Урок деч ордыжышто уста йоча-влакын творческий моштымашыштым вияндымаш
опыты и эксперименты на тему

 МОУ «Шереганово тун общеобразовательный школ»

Урок деч ордыжышто уста йоча-влакын

творческий моштымашыштым            вияндымаш

«Пампалче-влак» фольклор сынан драматический

да сылнымут кружокым вуйлатыше ,

изирак классым туныктышо

Н.В.Анисимова ямдылен

2015 ий

     Айдеме тукымын илыме курымыштыжо шочмо йылме ик эн тун да кулешан верым налын шога.Туныктымо да воспитатлыме пашаште тудын верже пеш кугу. Вес семынже лийынат ок керт:ешыште,йочасадыште,школышто икшыве чылажымат шочмо йылмын полшымыж дене пален налеш.

   Чынак,шочмо йылме кеч-коланат ныжылгын,моторын,ямлын йонгалтеш.Шке йылмына дене колмо первый онай йомак,калыкмут умыр мучкылан вурыш шындаралт кодыт.Шочмо йылмым сайын палымаш руш да моло калыкын йылмыштым келгынрак умылен налаш ушанле йоным ышта.

   Тўналтыш школ – йочан илышыштыже йоршеш у да ўшанле илыш тошкалтыш. Ынде икшыве чарныде чот кыртмен тыршаш тўналеш, школышто тунемаш тўналмыж дене тудо тыглай йоча огыл, а тунемше чап лўмым налеш. Коло икымше курымыш тошкалше тачысе йоча телевизорым шуко онча, эше Интернет йон денат пайдалана. Ик могырым, тиде сай: икшыве, ешартыш шинчымашым налын, шкенжым пойдара. Вес могырым ончалаш гын, чыла передаче икшывылан келшыше огыл. Садлан улшо торсырым корандаш школлан логалеш. Тачысе йоча книгам, журналым да газетым шагал лудеш, утларакше телевизор да компьютер воктене шинчен эртара. Уш-акыл волгалтарыме паша уда огыл, а шўм-чон моторлык окшаклаш тўнал кертеш. Тўналтыш школышто туныктышо шке пашаштыже шуко нелылыкым вашлиеш. Вет тўрло шинчымашан ньога-влак толыт. Икте сайын тунем кертеш, весе ўлыкшырак, а кумшо йоршын уда радамыште лиеш. Сандене туныктышо, кажне йочан ойыртемжым шотыш налде, пашам нигузе атыландарен огеш керт. Весымат палемдыде ок лий: классыште шочмо йылмым тўрлын палыше лийыт – икте марла яндарын кутыра, весе пеле марла, пеле рушла чокиа. Икшыве-шамычын уш-акыл атыланыме кўкшытыштат икгай огыл. Молан манаш гын, ик ньога йоча садикышке коштын, весе тўрло амаллан кора монгышто шинчен. Ялыште тичмаш классшат монгешт толеш, тыге ик туныктышо шагал йочан кок классыште иканаште урокым эртара .Лач тыгаяк сурет мемнан школышто вашлиялтеш. Оласе икшывылан театр, музей, тўвыра полат пелен тўрло секций ден кружок шке омсаштым почыт гын, чыла тидыже ялыште уке. Туге гынат оласе йочат ялысылан теве молан коранен кертеш: кумылым вўчкышо ковыра пўртўс, пашалан изинек шуаралтме вер.Туге гынат тўналтыш класслаште шочмо йылме дене налме шинчымаш ондаксе семынак сайын тунеммаште ўшанле негызак лийын кодеш.

        Тунемше-влакым шочмо йылме ден литературым йöраташ туныктымаште, нуным чын воспитатлымаште урок деч вара эртарыме паша моткоч кÿлешан.

Вет самырык тукымым куштымаште марий йылме  да литератур урокышто гына тунемме дене серлагаш огеш лий. Урокын анысыр кышкарже, шыгыр радамже да йонжо-влак йоча-влаклан южгунам эрыкым,творческий фантазийым вияндаш шулдырым огыт пу. Урокышто икшывын талышнен шолшо шум тулжо, шонкален моштымыжо ятырже годым тичмашынак почылт огыт шукто. Сандене тиде пашам умбакыже кружокышто шуйыман.

Урок деч ордыжто ыштыме паша программын йодмыжым кумданда да келгемда,самостоятельный пашам виянда,икшывым творчествылан кумыланда,предмет деке утларак шуманда,пайдале шинчымашым ешараш полша.                                                                                                                                                                                          

           Шочмо йылме да литератур дене урок деч öрдыжсö паша тÿрлö йöн дене ышталтеш. Чыла тÿрлö йöнжат сай саскам гына пуышаш. Илыш дене чак кылден, тÿрлö онай мероприятийым эртарыме да йылме лывыртыме пашам система дене ыштымаш йоча-влакын шÿмыштым сылнымут деке кумыланда.

Ойлыманат огыл, почеламутым, ойлымашым,очеркым,йомакым, изи сценка-влакым возаш тöчышö тунемше-влак кажне школлаште улыт. Лач тыгай уста (талантан,одаренный) йоча-влакым литературно-творческий кружоклашке ушен, возымо навыкыштым вияндыман.Туныктышо тиде пашаште йоча-влакын мо нерген возаш шонымыштым пален налшаш да, нунын кумылыштым шотыш налын,  писательын неле пашаж нерген мутланышаш. Тÿрлö темылан возымо  творческий пашам тÿшкан канашен лектын, нунын сай ден уда могырыштым пырля ончен лекман, кузе чын возаш кÿлмö корно дене палдарыман. Тÿналтышыште, мутат уке, йоча-влакын возымаштышт шуко ситыдымаш лиеш. Но туныктышо палышаш: нунын кумылышт иканат ынже воло. Тидлан  туныктышо чылажымат ыштышаш. Вет кеч-могай тÿналтыш поэт ден писатель-влакынат произведенийышт келге лийын огытыл, но, вуйым сакыде, чылажымат сенен лектыныт. Мöнгешла, возымыштым саемдаш манын, шукырак лудыныт да вес талантан возышо-влак деч тунемын шогеныт. Школышто нунын йöсылыкыштым сенен лекташ туныктышо полшышаш. Тудо тунемше-влакын тÿн энертышышт лийшаш.        Творческий направлениян литературный кружокын пашаже чынже денак творческий шÿлышан, кумылым тарватыше, шонымашым ылыжтыше лийшаш, садлан уста йоча-влак дене ыштыме планышке шуко онай мероприятий дене пырля тÿрлö паша ышталтшаш.

Уста йочан ойыртемже-влак.

   Уста йоча дене пашан кулешлыкше кызытсе илышлан моткоч кулешан. Ойыртемалтше шонымашан пашаен чыла вереат ончыл верыште шога. Тыгай айдеме шкаланжат, ешыжланат, тушка калыкланат илаш да виянаш йоным кычал муын ыштен кертеш.  Но  тыгай айдемыжым школ парт коклаштак кычал муман да тудлан кулеш семын виянашыже йоным ыштыман, илышыштыже шке вержым муаш полшен шогыман.

Тыршыше, уста да шочмо йылме деке шуман йоча дене сомылын ойыртемалтше сынжым поснак палемден кодыман. Туныктышын пашажым, шонымашыжым умбакыже шуен кертше  айдемым лач тыгай коклаште кычалман.

Мо дене ойыртемалтыт тыгай йоча-влак?

Психолог-влакын ойлымышт почеш уста йочан шке сынже-шамыч улыт;

-чыла палаш тыршымаш;

-йылме лывыргылык;

-туткын колышт моштымаш;

-пусо шарнымаш;

-ончылно шогышо йодышым шке семын рашемдаш тыршымаш;

-шинчалан раш улшо корно гыч коранын, вес йоным кычалын, ончылно шогышо чаракым корандаш тыршымаш;

-моло деч ойыртемалтше паша кумылжо, шум шупшмашыже, колышт моштымашыже;

 -лийын кертше лектышым ужын моштымаш;

-шонымашын моло деч ойыртемалтше улмыжо, писылыкше да чолгалыкше;

-шкалан , шке  пашалан акым пуэн моштымаш.

Мутат уке, тыгай ойыртемалтше сынан йочам мыланна пуртус полекла. Тидын шотышто немыч шанчыен Э.Ландау эше шукертак тыге каласен: «Одарённость определяется врождёнными задатками, но сможет ли она развиваться-зависит от окружения».

   Тыгеже, норго айдемын могай могырыш виян кертмыже йыр илышын могай улмыжо, воктенысе ен-влакын кумылышт дене моткоч пенгыдын кылдалт шога. Йондымо, келшыдыме верыш, радамыш логалше моло деч ойыртемалтше шонымашан йочан тыршымашыже сай огыл могырыш виян сена, тушто тудо ончыл верыш лектын кертеш.

Палемдыман: уста йоча, шукыж годым, шке койышыжо денат ойыртемалтше лиеш. Тидлан  «тыге ыштыман», «тыгай закон», «кузе каласенам, туге ыштыман» ой-влак огыт келше. Ваштареш улмым ончыктымаш классысе пашам лугымаш, пырля тунемше-влакым паша деч корандаш тыршымаш семын тужваке лектеш. А туныктышын виешак шке шонымашкыже шуаш тыршымашыже йочам чылт кулешан паша деч йукшыктарен кертеш. Уста йочан чыла шижмашыжат пеш пусо: неле, важмалдылык ончалтыш, пусо кере шомак туныктышо ден тунемше коклаште ужаш лийдыме пенгыде пырдыжым ыштат. Шомак дене каласыдыме, шо шонымаш дене ваштареш улмо кумылым тыгай тунемше вашке шижеш. Умбакыже ен-влак кокласе тыгай чарак умыр мучкылан кодын кертеш.

Уста йоча да туныктышо.

   Ойыртемалтше йоча шочмо йылме деке шуманеш але уке – туныктышо деч лектын шога. Мо тидлан йоным ышта?

1. Туныктышын айдеме семын йочалан келшен толмыжо:  тужвал тусшо, шкем кучымыжо, чиемже.
2. Туныктышо семын чытышым ончыктымыжо, пусо, йондымо йодышлан вашмутым пуэн моштымыжо.
3. Йоча шомакыш пурен моштымыжо, но тыгодымак кулеш пашам виктарен кертмыже.
4. Тунемшын пашажлан чын акым пуымыжо.
5. Туныктышын шкенжын шинчымаш, моштымаш кукшытшо.
6. Кугыенын шке пашажлан, ойжылан акым пуэн кертмыже.
7. Туныктышын шке йылме лывыргылыкше, шочмо калыкым, йылмым йоратымыже.

   Палемдыме, ончыктымо ойыртемыш-влакым йоча шкежак шижаш тырша, ордыж гычат шымлен онча. Тыгай тергымаш гоч эртыше туныктышын ойжым тунемше йоратен колыштеш, кулеш корно дене пашам ышташ туналеш. Икманаш, шочмо йылме да литератур предметлам йоча кумылын тунемаш туналеш.

Школлаште уста йоча дене уло школ коллектив турло пашам ышта:

-чыла предмет денат шинчымашыжым нолташ тырша;

-моло йоча деч кукшырак шинчымашым налшыже йоным ыштен шога;

-профильный класс-влакым почеш;

-шке ойырен налаш лийме да шинчымашым келгемден пуышо курслам да кружокым чумыра;

-уста йочан виян шогымо корныжым эскера.

Урок деч ордыжысо паша да уста йоча

    Урок деч оржыжысо пашамат щочмо йылмым йоратыше йоча дене ыштыме годым моштен кучылтыт. Тыгай пашан формылаже турло:

-йылме да литератур дене кружок;

-лингвистический але литературный газет але журнал, бюллетень;

-лудмо произведенийым канашыме погынымаш, конференций;

-шанчыен але турло возышо-влак дене вашлиймаш;

-лумло ен-влакын илымышт дене палыме лиймаш, нунын шочмо верлашкышт миен толмаш, нуным палыше-влак дене мутланымаш;

-литературный кас, утренник;

-турло выставкылаш, спектакльлаш, концерт ден кинош миен коштмаш, радиопередаче ден телепередачым шке гыч ямдылымаш але ямдым колыштмаш да ончымаш, нуным тушкан канашымаш;

-школлаште турло сынан тоштерлам чумырымаш;

-шочмо кундемыш экскурсий дене коштмаш до вершор лум-влакым, нунын историйыштым, калык коклаште коштшо легендылам чумырымаш;

-олимпиадылаште шке вийым тергымаш.

   Мутат уке, палемдыме сомыл чыла йочам авалташ келыштаралтын, но шочмо йылме ден литературым йоратыше йочан умбакыже кугурак нелыт логалме нерген палемдыде ок лий. Нуно, вуйым шупшде, чыла пашаш кумылын ушнат, туныктышын эн кугу полышкалышыже улыт. Но тыгай паша йочалан кушкашыже, виянашыже полшышо йон лийын кертше манын, туныктышо шкежат кычалше, умылаш тыршыше, лектышлан куанен але ойгырен  моштышо ик шонымашан коллективын ужашыже лийын моштышаш. Тунемше олмеш ыштыме паша але кушыч вуйлатен гына шогымаш сай шонымаш-влакым чыла пытарен кертыт.

    Литературно-творческий кружокыш коштын, икшыве изинекак пÿртÿсышто, илышыште сылнылыкым шижаш тунемеш. Сылнылыкым шижын, тудым йöратен моштымаш йочам шкенжымат яндар чонаным, моторым да тÿняште сай ден осалым ойырен мошташ туныкта.

   Кружок шке тÿналтышыжым литератур урокышто налеш. Тидыже туныктышо деч кугу мастарлыкым йодеш. Тудо тунемше-влакым сылнымутан литератур деке шÿманден кертеш гын, кружокыш кумылын ушнат. Кружокын пашаштыже йоча-влакын шум-чон йодмышт, мом ышташ шонымышт ончыл верым налшаш.

    Кушкын шогышо тукымым шке шочмо йылме деке эше утларак лишемдаш манын 10 ий ончыч «Пампалче-влак» фольклор сынан драматический да сылнымут  кружокым вуйлаташ тунальым.

Кружокын цельже: тунемше-влакын творческий моштымашыштым  вияндаш.

Кружокын задачыже:илышысе явленийым, событийым ужын шукташ да тудым аклен мошташ туныкташ, ужмо-колмо нерген газетыш, журналыш заметкым, почеламутым але очеркым возаш туныкташ, турло сылнештарыме йон дене творческий пашам пойдараш,сылнымут конкурслаште шке мастарлыкыштым ончыкташ,артист койышыштым шуараш.

Йоча-влакын ийготыштым, уш-акылышт виянмым шотыш налын, кружокым кок группылан шелынам . Иктыже- изирак ийготан йоча-влаклан,кокымшыжо- кыдалаш ийготан-влаклан .

 Изи икшыве-влакым сылнымут дек шумандыме паша школыш толмо икымше кече гычак туналеш .

Сылнымутым йоратымаш-почеламутым,ойлымашым йоратен сылнын лудмаш да тыгак шкеат газетлашке возен шогымаш,моштымаш.

Тыште туныктышо пеш кугу рольым модеш.

  Тудо шкеже актер семын мутланен да лудын моштышаш: шум вургыжын,уло кумылын,раш.Енын куанже дене куанен,ойгыжо дене тургыжланен лудмаш веле йочан уш-акылыш, шум-чоныш миен шуэш.

   Йоча-влакым изинек сылнымут деке шумандаш  П.Е.Емельяновын «Марий йылме кружок» 1993 да 2006 ийлаште савыктен лукмо пособийже туныктышылан моткоч кугу полышым пуа.

Изирак класслаште утларакшым турло модышым кучылтына.Икшыве-шамычын шонен ыштен моштымыштым вияндымаште  ик тун йонлан шотлалтеш. Адакшым , нуным палымаш-тиде тыглай модыш гына огыл,тудо йоча-влакын шинчымашыштым пойдара,уш-акылыштым виянда,пусемда.

Айста меат,йоча жапнам шарналтен, ик модыш дене модына.

Слог почеш слог.

(Модыш).

  Кажне модшо йочан кидыштыже кагаз ден карандаш. Вудышо йоча кок але кум слоган мутым каласа. Модшо-влак тиде шомакым чылан возат. Вара кажне модшо тиде мутын пытартыш слогшо дене адак вес шомакым туналеш. Чыла мутын пытартыш слогшо дене у мутым туналаш ок лий, сандене тыгай шомак-влакым кычалаш куштылго огыл.кок слоган мут-влакым модмаште кучылташ гын, сайрак лиеш. Ко, тукнымешке,шукырак мутым муэш да чын воза гын,тудо сенышыш лектеш.

   Мутлан,тыге ышташ кулеш.Икымше вариант: пис-те-те-ле,ле-ваш-ваш-тар,тар-зе; кокымшо вариант: ку-ку-ку-печ,печ-ке-ке-шыр и т.м.

Тыгак турло модышым «Ямде лий»газет ден «Кече» журнал страницыла гыч налына. С.Д.Дмитриевын «Марий йылме дене занимательный материал»книгаже пашаштем моткочак кугу полышым пуэн шога.

Шараде,анаграмма.метаграмма  йоча-влакын фонематический слухыштым вияндаш кугун полшат. Ребус,чайнворд,кроссвордын пайдалыкышт моткоч кумда.Чыла тидыже йочам шонаш тарата,уш-акылым пенгыдемдаш полша.

Буриме онай модыш-почеламутым  чучкыдын кучылтам,йоча-влакланат тиде пеш келша.

Петян полтыш

Куржын колтыш.

Ош пырысем

Коклан вурсем

Кружок эртарымаште турло наглядностьым кучылтам.Йомак туняш уналыкеш каяш йоча-влакын ик эн кугу куан.Тыште шуко марий вургеман янлык-влак дене вашлийыт, йомакысе герой –влакат куаным икшыве-влаклан кондат.  «Марий Эл» газетыште савыкталтше «Йоча туня» да «Кугарня» газетыште «Ужар лышташ» рубрик-влакымат ордыжеш огына кодо.

Марла савыкталтше «Ямде лий», «Морко мланде», «Кугарня» газетым лудына да лончылена. Шкеат юнкор радамыш пуренна. Чучкыдын «Ямде лий» газетыште икшыве-влакын возымыштым ужаш лиеш.Каласаш кулеш, икмынярже «Сылнымут изолык» книгашкат пурталтын. Изи икшывын норго, яндар шумышкыжо туто сылнымут  пырчым кунар ондакырак пыштет, тунар тудо сайынрак шытен лектеш да ончыкыжым сай саскам пуа манын ушанаш лиеш.

Тунемше-влакын шке возымыштым лудмаш, нуным лончылымаш изи огыл верым налшаш. Тиде чылажат йоча шумым сылнымутан литература деке савырен кертеш. 

  Порылык нергенат огына мондо.Теве иктыже:

     Кажне ийын 1 гыч 10 декабрь марте Марий Элыште инвалид-влаклан полеклалтше декаде эрта. Меат кружокын членже-влак дене  Алёша изана ден Олюк акаланна изирак куаным полеклаш шонышна. Ме нунылан шке мастарлыкнам ончыктышна. Мурышна, почеламутым лудна,  сценкым ончыктышна, изирак полекым кучыктышна.                                                                Тек нуно пиалан, таза лийышт да торланышт.(Йоча-влакын возымышт гыч)

          «Пампалче-влак» кружокыштына Миклай Казаковын илышыже да творчествыже кугу верым айлен шога.Поэтын илыш корныжым шымлыме.Энерсола кундемыште сар годым удырамаш-тракторист-влак нерген материалым погенна да альбомым сорастаренна,стенгазетым луктынна.

   Изи икшыве-влак дене турло пайремым ямдылымаште да тудым эртарымаште кажне родительский собранийыште шке мастарлыкнам да чулымлыкым ончыктена .Кажне ийын шорыкйол,кугече ,уарня пайремым эртармаште артист койышнам ончыктена.Чучкыдын тунемше-влак ончылно,тыгак район кукшытышто эртаралтше театральный направлениян конкурслаште шке вийнам тергена,сеныше радамыш логалына.

2008 ий –конкурс мастеров художественного слова «На поэтической волне»-республик кукшытышто Медведевыште районын чапшым араленна, диплом.

2010 ий -«Мухин лудмаш» конкурсышто «Сценка» номинацийыште 2 вер-район кукшытышто.

2010 ий-«Театральная юность Марий Эл» 3 вер-район

2011 ий «Казаков лудмаш» конкурсышто «Театральное представление» номинацийыште 3 вер-республик кукшытышто.

2013 ий-фестиваль-конкурс Карманкурык патыр» в номинации «Эн сай роль»

2014 ий «Чавайн лудмаш» конкурсышто«Театральное представление» номинацийыште 2 вер- район-влак коклаште.

   Марий поэт-влакын почеламутышт-влакым сылнын лудаш тенеммаш ик эн кугу верым кружокын пашаштыже налын шога.Кажне ийын Чавайн,Казаков,Колумб лудмащ конкурслаште,тыгак моло Морко поэт-влаклан полеклалтше сылнымут пайремлаште тунемше-влакемын уста улмышт коеш. Икшыве-влакемын сенымашышт-мыйын нимучашдыме куан,пашам ышташ кумыл.

Район да республика кукшытышто эртаралтше конкурслаште тыгайрак  сенымашна.

«Чавайн лудмаш» конкурс:

2010 ий-1 вер (Николаева Надя),3 вер (Сошина Маша)

2011 ий-1вер (Тимофеева Юлия) ,2 вер (Бутенина Лиана)

2012 ий-2 вер(Тимофеева Юлия) ,2 вер (Николаева Надя)

2014 ий-1вер (Тимофеева Юлия)      

«Колумб лудмаш» конкурс:

2010 ий- 3 вер  (Тимофеева Юлия) ,2 вер (Бутенина Лиана)

2011 ий-1 вер(Тимофеева Юлия) , 1вер (Бутенина Лиана) ,2вер (Николаева Надя)

2012 ий-1 вер(Тимофеева Юлия)

2014 ий-1 вер(Тимофеева Юлия),1 вер «Муро номинацийыште» (Тимофеева Юлия)

«Казаков лудмаш» конкурс:

2010 ий- 2 вер  (Тимофеева Юлия) ,2 вер (Бутенина Лиана)

2011 ий-2 вер(Тимофеева Юлия) , 2вер (Бутенина Лиана) ,2вер (Николаева Надя)

2012 ий-1 вер(Тимофеева Юлия)

2013 ий-1 вер(Тимофеева Юлия),1 вер (Николаева Надя)

2014 ий-1 вер(Тимофеева Юлия)

2015 ий-1 вер(Тимофеева Юлия)

«Мухин лудмаш» конкурс:

2010 ий- 1 вер (Николаева Надя)

 «А.Ток лудмаш» конкурс:

2012 ий-1 вер(Тимофеева Юлия),1 вер (Николаева Надя)

«Олык Ипай» лудмаш» конкурс:

2012 ий-1вер(Тимофеева Юлия) , 1вер (Бутенина Лиана) ,2вер (Николаева Надя)

Осипов- Ярчалан 65 ияш лумгечыжлан полеклалтше лудмаш конкурсышто:

2012 ий-1вер(Тимофеева Юлия)

«Самырык тукым» да сочинений конкурслаште:

2010 ий-(Бутенина Лиана) сертификат

2011,2012 ий-2вер(Тимофеева Юлия)

2010 ий- 2 вер(Сошина Маша) ,»Лумжо дене кугешнена», республик кукшытышто.

«Лес-богатство Моркинского края», 2 вер (Тимофеева Юлия)

2013 ий 1 вер (Сошина Маша) «Самырык журналист»конкурсышто республик кукшытышто.

  Лиана Бутенина нергенат поро шомакым каласыме шуэш.Самырык удыр поэзийлан шуман.Лианан возымо почеламутшо,заметкыже,шымлыме пашаже-влак турло газет ден журналлашке савыкталтыт.Почеламут сылнын лудмо конкурслаште эре сеныше радамыш логалеш.Лиана 2012 ийыште «Талантан самырык тукымлан кугыжаныш полыш» направлений почеш эртарыме район конкурсышто шке вийжым терген. «Художественное творчество» номинацийыште сенышыш лектын.Мыланемат Лианан сенымашыже  моткоч кугу куан ыле .

   Тыгак поро деч поро шомакым  уста ,мотор «Пампалче-влак» Надя Николаева,Маша Сошина нерген каласыме шуэш. Моткоч мастар артист улыт.Район ,республика кукшытышто эртаралтше конкурслаште шке мастарлыкышым ончыктеныт да школын, районын чапшым араленыт.А кызыт нуным Юлия Тимофеева алмашта. 2013 ийыште уста йочалан полеклалтше  марий елкыш миен коштынна. Туштат йоча-влак шке мастарлыкыштым ончыктеныт.. Изи Пампалче-влакем нергенат каласыде ок лий. Нунат пеш мастарын почеламутым лудыт,йоча пьесым изи артист гай модыт,конкурслаште вийыштым тергат, «Ямде лий» газетын танже улыт

          Иктешлен каласаш гын,эре ончык каяш тыршыше, ситыдымаш ваштареш виян кучедал моштышо чолга тукымым, илышым, туням чын аклен кертше, шочмо элже,шке марий  калыкше верч талын шогышо самырык айдемым ончен куштымаште фольклор сынан драматический да сылнымут  кружок пеш кугу пашам шуктен кертеш.

Тыгай литературым кучылтынам:

1.С.Д.Дмитриев «Марий йылме дене занимательный материал»,Йошкар-Ола книгам лукшо марий издательство,1981 ий.

2.П.Е.Емельянов «Марий йылме кружок»,Йошкар-Ола ГОУ ДПО (ПК) С «Марий образований институт» 2006 ий.

3.В.В.Кузнецов, Н.В.Кузнецова «Кызытсе стандарт почеш марий йылмым туныктымаш»,Йошкар-Ола, 2013 ий.

  .