план-конспект урока по родному языку "Домактын чугула кежигуннери"
план-конспект урока (3 класс) на тему

Тип урока (Кичээлдин хевири) Билиглерни системажыдарынын кичээлдери.

1. Организастыг кезээ.      
2. Тема, сорулгазы        

III.         Катаптаашкын    

4. Билиглерни ханыладыры, делгемчидери – биле ажылдаары (чаа тема)
5. Билиглерни «чаа байдалда» ажыглаары.
6. Шингээткен билиглернин хыналдазы.

(Болук ажылдаары,(болук ажылдаан соонда аразындан бир оореникчи харыылаптар, кижи бурузу-биле азы бот ажыл)

7. Туннел ундурери (Рефлекция)
8. Онаалга бээри.
9. Демдээ (чуну билген, билбээни).

Тип урока (Кичээлдин хевири) Билиглерни системажыдарынын кичээлдери.

Тема: Домактын чугула кежигуннери. Ажылчын кичээл.

Сорулгазы: Домактын чугула кежигунун 2 класска ооренген, оларнын тодарадылгазы-биле, харыылаттынар айтырыглары-биле уруглар таныш. 3-ку класска бо талазы-биле билиин быжыглаар, ханыладыр. Дурумну боттарынга номчудар.

Ооредиглиг: 1. Тыва дыл болгаш чогаал кичээлдеринге педагогиканын чаа арга-методтарын болгаш коргузуг материалдарын ажыглап тургаш, уругларнын эртем сонуургалын бедидер.

2. Эрткен кичээлдерде алган билиин ханылатпышаан, чаа чуулду-домактын озээ деп чул дээрзин уругларга билиндирери.

Кижизидикчи сорулгазы: Уругларны бот-боттарынга дузалажып (болук болгаш эштежип ажылдап тургаш) эш-оорзурек, биче сеткилдиг болурунга кижизидери.

Сайзырадыр сорулгазы: Уругларнын дыл-домаан сайзырадып, хой тайылбыр кылбайн, кыска-тода харыы берип чанчыктырары.

Дерилгези: Слайдылар, кроссворд, сигналдыг карточка «Дуза херек», улуг  смайлик, самбыра кыдыынга, эжикке.

Чорудуу

I. Организастыг кезээ (оореникчилер туруп келир)

 - Экии башкылар! Богунгу силернин-биле ажыл-агыйжы ужуражылгавыска дыка ооруп, амырап тур мен! Силерни ажылчын кичээл-биле уткуп-хулээп ап тур бис.

 Келген аалчылар-биле  болгаш бот- боттарывыс-биле мендилежип алыылынар, уруглар!

Башкылар-биле:

 - Душтекинин мендизи-диле, Хунчугежим!

 - Душтекинин мендизи-биле, Ак-көк дээрим!

 - Душтекинин мендизи-биле, Башкыларым! Оожум олурунар……

Бот-боттары-биле: Сенээ чедиишкинни шупту чуулдерге кузедим! Экии!

II. Кичээлдин темазын тывары.

1 слайд.  – Кроссворд-биле ажыл.

1. Чылдын кайы уези эрте бергенил?

2. Арганын эмчизин чуу дээрил?

3. Чырык оже бээрге чуну ажыглаар бис?  

4. Ам чылдын кайы үезил?

5. Домак чүден тургустунарыл?

6. 4. 0, 1, 2, …………………9-ка чедир «чурагай» деп чугаалаар бис, а 10-дан ынай чуу деп чугаалаарыл?

 - Кроссвордтун бар состерин номчупкаш, теманың адын тыптар.

Шын-дыр, кол сос-биле  соглекчи дээрге домактын кандыг кежигуннерил?

(ДОМАКТЫН ЧУГУЛА КЕЖИГУННЕРИ). Темавыс адын тып алдывыс.

- Ам темага хамаарыштыр кандыг сорулгалар салыр бис?

Сорулгазы: 1. 1 Кол сос-биле соглекчини домак иштинден тып билири.

2. Кол сос биле соглекчиге  айтырыгларны шын салып билирин чедип алыр.

3. Кол сос биле соглекчини канчаар шыярын сактып алыр.

4. Домактарны шын чогаадып ооренир.

 - Эки-дир, уруглар! База бир бо кичээлге чедип алыр сорулгавыс: Домак иштинден домактын озээн тып ооренип алыр бис.

 III. Катаптаашкын. 

1. Аас-биле ажыл:

- Домак деп чул? (Домак дээрге-ле тонген бодалды илередип турар харылзаалыг болук состерни домак дээр. Домак бурузу тускай аялгалыг болур).

 - Домактардан чогаадынар.

2) Кандыг хевирнин домактарын билир силер?

3) 2 слайд. Бердинген домактарны номчунар:

Дыка-ла чараш аң-дыр

Арга ишти сериин-дир бе

Чазын хун дурту узаар

 - Домактар соонда чүнү эскердиңер?

 - Домактар шын апаар кылдыр бижик демдектерин салгаш, номчуур.

Туннел: Ынчангаш кандыг хевирнин кожомактарын катаптатывыс? 

Айтырыг домааның соонга ? демээ (! . ) салыр.

– Ам уруглар медээ, айтырыг, кыйгырыг домактарын ажыглап тургаш 2 кижинин аразында чугаазындан (диалогтан) тургузуптунарам.

 1 одуруг айтырыр, 2 одуруг харыылыыр:

 Диалог

• Самбырада чурукта чылдың кайы үезин чуруп көргүскен-дир?
• Час дугайында харылзаалыг домактардан тургузар бис бе?
• Че.

4) Харылзаалыг чугаа «Час». Чурукту ажыглап «час» дугайында харылзаалыг чугаа тургузар.

Сула шимчээшкин.

Кыдыраашка ажыл.

1. Чараштыр бижилге.

– Кандыг состер бердинген-дир? Чазын, болур, хар, хирлиг.

 - Домак бе азы анаа состер бе? (Состер)

 - Чуге ынчаар бодап тур сен? (Утказы чок, состер аразында харылзаа чок)

Шын кылдыр тургусканын бижиир бис. Чазын хар хирлиг болур.

 - бир одуругну каапкаш ай, хунун бижип алыылынар.

4 слайд:

2. Состерни таарыштыр оскертип тургаш, домактардан чогаадып бижинер.

1. Кезек, бис, када, бис, чунгулаан. Кезек када бис чунгулаан бис.

2. Чинге, эжим, поштун, берди, уне, бажынче.Эжим чинге поштун бажынче уне берди.

3. Оларга, кылып, берген, уя-хааржактар, уруглар. Оларга уруглар уя-хааржактар кылып берген.

 - Одуруг аайы-биле хыналдазын кылгаш, туннээр.

 - Ангы-ангы домактар бе азы харылзаалыг чугаа бе?

 IV. Билиглерни ханыладыры, делгемчидери-биле ажылдаары. (Чаа тема).

Чаа тема билип алырынга шупту киржир ужурлуг.  Домактарны номчунар, домак кежигунунге сайгараалынар.

5 слайд. Дал дуъште даглар кырынга кара булут диргелип келген. (Алгоритмни ажыглап 1 кижи сайгарар оскелери дыннаар, хынаар)

Сайгарарынын чижек планы.

1. Домакты номчуур.
2. Чунун дугайында домагыл?
3. Соглекчини тып, айтырыы, чунун-биле илереттингенил?
4. Кол состу тып, айтырыы, чунун-биле илереттингенил?
5. Демдек ады, айтырыы, чунун-биле илереттингенил?
6. Домактын 2-ги черге кежигуну.

Башкынын тайылбыры:

 2.  Домакта кирип турар уткалыг состер домактын кежигуннери болур.  Оон иштинде кол сос, соглекчи домактын чугула кежигуннери, а оске артканнары – 2-ги чергенин кежигуннери болур. Кол сос биле соглекчи утка талазы-биле харылзашкаш эжеш состер болбушаан, домактын озээн тургузуп турар.  

 - Чуу деп чаа состу эскерип кагдынар?

- Кичээлдин эгезинде немей чугаалап берген сорулгам: Кол сос биле соглекчи – домактын озээн тургузуп турар. Домактын озээн тып ооренир бис.

 - Ам чаа сайгарып алган домаавыста домактын озээ кайыл?  Булут диргелип келген.

- Ам база оске домактын озээн тып коолунер. Уруглар часкы аргаже кирип келгеннер.(Бо домактын чүгле озээн тывар).

3. Ном – биле ажыл.(Тема-биле ажыл).

 - Номда дурумну номчуур.

V. Шингээткен билиглернин хыналдазы. (групповая-болуктеп ажылдаары)

 - Домактын озээн билип алган, албаанынарны болук ажыл кылырынче силерни кыйгырдым!

1) 1 болук: Кайгамчыктыг аялга делгемнерже тарап турган. Домакты сайгаргаш, озээн тывар

2 болук: Авам чараш кызыл сыргалар садып алган.

3 болук: Оолдар чарышка бирги черни алганнар.

4 болук: Долаан эн-не эки оореникчи болуп турар.

5 болук: Айыран чараш чечектер удавас чаттыла бээр.

Каракка гимнастика. 8 - эдерти коор.(Самбырага чуруп алыр)

VI. Билиглерни «чаа байдалда»  ажыглаары.

2. Бот ажыл. Догерезин эвес, чугле озээн тып бижиир.

1 одуруг: Мерг 354.

2 одуруг: Мерг355.

3 одуруг: Мерг 356.

Сос тургузуун сайгарары: (дурумун чугаалаар) самбырага тайылбырлаар.

 слайд.

1 одуруг: сайлыктар,

2 одуруг: чуруктарга,

3 одуруг: трактористернин,

VII. Рефлексия.

 - Силерге кичээл таарышты бе?

 - Чуге кончуг бергедединер?

- Кайы ажыл таарышты?

VIII. Онаалга тайылбыры.

 - Час дугайында 5 домактан чогааткаш, домактарнын озээн тывар.

9. Туннел.

- Салган сорулгавыска чедип алдывыс бе?

 - Домактын чугула кежигуннерин аданар.

 - Кол сос кандыг айтырыгларга харыылаарыл?

 - Соглекчи кандыг айтырыгларга харыылаарыл?

 - Домактын озээ дээрге-ле кандыг кежигуннер болурул?

Демдээ.

Уе артса: фонетиктиг сайгарылга: дуъште.