Рабочие программы по татарскому языку и литературе (1-4кл) по программе Р.З.Хайдарова
рабочая программа по теме
Рабочие программы по татарскому языку и литературе.
Скачать:
Вложение | Размер |
---|---|
tatar_tele_uku_1-4_kl.docx | 231.83 КБ |
Предварительный просмотр:
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Барысы 33 сәг. (атнага 1 сәг.)
1 чирек – 9с.
2 чирек – 8с.
3 чирек – 9с.
4 чирек – 7с.
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Әйдәгез, танышабыз! (3 сәг.) | ||
Әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра белү. Сорау куя, әңгәмәдәшеңнең хәлен сорый, кире кага, раслый белү. Әңгәмәдәшеңнең яшәү урынын сорый һәм үзеңнең кайда яшәвең турында хәбәр итә белү. Бер-береңнең яшен сорый, җавап бирә белү. Уенга чакыра, риза була белү. | Исәнме(сез). Син кем? Мин – Оля. Мин малай(кыз). Синең исемең ничек? Мин - Оля. Бу кем? Бу - Оля. Хәлләр ничек? Рәхмәт, яхшы. Бу Азатмы? Син Азатмы? Әйе, мин Азат. Юк, ул Азат түгел. Сау бул(ыгыз) Син кайда яшисең? Мин Казанда яшим. Сиңа ничә яшь? Миңа 7 яшь. Алсуга 7 яшь. Сиңа 7 яшьме? Әйдә бергә уйныйбыз. Ярый. | Исәнме(сез), хәерле көн, мин, син, ул, бу, кыз, малай, укучы, укытучы, хәлләр, ничек? кем? нәрсә? исем, сау бул, яхшы, әйе, юк, түгел, ул, кайда? шәһәр исемнәре, яши, авыл, шәһәр, ничә? яшь, Татарстан, Рәсәй, ә, уйныйбыз,әйдә, ярый, Шүрәле, бала, күбәләк, эт, песи, Акбай, урман. 1-10 кадәр саннар, ничәнче? |
Урман дусларыбыз (2сәг.) Йорт хайваннары һәм кошлары, кыргый хайваннар (2сәг.) | ||
Йорт хайваннары һәм кошлары, кыргый хайваннарның, кошларның исемнәрен атый, саный, яшәү урыннарын әйтә, аларны характерлый белү. | Бу нәрсә? Бу аю. Ул урманда яши (яшәми). Аю зур, усал. Ничә аю бар? 3 аю бар. Бу зур аю түгел, кечкенә аю. Аю Татарстанда яшиме? Балык йөзә, куян йөгерә, кош оча. Куян дус, кил монда. Булат Акбай белән уйный. Ул беренче килә. Оля ничек йөгерә? | Сарык, сыер, ат, кәҗә, дуңгыз, кош, әтәч, тавык, чеби, каз, үрдәк, куян, аю, бүре, төлке, тиен, керпе, кояш, оча, фил, жираф, арыслан, шүрәле, агач, алмагач, сандугач, укый, утыра, монда, җир, су, зур, кечкенә, усал, хәйләкәр, куркак, йөзә, сикерә, оча, йөгерә, бара, кайта, нишли? нишлиләр? кил, дус, әле . |
Спорт бәйрәме (3сәг.) | ||
Үзеңнең ни эшләвең турында сөйли белү. | Ул нишли? Ул йөгерәме? Ул сикерәме?... Ул йөгерә, сикерә,йөзә... | Оча, тиз, әкрен, ярыша, җиңә.... |
Без хезмәт яратабыз (3сәг.) | ||
Яшелчә исемнәрен, санын, аларның төсен, тәмен әйтә, аларны сорап ала белү. Нинди яшелчә яратканыңны әйтә белү. Базарда яшелчә, җиләк-җимеш сатып ала белү. | Син кая барасың? Мин базарга барам. Нәрсә аласың? Бу - кыяр. Кыяр яшел. Миңа кыяр бир(егез) әле. Бакчада нәрсә үсә? Шалкан, кишер, ... . Син нәрсә яратасың? Мин кыяр яратам. Тәмлеме? Алма бармы? Алма ничә сум? Миңа алма бирегез әле. Мин кызыл чәчәк яратам. Оля, мә кызыл чәчәк. | Кишер, яшелчә, помидор, шалкан, алма, кыяр, бәрәңге, суган, кәбестә, җиләк, кызыл, зәңгәр, яшел, ак, кара, сары, тәмле, тәмле түгел, яратам, бир әле, мә, ал ничә сум, бирегез әле, чия, карлыган, әфлисун, җыя, чәчәк. |
Без дәрестә (3 сәг.) | ||
Уку-язу әсбапларының исемнәрен әйтә, иптәшеңә тәкъдим итә, санын әйтә, үзеңә сорап ала белү. Предметларның урынын әйтә белү. Мәктәптәге уку хезмәтен атый, үзеңнең, иптәшеңнең ничек укуын әйтә белү. | Бу нәрсә? Бу китап. Ничә китап бар? 2 китап бар. Миңа дәфтәр кирәк. Сиңа китап кирәкме? Миңа дәфтәр бир әле. Мә дәфтәр. Рәхмәт. Бу китапмы? Юк, бу китап түгел. Китап кайда? Китап сумкада. Сумкада каләм бармы? Бу нинди дәрес? Математика. Укучы нишли? дәресе. Укучы укый, яза, саный, җырлый, рәсем ясый. Ничек яза? Чиста яза, яхшы укый, каләм белән яза. | Дәфтәр, китап, бетергеч, каләм, акбур, дәрес, рәсем, татар теле, нишли? укый, яза, рәсем ясый, җырлый, мәктәп, бүген, бар, кирәкме? дөрес, такта, нинди? ничек? пычрак,чиста, яхшы, матур, кирәк(ми), рәхмәт, кайда? өстәлдә, укучы, укытучы, начар, бас, утыр, татар теле, җыр. |
Тиздән Яңа ел (4 сәг.) | ||
Кыш билгеләрен әйтә белү. Кышкы уен төрләрен әйтә белү, уенга чакыра белү. Яңа ел, чыршы, кыш бабай һәм кар кызы исемнәрен атый белү. | Көн салкын, ... . Мин чаңгы шуам. Әйдә, чана шуабыз. Син ничек шуасың? Мин яхшы шуам. Әйдә, шугалакка барабыз Яңа елга кем килә? Кыш бабай, кар кызы килә. Кыш бабай бүләк алып килә.Кыш бабай, миңа бүләк бир әле. Мин бәйрәмгә барам. | Кыш, салкын, кар ява, җил, исә, буран, чаңгы, чана, әкрен, ярый, шуа, тау, Яңа ел, Кыш бабай, Кар кызы, чыршы, яшел, җитә, уенчык, шар, килә, бәйрәм, котлый. |
Яз килә (3 сәг.) | ||
Яз билгеләрен әйтә белү. Ни өчен ел фасылының ошаганын әйтә белү. 8 Март бәйрәме белән котлый белү. Нинди бүләк бирүеңне әйтә белү. | Яз җитә. Тамчы тама, көн җылы, кар эри, кошлар килә. Әнием, сине 8нче Март белән котлыйм.Сиңа сәламәтлек, уңышлар телим. Мин әнигә чәчәк бирәм. | Яз, тамчы тама, эри, рәхәт, ошый, кошлар килә, көн җылы, яз җитә, ни өчен? Котлыйм, уңышлар, телим, бүләк, 8нче март. |
Шәһәрдә (3 сәг.) | ||
Үзең яшәгән шәһәр (авыл) турында сөйли белү. Нинди республикада яшәгәнеңне әйтә белү. Нинди транспортта барга-ныңны әйтә белү. | Мин шәһәрдә (авылда) яшим. Безнең шәһәр (авыл) бик матур. Шәһәрдә автобуслар йөри. Мин Татарстанда яшим. Мин мәктәпкә автобуста барам. | Безнең, бик, матур, зур, киң, урам, йөри, Татарстан шәһәрләре исемнәре. |
Сәламәт бул! (3сәг.) | ||
Тән әгъзаларының, шәхси гигиена предметларының исемнәрен атый, ул предметларны сорап ала белү. Кай җире авыртуы турында әйтә белү. Авыру кешенең хәлен сорау, аңа дару, чәй, тәкъдим итә белү. | Бу баш, күз, ... . Миңа сабын бир әле. Синең сөлгең нинди? Мин бит юам, теш чистартам. Кулың чистамы? Башым авырта. Синең башың авыртамы? Әйе, авырта. Юк, авыртмый. Әби, хәлең ничек? Температура бармы? Мә, дару (чәй) эч. | Баш, бит, чәч, борын, колак, авыз, кул, күз, аяк, бармак, авырта, сабын, тарак, сөлге теш щеткасы, чистарта, сикерә, сөртә, тарый. |
Киемнәр кибетендә (2сәг.) | ||
Кием исемнәрен әйтә белү, аларның төсен әйтү, нинди кием яратканыңны әйтә белү. | Күлмәк матур, зәңгәр. Мин зәңгәр күлмәк яратам. Синең кызыл күлмәгең бармы? | Чалбар, итек, яулык, итәк, бүрек, бияләй, башлык, күлмәк, сум. |
Җәй (3 сәг.) | ||
Җәйге табигать, җәйге ял турында сөйли белү. | Җәй җитә. Көн җылы. Җиләкләр, чәчәкләр үсә. Мин урманда җиләк җыям. Мин авылга (бакчага) барам. Җәй көне сабантуй була. | Җәй, көн, елга. күл, җиләк,гөмбә, Сабантуй. |
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Әйдәгез, танышабыз! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
1 | Әңгәмәдәшең белән контакт урнаштыра белү. Кире кага һәм раслый белү. | 1 | 03.09.12 | 03.09.12 | |
2 | Әңгәмәдәшеңнең яшен, хәлен һәм яшәү урынын сорый белү. Үзеңнең кайда яшәвең турында хәбәр итә белү. | 1 | |||
10.09.12 | 10.09.12 | ||||
3 | “Әйдәгез, танышабыз!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 17.09.12 | 17.09.12 | |
Урман дусларыбыз! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
4 | Кыргый хайваннарның исемнәрен атый белү, аларны характерларга өйрәтү. | 1 | 24.09.12 | 24.09.12 | |
01.10.12 | 01.10.12 | ||||
5 | “Урман дусларыбыз!” темасы буенча кабатлау. | 1 | |||
Спорт бәйрәме! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
6 | Үзеңнең хәрәкәтләрең турында сөйли белү. | 1 | 08.10.12 | 08.10.12 | |
7 | Таныш булмаган кешегә мөрәҗәгать итү, гафу үтенү, интервҗю ала белү. | 1 | 15.10.12 | 15.10.12 | |
8 | “Спорт бәйрәме!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 22.10.12 | 22.10.12 | |
Без дәрестә! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. ( линейка, бетергеч, карандаш, ) | |||
9 | Дәрес расписаниясен сорый,әйтә белү. Уку-язу әсбапларының барлык-юклыгын әйтә белү. Аларны сорап тору, иптәшеңә тәкъдим итү. | 1 | 29.10.12 | 29.10.12 | |
10 | Бер – береңнең укуы һәм билгеләре белән кызыксына белү | 1 | 12.11.12 | 12.11.12 | |
11 | “Без дәрестә!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 19.11.12 | 19.11.12 | |
Йорт хайваннары һәм кошлары! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
12 | Йорт хайваннары һәм кошларының исемнәрен әйтә белү, аларны характерлый белү. | 1 | 26.11.12 | 26.11.12 | |
13 | “Йорт хайваннары һәм кошлары!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 03.12.12 | 03.12.12 | |
Без хезмәт яратабыз! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
14 | Яшелчә, җиләк-җимеш исемнәрен әйтә белү, аларны сыйфатлау. | 1 | 10.12.12 | 10.12.12 | |
15 | Бакча эшләре турында сөйли белү. | 1 | 17.12.12 | 17.12.12 | |
16 | “Без хезмәт яратабыз!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 24.12.12 | 24.12.12 | |
Тиздән Яңа ел! | 4 | Шәхси (личностные) "Бәйрәмнәр”, "туган ил”, төшенчәләрен кабул итү, аларның кадерен белү; Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
17 | Кышны тасвирлап сөйли белү | 1 | 14.01.13 | 14.01.13 | |
18 | Яңа ел бәйрәме турында сөйли белү. | 1 | 21.01.13 | 21.01.13 | |
19 | Кышкы уеннар. | 1 | 28.01.13 | 28.01.13 | |
20 | “Тиздән Яңа ел!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 04.02.13 | 04.02.13 | |
Шәһәрдә! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
21 | Шәһәр белән танышу,шәһәр турында сөйли белү. | 1 | 11.02.13 | 11.02.13 | |
22 | Гаилә әгъзалары белән танышу, алар турында сөйли белү. | 1 | 25.02.13 | 25.02.13 | |
23 | “Шәһәрдә!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 04.03.13 | 04.03.13 | |
Киемнәр кибетендә! | 2 | Шәхси (личностные) "Бәйрәмнәр”, "туган ил”, төшенчәләрен кабул итү, аларның кадерен белү; Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
24 | Өс – баш һәм аяк киемнәре белән танышу, кибеттән әйбер сатып алырга өйрәнү | 1 | 11.03.13 | 11.03.13 | |
25 | “Киемнәр кибетендә!” темасы буенча кабатлау | 1 | 18.03.13 | 18.03.13 | |
Сәламәт бул! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
26 | Тән өлешләре белән танышу | 1 | 01.04.13 | 01.04.13 | |
27 | Авыруның хәлен сорау, аңа киңәш бирә белү. | 1 | 08.04.13 | 08.04.13 | |
28 | “Сәламәт бул!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 15.04.13 | 15.04.13 | |
Яз килә! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
29 | Язгы табигать турында сөйли белү | 1 | 22.04.13 | 22.04.13 | |
30 | Бәйрәмнәр: 8 Март – Әниләр бәйрәме, туган көн. | 1 | 29.04.13 | 29.04.13 | |
31 | “Яз килә!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 06.05.13 | 06.05.13 | |
Җәй! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
32 | Җәйге табигать турында сөйли белү. | 1 | 13.05.13 | 13.05.13 | |
33 | “Сабантуй” бәйрәме турында сөйли белү “Җәй!” темасы буенча кабатлау. | 1 | 20.05.13 | 20.05.13 |
1нче сыйныфны бетергәндә татар теленнән белергә тиешләр:
- Үзләре белән таныштыру. Башкалар белән әңгәмә үткәрү, аралашу.
- Кыргый хайваннарны, йорт хайваннарын, кошларны белү.
- Укулары турында сөйли белү.
- Яшелчә, җиләк – җимешләрне белү.
- Бакча эшләре турында сөйли белү.
- Үз гаиләләре турында сөйли белү.
- Өс – баш, аяк киемнәрен белү.
- Бәйрәмнәр турында сөйли белү.
- Кешенең тән өлешләрен, авыруның хәлен сораша белү.
- Ел фасыллары турында сөйли белү.
- Төсләрне белү.
- 1-10 кадәр саннарны белү.
- Алфавитны белү.
- Татар теленә хас авазларны дөрес әйтү.
- Сузык һәм тартыкларны белү.
- Монологик , диалогик сөйләм төзү.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле китабы, 1 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен, Казан,
“Татармультфильм”нәшрияты, 2012 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Сүз, иҗек, җөмлә – 2сәг.
Сүзләргә анализ ясау, иҗекләргә бүлү, дөрес җәмләләр төзү.
Сузык хәрефләр – 9 сәг.
Сузык авазларның әйтелеше һәм сузык хәрефләрнең язылышы белән танышу, аларны дөрес куллану.
Тартык хәрефләр – 21 сәг.
Тартык авазларның әйтелеше һәм тартык хәрефләрнең язылышы белән танышу, аларны дөрес куллану.
Кабатлау – 2 сәг.
Сузык, тартык аваз хәрефләрен кабатлау, дөрес җөмлә конструкцияләре төзеп сөйләмдә куллану.
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Әйдәгез, танышабыз! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
1 | Белем бәйрәме. Сүз, иҗек. | 1 | 05.09.12 | 05.09.12 | |
2 | Җөмлә | 1 | 12.09.12 | 12.09.12 | |
3 | Сузык [а] авазы һәм А, а хәрефләре | 1 | 19.09.12 | 19.09.12 | |
Урман дусларыбыз! | 2 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
4 | Сузык [ә] авазы һәм Ә, ә хәрефләре | 1 | 26.09.12 | 26.09.12 | |
5 | Сузык [о], [ө] авазлары һәм О,о, Ө,ө хәрефләре | 1 | 03.10.12 | 03.10.12 | |
Спорт бәйрәме! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
6 | Тартык [ н ], [ н ҆ ], [ ң ] авазлары һәм Н,н, ң хәрефләре | 1 | 10.10.12 | 10.10.12 | |
7 | Сузык [ и ] авазы һәм И,и хәрефләре | 1 | 17.10.12 | 17.10.12 | |
8 | Сузык [ ы ] авазы һәм Ы, ы хәрефләре | 1 | 24.10.12 | 24.10.12 | |
Без дәрестә! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
9 | Тартык [ т ], [ т ҆ ] авазлары һәм Т, т хәрефләре | 1 | 31.10.12 | 31.10.12 | |
10 | Сузык [ у ], [ ү ] авазлары һәм У,у, Ү,ү хәрефләре | 1 | 14.11.12 | 14.11.12 | |
11 | Тартык [ к ], [ к ҆ ] авазларыы һәм К,к хәрефләре | 1 | 21.11.12 | 21.11.12 | |
Йорт хайваннары һәм кошлары! | 2 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
12 | Тартык [ л ], [ л ҆ ] авазлары һәм Л, л хәрефләре | 1 | 28.11.12 | 28.11.12 | |
13 | Тартык [ с ], [ с ҆ ] авазлары һәм С,с хәрефләре | 1 | 05.12.12 | 05.12.12 | |
Без хезмәт яратабыз! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
14 | Өйрәнгән хәрефләрне кабатлау. | 1 | 12.12.12 | 12.12.12 | |
15 | Тартык [ р ], [ р ҆ ] авазлары һәм Р,р хәрефләре | 1 | 19.12.12 | 19.12.12 | |
16 | Тартык [ м ], [ м ҆ ] авазлары һәм М,м хәрефләре | 1 | 26.12.12 | 26.12.12 | |
Тиздән Яңа ел! | 4 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
17 | Тартык [ в ], [ w ] авазларыы һәм В,в хәрефләре | 1 | 16.01.13 | 16.01.13 | |
18 | Тартык [ г ], [ г ҆ ] авазлары һәм Г,г хәрефләре | 1 | 23.01.13 | 23.01.13 | |
19 | Тартык [ д ], [ д ҆ ] авазлары һәм Д,д хәрефләре | 1 | 30.01.13 | 30.01.13 | |
20 | Тартык [ з ], [ з ҆ ] авазлары һәм З,з хәрефләре | 1 | 06.02.13 | 06.02.13 | |
Шәһәрдә! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
21 | Тартык [ б ], [ б ҆ ] авазлары һәм Б, б хәрефләре | 1 | 13.02.13 | 13.02.13 | |
22 | Тартык [ п ], [ п ҆ ] авазлары һәм П, п хәрефләре | 1 | 27.02.13 | 27.02.13 | |
23 | Сузык [э] авазы һәм Э,э хәрефе | 1 | 06.03.13 | 06.03.13 | |
Киемнәр кибетендә! | 2 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
24 | Тартык [ый] авазы һәм Й, й хәрефләре | 1 | 13.03.13 | 13.03.13 | |
25 | Сузык [йы], [йэ] авазлары һәм Е,е хәрефләре | 1 | 20.03.13 | 20.03.13 | |
Сәламәт бул! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
26 | Тартык [ ж ], [ ж ҆ ], [җ] авазлары һәм Ж, ж, Җ, җ хәрефләре | 1 | 03.04.13 | 03.04.13 | |
27 | Тартык [ ш ] [ ш ҆ ],[щ] авазлары һәм Ш, ш, Щ,щ хәрефләре | 1 | 10.04.13 | 10.04.13 | |
28 | Тартык [ ч ], [ ч҆ ] авазлары һәм Ч,ч хәрефләре | 1 | 17.04.13 | 17.04.13 | |
Яз килә! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
29 | Тартык [ х ], [ х ҆ ],[ һ ], [ һ ҆ ] авазлары һәм Х, х, Һ, һ хәрефләре | 1 | 24.04.13 | 24.04.13 | |
30 | Тартык [ ц ],[ ф ], [ ф ҆ ] авазлары һәм Ц, ц, Ф, ф хәрефләре | 1 | 01.05.13 Праздник 1 мая | 08.05.13 | |
31 | Сузык [ йа ], [ йә ], авазлары һәм Я,я хәрефләре | 1 | 08.05.13 | 08.05.13 | |
Җәй! | 3 | Шәхси (личностные) Хәрефләрнең элементларын, хәрефләрне язарга өйрәнү. Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
32 | Сузык [ йу ], [ йү ], авазлары һәм Ю, ю хәрефләре | 1 | 15.05.13 | 15.05.13 | |
33 | Ь –нечкәлек һәм ъ – катылык билгеләре Сузык һәм тартыкларны кабатлау | 1 | 22.05.13 | 22.05.12 | |
1нче сыйныфны бетергәндә татар теленнән белергә тиешләр:
- Үзләре белән таныштыру. Башкалар белән әңгәмә үткәрү, аралашу.
- Кыргый хайваннарны, йорт хайваннарын, кошларны белү.
- Укулары турында сөйли белү.
- Яшелчә, җиләк – җимешләрне белү.
- Бакча эшләре турында сөйли белү.
- Үз гаиләләре турында сөйли белү.
- Өс – баш, аяк киемнәрен белү.
- Бәйрәмнәр турында сөйли белү.
- Кешенең тән өлешләрен, авыруның хәлен сораша белү.
- Ел фасыллары турында сөйли белү.
- Төсләрне белү.
- 1-10 кадәр саннарны белү.
- Алфавитны белү.
- Татар теленә хас авазларны дөрес әйтү.
- Сузык һәм тартыкларны белү.
- Монологик , диалогик сөйләм төзү.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2005.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2003.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2003.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле китабы, 1 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен, Казан,
“Татармультфильм”нәшрияты, 2012 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Барысы 34сәг. (атнага 1 сәг.)
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Яңа уку елы белән (3 сәг.) | ||
Беренче сентябрь турында сөйли белү. Уку-язу әсбапларының барлы-гын, юклыгын, кирәклеген хәбәр итә, үзеңә сорап ала белү. Мәктәптәге уку хезмәте турында сорый, сөйли белү. Укучының уку хезмәтенә бәя бирү. Бер-береңнең ничәнче сыйныфта укуын сорый, җавап бирә белү. | Бүген беренче сентябрь. Көн матур, җылы, кояшлы. Мәктәптә музыка уйный. Синең дәфтәрең бармы? Юк. Сиңа дәфтәр кирәкме? Миңа дәфтәр бир әле. Айрат күнегү эшли (эшләми). Айрат укыймы? Айрат яхшы укый. Айрат нинди билге ала? Айрат “4”ле ала. Син ничәнче сыйныфта укыйсың? Мин икенче сыйныфта укыйм | Кояшлы, уку елы, башлана, сорау бир, җавап бир, сөйли, тыңлый, дәреслек, көндәлек, ел, куя, өй эше, җөмлә, нокта, кичә, кабатлый, билге, дүртле (бишле), күңелле, шигырь, дөрес, хәреф, аваз, иҗек, мисал, мәсҗәлә, тырыш, яхшы. |
Көз (3 сәг.) | ||
Көз билгеләрен сөйли белү. | Көз җитә. Урамда салкын, көннәр кыска, төн озын, кызыл, сары яфраклар коела. Кошлар җылы якка китәләр . | Көз, көз көне, көн, төн, җил, исә, яфрак коела, исә, яңгыр, алтын, ай, җылы як, елга, алтын, китә. |
Көндәлек режим (3 сәг.) | ||
Шәхси гигиена предметла-рының нинди икәнен, аларны кулланып, нәрсә эшләгәнеңне әйтә, сорый белү. Бер-береңә комплимент әйтә белү. Табибка кайсы җирең авыртуны әйтә белү. Авыру кешегә киңәш бирә белү. | Сөлге нинди? Ул чиста, йомшак, матур... . Мин сөлге белән бит сөртәм. Тарак белән чәч тарыйм. Синең бантигың матур. Синең чәчең матур. Рәхмәт. Кай җирең авырта? Минем башым авырта. Температураң бармы? Дару эч, бал белән чәй эч. | Тамак, муен, үлчи, авырый, чәч тарый, теш чистарта, әйбәт, пөхтә, белән, сөлге, авырый, авырта. |
Безнең гаилә (4 сәг.) | ||
Гаилә турында сөйли белү. Гаиләдә кемне яратканыңны әйтә белү. Өй эшләрендә булышу турында сөйли белү. Бер-береңне табынга чакыру, кыстау, ашаганнан соң рәхмәт әйтү, бер-береңнең нәрсә яратканын сорый һәм җавап бирә белү. Предмет белән нәрсә эшләгәнеңне әйтә белү. | Безнең гаиләдә биш кеше: әни, ... . Мин әнине яратам. Син өйдә нишлисең? Мин әнигә булышам. Мин савыт-саба юам, гөлгә су сибәм. Айдар утыр! Өчпочмак аша. Нинди матур табын! Рәхмәт, өчпочмак бик тәмле. Син чәкчәк яратасыңмы? Мин пычак белән ипи кисәм, кашык белән ашыйм. | Дәү әни (әти), бергә, ял итә, иртәнге аш, көндез-ге аш, кичке аш, әзерли, өстәл, кыстыбый,әйбәт, йомырка, ботка, уң як, сул як, сала, сөртә, кисә, ял көне, өстәл җыештыра, гөл, су, сибә.
|
Кыш (6 сәг.) | ||
Кышкы табигатьне сурәтли белү. Һава торышын сорый белү. Кыш көне кошларга булышу турында әйтә белү. Яңа ел бәйрәме турында сөйләшә белү. Кышкы уеннары төрләрен әйтә, уенга чакыра, уенга чыгарга ризалашу, ризалаш-мауның сәбәбен әйтә белү. Яңа ел бәйрәме белән котлый белү. Образларны характерлый белү. | Кыш җитте. Декабрь, гыйнвар, февраль – кыш айлары. Салкын җил исә, кар ява. Урамда салкынмы? Әйе, салкын. Без кошларга җимлек ясыйбыз, җим бирәбез.Син җимлек ясадыңмы? Мәктәптә чыршы бәйрәме була. Син бәйрәмдә нишлисең? Мин бәйрәмдә җырлыйм. Әйдә тауга барабыз, чаңгы шуабыз. Мин шумыйм, чанам юк. Оля, сине Яңа ел бәйрәме белән котлыйм. Нәсим саран, ул чана бирмәде. | Тукран, песнәк, ала карга, бөтен, көлә, һәм, шатлана, биек, янында, тимераяк, каплый, кыш айлары, җимлек, көтә, кар бабай, кар кызы, бии, күгәрчен, чыпчык, җим, риза, риза түгел, саран, юмарт, тәрбияле. |
Яз (2 сәг.) | ||
Язгы табигатьне сурәтли белү. Һава торышын сорый белү. Әниләр бәйрәме турында сөйләшә белү. | Яз җитте. Март, апрель, май – яз айлары. Кояш көлә, тамчы тама.. | Яз, тама, тамчы, көлә.... |
Татарстан -Туган җирем (6 сәг.) | ||
Бер-береңнең яшәү урынын сорый һәм кайда яшәгәнеңне әйтә белү. Татарстан шәһәрләренең, елгаларының исемнәрен әйтә белү. Татарстанда яшәгән хайваннарны әйтә, аларны сурәтли белү. Нинди транспортта барганың-ны әйтә белү. Юл йөрү кагыйдәләрен әйтә белү. Авыл турында сөйли белү. | Син кайда яшисең? Мин Татарстанда яшим. Син нинди районда, шәһәрдә(авылда) яшисең? Татарстанда Идел, ... елгалары бар. Татарстанда аю, бүре, ... яши. Миңа куян ошый. Ул тиз йөгерә, матур. Нинди транспортта барасың? Автобуста барам. Светофорда яшел ут яна – мин юл аша чыгам. Светофорда кызыл ут яна – мин туктыйм. Авыл янында урман бар. Без урманга барабыз. Авылда күңелле, рәхәт. | Туган як, озын, киң, аз, Идел, Нократ, Ык, Агыйдел,Чулман, ут яна, туктый, аша, туктый, чыга, бара, йорт, буенда, поши, күңелле. |
Кибеттә (2 сәг.) | ||
Киемнәрнең исемнәрен, аларны сатып ала, бәяләрен сорый белү. Бер-береңнең киеменә компли-мент әйтә белү. Ашамлыклар сатып ала белү. | Бу нинди кибет? Кибеттә нәрсәләр бар? Сания күлмәк кия. Күлмәк ничә сум тора? Гөлшат, син бүген бик матур. Сиңа бу күлмәк бик килешә. Миңа 2 кг алма үлчәгез әле. Ипи , шикәр бармы? | Калфак, түбәтәй, сарафан, тун, кия, ошый, сата, сатып ала, ерак, якын, тоз, үлчи, он, акча. |
Җәй (4 сәг.) | ||
Җәй көне турында сөйли белү. Каникулны ничек үткәрү турында сөйләшү. Сабантуйда катнашу турында сөйләшү. | Менә ямьле җәй җитте. Җәй көне көн жылы, кояшлы, рәхәт. Кояш кыздыра, урамда эссе. Син җәй көне кая барасың? Мин авылга кайтам. Оля, син сабантуйга барасыңмы? Сабантуйда нинди уеннар була? Чүлмәк ваталар, көрәшәләр, баганага иенәләр. | Ямьле, кыздыра, күбәләк, эссе, җәйге, түгәрәк, ерак, болын, ошый, балан, күбәләк, су керә, кызына, баганага менә, уен,чүлмәк, көрәшә. |
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Яңа уку елы белән! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
1 | Беренче сентябрь | 1 | 03.09.12 | 03.09.12 | |
2 | Без 2 сыйныфта укыйбыз | 1 | 10.09.12 | 10.09.12 | |
3 | Б.Рәхмәт “Мәктәпкә” | 1 | 17.09.12 | 17.09.12 | |
Көз ! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
4 | Көз җитте | 1 | 24.09.12 | 24.09.12 | |
5 | Базарда | 1 | 01.10.12 | 01.10.12 | |
6 | Г.Гәрәева “Көз һәм балалар җыры” | 1 | 08.10.12 | 08.10.12 | |
Көндәлек режим! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
7 | М.Җәлил “Сәгать” Мин чисталык яратам | 1 | 15.10.12 | 15.10.12 | |
8 | Акыллы малай | 1 | 22.10.12 | 22.10.12 | |
9 | Марат авырый | 1 | 29.10.12 | 29.10.12 | |
Безнең гаилә! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
10 | Ә. Бикчәнтәева “Дәү әнием” | 1 | 12.11.12 | 12.11.12 | |
11 | Ш.Маннур “Яратам” | 1 | 19.11.12 | 19.11.12 | |
12 | Ял көне | 1 | 26.11.12 | 26.11.12 | |
13 | Айдар бездә кунакта | 1 | 03.12.12 | 03.12.12 | |
Кыш ! | 6 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
14 | Кыш килә | 1 | 10.12.12 | 10.12.12 | |
15 | Без кошларга булышабыз | 1 | 17.12.12 | 17.12.12 | |
16 | С.Сабирова “Кыш бабай җыры” | 1 | 24.12.12 | 24.12.12 | |
17 | Чыршы бәйрәме | 1 | 14.01.13 | 14.01.13 | |
18 | Каникулда | 1 | 21.01.13 | 21.01.13 | |
19 | Тауда | 1 | 28.01.13 | 28.01.13 | |
Яз ! | 2 | ||||
20 | Ф.Кәрим “Яз җитә” | 1 | 04.02.13 | 04.02.13 | |
21 | Яз | 1 | 11.02.13 | 11.02.13 | |
Татарстан – туган җирем! | 6 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
22 | Туган ягым | 1 | 25.02.13 | 25.02.13 | |
23 | Ә.Рәшитов “Кояшлы ил” | 1 | 04.03.13 | 04.03.13 | |
24 | Без шәһәрдә яшибез | 1 | 11.03.13 | 11.03.13 | |
25 | Казан кунагы | 1 | 18.03.13 | 18.03.13 | |
26 | Юлда | 1 | 01.04.13 | 01.04.13 | |
27 | Мин авылда яшим | 1 | 08.04.13 | 08.04.13 | |
28 | М.Җәлил “Әтәч” | 1 | 15.04.13 | 15.04.13 | |
Кибеттә ! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
29 | Матур киемнәр | 1 | 22.04.13 | 22.04.13 | |
30 | Ашамлыклар кибетендә | 1 | 29.04.13 | 29.04.13 | |
Җәй! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
31 | Җәй җитте | 1 | 06.05.13 | 06.05.13 | |
32 | Г.Тукай иҗаты “Бала белән күбәләк” | 1 | 13.05.13 | 13.05.13 | |
33 | Ш.Галиев “Жираф белән Зариф” | 1 | 20.05.13 | 20.05.13 | |
34 | “Сабантуй” бәйрәме | 1 | 27.05.13 | 27.05.13 |
2 нче сыйныфны бетергәндә укудан белергә тиешләр:
- Без, сез, алар алмашлыкларын сөйләмдә куллану.
- Исемнең төшем килешендә төрләнеше белән таныштыру.
- Кем? Нәрсә? Кайда? Кая? Кайдан? Нинди? Ничек? Ничә? Ничәнче? Сорауларына җавап бирә, аларны кулланып, сораулар бирә белү.
- Исемнәрнең берлек санда тартым белән төрләнешен гамәли үзләштерү.
- Әле, бик кисәкчәләрен сөйләмдә куллану.
- Боерык фигыльнең барлык һәм юклык формалары белән таныштыру.
- Хәзерге заман хикәя фигыльнең I, IIIзат юклык формасын сөйләмдә куллану.
- Астында, өстендә бәйлек сүзләрен сөйләмдә куллану белән таныштыру.
- Хәзерге заман хикәя фигыльнең I, II, IIIзат күплек формасын сөйләмдә куллану.
- Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта берлек сан 3 зат формасы белән таныштыру.
- Мин, син зат алмашлыкларын юнәлеш килешендә сөйләмдә куллану.
- 11дән 100 кадәр саннарны сөйләмдә куллану.
- Сабын белән юына төзелмәсен сөйләмдә куллану.
- Ә теркәгеченсөйләмдә куллану.
- Сыйфатның гади дәрәҗәсен сөйләмдә куллану.
- Кирәк, кирәк түгел, ярый, ярамый сүзләрен сөйләмдә куллану.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 2 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), ике кисәктә, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2009ел.
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Алфавит – 6 сәг.
Сузык, тартык авазларны кабатлау. Хамелеон хәрефләр белән танышу.
Иҗек – 2 сәг.
Сүзләрне иҗекләргә бүлү, юлдан юлга күчерү.
Басым – 1 сәг.
Сүзләргә дөрес итеп басым кую, дөрес итеп уку.
Антонимнар. Синонимнар. Омонимнар. – 3 сәг.
Антонимнар, синонимнар, омонимнар белән танышу. Аларны сөйләмдә дөрес куллану.
Сүз төркемнәре – 15 сәг.
Исем. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр. Исемнәрнең килеш белән төрләнеше.
Фигыль. Фигыльнең барлык – юклык категориясе.
Бәйләнешле сөйләм үстерү – 5 сәг.
Телдән һәм язма сөйләм телләрен үстерү.
Кабатлау – 2 сәг.
Алфавитны һәм өйрәнгән сүз төркемнәрен кабатлау.
Барысы 34 сәг. (атнага 1 сәг.)
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Яңа уку елы белән! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Калын һәм нечкә сузыкларны аера белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
1 | Алфавит | 1 | 05.09.12 | 05.09.12 | |
2 | Сузык хәрефләр | 1 | 12.09.12 | 12.09.12 | |
3 | Сузык хәрефләр | 1 | 19.09.12 | 19.09.12 | |
Көз ! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Яңгыру һәм саңгырау сузыкларны аера белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
4 | Тартык хәрефләр | 1 | 26.09.12 | 26.09.12 | |
5 | Тартык хәрефләр | 1 | 03.10.12 | 03.10.12 | |
6 | Хамелеон хәрефләр | 1 | 10.10.12 | 10.10.12 | |
Көндәлек режим! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Алынма сүзләрне аера белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
7 | Сузык һәм тартык аваз хәрефләре темасы буенча диктант “Көз урман” | 1 | 17.10.12 | 17.10.12 | |
8 | Хаталар өстендә эш. Иҗек калыплары | 1 | 24.10.12 | 24.10.12 | |
9 | Сүзләрне юлдан юлга күчерү | 1 | 31.10.12 | 31.10.12 | |
Безнең гаилә! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. | |||
10 | Басым | 1 | 14.11.12 | 14.11.12 | |
11 | Антонимнар | 1 | 21.11.12 | 21.11.12 | |
12 | Синонимнар | 1 | 28.11.12 | 28.11.12 | |
13 | Омонимнар | 1 | 05.12.12 | 05.12.12 | |
Кыш ! | 6 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Килеш кушымчаларын белү. Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
14 | Антоним, Омоним, синоним темалары буенча диктант “Кыш ” | 1 | 12.12.12 | 12.12.12 | |
15 | Хаталар өстендә эш. Сүз төркемнәре | 1 | 19.12.12 | 19.12.12 | |
16 | Исем. Исемнең күплек саны | 1 | 26.12.12 | 26.12.12 | |
17 | Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр | 1 | 16.01.13 | 16.01.13 | |
18 | Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр | 1 | 23.01.13 | 23.01.13 | |
19 | Килешләр | 1 | 30.01.13 | 30.01.13 | |
Яз ! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Килеш кушымчаларын белү. Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
20 | Килешләр | 1 | 06.02.13 | 06.02.13 | |
21 | Исем темасы буенча диктант “Яз килә” | 1 | 13.02.13 | 13.02.13 | |
Татарстан – туган җирем! | 7 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Килеш кушымчаларын белү. Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
22 | Хаталар өстендә эш. Кушымчалар ялгану тәртибе | 1 | 20.02.13 | 20.02.13 | |
23 | Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше | 1 | 27.02.13 | 27.02.13 | |
24 | Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше | 1 | 06.03.13 | 06.03.13 | |
25 | Исемнәрнең ясалышы | 1 | 13.03.13 | 13.03.13 | |
26 | “Исем” темасы буенча кабатлау | 1 | 20.03.13 | 20.03.13 | |
27 | Фигыль. | 1 | 03.04.13 | 03.04.13 | |
28 | Фигыльнең юклык формасы | 1 | 10.04.13 | 10.04.13 | |
Кибеттә ! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
29 | Фигыль темасы буенча диктант “Кибеттә” | 1 | 17.04.13 | 17.04.13 | |
30 | Фигыльнең хәзерге заман категориясе,зат – сан белән төрләнеше | 1 | 24.04.13 | 24.04.13 | |
Җәй! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
31 | Үткән заман. Билгесез үткән заман. | 1 | 08.05.13 | 08.05.13 | |
32 | Киләчәк заман. Билгесез киләчәк заман. | 1 | 15.05.13 | 15.05.13 | |
33 | Фигыльнең заман категориясе буенча диктант “Җәй” | 1 | 22.05.13 | 22.05.13 | |
34 | Хаталар өстендә эш. 2 сыйныфта үткәннәрне кабатлау. | 1 | 29.05.13 | 29.05.13 |
- классны бетергәндә татар теленнән белергә тиешләр:
1.Сузык авазлар. Калын һәм нечкә сузыклар, аларны дөрес әйтү һәм язу күнекмәләрен камилләштерү. Сингармонизм законы. Татар теленең үзенчәлекле сузыклары һәм аларны белдерә торган хәрефләрнең дөрес язылышы. Сүзләрне транскрипция билгеләре белән яза белү.
2. Тартык авазлар. Яңгырау һәм саңгырауавазлар. Алар кергән сүзләрне дөрес әйтә һәм язу күнекмәләрен камилләштерү.
3. Татар алфавитын яттан белү.
4. Сүзләрне иҗекләргә бүлү. Укылган иҗекләр санын билгели белү.
5. Аралашу өчен бирелгән темаларга караган сүзләрнең дөрес әйтелешенә ирешү.
6. Җөмлә ахырында тыныш билгеләрен интонациягә бәйле рәвештә кую.
7. Исемнәрне белү.
8. Килеш кушымчаларын белү.
9. Фигыль, заман кушымчаларын белү, сөйләмдә куллану.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 2 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), ике кисәктә, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2009 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Барысы 34 сәг. (атнага 1 сәг.)
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Белем бәйрәме!(6 сәг.) | ||
Яңа уку елы белән котлый белү. Яңа уку елына әзерлек, нинди уку-язу әсбаплары кирәклеге турында сөйләшү. Өй эшләрен эшләү турында фикер алышу. Үзең укыган сыйныф турында мәгълүмат бирә белү. Мәктәптә дежурлык хезмәте турында сөйли белү. Китапханәгә барырга чакыру, нинди китаплар уку турында сөйләшү. | Яңа уку елы белән котлыйм. Син бүген бик матур. Син нинди дәфтәрләр алдың? Шакмак-лымы, сызыклымы? Минем сумкам яңа. Синең өй эшең бармы? Мисал эшлим, мәсьәлә чишәм, Безнең сыйныфта 25 укучы, 10 малай, 15 кыз.... Дежур укучы нишләде? Ул тәрәзә ачты, тактаны сөртте, ... . Син китапханәгә барасыңмы? Әйдә, китапханәгә барабыз. Син китап укыдың? | Башлана, уңыш, тели, килешә, тарата, ятлый, чишә, такта сөртә, тәрәзә, ача, хезмәт, хата, хаталы(сыз), яза, күчерә, аңлата, китапханә, китапханәче, кызыклы, әкиятләр, хикәя, ярдәм, турында, дистә саннары: ун, егерме. |
Көзге уңыш! (2сәг.) | ||
Көз билгеләрен сөйли белү. | Көз җитә. Урамда салкын, көннәр кыска, төн озын, кызыл, сары яфраклар коела. Кошлар җылы якка китәләр . | Көз, көз көне, көн, төн, җил, исә, яфрак коела, исә, яңгыр, алтын, ай, җылы як, елга, алтын, китә. |
Ашханәдә (5 сәг.) | ||
Мәктәп ашханәсе, пешерелгән ашлар турында сөйли белү. Үзеңә кирәк ризыкны сорап ала белү. Табын әзерләү турында сөйләшү. Чисталык кагыйдәләрен сөйли белү. | Безнең мәктәптә ашханә бар. Без көндезге ашны ашханәдә ашыйбыз. ... Миңа өчпочмак кирәк. Мин өстәлгә тәлинкә куям. Тәлинкә янына кашык, ... . Әдәпле кеше кулын юа, чиста ашый. Табын янында сөйләшми. | Ашханә, токмачлы аш, кәбестә ашы, дөге боткасы, каймак, кесәл, төрле, кайнар, пилмән, кош теле, идән, төште, тәлинкә янына, тук, ач, ватыла, вата, аш вакыты, ялган, ялганлый, әдәпле. |
Без әти-әниләргә булышабыз (4 сәг.) | ||
Г.Тукай турында сөйли белү. Гаилә әгъзаларының кайда, кем булып эшләгәнен әйтә белү. Өй эшләрендә катнашу турында әйтә, сорый белү. Гаиләнең бергә ял көне үткәрү турында сөйли белү. Укылган әсәрләрдәге образларга бәя бирә белү. | Г.Тукай – бөек шагыйрь.... Минем әни – сатучы. Ул базарда эшли. Мин әтигә булышам. Без әти белән кибеткә барабыз, ашамлыклар алабыз. Мин идән юам, ә син нишлисең? Ял көне күңелле үтә. Без бергә ял итәбез. <...> Айдар - эшчән малай, чөнки ул әнисенә булыша. <...> | Шагыйрь, шигырь, әсәр, өлкәннәр, кечкенәләр, булыша, су сибә, җир казый, тәрбияле, минемчә, синеңчә, сатучы, тегүче, эшче, үзем, тапты, алдында, артында, тиз, озак, эзләде, югалтты, җитез, әкрен, ялкау, тәртипле, тәртипсез, саф һава, эшчән, ялкау, үзе, белә, каршында, өстендә, астында, тәрәзә, эри. |
Туган якка кыш килде (2 сәг.) | ||
Һава торышы турында сөйләшә белү. Яңа ел бәйрәме турында сөйләшү. Кышкы каникулны ничек үткәрү турында сөйләшү. | Көн нинди? Көн аяз, салкын, җил исә, буран. ... Бәйрәмгә кайчан барасың? Кем белән барасың? Бәйрәм кайда була? Бәйрәмдә нишлисең? Син кышкы каникулда нишләдең? Мин чаңгыда шудым, компьютерда уйнадым. <...> | Һава торышы, кар бөртеге, аяз, биек, шатланды, чаңгы ярышы, кинәт, егылды, сынды, ерак, ярдәм итә. |
Без шәһәрдә һәм авылда яшибез. (3 сәг.) | ||
Үзең яшәгән шәһәр (авыл) турында мәгълүмат бирә белү. Үз фатирың турында сөйли белү. | Безнең шәһәр матур, зур. Анда музейлар, театрлар бар, кибетләр күп. <...> Безнең авыл елга янында урнашкан. Йорт янында яшелчә бакчасы бар. <...> Мин икенче катта, 57нче фатирда яшим. Безнең өч бүлмә бар: йокы бүлмәсе, кунак бүлмәсе, аш бүлмәсе. | Бүлмә, буенда, катлы, театр, музей, янында, йорт, фатир, кат, аш бүлмәсе, якты, йокы бүлмәсе, кунак бүлмәсе, юыну бүлмәсе, йорт, бакча, чишмә, агач. |
Әдәпле булыйк! (2 сәг.) | ||
Табынга чакыра белү. Рәхмәт әйтә белү. Туган көнгә чакыра белү әдәбе. Транспортта зурларга урын тәкъдим итә белү. Телефоннан әдәпле сөйләшә белү. Укылган хикәяләрнең эчтәлеге аша геройларның әдәпле булуына бәя бирә белү. Өлкәннәрне, дусларыңны бәйрәмнәр белән котлый белү. | Өстәл артына рәхим итегез! Олег, утыр, чәй эч, шикәр ал.Ашларыгыз тәмле булсын! Рәхмәт. Сезгә бик зур рәхмәт. Саша, сине туган көнгә чакырам. Туган көн сәгать икедә башлана. Илдар – әдәпле малай, чөнки ул әбигә урын бирә. Әби, монда буш урын бар, утырыгыз. Исәнмесез, мин – Оля, миңа Алсу кирәк иде. Айдар – тәртипле малай, әбигә булышты. Сезне бәйрәм белән котлыйм. Сезгә озын гомер, сәламәтлек, шатлык, бәхет телим. | Рәхим итегез, чакыра, тәмле булсын, ярты, барлык, буш, урын, егыла, , әдәпле, тәртипле, акыллы, игътибарлы, шалтырый, чакырыгыз, борчый, шатлык, бәхет, сәламәтлек, озын. |
Татарстан Республикасы! (2 сәг) | ||
Бер-береңнең яшәү урынын сорый һәм кайда яшәгәнеңне әйтә белү. Татарстан шәһәрләренең, елгаларының исемнәрен әйтә белү. Татарстанда яшәгән хайваннарны әйтә, аларны сурәтли белү. Нинди транспортта барганың-ны әйтә белү. Юл йөрү кагыйдәләрен әйтә белү. Авыл турында сөйли белү. | Син кайда яшисең? Мин Татарстанда яшим. Син нинди районда, шәһәрдә(авылда) яшисең? Татарстанда Идел, ... елгалары бар. Татарстанда аю, бүре, ... яши.Миңа куян ошый. Ул тиз йөгерә, матур. Нинди транспортта барасың? Автобуста барам. Светофорда яшел ут яна – мин юл аша чыгам. Светофорда кызыл ут яна – мин туктыйм. Авыл янында урман бар. Без урманга барабыз. Авылда күңелле, рәхәт. | Туган як, озын, киң, аз, Идел, Нократ, Ык, Агыйдел,Чулман, ут яна, туктый, аша, туктый, чыга, бара, йорт, буенда, поши, күңелле. |
Яз килә, яз көлә! (2 сәг) | ||
Язгы табигатьне сурәтли белү. Һава торышын сорый белү.Әниләр бәйрәме турында сөйләшә белү. | Яз җитте. Март, апрель, май – яз айлары. Кояш көлә, тамчы тама.. | Яз, тама, тамчы, көлә.... |
Кечкенә дусларыбыз (2сәг.) | ||
Кышлаучы кошлар, аларга җимлекләр ясау турында сөйләшү Үзеңнең кечкенә дусларың (эт, мәче), аларның гадәтләре, тышкы кыяфәтләре, аларны карау турында сөйләшү. | Нинди кошлар бездә кышлый? Син кошларга җимлек ясадыңмы? Кая куйдың? Минем этем бар. Ул бик матур, акыллы, хәйләкәр. Ул ак (кара) төстә. Акмуенның койрыгы озын, йомшак, күзләре кечкенә.<...> | Хәйләкәр, өрә, саклый, хуҗа, тәпи, терелә, тәрәзә, чукый, канат, куна, койрык, озын, кара карга, гадәт, тычкан, тышкы кыяфәт, маэмай, тыңлый, Акмуен, Акбай, Актырнак. |
Күңелле җәй, ямьле җәй (4 сәг.) | ||
Җәй көне урманга бару, җиләк-җимеш җыю, бакчада булышу турында сөйләшү. Балаларның яраткан җәйге уеннары турында сөйләшү. Җәйге Сабантуй турында сөйләшү. | Мин урманга барам, урманда җиләк, гөмбә җыябыз. Җәй көне су коенам, чумам, кызынам, балык тотам. <...> Мин футбол уйныйм. Ә мин велосипедта йөрим. Сабантуй - зур бәйрәм. ... | Җиләк, кып-кызыл, җыям, эре, күп, агулы, яңгыр, кызына, су коена, чума, балык тота, чүп утый, качышлы, әбәкле, туп, атта чаба, чүлмәк вата, баганага менә. |
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Белем бәйрәме! | 6 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
1 | Беренче сентябрь | 1 | 05.09.12 | 05.09.12 | |
2 | Ш.Галиев “Онытылган” | 1 | 12.09.12 | 12.09.12 | |
3 | Дежур укучы | 1 | 19.09.12 | 19.09.12 | |
4 | М.Галләмова “Чын иптәш” | 1 | 26.09.12 | 26.09.12 | |
5 | Китапханәдә | 1 | 03.10.12 | 03.10.12 | |
6 | Р.Миңнуллин “Санарга өйрәнәбез” | 1 | 10.10.12 | 10.10.12 | |
Ашханәдә ! | 5 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
7 | Ашханәдә | 1 | 17.10.12 | 17.10.12 | |
8 | Б.Рәхмәт “Аш вакыты” | 1 | 24.10.12 | 24.10.12 | |
9 | Ш.Галиев “Кунаклар” | 1 | 31.10.12 | 31.10.12 | |
10 | Х.Гардановтан “Икмәк” | 1 | 14.11.12 | 14.11.12 | |
11 | Тәлинкәне кем ваткан? | 1 | 21.11.12 | 21.11.12 | |
Көзге уңыш! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
12 | Базарда | 1 | 28.11.12 | 28.11.12 | |
13 | Р.Миңнуллин “К”лар тулган бакчага | 1 | 05.12.12 | 05.12.12 | |
Без әти – әниләргә булышабыз! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
14 | Г. Тукай “Безнең гаилә” | 1 | 12.12.12 | 12.12.12 | |
15 | Без эш сөябез | 1 | 19.12.12 | 19.12.12 | |
16 | Ана рәхмәте | 1 | 26.12.12 | 26.12.12 | |
17 | Авыраяк | 1 | 16.01.13 | 16.01.13 | |
Туган якка кыш килде! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
18 | Дуслар | 1 | 23.01.13 | 23.01.13 | |
19 | Чыршы янында | 1 | 30.01.13 | 30.01.13 | |
Шәһәрдә һәм авылда ! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
20 | Шәһәрдә | 1 | 06.02.13 | 06.02.13 | |
21 | Безнең авыл | 1 | 13.02.13 | 13.0213 | |
22 | Безнең урам | 1 | 20.02.13 | 20.02.13 | |
Татарстан Республикасы! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
23 | Татарстан шәһәрләре | 1 | 27.02.13 | 27.02.13 | |
24 | Б.Рәхмәт “Әби белән бабушка” | 1 | 06.03.13 | 06.03.13 | |
Яз килә, яз көлә! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
25 | 8 Март – Әниләр бәйрәме | 1 | 13.03.13 | 13.03.13 | |
26 | Эш үткәч, үкенүдән файда юк. | 1 | 20.03.13 | 20.03.13 | |
Әдәпле булыйк! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
27 | Әдәплелек турында хикәялә уку. “Трамвайда”, “Бер әби ич” | 1 | 03.04.13 | 03.04.13 | |
28 | “Өч ул” | 1 | 10.04.13 | 10.04.13 | |
Кечкенә дусларыбыз! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
29 | М.Галләмова “Дуслар” | 1 | 17.04.13 | 17.04.13 | |
30 | Ү.Саттаровтан “Уйныйсы килә” | 1 | 24.04.13 | 24.04.13 | |
Күңелле җәй, ямьле җәй! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
31 | Төсләр | 1 | 01.05.13 Праздник 1 мая | 08.05.13 | |
32 | Җәй турында шигырьләр уку. М.Гафури “Җәйге эш вакыты”, Р.Фәйзуллин “Җиләк кайда күп?” | 1 | 08.05.13 | 08.05.13 | |
33 | В.Катаевтан “Гөмбәләр” | 1 | 15.05.13 | 15.05.13 | |
34 | Х.Халиков “Витаминлы аш” | 1 | 22.05.13 | 22.05.13 |
3 нче сыйныфны бетергәндә укудан белергә тиешләр:
- Исемнең иялек килешендә төрләнеше белән таныштыру.
- Зат алмашлыкларын күплек санда юнәлеш килешендә сөйләмдә куллану.
- Билгеле үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта зат-сан белән төрләнеше.
- Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең барлык һәм юклык формасы белән текст аша танышу.
- Уйнарга яратам - конструкциясе белән таныштыру.
- Синоним һәм антоним сыйфатларны сөйләмдә куллану.
- Янында, алдында, астында, артында, өстендә, турында бәйлеге һәм бәйлек сүзләрен сөйләмдә куллану.
- Ләкин, чөнки, шуңа күрә теркәгечле кушма җөмләләрнең эчтәлеген аңлап, аларнысөйләмдәкуллану.
- Чагыштыру дәрәҗәсендәге сыйфатлар белән танышу.
- Сүзнең тамыры, кушымчасын аера белү.
- -чы/-че- исем ясагыч кушымчалары белән таныштыру.
- Кебек бәйлеген сөйләмдә куллану.
- Казан шәһәре, киемнәр кибете төзелмәләре белән таныштыру.
- Аннан соң рәвеше, һәр, һәркем, барлык, барысы алмашлыклары белән таныштыру.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007ел.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 3 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2009 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Сүз төркемнәре – 19 сәг.
Исем. Фигыль. Боерык фигыль.
Алмашлык. Зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше.
Билгесезлек алмашлыклары. Юклык алмашлыклары.
Сан. Саннарның әйтелеше һәм язылышы. Сан төркемчәләре.
Сыйфат. Сыйфатның юклык формасы. Сыйфатларның ясалышы һәм язылышы.
Рәвеш. Рәвеш төркемчәләре.
Бәйләнешле сөйләм үстерү – 5 сәг.
Телдән һәм язма сөйләмне баету.
Кабатлау – 10 сәг.
Алфавит. Исем. Фигыль. Алмашлык. Сан. Рәвеш.
Барысы 34сәг. (атнага 1 сәг.)
Татар теленнән 3 класска календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Белем бәйрәме! | 6 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
1 | 2 сыйныфта үткәннәрне кабатлау. Авазлар һәм хәрефләр. | 1 | 03.09.12 | 03.09.12 | |
2 | Иҗек. Сүзләрне юлдан юлга күчерү | 1 | 10.09.12. | 10.09.12 | |
3 | Исем. | 1 | 17.09.12 | 17.09.12 | |
4 | Фигыль. | 1 | 24.09.12 | 24.09.12 | |
5 | Боерык фигыль. | 1 | 01.10.12 | 01.10.12 | |
6 | Боерык фигыль темасы буенча диктант “Иң күңелле көн” | 1 | 08.10.12 | 08.10.12 | |
Ашханәдә ! | 5 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
7 | Хаталар өстендә эш. Фигыль формаларының кушымчалары. | 1 | 15.10.12 | 15.10.12 | |
8 | “Фигыль” темасын кабатлау | 1 | 22.10.12 | 22.10.12 | |
9 | Алмашлык | 1 | 29.10.12 | 29.10.12 | |
10 | Алмашлык | 1 | 12.11.12 | 12.11.12 | |
11 | Зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше | 1 | 19.11.12 | 19.11.12 | |
Көзге уңыш! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
12 | Зат алмашлыкларының килеш белән төрләнеше | 1 | 26.11.12 | 26.11.12 | |
13 | Билгесезлек алмашлыклары | 1 | 03.12.12 | 03.12.12 | |
Без әти – әниләргә булышабыз! | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Саннарны белү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | ||||
14 | Юклык алмашлыклары | 1 | 10.12.12 | 10.12.12 | |
15 | Алмашлык темасы буенча диктант “Мәктәп бакчасында” | 1 | 17.12.12 | 17.12.12 | |
16 | Хаталар өстендә эш. “Алмашлык” темасын кабатлау | 1 | 24.12.12 | 24.12.12 | |
17 | Сан | 1 | 14.01.13 | 14.01.13 | |
Туган якка кыш килде! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сан төркемчәләрен белү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
18 | Саннарның әйтелеше һәм язылышы | 1 | 21.01.13 | 21.01.13 | |
19 | Сан төркемчәләре | 1 | 28.01.13 | 28.01.13 | |
Шәһәрдә һәм авылда ! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
20 | Сан төркемчәләре | 1 | 04.02.13 | 04.02.13 | |
21 | Сан темасы буенча диктант “Авылда” | 1 | 11.02.13 | 11.02.13 | |
22 | Хаталар өстендә эш. “Сан” темасы буенча кабатлау | 1 | 18.02.13 | 18.02.13 | |
Татарстан Республикасы! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сыйфатларны белү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
23 | Сыйфат | 1 | 25.02.13 | 25.02.13 | |
24 | Сыйфатның юклык формасы | 1 | 04.03.13 | 04.03.13 | |
Яз килә, яз көлә! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сыйфат дәрәҗәләрен белү, сөйләмдә дөрес куллану. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
25 | Сыйфат ясалышы | 1 | 11.03.13 | 11.03.13 | |
26 | Сыйфат дәрәҗәләре | 1 | 18.03.13 | 18.03.13 | |
Әдәпле булыйк! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
27 | Сыйфат дәрәҗәләре | 1 | 01.04.13 | 01.04.13 | |
28 | “Сыйфат” темасын кабатлау | 1 | 08.04.13 | 08.04.13 | |
Кечкенә дусларыбыз! | 2 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Рәвешләрне белү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
29 | Сыйфат темасы буенча диктант “Тиен” | 1 | 15.04.13 | 15.04.13 | |
30 | Хаталар өстендә эш. Рәвеш | 1 | 22.04.13 | 22.04.13 | |
Күңелле җәй, ямьле җәй! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Рәвеш төркемчәләрен белү, сөйләмдә дөрес куллану. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
31 | Рәвеш төркемчәләре | 1 | 29.04.13 | 29.04.13 | |
32 | Рәвеш төркемчәләре | 1 | 06.05.13 | 06.05.13 | |
33 | Рәвеш темасы буенча диктант “Җәй көне” | 1 | 13.05.13 | 13.05.13 | |
34 | Хаталар өстендә эш. 3 сыйныфта үткәннәрне кабатлау | 1 | 20.05.13 | 20.05.13 |
3 нче сыйныфны бетергәндә татар теленнән белергә тиешләр:
- Өйрәнелгән лексик берәмлекләрне орфоэпия нормаларына туры китереп әйтү.
- Алынма сүзләрне дөрес әйтелешен саклап, сөйләмдә куллану.
- Язу һәм язма сөйләм күнекмәләрен камилләштерү .
- Ике бертөрле тартык янәшә килгән сүзләрне дөрес әйтү һәм язу (китте, кайтты).
- Янәшә килгән ике бертөрле тартык булган сүзләрне икеләтеп әйтү.
- я, ю, е хәрефләре сүзләрнең әйтелешен һәм язылышын истә калдыру.
- О, ө хәрефләренең беренче иҗектәгенә язылуы.
8. Сүз төркемнәрен белү, дөрес кулану.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча сынап карау программасы.1-11. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007ел.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 3 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2009 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Яңа уку елы котлы булсын! (4 сәг.) | ||
Коммуникатив максат | Якынча сөйләм үрнәкләре | Сүзләр һәм сүзтезмәләр |
Беренче сентябрь көне ничек узуы турында сөйли белү. Дәрес әзерли торган эш урыны турында сөйли белү. Көндәлек режимны сөйли белү. Уку хезмәтенә карашы буенча, укучыга бәя бирә белү. Әңгәмәдәшеңнең ничәнче сыйныфта укуын, нинди өй эшләрен әзерләвен, дәрестә нәрсәләр эшләвен сорый белү. Китапханәчедән кирәкле китап турында белешмә ала белү. | Яңа уку елы башланды. Без укытучыларны яңа уку елы белән котладык. <...> Мин тәртип яратам. Минем эш урыны чиста. Алеша иртән сәгать җидедә тора. Оля яхшы укый. Ул - тырыш укучы. Дәрестә нишләдең? Мин мисалны дөрес эшләдем, мәсьәләне дөрес ччишмәдем. Сездә кошлар турында китаплар бармы? | Чәчәк бәйләме, бәйрәмчә, эчтәлек, сәнгатьле, тәрҗемә ит, уйла, куш, ал, тапкырла, бүл, башлана, быел, былтыр, тәртип, эш урыны, һәрвакыт, кирәкле, игътибарлы(сыз), көндәлек, контроль эш, күчерә, чишә, гаепле, үкенә, оныта, күңелле. |
Көзге табигать (3 сәг) | ||
Көз билгеләрен сөйли белү. | Көз җитә. Урамда салкын, көннәр кыска, төн озын, кызыл, сары яфраклар коела. Кошлар җылы якка китәләр . | Көз, көз көне, көн, төн, җил, исә, яфрак коела, исә, яңгыр, алтын, ай, җылы як, елга, алтын, китә. |
Кошларга һәм хайваннар дөньясында (8 сәг.) | ||
Кошлар, аларны саклау турында әдәби әсәрләр аша сөйләшү. Хайваннар турында сорый һәм белешмә бирә белү. Аларны тасвирлый белү. | Кыш көне кошларга бик салкын. <...> Марат кошларга таш ата. Ул мәрхәмәтсез малай. <...> Аның төсе ... . Ул ... белән туклана. Ул кыш көне ... . Ул ... ашый. Ул ... бирә. | Буе, авырлыгы, энә, энәле, ташый, ташбака, ярыша, ояла,үкенә, урлый, кызгылт, чикләвек, каты, җәнлек, бөҗәкләр, арыслан, юлбарыс, таш, үлә.. |
Кышкы уеннар (4 сәг.) | ||
Балалар яратып уйный торган спорт төрләрен әйтә, үзеңнең нинди спорт төрен яратканыңны, төрле уеннарда катнашуың турында әйтә, уенга чакыра, уенның вакытын әйтә белү. Уенга барырга кирәклегенә инандыра, бару-бармауның сәбәбен атый белү. Укылган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү, геройларга бәя бирү | Мин хоккей яратам. Мин хоккей уйныйм. Әйдә, хоккей уйныйбыз. Хоккей сәгать унда башлана. Әйдә, урамга чыгабыз. Урамда күңелле, рәхәт, саф һава. Синең чанаң бармы? Минем чанам юк. Миңа чана бир әле. Мин бармыйм, чөнки дәрес әзерлим. Коля – батыр малай, ул абыйсына ярдәм итте. | Рәхәт, шатлана, мактый, шуа белә (белми), бата, елга буе, туңган, коткарды, батыр, җитез, очрашабыз, куркак, туңа, бата, суза. |
Минем дусларым (4 сәг.) | ||
Үзеңнең дустың турында сөйли белү. Кечкенә хикәяләрнең эчтәлеген сөйли, геройларга бәя бирә белү. | Минем дустым бар. Аның исеме –Айсылу. Без аның белән бергә укыйбыз. Без бергә мәктәпкә йөрибез. Ул тырыш, әдәпле, тыйнак. | Бергә, тыйнак, ярар, соң, әйбер, бик, ямьле, гел, бал, эндәшмәде, кемдер, сылтау, сыйныфташ, күрше, бию түгәрәге, таныштык, көтә, табышмак, башмаклар, алып кайта, кия, сала. |
Дүрт аяклы дусларыбыз (3 сәг.) | ||
Дүрт аяклы дусларыбызның кыяфәтеләре, гадәтләре турында сөйли белү. Аларга карата үз мөнәсәбәтеңне белдерә белү. | Песиемнең койрыгы йомшак, колаклары кечкенә, күзләре яшел.<...> Мин этемне бик яратам, аш бирәм, аның белән урамга чыгам. | Хуҗа, эзли, маңгай, адаша, коткара, кача, ябыша. |
Яз килә (4 сәг.) | ||
Язгы табигать турында сөйли белү. 8нче март бәйрәме белән котлый белү. Яз бәйрәме – Карга боткасы турында сөйли белү. | Ямьле, күңелле яз җитте. Елгада боз китә. Җылы яктан кошлар кайта. Без кошларга оя ясыйбыз. Көннәр озын, төннәр кыска була. Кадерле әнием! Сине бәйрәм белән котлыйм. Сиңа сәламәтлек телим. Яз көне матур бәйрәм була. Ул Карга боткасы. <...> | Җылы як, боз китә, кайта, озын, кыска, тамчы тама, кояш җылыта, кар эри, күгәрчен, сыерчык, оя ясый, Карга боткасы, өйдән-өйгә, буенда, алып килә. |
Татарстан – туган ягым(1 сәг.) | ||
Татарстанның символикаларын әйтә белү. Казан шәһәре турында сөйли белү. Татарстан шәһәрләре турында сөйләшү. Балалар шагыйрьләре, язучыларының исемнәрен, нәрсә язганын әйтә белү. | Татарстанның нинди дәүләт символлары бар? Дәүләт флагында нинди төсләр бар? Казан бик матур, зур шәһәр. Миңа Казан Кремле ошады. Кремльдә Кол Шәриф мәчете бар. <...> Татарстанда нинди шәһәрләр бар? Алабуга Казаннан еракмы? Бари Рәхмәт – шагыйрь. Ул шигырьләр яза. Дәрҗия Аппакова – язучы. Ул хикәяләр яза. | Дәүләт гербы, дәүләт, флагы, дәүләт гимны, дәүләт теле, манара, Кол Шәриф мәчете, Сөембикә манарасы, ерак (түгел), шәһәре, язучы. |
Кояшлы, ямьле җәй җитә (3 сәг.) | ||
Җәй көне кая бару турында сөйлешү. Җәйге бакчада хезмәт турында сөйли белү. | Син җәй көне кая барасың? Мин җәй көне авылга барам. <...> Бакчада эшлим. Чүп утыйм, су сибәм. <...> | Ял итә, ярдәм итә, чүп утый, җыя. |
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Яңа уку елы котлы булсын! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
1 | Белем бәйрәме. | 1 | 03.09.12 | 03.09.12 | |
2 | Х. Гарданов. “К” хәрефе. | 1 | 10.09.12 | 10.09.12 | |
3 | Р.Миңнуллин “Үсми калган хәреф”. | 1 | 17.09.12 | 17.09.12 | |
4 | Б.Рәхмәт “Хисап мәсьәләләре”. | 1 | 24.09.12 | 24.09.12 | |
Көзге табигать! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
5 | Көзге табигать. | 1 | 01.10.12 | 01.10.12 | |
6 | М.Җәлил “Көз җитте”. | 1 | 08.10.12 | 08.10.12 | |
7 | Һава торышы. | 1 | 15.10.12 | 15.10.12 | |
Без кошларга ярдәм итәбез! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
8 | Ш.Маннур “Кошлар китә”. | 1 | 22.10.12 | 22.10.12 | |
9 | Г.Лотфи “Песнәк белән Әнисә”. | 1 | 29.10.12 | 29.10.12 | |
10 | Җ. Тәрҗеманов “Чирик”. | 1 | 12.11.12 | 12.11.12 | |
11 | Җ. Тәрҗеманов “Чирик”. | 1 | 19.11.12 | 19.11.12 | |
Хайваннар дөньясында! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
12 | Хайваннар дөньясында. | 1 | 26.11.12 | 26.11.12 | |
13 | Г. Тукай “Ташбака белән Куян”. | 1 | 03.12.12 | 03.12.12 | |
14 | Ш.Галиев “Курыкма, тимим!” | 1 | 10.12.12 | 10.12.12 | |
15 | Татар халык әкиятләре. “Аю белән Бабай”. | 1 | 17.12.12 | 17.12.12 | |
Кышкы уеннар! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
16 | Кыш килде. Г.Рәхим “Мин ясаган кар бабай”. | 1 | 24.12.12 | 24.12.12 | |
17 | Җ. Дәрзаман “Камыраяк” | 1 | 14.01.13 | 14.01.13 | |
18 | Б.Рәхмәт “Яңа ел килгәч”. | 1 | 21.01.13 | 21.01.13 | |
19 | Б.Рәхмәт “Яңа ел килгәч” | 1 | 28.01.13 | 28.01.13 | |
Минем дусларым ! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
20 | Г.Бәширов “Сылтау”. | 1 | 04.02.13 | 04.02.13 | |
21 | И.Туктар “Алма”. | 1 | 11.02.13 | 11.02.13 | |
22 | Д.Аппакова “Шыгырдавыклы башмаклар”. | 1 | 18.02.13 | 18.02.13 | |
23 | Д.Аппакова “Шыгырдавыклы башмаклар”. | 1 | 25.02.13 | 25.02.13 | |
Яз килә! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
24 | Яз килә. Б.Рәхмәт “Яз килә”. | 1 | 04.03.13 | 04.03.13 | |
25 | К. Маховский “Язгы авазлар”. | 1 | 11.03.13 | 11.03.13 | |
26 | М.Садри “Минем әби”. | 1 | 18.03.13 | 18.03.13 | |
27 | Л.Толстой “Әбисе белән оныгы”. М. Газизов “Рәхмәт.” | 1 | 01.04.13 | 01.04.13 | |
Дүрт аяклы дусларыбыз! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
28 | Р. Миргалим “Дөньяда бер эт бар иде”. | 1 | 08.04.13 | 08.04.13 | |
29 | Г. Мөхәммәтшин “Ак песи”. | 1 | 15.04.13 | 15.04.13 | |
30 | Р. Батулла “Чикыл белән Мырый”. | 1 | 22.04.13 | 22.04.13 | |
Татарстан – туган ягым! | 1 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
31 | И.Юзеев “Татарстаным”. Казан – башкалам. | 1 | 29.04.13 | 29.04.13 | |
Кояшлы, ямьле җәй! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
32 | Ш.Галиев “Тәмле җәй”. | 1 | 06.05.13 | 06.05.13 | |
33 | Г. Нәбиуллин “Урман сөйләшә”. | 1 | 13.05.13 | 13. 05.13 | |
34 | Р. Корбан “Җиләктә”. | 1 | 20.05.13 | 20.05.13 |
4 нче сыйныфны бетергәндә укудан белергә тиешләр:
- Исемнәрнең килеш кушымчаларын сөйләмдә дөрес куллану.
- Исемнәрне күплек санда тартым белән төрләндерү.
- Маратның китабы төзелмәсен сөйләмдә куллану.
- Кушма, парлы исемнәрнең мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллану.
- Кадәр, соң бәйлекләре белү.
- Чагыштыру, артыклык дәрәҗәсендәге сыйфатларның мәгънәләрен аңлап, сөйләмдә куллану.
- Монда, анда күрсәтү алмашлыкларын сөйләмдә куллану.
- Мин, син, ул зат алмашлыкларының иялек, юнәлеш, урын-вакыт килешләрендә төрләнешен сөйләмдә куллану.
- Билгесез үткән заман хикәя фигыльне III зат берлек санда сөйләмдә куллану.
- Татар һәм рус телләрендә сүз тәртибе үзенчәлекләрен белү.
- Иртәгә эшлим конструкциясен белү.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча программа.1- 4. Казан, “Мәгариф”нәшрияты ,2007ел.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 4 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), ике кисәктә, Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2010 ел
Аңлатма язуы
1992 елның 8 июлендә кабул ителгән “Татарстан Республикасы халыклары телләре турында”гы Татарстан Республикасы Законы нигезендә татар һәм рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булып расланды. Мәгариф министрлыгы җитәкчелегендә бик кыска вакыт эчендә нәтиҗәле эш оештырылды: рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укытуны оештыру буенча махсус программалар, дәреслекләр, методик әсбаплар, дидактик материаллар әзерләнде, бу юнәлештә билгеле бер тәҗрибә тупланды, психологик, педагогик нәтиҗәләр ясалды. Бүгенге социолингвистик ситуациядә һәм гомуми белем бирүнең федераль дәүләт стандартлары тормышка ашу кысаларында рус телле балаларны татарча сөйләшергә өйрәтү буенча яңа программалар эшләү зарурлыгы килеп басты.
“Коммуникатив технология нигезендә рус телле балаларга татар теле һәм әдәбият укыту программасы” психология, педагогика фәннәренең яңа казанышларына таянган һәм тел өйрәтү процессында методик стандарт итеп кабул ителгән коммуникатив технология нигезендә укыту принципларын исәпкә алып төзелде.
Программа аңлатма язуыннан һәм төп өлештән тора. Программаның аңлатма язуында татар теле укытуның максатлары, программа эчтәлеген сайлауның төп принциплары, гомуми урта белем бирү мәктәбенең һәр баскычында сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча укучыларның нинди белем күнекмәләренә ия булырга тиешлеге күрсәтелде. Төп өлештә һәр сыйныфта татар теле өйрәнүнең тематик эчтәлеге, лингвистик материал күләме, аларның укыту сәгатьләренә бүленеше, белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары күрсәтелде.
Һәр баланың үзләштерү мөмкинлеге аның табигый индивидуаль үзенчәлегенә нигезләнгән. Программага һәм дәреслеккә кергән һәрбер материалны барлык балаларның да бердәй үзләштерүе мөмкин түгел һәм моны таләп итәргә ярамый. Үзләштерү сыйныфтан сыйныфка ныгый бара. Шуңа күрә программага һәм дәреслеккә материал тематик-концентрик принципка (бер үк темаларның сыйныфтан-сыйныфка киңәйтелеп кабатланышы) нигезләп тупланды. Алдагы сыйныфлардагы материалны кабатлау дәреслек эчтәлегендә оештырылу мөмкинлеген истә тотып, программада һәр сыйныф буенча, нигездә, яңа лингвистик материал һәм сөйләм үрнәкләре генә күрсәтелде.
Программаның тематик эчтәлеге
Сүз төркемнәре, җөмлә. – 10 сәг.
Исем. Фигыль. Алмашлык. Сан. Сыйфат. Рәвеш.
Бәйләгеч сүз төркемнәре. Бәйлекләр. Бәйлек сүзләр.
Җөмлә. Җөмлә төрләре (гади һәм кушма).
Җөмләнең баш һөм иярчен кисәкләре. Җөмләдә сүз тәртибе.
Бәйләнешле сөйләм үстерү – 9 сәг.
Телдән һәм язма сөйләм телләрен үстерү, баету.
Кабатлау – 15 сәг.
Алфавит. Исем. Фигыль. Алмашлык. Сан. Сыйфат. Рәвеш. Бәйлекләр.
Җөмлә. Җөмлә төрләре, җөмлә кисәкләре.
Барсы 34 сәг. (атнага 1 сәг.)
Календар – тематик план.
№ | Дәреснең эчтәлеге | Сәг. саны | Универсаль уку гамәлләре (УУГ) | Үткәрү вакыты | |
План. | Факт. | ||||
Яңа уку елы котлы булсын! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сүз төркемнәрен аера белү; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
1 | 3 сыйныфта үткәннәрне кабатлау. Авазлар һәм хәрефләр. | 1 | 05.09.12 | 05.09.12 | |
2 | Иҗек. Сүзләрне юлдан юлга күчерү | 1 | 12.09.12 | 12.09.12 | |
3 | Исем. | 1 | 19.09.12 | 19.09.12 | |
4 | Фигыль. | 1 | 26.09.12 | 26.09.12 | |
Көзге табигать! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сүз төркемнәрен белү; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
5 | Сочинение “Көз” | 1 | 03.10.12 | 03.10.12 | |
6 | Хаталар өстендә эш. Алмашлык | 1 | 10.10.12 | 10.10.12 | |
7 | Сан | 1 | 17.10.12 | 17.10.12 | |
Без кошларга ярдәм итәбез! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сүз төркемнәрен белү; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
8 | Сүз төркемнәре темасы буенча диктант “Минем энем” | 1 | 24.10.12 | 24.10.12 | |
9 | Хаталар өстендә эш. Сыйфат | 1 | 31.10.12 | 31.10.12 | |
10 | Рәвеш | 1 | 14.11.12 | 14.11.12 | |
11 | Рәвешләрнең ясалышы | 1 | 21.11.12 | 21.11.12 | |
Хайваннар дөньясында! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Бәйләгеч сүз төркемнәрен белү, аларны сөйләмдә дөрес куллану; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
12 | Сочинение “Кыш” | 1 | 28.11.12 | 28.11.12 | |
13 | Хаталар өстендә эш. Бәйләгеч сүз төркемнәре | 1 | 05.12.12 | 05.12.12 | |
14 | Бәйлекләр | 1 | 12.12.12 | 12.12.12 | |
15 | Белән бәйлеге | 1 | 19.12.12 | 19.12.12 | |
Кышкы уеннар! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Бәйләгеч сүз төркемнәрен белү, аларны сөйләмдә дөрес куллану; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
16 | Бәйләгеч сүз төркемнәре буенча диктант “Кыш ачуланды” | 1 | 26.12.12 | 26.12.12 | |
17 | Хаталар өстендә эш. Бәйлек сүзләр | 1 | 16.01.13 | 16.01.13 | |
18 | “Бәйләгеч сүз төркемнәре” темасын кабатлау | 1 | 23.01.13 | 23.01.13 | |
19 | Изложение “Кыш көне” | 1 | 30.01.13 | 30.01.13 | |
Минем дусларым ! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Җөмлә төрләрен һәм җөмлә кисәкләрен белү; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
20 | Хаталар өстендә эш. Җөмлә. Җөмлә төрләре | 1 | 06.02.13 | 06.02.13 | |
21 | Гади һәм кушма җөмләләр. | 1 | 13.02.13 | 13.02.13 | |
22 | Сочинение “Яз” | 1 | 20.02.13 | 20.02.13 | |
23 | Хаталар өстендә эш. Җөмлә кисәкләре. Җөмләнең баш кисәкләре. | 1 | 27.02.13 | 27.02.13 | |
Яз килә! | 4 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Дөрес җөмләләр төзи белү; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
24 | Җөмләнең иярчен кисәкләре. | 1 | 06.03.13 | 06.03.13 | |
25 | Җөмләдә сүз тәртибе | 1 | 13.03.13 | 13.03.13 | |
26 | Җөмләдә сүз тәртибе | 1 | 20.03.13 | 20.03.13 | |
27 | “Җөмлә” темасы буенча кабатлау | 1 | 03.04.13 | 03.04.13 | |
Дүрт аяклы дусларыбыз! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
28 | Җөмлә кисәкләре темасы буенча диктант “Куян” | 1 | 10.04.13 | 10.04.13 | |
29 | Хаталар өстендә эш. Сүз төркемнәрен кабатлау | 1 | 17.04.13 | 17.04.13 | |
30 | Сүз төркемнәрен кабатлау | 1 | 24.04.13 | 24.04.13 | |
Татарстан – туган ягым! | 1 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
31 | Сүз төркемнәрен кабатлау | 1 | 01.05.13 Праздник 1 мая | 08.05.13 | |
Кояшлы, ямьле җәй! | 3 | Шәхси (личностные) Укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү. Сәнгатьле һәм йөгерек уку күнекмәләре булдыру; сөйләм телен үстерү, Дәреслек белән эш итә белү. Сөйләмдә дөрес куллану. | |||
32 | Сочинение “Җәй” | 1 | 08.05.13 | 08.05.13 | |
33 | Хаталар өстендә эш. Җөмлә төрләре темасы буенча диктант “Татарстан” | 1 | 15.05.13 | 15.05.13 | |
34 | Хаталар өстендә эш. 4 сыйныфта үткәннәрне кабатлау | 1 | 22.05.13 | 22.05.13 |
4 нче сыйныфны бетергәндә татар теленнән белергә тиешләр:
- Сүз басымы. Аны дөрес куя белү, рус сүзләре белән чагыштыру. Басымлы иҗекләрне һәм сүзләрне дөрес уку һәм матур язукүнекмәләре булдыру.
Басымның үзенчәлекле очракларын белү.
2. Сингармонизм законының асылын гамәли үзләштерү.
3. Жөмлә ахырында нокта, сорау яки өндәү билгеләрен куеп, язу; җөмлә төрләре, җөмлә кисәкләрен белү.
4. Сүз төркемнәрен белү.
Әдәбият исемлеге:
- “Мәгариф турында” Россия Федерациясенең Законы ( “Закон об образовании”Закон Российской Федерации)
- “Мәгариф турында” Татарстан Республикасы законы (6,7,10,32 статья)
- Насибуллина Р.Н. “Татарский язык в таблицах и схемах для русскоязычных учащихся начальных классов”, Казань, “Гыйлем” нәшрияты, 2008 ел
- Рус мәктәпләрендәге рус төркеме укучыларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты. Казан, “Мәгариф”нәшрияты, 2008.
- Сафиуллина Ф.С., Фәтхуллова К.С. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар теле укыту программасы. Казан, “Мәгариф”нәшрияты , 2008.
- Хәйдарова Р.З., Малафеева Р.Л.. Рус телендә сөйләшүче балаларга татар әдәбияты укыту буенча программа.1- 4. Казан,
“Мәгариф”нәшрияты ,2007ел.
- Хәйдарова Р.З, Татар теле һәм уку китабы, 3 сыйныф (рус телендә белем бирүче дүртьеллык башлангыч мәктәп өчен), Казан, “Мәгариф” нәшрияты, 2009 ел
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Рабочая программа по татарскому языку и литературы для 3 класса, автор учебника Р.З. Хайдарова
1992нче елның 8нче июлендә”Татарстан Республикасы халыклары турында”гы Татарстан Республикасы Законы кабул ителде. Аның нигезендә татар,рус телләре тигез хокуклы дәүләт телләре булы...
Рабочая программа по татарскому языку и литературе 2 класс
Рабочая программа по татарскому языку и литературе 2 класс УМК "Перспективная начальная школа"...
рабочая программа по татарскому языку и татарской литературе
Укыту – тематик планлаштыру Предмет Татар теле, укуСыйныф 2Сәгать саны:Барлыгы 156 сәгать; атнасына 5 сәгать.Планлаштырылган контроль эшләр 4 сәгать.Адми...
Рабочая программа по татарскому языку и литературе
Рабочая программа по татарскому языку и литературе для 2 класса, составленная по требованиям ФГОС....
Образовательные программа по татарскому языку и литературе для русскоязычной группы учеников 4 класса по Р.З.Хайдаровой
Рабочие программы по татарскому языку и литературе состоит из статуса рабочей программы, ее содержания (цели, задачи, необходимый образовательный минимум обучения татарскому языку), ...
Рабочая программа по татарскому языку и литературе в 4 классе
Найти рабочую программу по татарскому языку и литературе очень сложно.Предлагаю РП по ФГОС для 4 класса....
Рабочая программа по татарскому языку для русскоязычных учащихся 2 класса по программе Р.З.Хайдаровой
Рабочая программа по татарскому языку для русскоязычных учащихся 2 класса по программе Р.З.Хайдаровой...