Көзге әкият
методическая разработка по теме

Татарстан Республикасы

Актаныш муниципаль районы

Балалар иҗат үзәгенен

Пучы филиалы

Көзге  әкият    

        Кичә 10-14 яшьлек балалар белән үткәрү өчен төзелде

    Өстәмә белем бирү педагогы: Фазуллина Гөлшат Хавил кызы

Пучы, 2012 ел.

     Балалар белэн исәнлэшү.

1. Табышмак әйтү:

0. Кырлар буш кала,
1. Янгырлар ява
2. Җирләр бушана
3. Бу кайчак була? (Көз)

4. Кем белэ, бу сүзләрне кем язган? (Г.Тукай)
5. Әйе балалар бу көз, дөрес эйттегез.
6. Балалар бер елда ничэ ел фасылы бар? (4)
7. Ниндиләр саныйк әле? (көз,кыш,яз,җәй)
8. Дөрес, булдырдыгыз балалар, бүген тышта көн нинди? (салкын,яңгырлы,җилле һ.б........)
9. Көз айларын санагыз әле? (сентябрь,октябрь, ноябрь)
10. Көз айларында ничэ көн? (с-30,о-31,н-30)
11. Көз айларында нинди эшләр башкарыла?

Көз айларында урып-жыю эшлэре һәм уҗымга сорү төгәлләнә, ашлык- әвеннәргә, кибән- эскертләргә куела, сугылганы-амбарларга,бакчадагы көзге муллык  базга  тутырыла.

Мин сезгә бер әкият укып узам, тыңлап торыгыз. Сүз нәрсә турында бара?

Ышанасызмы, юкмы, җир йөзендә шундый патшалык бар,ди. Анда дүрт ел фасылы да бер гаилә булып яши икән. Кыш угълан карлар туздырырга,бураннар уйнатырга, шулай күңел ачарга яратса, Язбикә гөрләвекләргә кушылып челтерәп көлгән,язгы бөреләр булып дөньяга баккан, туган якларын сагынып кайтучы кошларның канатларына утырып очып йөргән.Ә җәй олан бик эшчән булган: ул иртә таңнан кояш белән бергә торган, бик соң гына йокларга яткан. Көне буе эшләгән, кич белән эштән бушагач, елга-күлләрдә дулкыннар белән ярышып уйнаган. Ә менә Көзсылу... Көзсылу бүтән ел фасылларыннан аермалы буларак, бик көйсез булган. Ул әле генә ачылып көлеп җибәргән, әле генә бер сәбәпсезгәелый башлый икән. Аңа карап бар табигать тә үзгәреп торган: әле кояш чыккан,әле яңгыр коя башлаган. Көйсез Көзсылу белән Табигать патша нишләргәдә белмәгән.

12. Балалар, әгәр сез Табигать-Патша урынында булсагыз нәрсә эшләр идегез? (Дару бирик, сәяхәткә җибәрик.......)
13. Минем мондый киңәшем бар,Көзсылуның да,үзебезнен дә кәефләрне күтәрү өчен уен уйныйк.    

2. Хөкемдарлар сайлау.

3. Командаларга бүлү.(2)

    Ярыш барышы:

14. Командага исем, девиз, җыр уйлау.
15. “Ахырын тап?” уены. Көзге сынамышлар.  

Сентябрь аяз булса,       кыш салкын булыр.

Әүвәлге карны күрсәткәч,     кырык көннән кар ятар.

Көз озын килсә,       яз соң килер.

Агач яфрак коймый        кар яумый.

Имәндә чикләвек күп булса,             кыш салкын килә.

Суган кабыга калын булса,        кыш салкын була.

Чия яфраклары коелып бетми торып,     күпме кар яуса да, барыбер эреп бетә.

Кыр казлары иртә китсә,        кыш иртә килә.

Көз көне тычкан күп булса,        кыш җылы килер.

Боз кытыршы булып туңса,   иген уңар.

Көз бик озак торса,     ашлык уңмый.

Агач яфракны сон койса,     ел авыр килә.

Имән чикләвеге күп булган елны алдагы ел       - туклык.

Әгәр беренче кар коры булса,     җәй яхшы булыр,ашлык уңар.

       -“Бәрәнге ташу” уены. Залның бер башыннан, икенче башына ташу. (20)

       -  Бер ук вакытта. Һәр командадан бер кеше чыгып, күзне бәйләп рәсем ясый. (Алма, помидор) Соныннан залдагылар рәсемдә нәрсә ясалганын әйтә.

        -  Командирлар өчен ярыш. Көзге яфракларны санау һәм шул ук вакытта сорауларга җавап бирү.

            Синен исемен кем?

            Сина ничә яшь?

             Ничәнче класста укыйсың?

             Туган көнен кайчан?

              Буген ничә дәрес укыдын?

                 Әниеннең исеме?

                 Торган урамыннын исеме?

                  Әтиеннен исеме?

                  Кайсы авылда яшисен?

                  Әлеге вакытта син кайда?

- “Дәвам ит!” уены.Вакытка (бер минут), Жылы якка китуче кошларнын исемнэрен языгыз.Кайсы команда кубрәк яза.

 (торна, кара карга, карлыгач, карабурек, кыр казлары, кыр урдэклэре)                    

16. “Козге муллык”. Бирелгэн эйберлэрдэн композиция, жэнлеклэр, кошлар х.б. ясарга момкин.  

(3 кишер, бэрэнге, чогендер, шишка, яфрак, балан, милэш, шырпы, зубочистка, бортекле культуралар, пластилин, тосле картон, кайчы)

      -Укытучы сойли:

        Яратам мин сары тосне,

              Ботен донья алтын тосле.          

               Арыш,бодай бортеклэре

               Кояш белэн бер тостэ,

               Сары белэн буялмыйча

               Калмагандыр бер тош тэ.  

17. (Шул вакытта) Э хэзер........ залдагы балалар коз турында белгэн шигырьлэрен сойлилэр, жырлар жырлыйлар.  

18. Кисмэ хэрефлэрдэн сузлэр тозу (яшелчэ,бортекле культуралар исемнэрен тозу) (8)

1 командага –  (кэбестэ,помидор,кызыл чогендер,кишер,бэрэнге, суган, кабак, гомбэ.).

2 командага – (конбагыш, карабодай, кукуруз, арпа,солы,борчак, бодай,арыш.)

19. Укытучы эйтэ:

        Тутэллэрдэ усте бик куп яшелчэ:

         Кыяр, кабак, чогендер, кэбестэ.

        Алар ничек усэ,нинди тостэ?  

        “Жавабын тап” уены. Табышмаклар эйту. (10)

1 к. Ул булса кон була.        2 к. Тонлэ калка, кондез ята. (Ай)

        Ул булмаса,тон була. (Кояш)

Урманда урынсыз,                                            Сорыйлар,котэлэр,                                                                                                              

Кырда койрыксыз. (Жил)        Килсэм бар да качалар. (Янгыр)

Уты юк,тотене бар. (Томан)        Дингез тугел дулкынлана. (Иген кыры)

Кайчысыз киселэ,                          Бабай мескен картайган,         

Жепсез тегелэ. (Яфрак)                 Эшлэпэсе янтайган. (Конбагыш)        

Олысы да, кечесе дэ                                      Кулы юк балчык ташый,

Эшлэпэ кигэн. (Гомбэ)         Балтасы юк,ой ясый.

        (Карлыгач)

Ачыдыр теле, кыллыдыр тобе.         Узе кызыл,узе буялмаган.

        (Суган)        (Кишер)

Бер кутэрэм йорт,                                   Эсселэгэн саен,                           Эче тулы яссы корт.                        Кат-кат тун кия.

             (Кабак)        (Кэбестэ)

Чэчэге агачында,                                  Тугэрэк кенэ кызыл йорт,

Алмасы тамырында.                     Эче тулы корт.         

        (Бэрэнге)        (Помидор)

Озын-озын агачлар,                                Яз килсэ – киенэ,

Агачларда оялар,                                    Коз килсэ- чишенэ.

Ояларда кошчыклар.         (Агач)

        (Борчак)

Язын доньяга килэ,                               Ашка салсан,тэм кертэ,

Козен саргаеп улэ.                                 Борынга керсэ –точкертэ.

        (Яфрак)        (Борыч)

        - Хокемдарлар нэтижэ ясый торалар.

        - Залдагы балалар белэн уен. Укытучы эйткэн жомлэлэргэ, кунегулэр, хэрэкэтлэр ясыйлар.

И , балар курегез:

Безгэ энэ килде коз.

Я, эйтегез сойлэгез,

Ничек килэ икэн коз?

20. Кошлар оча кон якка,канат кагып еракка. (кулларын кош канатлары кебек селкилэр)
21. Аюлар он казыды, бик тирэн итеп базны. (корэк тотып,жир казу хэрэкэтлэре ясыйлар)
22. Балыклар тындылар, су тобенэ чумдылар. (урмэлилэр, кулларын башларына куеп,тын гына утыралар)
23. Агачлар ялангачлар, жиллэрдэ чайкалалар. (басып кулларын оскэ кутэреп ян-якка болгыйлар)
24. Тик безгэ кунелле коз, без урамда йорибез. (йорилэр, хэрэкэтлэр ясыйлар)

Ярышлар тэмамлангач, хокемдарлар нэтижэ ясый хэм коллективларнын  эшчэнлеклэренэ билгелэр куя, урыннар билгелэнэ.

        Кунел куген хэрчак аяз булсын,

                         Килмэсеннэр сагыш-борчулар.

                         Ныклы сэламэтлек юлдаш булсын,

                Аннан кадерле нэрсэ бар!

- Э хэзер барыгызны да биергэ чакырабыз! (Дискотека)