Открытый урок Тема: Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар состер (Кылыг созу) Быжыглаашкын
план-конспект урока (2 класс)

Класс

2

Башкызы

Куулар Римма Михайловна

Кичээлдиӊ темазы

Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар  состер

Кичээлдиӊ хевири

Быжыглаашкын-кичээл

Кичээлдиӊ планнатынган түӊнелдери

Эртемге хамаарыштыр билип алган турар ужурлуг билиглери: Чувелернин кылдыныын коргузуп турар канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар чугаа кезээ кылыг созун быжыглаар. Кылыг созунге хамаарыштыр оореникчилернин билиин, туннээр.

Метапредметтиг: Аас болгаш бижимел чугаазынга уругларнын кылыг состерин ажыглап билирин чедип алыр. Уругларнын аас болгаш бижимел чугаазын кылыг состери-биле байыдар.

Бот хамаарылгалыг: Шагаа байырлалынын оюннарын дамчыштыр хундулээчел, найыралдыг болурунга кижизидер,сагыш-сеткилди, бодалдарны илередиринге дылдыӊ бай-байлаан, уран-чечен аргаларын чоптуг ажыглап билирин өөредир, бөлүкке ажылдап билирин өөредир.

Кичээлдиӊ дериг-херекселдери

көргузуг херекселдери (сюжеттиг чуруктар), техниктиг херекселдер (проектор), карточкалар, кажыктар

Кичээлге ажыглаан аргалар, методтар

бот-тускайлаӊ ажыл, бөлүктерге (группаларга) ажыл, оюн

№

Кичээлдиӊ этаптары

Өөредилгенин бүгү талалыг кылдыныглары

Башкыныӊ ажыл-чорудуу

Өөреникчилерниӊ ажыл-чорудуу

1

Организастыг кезээ

Өөреникчилер кичээлге идепкейлиг ажылдаары-биле уругалар –биле мендилежири

Уруглар-биле мендилежири.

- Экии, уруглар! Удавас чуу деп байырлал келирил, уруглар?

  - Шагаа деп байырлал кандыг чоннун байырлалы-дыр? (Тыва чоннун).

- Тыва чон канчаар мендилежирил, уруглар? Кым билирил?

-Эр-хейлер, уруглар. Ам бистер амыр-мендиден солчуп мендилежиптээлинерем, уруглар?

- Кым мээн – биле мендилежиптерил? (Башкы уруглар мендилежир).

Амыр-менди солчуру.

Алдын хүнүм! Ак-көк дээрим!

Арга-арыым, арыг суум!

Аң-меңим, аңгыр кужум!

Ие черим! Эргим авам!

Эжим-өөрүм! Башкыларым!

Амыр-ла! Амыр!

Боттарынын олуттарын белеткепкеш, туруп кээр, мендилежир.

- Шагаа

-Тыва чоннун

- Назы хары бичии кижи холун адаанче сунар, а улуг кижи кырынче холун сунар.

2

Кичээлдин темазын, сорулгаларын тодарадыры

Уруглар бот-тускайлан кичээлдин темазын тодараткаш, сорулгаларын салып турарлар.

1. Чурук-биле ажыл.

Бис анаа эвес кичээлди эрттирер бис, уруглар. Чурукче коруп корунерем. Чувелернин кылдыныын илередип турар состерни тып корээлинер, уруглар?

     - Чурукта чулерни коруп тур силер, уруглар?

     - Чурукта кымнарны коруп тур силер?

      - Оолдар чуну канчап турар-дыр?

      - А уруглар чуну канчап турар-дыр?

        -Эр-хейлер!

- Кажык, чинчи, тевек.

- Оолдар, уруглар.

- Оолдар тевектер тур.

- Уруглар кажыктап олур.

3

Чаа билиглерни ажыдары

Уруглар билиглерин бедидип, бот-тускайлан ажылдаар, будун класс-биле ажылдаар. Эштерин дыннап билирин сайзырадыр.

1. Теманы тодарадыры

- Бо хун чуу деп теманы катаптаарывысты кым билип кагды?

2. Сорулганы салыры

- Кандыг сорулга салыр бис, уруглар?

4. Башкынын сорулгазы.

- А мээн сорулгам: силер – биле шагаа байырлалынын оюннарнын ойнавышаан, кылыг состерин тып ооренир бис, уруглар. Шагаа байырлалында оларнын дузазы-биле оюннарны ойнаар бис. Ам кичээливисти уламчылаалынар,  

- Бо хун кичээлде кылыг созун катаптаар бис.

- Канчап тур? деп айтырыгга шын харыылап, шын бижип ооренир.

4

Бирги быжыглаашкын

Уругларны оюн дузазы-биле чазыктырары, билиинин хыналдазы

- Ам силернин кайы хире теманы шингээдип алганнынарны хынаптаалынар.

1. Оюн «Хуреш»

- Бичии ойнаптаалынар. Айтырыгларга харыылар силер, уруглар.

    Айтырыглар:

        1.  Кылыг созу деп чул?

        2. Кылыг созу чувелернин чузун илередирил?

        3. Кылыг созунун айтырыглары чул?

        4. Кылыг созунун адаан каш шыйыг-биле шыяарыл?

        5. Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар состерден чогаадып аданар?

2. Оюн «Аът чарыштырары». Канчап тур? деп айтырыг дузазы-биле сос каттыжыышкынны чогаадыр. Ажыглаар состер: оъттап чор, номчуп олур, саттынып тур, эмнеп тур, башкылап тур, мунуп чор.

3. Оюн «Чинчи чажырары». Тывызыктар тыптырары.

1. Кежээ келир, эртен чанар. (Огнун оркгези)

2. Аргада ак баштыг ашак олур. (Бажында харлыг пош)

3.  Арыг ишти долу аскан эът. (кызыл-кат)

4.Ала аъдым хыл кажаалыг. (карак)

5.Кончуг семдер,

   Хоюг дуккур,

   Кужур  семдер,

   Кузун суткур. (сарлык)

6. Кадын кыстын,

    Караа чараш. (моортай)

Оюн ойнаарлар. Оолдар самбыра мурнунга унуп келирге карточкалар улеп бээр. Карточкада айтырыгларга баштай шын харыылапкан оореникчи удурланыкчы могезин октаан болур. Ынчалдыр шупту айтырыгларга торулбайн харыылап артып калган шуулген моге болур.

Оореникчи бурузунге канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар состер улеп бээр. Мурнай чогааткан оореникчинин аъды эрткен болур.

Башкы холунда чажырып алган чинчизи оореникчилерге тыптырар. Тыпкан оореникичзи карточкада тывызыкты номчааш, харыызын тыпкаш, тывызыкта кылыг созун тывар)

5

Сула шимчээшкин

Уругларнын кадыын камгалап, ажыл уезинде дыштанып алыр

- Шылай берген боор силер, уруглар. Дыштанып, сула-шимчээшкинден кылыптаалынар.

   Маатпадыр паштаныр,

  Бажы-Курлуг манаар,

  Ортаа -Мерген от салыр,

  Уваа-Шээжен уруктаар,

  Биче моомей буурек чиир, чээрген чыыр.

  Чуп чудурук,бип билек, кып кыры, оп ожун, чап чарын, кижиргенчиг колдуктар!

- Эр-хейлер!

6

Ийиги быжыглаашкын

Уруглар чугле бот-тускайлан эвес, а группага ажылдап билирин сайзырадыр ажылды чорудары

 1.Ном-биле ажыл.

1) Мергежилге 212 арын 88 (Кыдырааш-биле ажыл)

- Шупту мергежилге 212 –ти ажыдып аар. Бердингенин номчуур. Канчаар кууседир бис? Кыдырааштарын ажыткаш, ай хунну бижээш мергежилгени кылыр. Чурук  бурузунге бир-бир домактардан чогаадынар. Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттынар состернин адаан ийи шыйыг –биле шыйынар.

2. Созуглел –биле ажыл

Группаларга (болуктерге) ажыл (уругларны баш удур группаларга чарып каан)

- Группаларга ажылдаптаалынар. Группа бурузунде  салып берген мен. Созуглелди сайгарар.

Кыдыраашка бот-тускайлан ажылдаарлар.

Группаларга чарып каан уруглар группалары-биле ажылдаар.

Оореникчи ооренип олур.

Башкы башкылап тур.

Эмчи эмнеп тур.

Кушкаш ужуп чор.

Уруг чемненип олур.

7

Бот-унелел (рефлексия)

Уругларнын кичээлге шингээдип алган бидиглерин боттарынын унелеп билирин тодарадыры

- Богун кичээлде кымда каш кажык барыл? Кичээлде кажыктар алган уруглар эки ажылдаан деп унелээр-дир бис.

Бот-унелелди кылырлар.

8

Туннел

Боттарынын кичээлге ажыл-чорудуун туннеп билирин ооредири

- Бо кичээл силерге солун болду бе, уруглар?

- Бо оюннарны ойнааш чуну билип алдынар?

- Чуу деп теманы катаптадывыс?

Кичээлди туннээр, аалчы-биле байырлажыр.

9

Онаалга

Бот-тускайлан ажылды кылып шыдаарын сайзырадыры

Онаалга кууседиринге инструктаж эрттирер.

- Бажынга онаалга кылдыр Мергежилге 215 арын 89 дугаар

Онаалганы бижиирлер.