открытый урок по род.лит. (кумык.яз) 4 класс
план-конспект урока по чтению (4 класс)

          МБОУ «Каякентская СОШ №1»         

                        по предмету

            родная  литература

                                  на тему:  

«Къурдашлары кёп буса…».

                                             4 «в» класс 

                   Кл рук.  Кадырова С.Д.

                           Декабрь - 2021г.

    Темасы:   «Къурдашлары кёп буса…». 

Мурады:  шиъруну  маънасы  булан  таныш  этив;

                      охувун  тюзелтмек;  ойлашывун  ва хыялын  гючлендирмек;

                      тарбиялав   ватанны  сюймекликни,  къурдашлыкъны,  языкъсынывну.

                                    Дарсны барышы:

1.Яшланы  дарсгъа  гьазирлев

Салам, ким  бугюн  бек шат  буса,

Салам, ким  бугюн  пашман  буса,

Салам,  ким  шат  йыбана  буса.

Иржайыгъыз, ким  бугюн  ишлеме  гьазир  буса.

Салам сизге, яшлар  ва  гелген  къонакълар.

2.Янгы  дарсны билдирив

- Яшлар, гелигиз биз гьали орамгъа чыгъайыкъ. Къайда барагъаныбызны сиз билежексиз, чечеген ёмакъланы  чечсегиз.

Чечеген ёмакълар:

1.Арты сибиртки,   Алды сенек.

Сютлю булагъы, семиз – дёгерек.    (сыйыр)

2.Тон да, бёрк де, къолгъап да

Юрюп тура авлакъда.    (къой)

3.Гийген ала опуракъ,  салгъан башына таракъ.

Гьар гюн тангда йырына,   Уяна  бары  да  халкъ.   (хораз)

4. Юзюп  ва  чомулуп  бола,  кёкге  бийикге учуп.

Бир  минутдан айтыгъыз - не жандыр о, ким биле?   (оьрдек)

5. Оьзю танагъа ошай, тек мююзлю, бек гючлю.

Бар затны ташый,  пил йимик.

Гьали  айтыгъыз, яшлар, ону атын ким биле?     (гамиш)

- Ким айтма сюе, къайда барагъаныбыз?      (къуш абзаргъа)

- Олай  болгъанда, биз нелени гьакъында  сёйлежекбиз  бу гюн?  (уьй жанланы)- Бизин мурадыбыз  нечикдир, бу дарсда , нечик ойлашасыз? (  шиъруну  маънасы англамакъ, ону тюз охумакъ, уьй жанлагъа  бакъгъан сюювюбюз  артдырмакъ, жанлар булан къурдаш болмакъ).

- Муна гелдик  абзаргъа.   Ваяя… нечакъы жан бар мунда.  Эсибизге алайыкъ  гетген дарсда къайсы жанланы гьакъында сёйледик. Шиъруну аты?

Ким язгъан?  (Гь. Анвар).

- Гёдек  де, эчки де башлап нечик яшагъанлар?

- Гёдекни де, эчкини де эришивю неден башлангъан?

- Эришивню арты не болгъан?

- Бу эки де къурдашны , жанлар неге айырмай?

- Яшлар, шаир А. Гьажиев, адамланы негер чакъыра,олар нечик яшагъанны сюе, нечик ойлашасыз? (А.Гь. адамланы яхшы гьалларын чакъырма сюе. Биз татывлу яшагъанны сюе.)

-Яшланы сорав.   (чебер охув)  1,2 яш - хабарлав

- Ял  алыв.

Оюн:  «Абзарда».

Бизин оьрдек эртенли…

Бакъ,бакъ,бакъ!      (гёрсетив)

Къазлар буса кёл бойда…

Къа,къа,къа!        (гёрсетив)

Тавукъ терезе тюпде…

Къокъ,къокъ,къокъ!     (гёрсетив)

Хораз буса эртенокъ

Оьзюню йырын йырлай

Къу-къу-ру-къу!        (гёрсетив).

- Янгы дарс.         слайд

- Яшлар, тынглап къарайыкъ гьали бу авазгъа   абзарда ким бакъыллай экен.

(оьрдек ва ону  балалары).

- Къарагъыз гьали булагъа, гете туралар   (яшлар).   Гетсинлер, биз сонг барарбыз оланы ягъына.

- Да, олар бизин къурдашларыбызчыда.(яшлар)

- Тюз айтасан. Муна бугюн биз шо гиччи къурдашларыбызны гьакъында сёйлежекбиз.

- Гьааа, гьали англадыкъ къайсын  охужагъыбыз: «Къурдашлары кёп буса…»

- Тюз айтасыз. Тек  о шиъруну язгъан лап да белгили къумукъ шаир Акъай Акъаев.

- Сиз  ону гьакъында не билме сюесиз?

Билмек…(яшавун  ва  яратывчулугъун)

Таныш  болмакъ… (янгы шиърусу  булан)

Муна  о гьакъда бизге хабар бережек Магьаммат. (биография)

- Яшлар, сизин арагъызда барму бу шаирни шиърусун,хабарын яда китабын охугъаныгъыз? …. Алимурад,  Байрамкиз.

- Яшлар, барыбызда бирче охуюкъ  шиъруну атын. Нени гьакъында болажакъ шиърубуз?

Гьали  биз сёзлюк иш  этейик

Шинче-шинче -  маленький(гиччи-гиччи)

Инче-инче –тонкий (назик-назик)

Лай – мутный (булгъанч)

(башлап бувунлагъа гёре , сонг бирче охув;  жумлалар къурув)

Гетдик  яшлар, оьрдеклени ягъына.

Учительни  охуву.

- Шиъруну ошатдыгъызму?   Не ойлар гелди сизге?  

- Яшдар бу сёзлени сиз нечик англайсыз, хайыр ёкъ гелмеген сонг  бегемот авзун..

- Гамиш неге ёлдан тайма сюймей экен, нечик ойлашасыз?

- Яшлар неге гамишни къувалай экен?

- Бабишлер нечик баралар?

- Шаир бизге шу шиърусунда не айтма сюе, сиз нечик ойлашасыз? ( биз яхшы амаллы , яхшы юрекли, таза юрекли болгъанны сюе)

- Шиъруну атын  неге булай къойгъан? (мен  ойлашагъан кюйде, яшлар бабишлер булан къурдаш, неге тюгюл олар гиччи, гиччилени хатирин къалдырма ярамай)

- Гелигиз биз синквейн къурайыкъ шо сёзге  

1.Къурдашлыкъ  (атлыкъ)

2.Герти,  инамлы.  (сыпатлыкъ)  прилагательное

3.Ювукълаша, къуткъара,  сююндюре.  (ишлик) глагол

4.Насипсиздир шо, ким  ону сынамап буса. (сёзлени англатагъан жыйымы) фраз

5.Дос. (битдиреген атлыкъ) заключение к сущ-му

Бирче иш

1.Мени къурдашларым . М. Атабаев   (шаир не айтма сюе)

(биз ойлашагъан кюйде, шаир М.Атабаев, англатма сюе, яш оьзюню къурдашлары кёп экенге  ва гьариси  оьзюню чакъыра  деп. Къурдашлары  кёп  болса яхшы болагъанны айтма сюе).

2. Досланы давлашыву  Гь. Анвар

(Гь. Анварны  шиърусунда  гиччиден  берли  бирче  тургъан  къурдашлар  ябуша. Шаир  къурдашлагъа  ябушма ярамайгъанын англатма сюе. Герти къурдашлар бир заманна  да ябушмай  ва  эришмей)

3.Къурдашлары кёп буса… А. Акъаев

(бу шиъруда гиччилени  хатирина тийме ярамайгъанын  англата, адамлардан къайры башгъа  жанларда болмагъа  бола къурдаш)

- Шу уьч де шиъруда шаирлер сизге нени англатма сюе?

(биз барыбызда яхши ва татывлу  яшагъанны  сюе,  бир  бирев  булан  ябушмай  англап яшагъанны сюе,къурдашлыкъ яхшы экенни  англатмагъ сюелер)

  Натижачакъырыв.

Бу  дарсда  не  этдик?   Нени  гьакъында  сёйледик? Не  янгы зат  билдигиз?

Дарсыбызны  аты  недир?  Кимни гьакъындады бу шиъру?

Дарсны  не  ериде  къыйналдыгъыз?  Англамадыгъыз?

Ошатдыгъызмы  дарсны?

Дарсыбызны  къыйматлайыкъ:  

Ким  бар  затны  англапбуса шат бабишни гётере.

Англамапбусагъыз,  къыйналыпбусагъыз  пашман бабишни  гётеригиз.

Яшлар,  бугюн  сиз  барыгъызда  къоччакъларсыз!

Уьйге иш.

Чебер охума, бет 103 – 104