Рабочая программа по родному (чувашскому) языку. 1 класс
рабочая программа (1 класс) на тему

                       «Чãваш чĕлхи » предмета вĕреннĕ май пулмалли результатсем

Харкамлăх результачĕсем:

-тăван чĕлхене хаклама, хисеплеме хăнăхса пыни;

- кашни халăхăн хăйĕн чĕлхи пулнине , вăл ыттисенчен уйрăлса тăнине ăнланни;

-чĕлхепе кăсăкланма пуçлани, харпăр хăй пуплевне лайăхлатас кăмăл – туйăм    амаланни.

- вулас туй=м ё\кленни;

- \ёе пуёличчен лай=х шух=шламаллине =нланни;

- шкулта в\ренни п\лъ пухмалли, аталанмалли, харп=р х=й пурн=ёне к=с=кл=рах, ус=лл=рах тума в\ренмелли т\п мел пулнине =ша хуни;

-  ачан к=м=л-сипеч\ ёыр\пленсе пыни: ваттисене хисеплемеллине, ёынпа ыр= пулмаллине, ёынсем хушшинче х=вна м\нле тытмаллине, ч\р чунсене юратмаллине =нланса илни;

- шух=шлав =слай\сем туптанни;

- гигиена требований\сене п\лни: парта хушшинче т\р\с ларни, к=ранташ т\р\с тытма, тетраде т\р\с вырнаётарма пултарни;

- шкулта, урамра, килте х=йне м\нле тытмаллине п\лни, пурн=ёлани;

- ачан аст=в=м\пе ас=м\, тимл\х\пе тимлев\ аталанни.

Предметсен пĕрлĕхлĕ результачĕсем:

- пулăмсене тарăнрах ăнланма вĕренсе пыни;

-ăнлавсене уçăмлама, ушкăнлама хăнăхса пыни;

-тишкерÿ –  пĕтĕçтерÿ, танлаштару хăнăхăвĕсем çирĕпленсе пыни.

творчеств=лл= \ёсепе паллашни;

П\лъл\х результач\сем:

- танлаштару м\л\пе ус= курни;

- ачан тавракур=м\ анл=ланни: ёут ёантал=кри пул=мсем, ёултал=к в=х=ч\сем, ёемье, ч\р чунсем, ачасен пурн=ё\, \ё\-х\л\ ёинчен т\пл\нрех п\лни, т\нче кур=м\ й\ркеленсе пыни;

- туй=м культури ёив\членни: кирл\ в=х=тра пул=шма, м\н тумалла, м\нле тумаллине тавё=ра пуёлани;

-пыс=к, п\ч\к, тан уёл=ха курни, логик=лл= шайлаштарайни;

- таврал=х ен\сене (сылт=м, сулахай, ёъл, аял) уй=рни;

- ачасен шух=шлав\ аталанни;

- логик=н танлаштару, п\рлештеръ, уй=ру, ёых=нтару м=ханизм\сем ёив\членни;

- в\ренъ хат\р\сенче кирл\ материала шыраса тупма п\лни;

- в\ренъ хат\р\сенче пан= символсене, модельсене, схем=сене,палл=сене =нланни;

- ыйт=ва =нланни, кирл\ хурав парайни;

- задач=на т\рл\рен татса пама май пуррине =нланни;

- текст=н п\лтер\шне =нланма пултарни.

Й\ркелъ результач\сем:

- й=н=ша курма, п\р-п\рне й=н=ш т=васран ас=рхаттарма в\ренни;

- \ё й\ркине, м\н хыёё=н м\н тумаллине, м\нш\н уп пек тумаллине тавё=рни;

- пул=мсене с=лтавлас пултарул=х ёив\членни. В\сем м\нш\н апла е капла пулнине =нланма, =нлантарма пултарни. Логик=лл= шух=шлав аталанни. +нлавсене =нкарни;

- кашни \ё т\ллевл\, выр=нл= пулмаллине =нланни;

- \ё\н кашни тапх=рне в\рентекен пул=шнипе хак парса пырайни;

- хап=р х=й \ёне планлама п\лни.

Хутш=ну результач\сем:

- шух=ша т\р\с те уё=мл=, ёых=нулл= каласа пама т=р=шни;

- текстпа \ёлеме п\лни, вулани ёинчен ёых=нулл= тата уё=мл= каласа пама т=р=шни;

- ачан пуплев\, пуплев культури аталанни: п\р-п\р япала, пул=м, \ё ёинчен ёых=нулл=, кирл\ с=махсемпе ус= курса каласа пама пултарни; юлташпа, аслисемпе, ваттисемпе м\н ёинчен тата м\нле с=махсемпе ус= курса калаёмаллине =нкарни, кампа калаён= чух, х=ёан, м\нле с=махсемпе (сывл=х сунни, тав туни, сывпулашни) ус= курмаллине тавё\рни;

- ёыв=х, хир\ёле, п\р п\лтер\шл\, нумай п\лтер\шл\ с=махсен п\лтер\ш\сене т\р\срех, тар=нрах =нланни, в\сен рет\нче кирлине суйлайни;

- с=махсен куё=мл= п\лтер\шне =нланни;

- ч=ваш ч\лхинче с=махсен предложенире ёир\п й\рке пуррине =нланни. +на пуплевре тытса пырайни;

- каласа парассин т\рл\ т\с\сене (калав, с=нлав, уйлав) п\лни. В\сен тыт=м\пе уйр=мл=х\сене курма, калав=н т\рл\ т\сне й\ркелеме пултарайни;

- калав темине, т\п шух=шне пал=ртайни;

- хутш=ну пуплев\ (диалог) тыт=мне, унти предложенисен х=й  ев\рл\хне (ытларах тулли мар предложенисем) п\лни. Диалог шалаш\ п\р тем=на, п\р т\п шух=ша п=х=нса  т=нине =нланни. Май\пен хутш=ну пуплевне т\рл\ пуплев  ситуаций\сенче ус= курма пултарни;

- ушк=нпа \ёлеме п\лни;        

- с=мах йыш\ пуянланни;

- ёых=нулл= пуплев м\ханизм\сем ёив\членни;

- ёынсем т\рл\рен шух=шлама пултарнине =нланни.

Предметăн пайрам результачĕсем:

-ачасем алфавитри сас паллисене, вĕсен пĕлтерĕшĕсене, уçă тата хупă сасăсен уйрăмлăхĕсене, сăмахри уçă сасă çине пусăм ÿкни – ÿкменнине, сасăсем хытă тата çемçе пулнине, сăмахсене пĕр йĕркерен теприне мĕнле куçармаллине;

-35 - 40 сăмахлă текста каллиграфи тĕлĕшĕнчен тĕрĕс те таса, сас паллисене сиктерсе хăвармасăр, пăтраштармасăр пăхса çырма пултарни;

- 25 – 30 сăмахлă  текста итленипе (диктант) çырма вĕренсе пыни;

- сăмаха сыпăклама, пĕр йĕркерен тепĕр йĕркене тĕрĕс куçарма, çемçе хупă сасăсене çырура тĕрĕс палăртма, вăрăм хупă сасăллă сăмахсене  тĕрес çырни;

- çын ячĕпе хушаматне, ашшĕ ятне, выльăхсемпе  чĕр чунсен уйрăм ячĕсене, хула, ял, урам, юхан шыв ячĕсене пысăк сас паллипе пуçласа çырма пултарни;

- сăмахсен сасă  тытăмне тишкерме ( вĕсене сыпăклама, уçă тата хупă сасăсене, сасăсемпе сас паллисен йĕркине тата хисепне палăртма) пĕлни;

- япалана, унăн ĕçне, паллине пĕлтерекен сăмахсене ыйтăвĕ  тăрăх ушкăнлама пултарни;

- предложенин тĕп членĕсене – подлежащипе сказуемăя – тупма пĕлни;

- ыйтусем тăрăх ансат предложени членĕсем хушшинчи çыхăнăва палăртма вĕренни;

-предложение пысăк сас паллирен пуçласа çырма, ун вĕçне, интонацие кура, пăнчă, ыйту е кăшкăру палли лартма пĕлни;

- 30 – 45 сăмахлă текст тăрăх ыйтусене хуравласа изложени  çырма, 2 – 3 предложениллĕ текст тума пултарни.

Вĕренÿ предмечĕн  содержанийĕ     (132 сехет)

Хутла в\рентес \ё виё\ тапх=ртан т=рать: вулама-ёырма в\рентес ум\нхи, вулама-ёырма в\рентмелли, вулама-ёырма в\рентн\ хыёё=нхи.

Вулама-ёырма в\рентес ум=нхи тапх=р (12 сехет)

Вулама-ёырма в\рентес ум\нхи тапх=р=н =шл=х\. Ачасен \ё\-х\л\.

Вулама в\ренме хат\рлесси. Пуплеве тимл\н итлесси, с=насси, =нланасси, тишкересси: пуплеври предложенисене, предложенири с=махсене, с=махри сып=ксене, сып=кри сас=сене уй=расси, сас=сене т\р\с каласси. «Калав», «предложени», «с=мах», «сып=к», «пус=м», «сас=», «хуп= сас=», «уё= сас=»терминсемпе

 палашасси, в\семпе май\пен пуплев тишкер\в\нче ус= курасси. К\некери калавсен, предложенисен, с=махсен схемисене, уё= тата хуп= сас=сене уй=рмалли паллисемпе (х\рл\ ёаврашка, к=вак т=ваткал) паллашасси, в\семпе ус= курасси.

   «Шкул», «Класра», «Теттесемпе в=й=сем», «Шкул ачин кун й\рки», «Т=ван ял. Т=ван кил-ёурт», «Ёемье», «Килти выль=х-ч\рл\х», «Улма-ёырла.Пахча ёим\ё», «Уй-хирти тыр-пул», «В=рманти ч\р чунсем», «Ът-пъ пай\сем», «Ёар=к (юмах)» тем=семпе п\р-п\ринпе калаёасси, ыйтусем парасси, хуравласси, п\ччен, е икшер\н, е ушк=нпа ёых=нулл= калав й\ркелесси.

   Куё ум\нчи, ъкерч\ксенчи япаласем ёинчен, ёыв=хра пулса иртекен \ёсемпе пул=мсем ёинчен калаёасси, в\сем ёинчен ыйтса п\лесси, ыйтусене хуравласси, хат\р планпа ёых=нулл= п\ч\к калав т=васси.

   С=в= п=хмас=р в\ренесси, с=в= содержаний\ т=р=х в\ёе-в\ё\н п\р-п\рне ыйтусем парса хуравласси, с=в=ран кирл\ с=махсене тупасси, с=в=ри й\ркесемпе ус= курса п\р-п\р япалана, пул=ма с=нласа парасси.  

Ёырма в\ренме хат\рлесси. Ёырн= чухне т\р\с ларасси, ёыру хат\р\семпе ус= курасси. Ёыру тетрач\н страницисенче \ё й\ркине, ун=н варрине (ёуррине), хушма й\ре курасси, ёырн= чухнехи ал хускан=в\сене (ёълтен аялалла, аялтан ёълелле, сулахайран сылт=малла, сылт=мран сулахаялла) класпа, рет\н-рет\н, икшер\н, п\ччен т=васси. /лкесене палласа илесси, п\р-п\ринчен уй=расси. Ч=ваш алфавит\нчи сас паллисен 9 пай\пе (тър\ й\р, ёек\л, ав=нч=к чал=ш й\р, ёурма унк=, унк=, ик\ в\ёл\ ёек\л, хуп= ёек\л, й=л=лл= тър\ й\р, й=л=лл= ёек\л) паллашасси, в\сене м\нле ёырмаллин й\ркине п\лесси, ёырасси, п\рне-п\рин \ё\сене т=р\слесси, хакласси, й=н=ш тупсан, м\нле търлетмеллине =нлантарасси.  Сас паллисен элеменч\сене танлаштарасси, п\рпекл\х\семпе уйр=мл=х\сене ас=рхасси, в\сене ытти й\рсем хушшинче шыраса тупасси.

   Япаласем хушшинче ытлашшине тупасси, м\нш\н ытлашши пулнине =нлантарасси. П\р-п\р япала хат\рлеме м\н-м\н кирлине суйласа илесси,ёитменнине хушасси. Тума пуёлан= \ёе в\ёлесси.

Вулама-ёырма в\рентмелли тапх=р (86 сехет)

Вулама-ёырма в\рентмелли тапх=р=н =шл=х\. Ачасен \ё\-х\л\.

Вулама в\рентесси. С=махри (сып=кри) сас=сене п\р-п\ринпе сып=нтарма в\ренесси. С=махри сып=ксене тишкересси, сып=к миёе сас=ран тата м\нле сас=сенчен т=нине, сып=кри сас=сен выр=нне пал=ртасси. А, у. н, =, л, х, м, р, ш, ы, в, с, ё, п сас паллисемпе паллашасси, в\семпе ус= курса тънтер тата тър\ сып=ксене, с=махсене вуласси. И, т, к, э, е(э), \, ъ, ч сас паллисемпе, ёемёел\х паллипе(ь) паллашасси, п=зицилл\ вулав в=ртт=нл=хне =нкарасси, хыт= тата ёемё\ хуп= сас=лл= сып=ксемпе с=махсене танлаштарасси, в\сене сас паллисемпе ёырса т\р\с вуласси. Сингармонизм сакунне п=х=нман с=махсене вуласси. Й, е(йэ), ю(йу), я(йа)  сас паллисемпе, уй=ракан палл=па (ь) палашасси. Й хуп= сас=па тата в\ренн\ уё= сас=семпе ус= курса тър\ сып=ксем т=васси, йэ, йу, йа сас=сен п\рлеш\в\сене ё\н\ сас паллисемпе (е, ю, я) палл= тунине, е, ю, я сас паллисем ик\ п\лтер\шл\ пулнине =нланасси. У, ХУ, УХ, ХУХ, УХХ, ХХУ, ХУХХ, ХХУХ сып=ксене, в\сенчен т=ракан с=махсене уйр=мл=х\сене п\лсе вулама в\ренесси. Сас паллисене, сып=ксене, с=махсене танлаштарасси. С=махсене каялла, юлашки ик\ сас паллине ылмаштарса, сас палли хушса, п\р сас паллине теп\р сас паллипе ул=штарса вуласси. Т\рл\ п\лтер\шл\ с=махсемпе предложенисем т=васси, п\лтер\ш\сене =нлантарасси.

   Ёырма в\рентесси. Ч=ваш афавит\нчи сас паллисене, в\сене ытти сас паллисемпе ёых=нтарса ёырасси. Сас палли ёырас й\ркине =нлантараса кур=мл= к=тартасси, тишкересси (миёе тата м\нле пайсенчен, в\сем п\р-п\ринпе м\нле ёых=нн=). Сас паллисене ёых=нтармалли й\рке, ёав й\ркене астуса юласси. Ё\н\ сас паллине малтан в\ренн\ сас паллисемпе ёых=нтармалли мелсене к=тартасси, в=л ытти сас паллисем ум\нче те, хыё\нче те т=ма пултарнине шута илесси. Ё\н\ сас паллине в\ренн\ сас паллисемпе сып=кра, с=махра, предложенире сып=нтарса ёырасси. Ёых=нулл= пуплеме в\ренесси, т=ван ч\лхен тыт=м\пе (текст, предложени, с=мах майлаш=в\, с=мах, сып=к, сас=) паллашасси, с=махсене т\р\с калама, пус=ма т\р\с пал=ртма в\ренесси. Текстсене, предложенисене, с=махсене, сып=ксене, сас=сене ёыру тетрад\нче схем=семпе тата модельсемпе к=тартасси. Виё\ шайл= схем=семпе (ёълти пай\нче – ъкерч\кри япалана п\лтерекен с=мах=н сас= тыт=м\, в=там шай\нче – пичет, аялта ёыру сас паллий\семпе ёырн= с=махсем) \ёлесси. В\ренн\ сас паллисене аса илессипе, кашни сас паллин \лкине астуса юлассипе, в\ренн\ сас паллисене ушк=нлассипе, ачасене шух=шлав мел\семпе (тишкерме, танлаштарма, п\т\млетме тата ытти те) паллаштарассипе, в\семпе ус= курма в\ренессипе ёых=нн= логика \ё\сене пурн=ёласси. Сас паллин пай\сене пал=ртса, п\р пек пай\сене к=тартса, п\р пек мар пай\сене тупса, п\р пек пай\сене кал=п=ш, шуч\, =ёта тата м\нле вырнаёни енчен с=наса ик\ сас паллине танлаштарасси. Ёак й\ркепех сас паллисене ушк=нлан= чухне ус= курасси. П\р-п\р сас паллин пай\сене ытти сас паллисенче тупасси. Сас=сене илтес, уй=рас пултарул=ха, в\ренн\ сас паллисене ёырас, в\сене сып=ксенче, с=махсенче тата предложенисенче ёых=нтарас ансат х=н=хусене аталантармалли х=н=хтарусем, ёырса илмелли \ёсем пурн=ёласси. Сас паллине ёырас й\ркин алгоритмне т=васси, унпа ус= курасси.

Вулама-ёырма в\рентн\ хыёё=нхи тапх=р (34 сехет)

 Вулама-ёырма в\рентн\ хыёё=нхи тапх=р=н =шл=х\. Ачасен \ё\-х\л\.

  Текстпа ёых=нн= \ёсем. Ёут ёантал=к, ёултал=к в=х=ч\сем, ёемье, ч\р чунсем, ачасен пурн=ё\пе \ё\-х\л\ ёинчен ёырн= текстсене тишкерме в\ренесси. Текст яч\ т=р=х текст содержаний\ ёинчен калаёасси. Ё\н\ тата йыв=р с=махсене =нланасси. Текст темипе паллашасси, калаёасси. Текст темипе  кил\шълл\ х=йсем курни-илтни, п\лни ёинчен калаёасси. Текста пай=н-пай=н вуласси, план т=васси. Текст содержаний\ т=р=х калаёасси, т\п шух=шне пал=ртасси. Творчеств=лл= \ёсем (п=траштарса пан=  плана й\ркипе вырнаётарасси, содержани т=р=х ъкересси, ъкерч\ксенчен диафильм й\ркелесси, инсценировка,с=махл= ъкерч\к т=васси, текста малалла т=сасси тата ытти те) пурн=ёласси. Текстсен содержаний\пе кил\шълл\ ваттисен с=мах\семпе калар=шсемпе, тупмалли юмахсемпе \ёлени. С=в=па \ёлес й\ркепе паллашсси, =на пурн=ёласси. С=вва п=хмас=р в\ренесси. Ч=ваш с=мах\сен пулу мел\сене, й\ркине =нкарма с\мленесси.

   Т\р\с ёырма в\ренмелли \ёсем. С=махсене п\т\м\шле курма в\ренесси, в\сене м\нле ёырнине асра тытма х=н=хасси. В\ренн\ пур сас паллисене теп\р хут аса илесси, элеменч\сене кура в\сене ушк=нласа ёырасси. Сас паллисенче пан= элемента тупса й\рлесси. П\р пек элемент пур сас паллисене ёырса илесси. Пан= сас паллин элеменч\сене ытти сас паллисенче тупса й\рлесси. Пан= элементсемпе ус= курса сас паллисем ёырасси. Ал=па ёырн= тата пичетлен\ с=махсене, предложенисене, 2-3 предложенирен т=ракан текста п=хса ёырса илесси, ёырнине ёыру тетрад\нчи текстпа танлаштарса т\р\слесси. С=маха е предложение, текста в\рентекенпе п\рле тишкересси, унтан в\рентекен вулан= т=р=х ёырасси, ёырнине п=хса т\р\слесси. П=траштарса пан= сас паллисенчен с=махсем, с=махсенчен  предложенисем, предложенисенчен текстсем туса ёырасси. П=нч=сем выр=нне с=махра кирл\ сас паллисем, предложенисенче кирл\ с=махсем лартса ёырасси. Ыйтусене хуравласа ёырасси. П=хмас=р ёырма хат\рленесси.  

Тематика планě.