"Табан бэлигтэн" Конкурс по бурятскому языку
материал (11 класс) на тему

Зэдын аймагай номой санда

 үнгэргэгдэһэн  «Табан бэлигтэн»

гэһэн буряад хэлэнэй һайндэртэ

зорюулһан наадан-мүрысөөнэй  сценари.

Багша: Балданова Баярма Дашиевна,

Зэдын аймагай

                                                                                                       Н.С. Сосоровой нэрэмжэтэ

 Цагаатайн дунда һургуулиин

                                                                                                      буряад хэлэ бэшэгэй багша

Мүрысөөнэй зорилго:

1. Аймагай үхибүүдэй дунда буряад хэлэн дээрээ харилсаха байдал  түбхинүүлэн олгохо;
2. Һурагшадай бэлиг шадабарииень хүгжөөхэ;
3. Буряад хэлэндэ һонирхол татан, һурагшадые түрэл хэлэндэнь дурлуулха;
4. Буряад арадайнгаа сахин ябаһан урдын нөөсэ бэхижүүлэн,  нарин сахижа ябахые ойлгуулха;
5. Бэе бэеэ мэдэхэгүй үхибүүдые  танилсуулан, бүлэгөөр хүдэлхэ дадалтай болгохо.

Хабаадагшад: Цагаатайн, Гэгээтэйн, Дээдэ Үшөөтэйн, Бургалтайн  9-10 классай 5-5 һурагшад ба Зэдын техникумэй оюутадай  нэгэдэмэл команданууд.

Хүтэлбэрилэгшэ: Амар сайн,  хүндэтэ багшанар, һурагшад ба манай Зэрэлгээтэн байһан Зэдэ голой номой сангай ажалшад! Түрэл буряад хэлэнэйнгээ һайндэрээр бүгэдые амаршалнаб! Түрэл хэлэеэ шадахаараал үргэжэ, уян нугархай хэлээ хурсадхажа, бэрхэнүүд ябахыетнай хүсэнэб. Мүрысөөндэ хабаадагшадта бултандатнай амжалта хүсэнэб. Мүнөөдэрэй найрнай мүрысөөнэй маягаар  үнгэрхэ. Бүридэмэл бүлгэмүүд болохобди. Жээрэб татахаяа һургуули бүхэнһөө 1-1– рээ наашаа дүтэлэгты, ямар тоо  абанабта, тэрэ тоотой столдо ошожо, һуурияа эзэлэн һуугты. Зай, иигээд бүридэмэл команда болобо гээшэт, танилсажа, эбтэй нэгэ һайн команда болон ажаллахыетнай хүсэнэб.

Манай ажалнуудые сэгнэхэ жюри энэ номой сангай ажалшад, багшанартнай:

1)

2)

3)

 Мүнөөдэрэй программада:

• Буряадаар нэрэ ба уряал һанаха;
• Викторина «Таагты, тайлбарилагты!»
• «Оньһон үгэ таагты» (Пантомимаар харуулха)
• «Эрхим хүбүүд ба басагадай мүрысөөн»
• «Оршуулга» «Даян дэлхэй»
• «Жороо үгэеэ жороолуулая»
• Үгтэһэн сэдэбээр һонирхол татама зүжэг –сценкэнүүд.
• «Сахижа ябагты».  Һонирхол -презентаци
• Найрай дүн гаргалга

Мүрысөөгөө эхилхын урда та бүгэдэндөө Буряад хэлэнэй найр наадаяа нээн, манай эрхим һурагша Цыренжапова Буян-Дэлгэр «Буряад хэлэн» шүлэгөө уншана.

1. Буряадаар нэрэ ба уряал һанаха. Жюри  5 баллаар сэгнэнэ.
2. Викторина «Таагты, тайлбарилагты!»

3. Оньһон үгэ таагты» (Үгтэһэн оньһон үгэнүүдые пантомимаар харуулжа, таалгаха)

• «А» үзэг эрдэмэй дээжэ, аяга сай эдеэнэй дээжэ.
•  Хэлэнэй ута хүзүү орёохо, хормойн ута хүл орёохо.
• Хүн болохо багаһаа, хүлэг болохо унаганһаа.
• Би гэһэн гансаараа,  бидэ гэһэн хамтаараа.
• Ябахань биршоог, эдихэнь горшоог.

4. «Эрхим хүбүүд ба басагадай мүрысөөн» (Командаһаа 1 хүбүүн, 1 басаган гарана. Алхам бүхэндөө хүбүүн басаганай, басаган хүбүүнэй буряад нэрэ хэлэнэ, хэн олые хэлэнэб тэрэ шүүнэ.)
5. Оршуулга «Даян дэлхэй» (Даабаринууд үгтэнэ, һурагшад хамта дүүргэнэ, жюри сэгнэнэ.
6. «Жороо үгэеэ жороолуулая»

1. Буряадаар арба хүрэтэр тоо тооложо шадаха гүт? Тооложо шадаха хүнүүд гарагты.  (Үхибүүд гарана)

Нэгэ амяар хэн арбан  шабар лонхо тоолоноб, тэрэ удаадахи даабарида орохо. Үгэеэ тодоор, һайнаар хэлэхэ хэрэгтэй. Шадаагүй хүн нааданһаа гарана. Зай, тоолоё!

“Нэгэ шабар лонхо, хоёр шабар лонхо..........арбан шабар лонхо”

2. Жороо үгэеэ жороолуулая!

• Барбаадай, батан туулай, тоохон тобшо, толи байса, бишыхан шэгшүүдэй. (Шадаагүй хүн гарана)

• Таб табгайн дуун,

Табан жэлэй

 мэлхэйн дуун. (Шадаагүй хүн гарана)

• Тэрэ хойно,

Гэрэй хойно

Хори гаран

Хара галуун.

                  (Шадаагүй хүн гарана)

• Тэмээн тэмээн тэбэрюухэй,

Тэмээнэй хүбүүн табарюухай.  (Шадаагүй хүн гарана)

• Тээ баруун урда арбан табан тарган тарбаган байна.

Яагаа тарган арбан табан тарган тарбаган гээшэб!

                                                           (Шадаагүй хүн гарана)

(Илагшада).  

• Жороо үгэеэ хурсаар жороолуулха, уран үгэеэ һайханаар  урилдуулха бэрхэ басаган(хүбүүн) байнаш даа!!!

7. Үгтэһэн сэдэбээр һонирхол татама зүжэг – сценкэнүүд. 

Командын  түлөөлэгшэд, наашаа гарагты, жээрэб татая. Ямар сэдэб дайралдабаб?

 1-дэхи бүлгэм

2-дохи бүлгэм

3-дахи бүлгэм

4-дэхи бүлгэм

5-дахи бүлгэм

•  Поездын вагоной һуурида бэе бэеэ танихагүй 2 хүбүүд ба 2 басагад зэргэлэн дайралдашаба…

• Буряадаар мэдэхэгүй ород хэлэтэй ашань үбгөө эмгэйдээ хотоһоо айлшалан ерэбэ….

•   Пенсиеэ абаад, хүдөөһөө ерэһэн үбгэн хүгшэн хоёр аша басагаяа  хубсалуулхаяа   Сагаан морин  гэһэн худалдаа наймаанай түб ошобо….

• «Славия-тех» магазин соо.   Хүгшэн үбгэн хоёр мобильно телефон абаха һанаатай ябанад….

•  Хүгшэн үхэрөө амидыгаар худалдахаяа ошоһон үбгэн рынок дээрэ…

8. Жюри дүн гаргана. 

Буян-Дэлгэр, Сарюна хоёр Булат Жанчиповай шүлэгүүдые бэлэг барина.

«Сахижа ябая» һонирхол-презентацитай басагад танилсуулна. Дасанай дэргэдэ ябахадаа, бэеэ абажа ябаха тухай.

9. Дүн гаргалга