныннах

Ноннох – нуннух

Нэннэх – нинник

Ноннох – нүннүк.

Топпороӊноон, толлороӊноон,

Хааман – сиимэн туллараӊнаан,

Тугу барытын токкоолоон,

Туһа киһи, кыра киһи 

5. Фишканан үлэ.

Дьэдьэн, сугун, отон.

6. Бэйэни сыаналаныы. Рефлексия. Түмүк.

Бүгүӊӊү уруокка мин биллим…

Тугу интириэһиргээтим…

Туохха ыарырҕаттым…

Бэйэбин хайдах сыаналыыбын…

- Сөп, маладьыастар, туруоруммут сыалбытын ситтибит. Барҕа махтал актыыбынай кыттыыгыт иһин!