Зәйнәб Биишева ижадына арналған кисә
методическая разработка (7 класс)

Тема: «Й9ш97 б9хете – ду6лы3, ха3лы3та».

          (З9йн9б Биишева ижадына арнал1ан ижади кис9).

Ма3сат: Баш3ортостанды4 халы3 языусы8ы З9йн9б Биишеваны4 тормош юлы 89м  ижадын 5йр9не7,  бай3ау я8ау, 969р29рен и6к9 т5ш5р57.

У3ыусылар2ы4 а4-ким9лен, тормошто танып беле7 89л9тен 76тере7.

З.Биишева ижады аша баш3орт телен9 85й57, 3ы2ы38ыныу, ду6лы3, бер29млелек, бер-бере49 ихтирамлылы3 той1оларын т9рби9л97.

Йы8азландырыу. З.Биишеваны4 портреты,  ши1ыр2ары, китаптар к7рг92м98е, карточкалар, т56л5 39л9мд9р, ватман, магнитофон, мультимедиа проектор.

Кис9не4 барышы.

    « …Тел9р инем, гранит 3ая булып,

                                                                     Ер 56т5н9 3абат тыуыр1а.

                                                                             Тел9р инем й9ш97 3аршы8ында

                                                                                         Сал башымды эйеп торор1а»,  - тип я21ан ине б5й5к я2ыусы З9йн9б Биишева.

Алып барыусы. 

*аумы8ы1ы2 у3ыусылар, у3ытыусылар, килг9н 3уна3тар.

Б5г5н бе2 8е22е4 мен9н З.Биишева ижадына арнал1ан кис9г9 йыйылды3. Баш3ортостанды4 халы3 я2ыусы, Салауат Юлаев исеменд9ге премия лауреаты З9йн9б Биишева ижады к7пт9рг9 5лг5 булып тора. Т5рл5 жанр2а1ы 969р29рен у3ыусылар яратып у3ый2ар. ( 8е2, у3ыусылар, З.Биишева тура8ында ним9л9р бел98еге2, нинд9й 969р29рен у3ы1аны1ы2 бар?

1992 йылда “Баш3ортостан” д97л9т киностудия8ы “З9йн9б Биишева”, 2008 йылда “Бе22е4 З9йн9б” исемле документаль фильмдар т5ш5р9.

%ф5л9 урам, Китап н9шри9те,Ст9рлетама3 д97л9т педагогия академия8ы, К7г9рсен районы Мора3 ауылында м9кт9п З9йн9б Биишева исемен й5р5т9, К7г9рсен районында премия булдырыла (я2ыусыны4 й52 йыллы3 юбилейы ай3анлы профессор2ар, я2ыусылар, баш3орт теле у3ытыусылар б7л9кл9н9), Туйымб9т ауылында З.Биишеваны4 йорт-музейы, Ст9рлетама3 д97л9т педагогия академия8ында З.Биишеваны4 кабинет-музейы эшл9й, %ф5л9ге 140-сы баш3орт гимназия8ына З.Биишева исеме бирел9.

Алып барыусы.

Я3шы. ( х92ер З9йн9б Биишеваны4 тормош юлы 89м  ижадына бай3ау я8ап сы1ыштар2ы ты4лап 7т9йек. (Алдан ике у3ыусы я2ыусыны4 тормош юлы, ижады тура8ында сы1ыш 92ерл9п кил9.) 

-З9йн9б Биишева ши1ри9т 5лк98енд9 л9 8ынатмай. Уны4 «Ту1ан тел», «Я21ы йыр», «Игенсе», «Йырлайым», «Халы3 к74еле» 89м баш3а бик к7п ши1ыр2ары билд9ле. (У3ыусылар ятла1ан ши1ыр2арын 85йл9п к7р89т9л9р.)

- Кис9не  ике т5рк5мг9 б7ленеп дауам ит9бе2. Командалар сы1ып 72 урындары1ы22ы алы1ы2. Жюри2ар 8айлана. (Алдан шартлы р97ешт9 б7леп 3уйыр1а м5мкин. *9р т5рк5м 72ен9 исем 8айлай, капитанды билд9л9й).

- Беренсе эште баш3ар2ы1ы2. *ынау2ы дауам ит9бе2.Тест 8орау2арына яуап бире7.*е2г9 ун 8орау бирел9. Кем бел9 3улдар2ы к7т9реп яуап биреге2. 3ай8ы команда к7бер9к м9р9й йыйыр? Жюри ба8алап, очканы та3та1а я2ып бара. (*орау2ар слайдта к7р89тел9.)

Викторина 8орау2ары.

1. 1929 йылда Ырымбур педагогия техникумын тамамла1ас нинд9й районда эшл9й?

а. Белорет.

б. Байма3.

в. М9сетле.

2. 1942 йылда сы33ан китабы нисек атала?

а. «Ду6лы3».

б. «Партизан-малай».

в. «Й9нле х9рефт9р».

3. Нис9нсе йылда З.Биишева СССР-2ы4 я2ыусылар союзы а1за8ы була?

а. 1943й.

б. 1949й.

в. 1962й.

4. Нис9нсе йылда З.Биишеваны4 «К9м8етелг9нд9р» романы ба6ылып сы1а?

а. 1957й.

б. 1959й.

в. 1960й.

5. “Я21ы йыр” ши1ырыны4 эпиграфы итеп кемде4 ши1ыр юлдары алын1ан?

а. Ш9йехзада Бабаич.

б. !абдулла Ту3ай.

в. М9жит !афури.

6. Н.В.Гогольде4 нинд9й 969рен баш3орт телен9 т9ржем9 ит9?

а. «Вечера на хуторе близ Дикани».

б. «Вий».

в. «Тарас Бульба».

7. «Серле 3урай» 969рене4 жанры.

а. Хик9й9

б. Ф9лс9ф97и драма.

в. Хик9й9т.

8. Нис9нсе йылда баш3орт халы3 я2ыусы8ы исеме бирел9?

а. 1989й.

б. 1990й.

в. 1991й.

9. 1953 йылда сы33ан ши1ри повесы нисек атала?

а. «Г5льямал».

б. «К5н8ылыу».

в. «Г5лниса».

10. З9йн9б Биишеваны4 музейы 3ай2а урынлаш3ан?

а. %ф9л9.

б. Тыу1ан ауылы Туйымб9тт9.

в. Мора3та.

- Афарин. Эште дауам ит9бе2.У3ыусылар 8е2 я2ыусыны4 «Ду6 булайы3» повесы мен9н таныш8ы1ы2. *е22е4 беле7еге2с9 969р «Дауыл» б7леге мен9н башланып кит9. Беренсе команда дауыл алдынан Тал3а6 к7лене4 тыныслы1ын, 9 икенсе команда дауыл ва3ытында Тал3а6 к7лене4 нисек 72г9ре7ен табып тасуири у3ып к7р89т9л9р. Хата8ы2, тасуири у3ыу1а и1тибар ител9.

- Повесть башында 3ы2рас 89м Юлдаш исемле малай2ар мен9н танышып 7тк9н инек. Образдар1а 3ылы38ырлама биреге2. *9р команда1а герой2ар б7ленеп бирел9.

Юлдаш. I т5рк5м

А2 872ле, тырыш, сабыр, ты4лаусан, ма3танып бармай, 3ы2ы38ыныусан, 3ыйыу, к5сл5, я3шы у3ый, 192ел, яр2амсыл, ти2 ышаныусан.

Ҡы2рас. II т5рк5м

*72с9н, татылда3, т72ем8е2, 3ур3а3, ял3ау, тырышмай, б9л9к9й29р2е 3ыйыр8ыта, ма3тансы3, а2а3тан хата8ын таный 89м Юлдаш мен9н ду6лаша.

- Баш3орт хал3ы элек-элект9н баш3а милл9т халы3тары мен9н ду6, татыу й9ш9г9н. Ысын ду6лы3 3ына ауырлы3тар2ы е4ерг9 к5с бир9, й9ш97г9 й9м, у3ыр1а д9рт 56т9й. У3ыусылар, 8е2 ду6лы3 тура8ында нинд9й м939лд9р бел98еге2? Мин карточкала 87229р таратып бир9м. М939лд9р2е т525п 9йтеге2. Килеп сы33ан м939лд9рг9 ребус эшл9ге2. Берг9л9п т525г9нд9н 8у4, ребус та3та1а эшл9п к7р89тел9.

«Й52 8ум а3са4 бул1ансы, й52 ду6ы4 бул8ын».

«Ду6лы3 б9л9 килг9нд9 8анала».

- З.Биишеваны4 «*5н9рсе мен9н %йр9нсек» 969ре у3ыусылар тарафынан яратып у3ыла. Был хик9й9т буйынса ла белемд9ребе22е тикшереп 7т9йек. Мин 8е2г9 87229р 9йт9м. Улар2ы4 3ай8ыны8ы Һ5н9рсег9, 3ай8ыны8ы %йр9нсекк9 тура кил9 ик9н.

- о6та

- тупа6, й9м8е2.

- тын1ы белм9г9н

- 3ом8о2

- 89р ва3ыт э2л9нг9н

- й9м8е2 к5рш9кт9р

- 5йр9нг9н

- эшен9н 39н919т булма1ан

- эшен9н 39н919т бул1ан

- Я3шы. Яуаптар 5с5н р9хм9т. Билд9ле булыуынса, *5н9рсе 89р к5рш9кк9 к74елен 8алып эшл9г9н. Улар т5рл5-т5рл5 бул1ан. *е2 улар2ы нисек к72 алдына килтер98еге2? К5рш9к 87р9тен эшл9п к7р89теге2 9ле. Ҡай8ы т5рк5мд54 87р9тт9ре и4 матуры булыр? (Ватман1а 89р команда к5рш9к 87р9те т5ш5р9.) Бе22е4 командалар 87р9т эшл9г9нсе, ауырып ултырыусылар1а эшт9р т93дим ит9м. *5н9рсе мен9н %йр9нсек хик9й9тенд9 м939лд9р бар. Улар2ы автор 969р2е4 эмоциональ к5с5н арттырыу 5с5н 3уллан1ан. Улар2ы  х9терг9 т5ш5р5п 7тер 5c5н м939лд9р2е4 икенсе ярты8ын я2ып б5т5г52. (М939лд9р слайдта бирел9.)

«К7рше ха3ы – т94ре ха3ы».

«Ял1анды4 бото 3ы63а».

«3ырын эш 3ыр3 йылдан 8у4 да белен9».

- Д5р56. Командалар2ы4 эшт9рен жюрилар1а тапшырабы2. Улар д5й5м балдар2ы 8анап сы1ара тор8ондар. Бе2 берг9л9шеп З.Биишева ши1ырыны4 87229рен9 я2ыл1ан «Ту1ан тел» йырын баш3арайы3. Барыбы22а 3ушылып йырлайбы2.

*72 жюрилар1а бирел9. Эшт9рг9 йом1а3 я8ала.

- Ысынлап та, З.Биишева 969р29ре бе22е хе2м9тк9, хе2м9т кеше8ен9 ихтирамлы булыр1а 5йр9т9. Ду6тар2ы4 392ерен белерг9. Ауырлы3тар килг9нд9 яр2ам 3улы 8у2ыр1а, намы6лы булыр1а са3ыра. У3ыусылар, 8е2 29 класташтары1ы2 мен9н ду6, татыу й9ш9ге2. Бер-береге2г9 и1тибарлы, ихтирамлы булы1ы2. З9йн9б Биишева ижадына арнал1ан кис9бе2 тамам. Һау булы1ы2.